Heydər Əliyev Fondu, Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Şuşada keçirilən Vaqif Poeziya Günləri iyulun 14-də və 15-də iki möhtəşəm gün tədbirləri ilə davam edib, nəhayət, öz işini başa vurdu. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, qırx illik tarixi olan Vaqif Poeziya Günləri Şuşa işğaldan azad edildikdən sonra artıq ikinci dəfədir təşkil olunurdu. 

İyulun 14-də mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvlərinin, gənc yazıçılar, şairlər və qazilərin iştirak etdikləri Poeziya Günləri çərçivəsində ilk tədbir keçirildi, “Qarabağ” mehmanxanasının qarşısında kitab sərgisi təşkil olundu. 

Sərgini Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü İlqar Fəhmi açdı. Xalq yazıçısı Anar qonaqları salamladıqdan sonra çıxış edən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Rəşad Məcid bildirdi ki, sərgidə 100-dən çox şair və yazıçının kitabları nümayiş etdirilir. Kitab sərgisində ayrı-ayrı yazıçıların kitablarının təqdimatı da keçirildi. 

Öncə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşəbbüsü ilə hazırlanan “Qarabağ dastanı, otuz ilin həsrəti – 44 günün Zəfəri” və Şuşada keçirilmiş Vaqif Poeziya Günləri barədə “Bütün yollar Şuşaya aparır...” kitablarının təqdimatı oldu. 

“Qarabağ dastanı, otuz ilin həsrəti – 44 günün Zəfəri” kitabı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anarın təşəbbüsü ilə Qələbəmizin ilk günlərindən hazırlanmağa başlanıb. Kitabda azad olunmuş Qarabağdan olan hər bir yazıçı öz rayonları haqqında xatirələrini yazıb. Elçin Əfəndiyev Şuşadan, Ramiz Rövşən Qubadlıdan, Seyran Səxavət Füzulidən, Elçin Hüseynbəyli Cəbrayıldan, Aqil Abbas Ağdamdan yazıblar. Eyni zamanda, bu kitabda Qarabağın tarixi, ədəbiyyatı, musiqi adamları haqqında zəngin məlumatlar da yer alıb. 

Həmçinin şairlərin Qarabağa həsr olunmuş şeirlərinə, ötən il “Xarıbülbül” musiqi festivalından sonra yazılmış publisist məqalələrə də kitabda yer verilib. Kitabın “Ön söz”ünün müəllifi və redaktoru isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Rəşad Məciddir.

Sərgidə habelə tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuzun Şuşadan və ümumən 44 günlük müharibədəki qələbəmizdən bəhs edən “Cığır” romanı təqdim olundu.

Şair Ramiz Qusarçaylınıb Şuşaya həsr olunmuş “Vətən” poemasının təqdimatından sonra şair “Azərbaycan bayrağı” şerini oxudu və öz təəssüratlarını bölüşdü. 

Tədbirdə Elçin İsgəndərzadə, Elşən Əzim, Arzu Əsəd, İntiqam Yaşar və digərləri öz kitabları haqqında danışdılar, şeirlər səsləndirildi. 

Qeyd edək ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin iştirakı ilə 1982-ci il yanvarın 14-də Şuşada Molla Pənah Vaqifin məqbərəsinin və Poeziya Evinin təntənəli açılışı olub. Məhz bu səfər çərçivəsində Heydər Əliyev Vaqif Poeziya Günlərinin keçirilməsi ilə bağlı göstəriş verilib. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində öz bənzərsizliyi ilə seçilən Vaqif Poeziya Günləri həmin tarixdən etibarən 1991-ci ilədək hər il şairin vətəni Qazaxdan başlayıb, Şuşanın əsrarəngiz Cıdır düzündə yekunlaşardı.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti  İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Ordumuzun zəfəri nəticəsində Şuşa şəhəri erməni işğalından azad edildikdən sonra Vaqif Poeziya Günləri yenidən öz yurdunda - mədəniyyət paytaxtımızda keçirilməkdədir.

İyulun 14-də tədbirin rəsmi açılış mərasimi dahi Azərbaycan şairi Vaqifin məqbərəsi önündə baş tutdu. Mədəniyyət naziri Anar Kərimovun, Heydər Əliyev Fondunun icraçı direktoru Anar Ələkbərovun, ölkəmizin Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğlunun və digər rəsmi şəxslərin iştirakı ilə keçən açılış mərasimində öncə Vaqif Poeziya Günlərinin tarixini əks etdirən videoçarx nümayiş olundu.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar açılış nitqi ilə çıxış edərək qonaqları salamladı. Qeyd etdi ki, 30 il ərzində əsarət altına qalan Şuşa artıq azaddır. 

O, Şuşa azad ediləndən bəri bu şəhərdə keçirilən tədbirlər barədə danışdı. Həmçinin Xalq yazıçısı Molla Pənah Vaqifin həyat və yaradıcılığına nəzər saldı. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri dahi şair Vaqifin şeirlərini səsləndirdi. Xalq yazıçı dedi: “Müzəffər Azərbaycan Ordusuna, ata vəsiyyətini layiqincə yerinə yetirən Prezident İlham Əliyevə, Şuşaya, xalqımıza eşq olsun!”.

Sonra çıxış edən Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev uşaqlığının Şuşada keçdiyini bildirdi. Dedi ki, bütün Azərbaycan xalqı uzun illər idi bu günü səbirsizliklə gözləyirdi. 

“44 günlük Vətən müharibəsində şəhid olanların çoxu Qarabağı görməmişdi. Onlar Azərbaycan Prezidentinə, dövlətimizə inanaraq bu yolda can qoydular. Məhz onların sayəsində biz bu gün çox böyük bayrama toplaşmışıq",- deyə Çingiz Abdullayev vurğuladı.

Daha sonra tamaşaçılar Azərbaycan muğamlarını dinlədilər.

Tanınmış Azərbaycan şairəsi Nigar Həsənzadənin “Söz” layihəsi çərçivəsində hazırlanan “İgidlərin sözü” layigəsində  Vətən müharibəsi iştirakçısı olmuş şairlərin muğamın müşayiəti ilə çıxışları oldu. Oğuz Alparslan, Miri Abdullayev, Eyvaz Eyyub, Nicat Ağayev, Emin Piri, Tamerlan Əsədov, Kərəm Aydın, Tofiq Əhməd, Həsən Kür, Cavid Haşımov, Səbuhi Qurbanov kimi döyüşçü əsgərlərin çıxışları gur alqışlar qazandı.  

Sonda tanınmış şairlərin “Odlar yurdum Azərbaycan” - vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mövzusunda şeirləri səsləndirildi. 

Həmin gün Cıdır düzündə “Əsrlərin sədası” adlı konsert-tamaşa da nümayiş olundu. Konsert-tamaşada dahi Füzuli, Xəqani, Xurşidbanu Natəvan, İmadəddin Nəsimi, Məhsəti Gəncəvi, Mir Möhsün Nəvvab, Molla Pənah Vaqif, Molla Vəli Vidadi, Nizami Gəncəvi, Şah İsmayıl Xətai kimi görkəmli Azərbaycanın ədiblərinin obrazları canlandırıldı.

Musiqili tamaşada Xalq artistləri Gülyanaq və Gülyaz Məmmədovalar, Samir Cəfərov, Əməkdar artistlər Fərqanə Qasımova, Qoçaq Əsgərov, Nuriyyə Hüseynova və digər incəsənət xadimləri çıxış etdilər.

İyulun 15-də Vaqif Poeziya Günlərinin ikinci  günündə isə Vaqif məqbərəsinin önündə tanınmış şairlərin “Azad Şuşa” adlı vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mövzusunda şeirləri səsləndirildi. 

“Yeni nəfəs” adlı daha bir maraqlı kompozisiyanı isə yenə də Nigar Həsənzadə hazırlamışdı. Ramil Əhməd, Ruslan Dost Əli, Nadir Yalçın, Ulucay Akif, El Roman, Səddam Laçın kimi istedadlı gənc şairlər öz şeirlərini səsləndirdilər.

Maraqlı bir detalı da qeyd edək. Şeirlər səsləndiriləndə günəşin qızmar şüaları tamaşa edənləri narahat etdiyindən onlar stullardan durub kənar yerlərdə kölgəliklərə sığınaraq tədbirin gedişatını ordan izləyirdi, lakin 84 yaşlı xalq yazıçısı Anar axıradək yerini tərk etməyən 10-15 nəfərdən biri kimi diqqət çəkdi.

Beləcə, yüksək hazırlığı ilə fərqlənən Vaqif poeziya günləri yekunlaşdı. 

Mədəniyyətimizin paytaxtı olan Şuşa iki gün ərzində əsl poeziya bayramına şahidlik etdi.

Vüsal Mətləb yazır

İbtidai insanlar yığıcılar və ovçular idi. Bu, ilk insan peşələri hesab edilir. Sonra əkinçilər onlara qoşuldu. Aqrar inqilab insanların işini artırdı, ərzaq çeşidi artsa da, qida təhlükəsizliyi nisbətən daha yaxşı təmin olunsa da...

Peşə bacarıqlarının artması, sənaye inqlibı və s. ilə yeni-yeni peşələrə yiyələndi insan nəsli.

Bu gün texnologiyanın, eləcə də iqtisadiyyatın inkişafındakı sıçrayış yeni ixtisaslar ortaya çıxarır. İnsanlar artıq gen mühəndisliyindən danışır, biotexnologiya, kibertəhlükəsizlik üzərində yeni axtarışlar edir - 300 min əvvəl od əldə edən Homosapiensin nəvələri indi yanğın təhlükəsizliyini süni intellektə etibar edir.

Daha bir peşə bu gün çox aktualdır və bazarda daim tələb olunur: PR menecer - ictimaiyyətlə əlaqələr (public relation) üzrə menecer. XXI əsrdə bazar iqtisadiyyatının amansız rəqabəti şəraitində şirkətlər ayaqda qalmaq, inkişaf etmək, rəqibləri ilə mübarizədə neytrallaşdırılmamaq üçün reklam, tanıtım, ictimaiyyətlə təmasa xüsusi fikir verməli olurlar.

PR menecer əslində, şirkətin reklam məsələsini həll edən adam deyil - o şirkətin simasıdır, onun təqdimatı şirkətin markalaşmasını, brendləşməsini təmin edir, onun gələcək aqibətini müəyyən edir və s.

Ümumdünya İctimai Əlaqələr Assosiasiyaları Assambleyası PR barədə belə tərif hazırlayıb: "Həm təşkilat, həm də ictimai maraqlara xidmət edəcək meylləri təhlil etmək, nəticələrini proqnozlaşdırmaq, təşkilat rəhbərlərinə məsləhət vermək və planlaşdırılmış fəaliyyət proqramlarını həyata keçirmək sənəti və sosial elm."

PR mütəxəssislər bu gün yalnız şirkətlərin satış həcmini artırmır, onların brendləşməsini, korporativ imicinin möhkəmlənməsini təmin etmir, həm də bütün sahələri əhatə edirlər, hətta siyasət meydanını. Siyasi texnoloqlar, ideoloqlarla bərabər onlar da siyasi proseslərə yön verir, siyasətçilərin imicinin formalaşmasında əhəmiyyətli dərəcədə iştirak edir, seçkilərin taleyinə təsir göstərir və s.

***

10 il öncə bir ərazinin "quş uçuşu" görüntüsünü əldə etmək üçün yekə bir vertolyot, yekə bir kamera ilə bazburutlu operatoru yuxarıya qaldırmalı idi - indi bu işi 500 qram ağırlığında dron və əlində pultla dayanan istənilən çəkidə idarəçi görür. Ola bilsin ki, bir neçə il sonra indi həyatımızda olan bir çox peşələr sıradan çıxacaq, ancaq PR menecerlər üçün belə risk görünmür.

Bazardakı bugünkü tələblərə rəğmən bir məsələ bizi qayğılandırmalıdır: axı niyə ölkəmizdə ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə mütəxəssislər yetişdirilmir, universitetlərimizdə bu sahə üzrə ixtisaslar yoxdur? Bu işlə məşğul olanların bir qismi xaricdə təhsil alıb, böyük bir hissəsi isə keçmiş jurnalistlər, filoloqlar və digər yaxın (bəzən isə uzaq) sahələrin əsasən mediada çalışmış yetirmələridir.

Bəlkə də ali təhsil müəssisələrinə qəbul apardığı ixtisasları müəyyənləşdirməkdə sərbəstlik vermək vaxtıdır. Onlar marketinq araşdırması ilə bazarda hansı ixtisaslara tələbin olduğunu öyrənməli və qəbul planını buna uyğunlaşdırmalıdır.

İstənilən vakansiya saytına baxsaq, onlarla PR, sosial media, KSM (korporativ sosial məsuliyyət) meneceri kimi vakansiyalara rast gələ bilərik. Bu, bazardakı tələbin bir hissəsidir. Təklif isə yetərincə kompetent deyil. Çünki Dövlət İmtahan Mərkəzinin ixtisas seçimi jurnallarında hələ ki, bu ixtisasların adları görünmür.

Valideynlər sənaye inqilabına necə mane olurlar? 

Ölkənin yeni çağırışlara uyğunlaşmamasının günahı fəhlə-kəndli sinifində yox, əsasən bürokratlardan ibarət məmur ordusunda idi.

İnəyini satıb oğlunu Bakıya oxutmağa göndərəndə ucqar kənddəki Tamerlan kişi övladı üçün katib olmasa belə kolxoz sədri, prokuror, müstəntiq... xəyalları qururdu. Onun arzularının arasında oğlunun kosmosa raketlər uçurmağa həvəsli olan SSRİ-nin tanınmış mühəndisi, robot texnologiya mütəxəssisi olması yox idi.

SSRİ-də internet şəbəkəsinə kimlər mane oldu?

...1970-ci il 1 oktyabr. Kompüter alimi Viktor Qluşkov bütün ölkənin komputür şəbəkəsini əlaqələndirəcək layihəsini təqdim etmək üçün Kremlə gəlmişdi. Yeri gəlmişkən, SSRİ-nin əsas rəqibi ABŞ artıq bundan 1 il əvvəl oxşar texnologiyanı tətbiq edirdi. Qluşkovun layihəsi üçün ciddi vəsait tələb olunurdu.

Maliyyə naziri Vasili Qarbuzov və həmfikirlərinin isə başqa hədəfləri var idi, həm pul onlara və digər nazirliklərə də lazım idi, həm də maliyyəni bu cür "israf" etmək olmazdı. Beləliklə, yeniliklərə müqavimət göstərənlərin çoxluğu sayəsində Qarbuzov klassik metodların inkişafının tətbiqinin daha təhlükəsiz olduğuna Politbüronu inandırmaqla Qluşkovun ideyasını dəfn etdi.

Nəticədə, bürokratik əngəllər Sovet ölkəsini bəlkə də bir neçə on il geri atdı. Faktiki olaraq SSRİ-ni çökdürənlərlə bu cür ənəgəllərlə inkişafı tormozlayanlar eyni qrup adamlar idi.

Bir sözlə, ölkənin yeni çağırışlara uyğunlaşmamasının günahı fəhlə-kəndli sinfində yox, əsasən bürokratlardan ibarət məmur ordusunda idi.

Sənaye inqilabını prokurorlar edəcək?

Bu gün dünya IV Sənaye İnqilabı dövrünü yaşayır. Azərbaycan yeni çağırışlar qarşısında çevik reaksiya verməyə çalışır, yeni texnologiyaların ölkəmizə gətirilməsi prioritet istiqamət kimi müyyən edilib.

Azərbaycan İKT sahəsinin inkişafına görə dünya üzrə 65-ci yerdə qərarlaşıb və Cənubi Qafqaz ölkələri arasında liderdir. "Doing Business 2019" hesabatında isə ölkəmiz Avropa və Mərkəzi Asiyada ən çox islahat aparan 10 ölkə sırasına düşüb və dünya üzrə 190 ölkə arasında 25-ci yerdə qərarlaşıb.

Hazırda Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda qurulan "ağıllı" kənd və şəhərlər yeni modellərin tətbiqi baxımından önəmlidir - həm də ona görə ki, bu təcrübənin bütün ölkəyə yayılması nəzərdə tutulur. Ancaq bir sual yaranır: bu texnologiyaların istifadəsinin davamlılığının təmin olunması üçün yerli kadrlar varmı? Və biz cəmiyyət olaraq yeni sənaye inqilibanın ardınca gedirikmi?

Təəssüf ki, yox. Yenə də Tamerlan kişi oğlunun prokuror, hakim, katib (oxu: icra başçısı) olmasını arzulayır. Onun hədəfləri sırasında oğlunun robot və ya gen mühəndisi olması yoxdur.

Ali məktəblərə aparılan qəbul imtahanlarının nəticələrinə baxdıqda bu, aydın görünür: humanitar ixtisaslarda "tıxac"dır, III qrup ixtisaslarda hər il yaşanan rəqabət, balların yüksəlməsi təsadüfi deyil. I qrup ixtisaslarda - yəni əsasən mühəndislik ixtisaslarında isə (komputer, robototexnika, mexatronika mühəndisliyi və s.) yerlər boş qalır. Bəzən 150-160 bal tələbə bileti almağa bəs edir... Və biz mümkün 700 baldan 150 bal toplayan tələbədən kosmosa raket uçurmasını təbii ki, çox da gözləmirik.

Halbuki, dünya süni intellekt, insansız maşınlar, genlərin dəyişdirilməsi, təkrar edirəm, bəli, genlərin dəyişdirilməsi üzərində işləyir - bu, artıq möcüzə deyil.

İkinci Qarabağ Müharibəsi yeni texnologiyaların, süni intellektin əhəmiyyətini bir daha nümayiş etdirdi. "Bayraktar" ənənəvi silahlara qan uddurdu və sübut etdi ki, gələcək innovasiyalardan asılıdır.

Nə baş verəcək?

Bu il yeni vakansiyalar tibb və robototexnika qovşağında yaranacaq, vakansiyaların artımı isə İT, sığorta və bank sektorunda davam edəcək. Bunu "Rabota.ru" sayının iş axtarışı və kadr seçimi xidmətinin baş direktorunun müavini Aleksandr Veterkov Sputnik radiosunun müsahibəsində deyib.

İsveç Əmək Bazarının Qiymətləndirilməsi və Təhsil Siyasəti İnstitutu da tezliklə hansı peşələrin yerini süni intellekt alacağı ilə bağlı araşdırma aparıb. Tədqiqatçılar belə qənaətə gəliblər ki, texnologiya mühasibləri, fotomodelləri, poliqrafiya sənayesində, ağac emalı, kimya və metallurgiya sənayesində maşın operatorlarını, kassirləri və satıcıları, kənd təsərrüfatı üzrə kiçik kadrları, təmizləyiciləri, maşinistləri, montyorları, kiçik inzibati işçiləri, qaynaqçıları, tikinti işçilərini, sürücüləri, meşəçiləri və poçtalyonları əvəz edə bilər.

Süni intellekt insanları işsiz qoyacaqmı - indi hər kəsi bu sual da qayğılandırır. Ancaq əksər tədqiqatçılar o fikirdədirlər ki, texnologiyalar ənənəvi peşələri sıradan çıxarsa da, paralel olaraq onlardan daha çox sayda yeni peşələr meydana gətirir.

Odur ki, işsizlik yox, işçi problemi ilə üzləşməmək üçün övladımızın "katib" olması arzusunu hansısa yeni texnologiya mütəxəssisi olması arzusu ilə əvəz etməliyik.