Super User
“İllər pilləkan oldu-Ölümə çıxmaq üçün…”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu dəfə Əlizadə Nuri sizlərə “Allah girib yuxuma…” adlı şeirini təqdim edəcək.
Bu yeli kim qorxudub,
Niyə belə əsir yel?
Mənə bir yer göstərin-
Ordan görünməsin yer.
Sevgi bəhanə imiş,
Hər gün darıxmaq üçün.
İllər pilləkan oldu-
Ölümə çıxmaq üçün…
Yol da yoxdu getməyə,
Yol sal, məni yola sal.
Çıx o qəmi qarşıla
Qorxuram ki, yol aza…
Mən bir həsrət vağzalı,
Sən də getmiş qatarsan.
Yaram yaman dərindi-
Yaxın gəlmə, batarsan…
…Gecə nə mehribandı,
Ayrılmaq istəmirəm.
Allah girib yuxuma-
Ayılmaq istəmirəm…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
Amma kürdlər qaldılar…
Milli məsələ daim gündəmdə duran məsələdir. Xüsusən türk xalqları üçün kürd mövzusu aktual olaraq qalır. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Şəhla Cabbarlının “Kürdlər niyə söz sahibidirlər?” yazısını təqdim edir.
Orta əsrlərdə indiki Cənubi Azərbaycanın, İranın qərbində, Anadoluda, Suriyada əşirət - tayfa sistemi güclənmişdi. Bu yaşam tərzi Oğuz boyları ilə bölgəyə gəldi və Səlcuqlardan sonra tam oturuşdu.
Belə ki, tayfa, el, ailələr olaraq gələnlər boş torpaqları yurd etdilər, elə orada toplu halda yaşadılar, çoxaldılar. Yaşamaq üçün boş torpaqlar əkilib-becərilməli idi. Heyvandarlıq isə türklərin bir nömrəli işi idi.
Əraziləri tutduqca, böyüdükcə, qorumaq da lazım idi. Həmin əşirətlərin gənclərinin, kişilərinin bir qismi gündüzlər işləyir, bir qismi isə gecələr əraziləri mühafizə edirdilər. Zamanla öz silahları, öz tayfa içi məhkəmələri və s.formalaşdı.
Bu tayfa və əşirətlərə nəslin ən böyüyü, "Pir"- deyilən ağsaqqal başçılıq edirdi. Bir müddət sonra bu türkmən əşirətlər ciddi söz sahibləri oldular. Aralarında qanlı müharibələrdən, qız alıb-verməyə kimi mehribanlıqlara kimi baş verirdi.
14-cü əsrdən artıq sufi şeyxləri bəyliklər halında İndiki İrandan Anadoluya köç etdilər. Onların içərisində türkmənlərlə yanaşı kürdlər də vardı. Kürdlər bu yaşam tərzini türkmənlərlə birlikdə yaşamağa başladılar. Türkmənlər İrandan Anadolunun düzən və dağlıq ərazilərinə köçüb, yurd edərkən, kürdlər ucqar dağlıq hissələrinə köç etdilər və çoxaldılar.
Səfəvilər dövründə Anadoludakı sufi-ələvi türkmən və kürd əşirətləri, bəylikləri özlərini babalarından gələn vəfa eşqinə Şah l İsmayıla bağlı elan etmişdilər. Şahqulu, Nur Əli Xəlifə üsyanları var ki, həmin əşirətlərin əli ilə çıxarılmışdı.
Səfəvi dövləti öz ərazisində bu əşirətləri yendi. Bircə ocaq saxladı ki, bu da mərkəz olan Ərdəbil sufi ocağı idi, amma Osmanlıdakı , Suriyadakı əşirət ocaqları dəstəklədi, Ərdəbilə bağlı saxladı.
Osmanlı dövləti həmişə Anadolu əşirətləri ilə hesablaşırdı. Onlar orduya silahlı dəstələr verə bilirdilər, onların böyük tarlaları, heyvandarlıqları vardı ki, dövlətdə qida çatmayanda, bunu əşirətlər qarşılayırdılar. Müqabilində toxunulmazlıq və bir sıra imtiyazlar alırdılar.
Hər birinin öz daxili idarə sistemi vardı, sadəcə dövlət olaraq Osmanlıya bağlı idilər.
20-ci əsrdə türk- türkmən əşirətləri rusların Anadoluya girişi ilə dağlıldılar. Ucqarlarda yaşayan, dağlıq yerlərdə qalan, rusların gedişi mümkün olmayan ərazilərdəki kürd əşirətləri isə bir-birlərinə sığındılar, dağlara çəkildilər. Türkmənlərin qalan hissələri isə indiki Suriyaya, Türkmən dağındakı, Hələb ətrafı kəndlərdəki əşirətlərə sığındılar.
İndi kürd əşirətləri yenə də güclüdürlər. Bayramlarda, seyranlarda birlikdədirlər. Orada kasıb ailə olmur.
Bir-birindən qız alıb-verirlər. Silahlı birləşmələri olmasa da, söz sahibi olaraq qalırlar. Bu gün seçkidə birlik olmaları da bu keçmişdən qaynaqlanır. İndi bir əşirət başçısı desə ki, səsinizi Ərdoğana verin, yaxud Kılıçdaroğluna verin, ikinci cümlə ola bilməz.
Türkmən əşirətləri isə dağılmış haldadırlar. Son vətəndaş müharibəsində Suriyadan Türkiyəyə köç edən sonra ümumiyyətlə bu birliklər itdi, getdi.
Çox zaman insanlarımız deyirlər ki, Anadoludakı türklərlə kürdlər necə biz azərbaycanlılar kimi danışırlar. Bəli, onlar İrandan Anadoluya gedərkən oğuz türkcəsini öyrəndilər.Türkmənlərlə birlikdə yaşadılar, dilimizi, şivələrimizi mənimsədilər. Ona görə də, danışıqlarımız çox oxşardır.
Toyları dəhşət olur. Ən çox pul yığımı, ən ağır qızıl adətləri kürdlərdədir.
Son toylarında bəy üçün 3.7 milyon tl pul yığılıb, gəlinə isə ümumilikdə 15 kilo qızıl hədiyə edilib. Kaş, türkmənlər də bu adətləri yaşatsaydılar... :
Bəs, bəzi kürd ailələrini PKK terror təşkilatına necə alət etdilər? Onlara ruslar, amerikalılar nələr təklif etdilər?
Bu və sadə kürdlərin niyə onlarla birlik olmaların, türklərlə min ilə yaxın mehriban, qardaşca yaşamağın ayrılışının təməl bilgiləri haqqında isə növbəti yazıların birində...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
Məşhur serialların rejissoru Bakıda: “Acun İlıcalı qızının istəyi ilə...”
“İki-üç il ərzində Azərbaycan serialları türk serialları kimi geniş yayılacaq. Çünki illər əvvəl türk aktyorlarını da tanımırdılar”.
Bu sözləri Teleqraf.com-a müsahibəsi zamanı Türkiyənin məşhur rejissoru Kartal Çidamlı deyib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı həmin müsahibəni təqdim edir.
- Kartal bəy, Bakıya ilk dəfə gəlmisiniz. Öncə təəssüratlarınızı eşitmək istərdik.
- Bakının qədim məkanlarını gəzdim, tarixi abidələrinizi gördüm. Böyük şəhərdir və çox bəyəndim. Şəhərin qədim və müasir memarlıq arxitekturası çox xoşuma gəldi. Ən önəmlisi Azərbaycan xalqını sevdim. İnsanları çox xoşbəxtdirlər və təbəssüm göstərirlər. Bu, mənim diqqətimi çəkdi.
- Ölkəmizə gəlişiniz nə ilə bağlıdır?
- Bir az öncə qeyd etdiyiniz kimi bu, Bakıya ilk gəlişimdir. Prodüserlərimiz dəfələrlə Bakıda olublar, Azərbaycanla Türkiyənin ortaq layihəsi var. Türkiyəli rejissor Murat Yontan “Mübariz” filminin ortaq rejissorlarından biridir.
Azərbaycandakı serial və filmlər üçün Türkiyə ilə Azərbaycanın birgə layihələri üçün bizim də ideyamız var. Səfərdə məqsədimiz Azərbaycan aktyorları ilə tanış olmaq və Bakını gəzməkdir. Çünki film və serialları Bakıda çəkəcəyik. Ekran əsərlərimizdə azərbaycanlı aktyorlar da iştirak edəcəklər.
- Layihələriniz nə zaman başlayacaq?
- Çəkilişlərə bu ay başlamağı düşünürük, həm serial, həm də film olacaq. Serial və filmlərimiz yalnız Azərbaycanda izlənilməyəcək, bir çox xarici ölkələrdə də yayımlanacaq. Necə ki Türkiyədə film sektorumuzu dünyaya açılmasını bacardıq. Hazırda seriallarımız ən az halda 30 ölkədə izlənilir. Ümumilikdə, seriallarımız 150 ölkədə yayımlanır.
Bu addımı Azərbaycan üçün də atmaq istəyirik və uğurlu olacağımıza inanıram.
- Qarabağla bağlı layihə düşünürsünüzmü?
- Bəli, bu məqsədlə Azərbaycandan müraciət edilib. Müzakirələrimiz davam edir. Tarixi mövzuda, 20 Yanvarla bağlı da layihələrimiz var. Gündəlik həyatdan bəhs edən seriallar da çəkiləcək.
Seriallarımızda real həyat hekayəsindən bəhs edən və bu ölkədə yaşanan hadisələrə yer veriləcək. Çox ipucu verə bilmərəm.
- Seriallarda yalnız azərbaycanlı aktyorlar çəkiləcəklər?
- Əsas heyət azərbaycanlı aktyorlardan ibarət olacaq. Türkiyədən az sayda aktyor dəvət edəcəyik. Bir çox azərbaycanlı aktyorla görüşdüm. “Mübariz” filminin quruluşçu rejissoru Natiq Novruzov yaxın dostumdur. Başqa tanınmış aktyorlarınızla da tanış oldum.
- Bizim tanınmış aktyorlarımızdan kimləri tanıyırsınız? Hansı filmlərimizi izləmisiniz?
- Bakıya gəlmədən dörd ay əvvəl filmlərinizi qısa olaraq izlədim. Təəssüf ki, Türkiyədə Azərbaycan kanallarını izləyə bilmirik. Siz bizim kanallara baxırsınız.
Bizim məqsədimiz Azərbaycanın televiziya və kino sahəsini təxminən bir-iki il ərzində Türkiyə televiziya və film sahəsi kimi dünyada tələb olunan vəziyyətə gətirməkdir. Hazırda üç serial üzərində işləyirik.
- Layihələriniz Azərbaycan kanallarında yayımlanacaq?
- Bəli, Azərbaycan televiziyalarında yayımlanacaq. Seriallara Türkiyədən mümkün qədər az aktyor dəvət olunacaq. Çünki məqsədimiz türk aktyorları Azərbaycanda serial və filmlərə çəkmək deyil, azərbaycanlı aktyorları çəkib, onları dünyaya tanıtmaqdır.
- Azərbaycanlı aktyorların səviyyəsi sizi qane edirmi? Necə düşünürsünüz, aktyorlarımızı dünyada tanıtmaq mümkün olacaqmı?
- Mümkün olacaq. Türkiyə üçün də eynən belə düşünürdük. 15 il əvvəl eyni yola çıxdıq. Mənim rejissoru olduğum 20-yə yaxın serial var və hər biri xarici ölkələrdə yayımlanıb.
- Hansı film və seriallarınızı nəzərdə tutursunuz?
- “Sihirli Annem”, “Adanalı”, “Kertenkele”, “Kimse bilmez”, “Bahtiyar ölmez”, “Pis yedili”, “Salih kuşu” və sair. Bir çoxu hazırda yayımlanır. Biz 15 il əvvəl sadəcə Türkiyə üçün serial çəkirdik. Serialları başqa ölkələrdə təqdim olunanda serial və turizm iqtisadiyyatı formalaşır.
- Türkiyə mətbuatında zaman-zaman “Sihirli Annem” serialının davamının çəkiləcəyi barədə xəbər yayımlanmasına baxmayaraq, ekranlara çıxmadı. Bunun səbəbi nədir?
- “Sihirli Annem” serialının üç rejissoru olub. Sonuncu rejissoru mən idim və serialın final bölümünü də mən çəkdim.
“Sihirli Annem” serialı hekayə olaraq ömrünü başa vurmuşdu. Sonra Türkiyənin TV8 kanalının rəhbəri Acun İlıcalı kiçik qızının istəyi ilə “Sihirli Annem”in davamının çəkilməsini xahiş etdi. Serialı çəkdik və eyni diqqəti görmədik. Niyə? Eyni aktyor heyəti ilə “Sihirli annem” serialını çəkmək mümkün deyildi. Çünki orada çəkilən uşaqlar böyümüşdülər. Bitmiş işi yenidən bərpa etmək düzgün sayıla bilməzdi. Serialın ömrü bitmişdi.
Onu da deyim ki, seriallar televiziyalarımızda təkrar yayımlanır. Bir serialın maksimum yayım tarixi üç-dörd il ərzində bitməlidir. 10-15 il davam edən seriallarımız da var. “Arka sokaklar” serialının yayımlanması 15-ci ilində bitdi.
Azərbaycanda “Sihirli Annem” kimi serial çəkilə bilər, amma eyni formatda olması şərt deyil. “Sihirli Annem” pedaqoji baxımdan nümunədir. Uşaqları sevgi, yaxşılıq və doğruluğa istiqamətləndirir. Onu əvvəlki komanda ilə çəkmək mümkün deyildi. Çəkilişdən 9 il keçib. Aktrisa Nevra Serezlinin artıq yaşı çoxdur. Hazırda onu yoracaq uzun bir iş təklif etməyə qorxuram.
Aktyorluq çətin işdir. Amma ona bənzər bir layihə edə bilərik. Hər il Türkiyədə təklif gəlir ki, “Sihirli Annem” yenidən çəkilsin. Amma tamaşaçılar bunu istəmirlər, çünki serialın zamanı bitib. Nə edə bilərik?
- Sizin rejissoru olduğunuz hansı seriallar xarici ölkələrdə yayımlanır?
- “Hepsi 1”, “Pis yedili”, “Sihirli Annem” bütün türk dünyasında, Rusiyada və Braziliyada yayımlandı. Avropa ölkələrində çox olmadı.
“Adanalı” serialı 150 ölkənin televiziyasında yayımlandı. “Kertenkele” serialı isə İran və Rusiyadan başqa ərəb, türk və Cənubi Amerika ölkələrinin çoxunda ekrana çıxdı.
Rejissoru olduğum “Sevda çiçeği” romantik filmdir. Üzərindən 12 il keçməsinə rəğmən yaxın günlərdə Argentina televiziyasında göstərildi. Bu film təxminən yüz ölkədə nümayiş olunub.
- Ümid edirik ki, Azərbaycanda çəkdiyiniz serial və filmlər də belə diqqətə çıxacaq...
- Siz ümid edirsiniz, amma mən daha çox inamlıyam. İki-üç il ərzində Azərbaycan serialları türk serialları kimi geniş yayılacaq. Çünki illər əvvəl türk aktyorlarını da tanımırdılar. Aktyorları tanıdıqları üçün izləmirlər. Serialı izləyib, sonra tanıyırlar.
Hazırda tanınmış aktyorumuz yoxdur və yaxud azdır deyə düşünə bilərsiniz. Bizim aktyorlarımız da tanınmırdı. Onların diqqərini çəkəcək hekayələri təqdim etmək lazımdır.
- Türk serialları Azərbaycanda da çox sevilir və izlənilir. Reytinqdə birinci olan “Yalı Çapkını” serialının ssenarisi tənqid hədəfi olur. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- Bu ikitərəfli dəstəkdir. Türkiyədə “Yalı Çapkını” və “Kızılçık Şerbeti” serialını tənqid edirik və izləyirik. Hər iki serialın reytinq göstəricisi çox yüksəkdir. Yaxın günlərdə “Kızılçık Şerbeti” serialına RTÜK tərəfindən cəza verilmişdi. 30 ildir bu sahədə fəaliyyət göstərirəm, amma heç vaxt RTÜK tərəfindən cəza almamışam. Bundan sonra da olmayacaq.
Hər yeni layihə təqdim ediləndə mütləq araşdırıram ki, bizdən nə istənilir? Nəyi etmək doğru deyil? Nəyi necə etmək olar...
“Kızılçık Şerbeti”nin cəza almasına üzülmürəm. Çünki cəza veriləcəyi bəlli idi. RTÜK bildirir ki, irq, din ayrıseçkiliyi edə bilməzsən. Cəmiyyətdə baş verən bir nümunəni ümumi kimi təqdim etmək düz deyil.
Mənim rejissoru olduğum “Kertenkele” serialını çəkən zaman narazı fikirlər bildirdilər. Dedilər ki, oğru imam olarmı? Cavab verdim ki, adam imam deyil, oğrudur. Sadəcə imam obrazına girib.
- Son olaraq nə demək istərsiniz?
- Bakını çox bəyəndim. Təmizlik, nizam-intizam yüksək səviyyədədir. İnsanlarsa mehribandırlar...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
“Leyli və Məcnun” adlı yeni roman çapdan çıxıb
Yazıçı Vahid Məmmədlinin “Leyli və Məcnun” adlı yeni romanı çap olunub.
“Leyli və Məcnun” əfsanəsinin motivləri əsasında yazılmış romanda müəllif klassiklərimizin varisi kimi çıxış edərək sufi dünyagörüşlə dialoqa girir. Bütün kainatı qapsayan ilahi eşqin bəxş etdiyi azadlıq və səadət, insanın aliliyi, yaradan və yaradılanın birliyi ideyaları romanda modern ifadəsini tapır.
Qeyd edək ki, hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Vahid Məmmədlinin bundan əvvəl “Atropatena dastanı” trilogiyası, “Tunc allahın yükü” dilogiyası, “Şəhrizad”, “Palıda sarılmış üzüm” romanları, “Milanda ölüm”, “Buddanın qayıdışı” povestləri, “Döy qapımı açmayım” şeirlər kitabı və s. Azərbaycan, türk, rus və digər dünya dillərində geniş oxucu auditoriyasına təqdim edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
ƏDƏBİ YADDAŞIMIZIN HEYDƏR ƏLİYEV MƏQAMI – Xalq şairi Nəriman Həsənzadə ilə söhbət
Siyasət və ədəbiyyat! Yer üzündə insana qarşı zorakılığın və təcavüzün, silah və gücün meydan suladığı bir vaxtda elmin, ağılın üstünlüyü sanki ikinci, üçüncü dərəcəli nəsnə kimi önəmini itirməyə meyillənir. Belə situasiyaların bəşər tarixində sərgiləndiyi məqamlar az olmayıb. Nə bilmək olar? Bəlkə, dünyada ilk şeir parçası, sonradan ədəbiyyat sayılacaq ilk yazı nümunəsi insanın insan, təbiət və dünya üzərində ağalığına müxalif ovqatdan ərsəyə gəlib. Dünya tarixi hökmdar və sənətkar münasibətlərinin sonsuz sayda nümunəsini tanıyır. Zamanın insana xidməti o andan başlayır ki, onun sükanını idarə edən şəxs zamanla yol getməyi bacarır. XX əsr daxilində iki dəfə milli insanla bahəm, milli ədəbiyyatın da bəxti onda gətirdi ki, həmin dönəmin idarəetmə funksiyasını Əlahəzrət Zaman Heydər Əliyevə həvalə etdi.
Tənqidçi, ədəbiyyatşünas Elnarə Akimova Xalq şairi Nəriman Həsənzadəylə Heydər Əliyev Zamanındakı bir məqamdan – onun ədəbiyyatdakı obrazından danışmağa qərar verib. “Ədəbiyyat və incəsənət” söhbəti diqqətinizə çatdırır.
Elnarə Akimova: – Nəriman müəllim, bu ilin may ayında Heydər Əliyev mükafatına layiq görüldünüz. İstərdim, elə bu məqamdan başlayaq söhbətə.
Nəriman Həsənzadə: – Hə. Elə gözlənilməz oldu ki mənə bunu eşitmək. Deməli, Roma Papası Fransisk Bakıya gəlmişdi. Mən də həmin görüşə dəvət olunanlar sırasında idim. Birdən bizi saxladılar ki, prezident keçir. Xanımı Mehriban Əliyeva da onunla idi. Cənab prezident və Mehriban xanım keçəndə mənimlə görüşdülər. Bu diqqət onların böyüklüyündən irəli gəlirdi. Mən, əlbəttə ki, hələ hər şeydən xəbərsiz idim. Bir neçə aydan sonra mənə zəng gəldi ki, bir yerə getmirsən? Dedim, yox. Dedilər, Bakıda ol. Sonra dedilər ki, sən Heydər Əliyev adına mükafata layiq görülmüsən. O qədər böyük sevinc yaşadım ki, sözlə ifadə edə bilmirəm. O anda yalnız bunu düşündüm: – kaş Sara xanım (həyat yoldaşı – E.A.) sağ olaydı. Bu sevinci onunla bölüşəydim. Adam belə böyük sevincləri bölüşməyə doğmasını axtarır həmişə.
Elnarə Akimova: – Nəriman müəllim, Heydər Əliyev böyük siyasətçi, dövlət adamı olub. Amma onun eyni zamanda ədəbiyyatlaşan obrazı da var. Heydər Əliyevin ədəbiyyatdakı bu obrazı sizin üçün nə ifadə edir?
Nəriman Həsənzadə: – İlk növbədə ədəbiyyata sevgini, qayğını ifadə edir. Onun ədəbiyyatdakı xidmətlərini saymaqla qurtaran deyil. Yazıçılar, şairlər onun həmişə diqqət mərkəzində, himayəsində idilər. Yubileylər, mükafatlar, yazıçını şərdən, böhtandan qoruma halları, istedadlı hər kəsin dəyərini vermək kimi cəhətlər Heydər Əliyevin xarakterində başlıca yer tuturdu. Yazıçı hiss edirdi ki, onun yiyəsi var. Çünki Heydər Əliyev xalqın yiyəsi idi. Və bu xalqın heç bir istedadlı sənətkarı onun diqqətindən kənar qalmırdı.
Elnarə Akimova: – Həm də ədəbiyyatın özünə böyük sevgi vardı onda. Bu sevgini Heydər Əliyevin özü də daim, dönə-dönə qeyd etmişdi, "ədəbiyyatı o qədər sevirəm ki, ədəbiyyatla, şeirlə, bizim mədəniyyətlə görüşmək mənim üçün həmişə çox xoşdur", – demişdi çıxışlarının birində.
Nəriman Həsənzadə: – Təkcə sevmək deyildi, nəfəs alırdı. Bizi yanına salıb aparırdı görüşlərə. Bürolara gedirdik biz. Bizi nə qədər görüşlərə dəvət edirdi. Həm də çox oxuyurdu. Heydər Əliyevin yüksək natiqlik qabiliyyəti, şeiri, dram əsərini duymaq bacarığı onun geniş mütaliəsinin bəhrəsi idi. Özü oxuyurdu kitabların hamısını. Bir dəfə büroda oturmuşduq. Dedi, mənə elə gəlir, bizdə Puşkin mövzusunda Mirzə Fətəli Axundovun "Puşkinin ölümünə Şərq poeması" əsərindən başqa əsər yoxdu. Mən dedim ki, var, yoldaş Əliyev. Mən Puşkinlə bağlı poema yazmışam o dövrlə bağlı. Gecə saat 1-də Yazıçılar İttifaqının birinci katibi İmran Qasımov zəng elədi mənə ki, Heydər Əliyev poemanı istəyib. "Zümrüd quşu" idi poemanın adı.
O, tamaşalarda iştirak edirdi, sonda böyük həvəslə yaradıcı heyətlə görüşürdü. Bir şairin, yazıçının ehtiyacı, sıxıntısı olsa, ona maddi, mənəvi dayaq olurdu. Özü də tək ədəbiyyat yox ki. Bütün sahələrdə diqqətli idi. Yadıma gəlir, Bərdəyə zona müşavirəsinə getmişdik. Pambıqçı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Tərlan xanım Musayeva ilə görüşdük. Mən o görüşdən sonra gəlib bir şeir yazıb qəzetdə çap etdirdim. Gecə saatlarında bir də gördüm Emin Sabitoğlu zəng eləyir. Dedi o şeiri göndər mənə, o tapşırıb ki, həmin şeirə mahnı bəstələyim. Bir neçə gündən sonra Emin o şeirə elə gözəl musiqi bəstələdi ki. "Tərlan bacı" adlı o mahnı dillərə düşdü. Heydər Əliyev bütün sahələrə bu cür diqqətli idi. Ümumiyyətlə, Heydər Əliyev düz işin yanında idi, düz adamla dost idi. İşini ki yaxşı tutursan, o adama böyük hörmət göstərirdi. Yazıçılarla, alimlərlə görüşlərində tariximizin elə məqamlarına toxunur, elə yazılmamış, lakin millət üçün çox vacib olan qatlarını qaldırırdı ki, onun genişmiqyaslı mütaliəsinə heyran olmamaq mümkün deyildi.
Elnarə Akimova: – Heydər Əliyevin həm sağlığında, həm də vəfatından sonra yazıçılar onun haqqında məqalələr, kitablar yazmağa başladılar. Anar, Elçin, Zəlimxan Yaqub, Mövlud Süleymanlı, Elmira Axundova, Hüseynbala Mirələmov, Səyyad Aran... "İdeal" müəllifi İsa Hüseynovun mətbu etirafi var ki, "İdeal"ı yazanda Heydər Əliyevi düşündüyünü söyləyir. Bu məqam Bəxtiyar Vahabzadənin, Məmməd Arazın etiraflarında, Xəlil Rzanın şair mövqeyində var. Yaşar Qarayev son yazılarından birində yazırdı ki, Dədə Qorqudun, Nizaminin, Füzulinin, Ələkbər Sabirin, Mirzə Cəlilin, Əli bəy Hüseynzadənin, Hüseyn Cavidin... gördüyü işlərin vəhdətini, əməli gerçəkliyini Heydər Əliyev dühasında tapırdı.... Siz də bir kitab yazıb onunla bağlı xatirələrinizi bölüşmüsüz: "Mənim ədəbi taleyim. Zamanla, tarixlə görüş". Yəni bütöv bir epoxa yazarlar nəsli öz yaradıcılığında Heydər Əliyev dühasının rolunu dönə-dönə vurğulamış, səmimi etiraf anlarından tutmuş, altfəlsəfə məqamlarının işləndiyi yerlərə qədər onun bu rolunu önəmsəməyə çalışmışlar.
Nəriman Həsənzadə: – Çünki Heydər Əliyev elə tanınmış yazıçı, şair olmadı ki, onların üzərindən sükutla adlasın. Xatırlayıram ki, ikinci dəfə hakimiyyətə gələn kimi 1994-cü ildən başlayaraq M.Füzulinin, Mirzə Cəlilin yubileylərinin keçirilməsi haqda fərman verdi. 1999-cu ildə "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanının 1300 illiyinin elmi ictimaiyyət tərəfindən beynəlxalq səviyyədə keçirilməsini təşkil etdi. Özü də sərəncam verəndə bu yubileylər il boyu davam edirdi. Klassik abidələrin, sənətkarlarımızın irsinə xüsusi həssaslıqla yanaşırdı. Niyə edirdi bunu? İstəyirdi dünyaya çatdırsın ki, xalqımızın çoxəsrlik, zəngin, tarixi mədəniyyəti var. Onun çox yayılan fikri var: "Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam". Bunu bizlərə demirdi ki, qızım. Onu başqalarına eşitdirirdi. Hansı rəhbər, birinci katib bu sözü deyib? Dövlət dili haqqında fərmanlar imzalamışdı müxtəlif vaxtlarda. Bunun da səbəbi vardı. Rəhbər kimi dərk edirdi ki, xalqın milli varlığını müəyyən edən başlıca amil onun dilidir. Bir də Təbriz nisgili var idi Heydər Əliyevin. Hüseyn Cavidin nəşini uzaq Sibirdən vətənə gətirmişdi. Cavidi niyə Naxçıvanda basdırmaq istədi, burda yox? Söhbət gedirdi bu barədə həmin ərəfələr. Mən yanında durmuşdum, kimlərləsə söhbət edəndə dedi, elə Naxçıvan yaxşıdı ki, Təbrizdən gələndə onu ziyarət eləyib gələcəklər. Bura qədər dərin düşünürdü Heydər Əliyev. Bir dəfə mən onun yanında olanda dedi ki, mən bir qərar vermək üçün on dörd yerdən məlumat alıram, ondan sonra qərar verirəm.
Elnarə Akimova: – Şəhriyarı çox sevməsi də Təbriz nisgili ilə əlaqəli ola bilərdimi?
Nəriman Həsənzadə: – Şəhriyar və Səməd Vurğun. Onların şeirini dinləyəndə kövrəlirdi. Adam indi düşünəndə məəttəl qalır. O cür dəmir iradəli insan poeziya, şeirlə qarşılaşanda sanki başqa aləmə düşürdü. Mənim taleyim elə gətirib ki, ata nisgili yaşamışam uşaq yaşımdan, amma qarşıma yaxşı insanlar çıxıb. Nazim Hikmət, Mir Cəlal və Heydər Əliyev. Bu üç şəxsiyyətin mənim ömür yolumda xüsusi rolu olub. Heydər Əliyev isə mənim taleyimdən keçən parlaq şəxsiyyətdir. Heydər Əliyevə bir dəfə bir söz demişdim. Çox xoşuna gəlmişdi. Demişdim ki, cənab Heydər Əliyev, sizin yanınızda adam özünə oxşayır. O qədər səmimi danışırdı ki adamla. Mənim yadımdadı, bir dəfə rəhmətlik Heydər Əliyev plenuma gəlirdi. Gəldi oturdu. Xalq yazıçısı Anara təklif elədik ki, Heydər Əliyev rəyasət heyətinə dəvət olunsun. Heydər Əliyev etiraz etdi. Çox səmimi, sadə insan idi. Daim xalqın içində olurdu, əsl xalq adamı idi. Onun haqqında saatlarla danışmaq olar. Bir detalı deyim burda. Akademik Milli Dram Teatrında "Bütün Şərq bilsin" pyesimin tamaşasıydı. Teatrın baş rejissoru və tamaşanın rejissoru Mərahim Fərzəlibəyovla yanaşı oturmuşduq. Azərbaycan KP MK-nın Büro üzvləri ulu öndər başda olmaqla tamaşaya baxmağa gəlmişdilər. Nərimanov rolunda çıxış edən xalq artisti Məlik Dadaşov monoloq dediyi yerdə birdən "yaşasın, böyük rus xalqı", "böyük rus xalqına eşq olsun" kimi pyesdə olmayan sözlər işlətdi. Mərahimlə mən bir-birimizin üzümüzə baxdıq və heç bir söz demədik. Tamaşadan sonra Məlik müəllimdən soruşdum ki, niyə belə dedin? Axı əsərdə elə sözlər yox idi. Cavab verdi ki, səhnənin ortasında Azərbaycan, azadlıq, neft, millət haqqında misraları deyəndə Büro üzvlərindən ikisi üzümə elə sərt baxdı ki, özümü itirdim, dediyim misralar ağzımda yarımçıq qaldı. Tez özümdən əlavələr etdim. Belə bir mühitdə Heydər Əliyev həm özü cəsarət göstərirdi, həm də bizi cəsarətə səsləyirdi. Sonralar "Nəriman Nərimanov" poeması əsasında yazdığım "Bütün Şərq bilsin" əsərim SSRİ üzrə keçirilən pyes müsabiqəsinə təqdim olunmuşdu. 600 pyesdən Moskvada tamaşaya qoyulmaq üçün on bir pyes seçilmişdi. "Bütün Şərq bilsin" on bir pyesin biriydi. Bakıda Milli Akademik Dram Teatrı tamaşanı Respublika Dövlət mükafatına təqdim etdi, məlum oldu ki, bir səs çatmır. "Atabəylər" mənzum pyesimdə də belə oldu. Akademik teatr mükafata təqdim etdi. Yenə dedilər ki, bir səs çatmır. Heydər Əliyev bir dəfə yenə Akademik teatra gəlmişdi, "Hamlet" tamaşasına baxmağa. Fasilə zamanı çay süfrəsi arxasında səmimi söhbət əsnasında demişdi ki, "Atabəylər" əsəri hər gün göstərilməlidir. Çünki bu, milli tariximizdir. Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri cənab Vasif Talıbova təşəkkürümü bildirirəm ki, "Atabəylər" əsərini Naxçıvan Teatrı indiyə qədər yaşadır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının səksən illiyində "Atabəylər" tamaşası göstərildi, cənab prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva tamaşaya baxdılar. Bu da mənim taleyim idi...
Elnarə Akimova: – Nəriman müəllim, uzun illər "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində baş redaktor işləmisiz. Bildiyimiz qədərincə, bu vəzifəyə Heydər Əliyevin tövsiyəsi ilə təyin olunmusuz.
Nəriman Həsənzadə: – Elədir, qızım, "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetinin baş redaktoru vəzifəsinə məni Heydər Əliyev təyin etmişdi. Deməli, məsələ necə oldu? Gecə saat bir radələrində Yazıçılar İttifaqının birinci katibi İmran Qasımov evə zəng vurdu ki, Birinci, yəni Heydər Əliyev sənin rəyini bilmək istəyir. – Sənə böyük etimaddır, – dedi. Mən bunları başa düşürdüm. Xəbər qəfildən olduğu üçün tərəddüd etdim. O vaxt Yazıçılar İttifaqında həm partiya təşkilatının katibi, həm "Azərbaycan" jurnalında poeziya şöbəsinin müdiri işləyirdim. Ədəbiyyat fondunun direktoru vəzifəsini də katiblik mənə tapşırmışdı. Səhərisi Heydər Əliyevin qəbulunda oldum. Söhbətimiz o qədər səmimi keçdi ki. Özüm də məəttəl qalmışdım. Heydər Əliyev təklif etdi ki, bəlkə, Yazıçılar İttifaqının partiya katibliyində də qalıb işləyəsən? Ürəyimdə düşünürdüm ki, iki vəzifədə işləmək ağır olar mənə. Yazıçılar İttifaqının mürəkkəb bir yaradıcılıq təşkilatı olduğunu özü bilirdi. Partiya üzvlük haqlarını vaxtında verməyi unudurdular. İşlədiyim altı il müddətində fəaliyyətimi müsbət qiymətləndirmişdi. Amma elə bil ürəyimi eşitdi. "Yaxşı, onda get qəzetdə işlə", – dedi.
Elnarə Akimova: – Bir dəfə sizin belə bir fikrinizi oxumuşdum ki, mən "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetini Heydər Əliyevlə bir yerdə hazırlayırdım.
Nəriman Həsənzadə: – Bəli, Heydər Əliyev mənə ilk gündən qəzet barədə, qəzetçilik işi barədə qiymətli tapşırıqlarını, tövsiyələrini verdi. Bu tövsiyələr uzun müddətli iş planım, yaradıcılıq proqramım oldu. O söhbətləri bu gün də minnətdarlıqla xatırlayıram. Heydər Əliyev "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetinin baş redaktorundan tutmuş, redaksiya heyətinə, əməkdaşlarına qədər hamısını tanıyan və hörmət edən Azərbaycan Respublikasının birinci şəxsiyyətiydi. O, ədəbiyyatımızı, yazıçılarımızı, mətbuatımızı, eləcə də mətbuat işçilərini qiymətləndirir, onların əməyinə, şəxsiyyətinə hörmət edirdi. Heydər Əliyev "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetinin həm ideya müəllifiydi, həm də birinci abunəçisi və oxucusuydu. Heydər Əliyev istedadları seçib irəli çəkir, yaxşıları qoruyur, qiymətləndirir, ədaləti müdafiə edirdi. Biz bilirdik ki, o, qəzetimizin hər nömrəsini oxuyur, lazım gələndə orda yazılanlara öz səviyyəsində reaksiya verirdi. Bir maraqlı əhvalatı danışım sizə. Deməli, qəzetdə "Ayran əhvalatı" adlı məqalə çap etmişdik. Məqalədə sərin ayran içmək üçün gəlib növbəyə duran fəhlənin növbəsinin əlindən alınması, döyülməsi və nəhayət, 4 il iş alması ilə nəticələnən ağır taleyi təsvir edilirdi. Döyülən də həmin adam idi, üstəlik, tutulan da. Məqaləni redaksiyanın əməkdaşı Sabir Məmmədov yazmışdı. Qısaca deyim ki, Heydər Əliyev o məqaləni oxuyandan sonra Respublika Ali Məhkəməsinin sədri, mərhum Abdulla İbrahimova zəng vurub tapşırıq vermişdi ki, bu məsələni araşdırsın. O da mənə, redaksiyaya zəng vurdu. Biz görüşdük. Fəhlə buraxıldı. Mərhum Abdulla İbrahimov deyirdi ki, Ali Məhkəmənin qərarı Ali Sovetin qərarı ilə eyni qüvvədədir. Sizin qəzetin çıxışından sonra biz kollegiyanın qərarını ləğv etdik. Bir həftə sonra mənim yanıma, xəstəxanaya öz həyat yoldaşı ilə ucaboy bir cavan gəldi. Dedi, mən "Ayran əhvalatı"ndakı həmin oğlanam. Bütün bunlar ulu öndərin millətə qayğısıydı. "Qoy ədalət zəfər çalsın" Heydər Əliyevin ən sevdiyi və tez-tez səsləndirdiyi fikir idi.
Heydər Əliyevin məhəbbəti də nümunəydi. Mən İsgəndər Makedoniyalıdan üzü bəri üç böyük hökmdar, dövlət başçısı tanıyıram ki, onlar öz sevdiyi xanımının xatirəsini əbədiləşdirmiş, onların abidəsi zaman-zaman insanların ziyarətinə çevrilmişdir. Maraqlıdır ki, onların üçü də türkdü. Sevdikləri xanımları da türk qızıdı. Abidələri tikən memarlar, heykəltəraşlar da türk olublar. XII əsrdə Atabəylər dövlətinin başçısı Atabəy Şəmsəddin Eldəniz böyük memar Əcəminin zəkasıyla Naxçıvan şəhərində əzəmətli "Möminə xatun" türbəsi ucaldıb. XVII əsrdə Moğol hökmdarı Cahan şah türk memarı ustad Məhəmməd İsa əfəndiyə sifariş verərək, Mümtaz Mahal Banu Bəyimin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün, Hindistanın Aqra şəhərində "Tacmahal" türbəsini tikdirib. Bir də XX əsrdə müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi Heydər Əliyevin istəyilə Zərifə xanım Əliyevanın xatirəsinə ən gözəl, ən baxımlı heykəli böyük heykəltəraş Ömər Eldarov yaradıb.
Elnarə Akimova: – Ən yaddaqalan görüşünüz hansı olub, Nəriman müəllim?
Nəriman Həsənzadə: – Onunla hər görüş indiki kimi yadımdadır. Amma bəzi xatirələrim daha unudulmazdır.
Hələ 1985-ci ilin avqust ayında Heydər Əliyevlə Moskvada, "Novo-deviçye" qəbiristanında Zərifə xanımın məzarı üstə görüşəndə ona Zərifə xanıma həsr etdiyim şeiri oxumuşdum. O da əlyazmamı alıb qoltuq cibinə qoymuşdu.
Bizim burada görüşümüz isə tamam təsadüfən olmuşdu. Mən axşamüstü saat 6 radələrində bir dəstə qızılgüllə məzarı ziyarətə gəlmişdim. Bir saat sonra Ulu öndər də oraya gəldi. Biz gözlənilmədən, beləcə görüşdük.
O vaxt qəbirüstü söhbət zamanı mən şeiri ona oxuyandan sonra haqlı bir iradı olmuşdu:
– Zərifə xanımın dəfninə niyə gəlməmişdin? – demişdi.
Həyatımda, bəlkə də ilk dəfəydi ki, səmimiyyətlə deyilən sözün ağırlığını, siqlətini hiss edirdim. Mənsiz də Moskvada keçirilən o mərasimə bütün ölkə tökülüb gəlmişdi. Necə olub ki, milyon insanın içində onun sərrast gözləri məni də axtarıb.
O suala cavab vermək mümkün deyildi. Bəlkə, heç özü də cavab gözləmirdi.
Əlbəttə, mən Zərifə xanımın dəfnində iştirak etmək istəyirdim. Bunun üçün ovaxtkı Mərkəzi Komitəyə də müraciət etmişdim. Cavab vermişdilər ki, Moskvada dəfn mərasimində iştirak etmək rəsmi protokol üzrə olacaq. Yəni biz səni apara bilmərik.
Bunların heç birini ona demədim. Elə bil ürəyimdən keçənləri eşitdi.
– Özün gələydin! – dedi. Tez də söhbəti dəyişdi.
Moskvaya gəlməyimin səbəbini soruşdu: dedim Sara ağır xəstədi. Moskvada yatır. Xəstəxananın adını da dedim.
Dinmədi. Qolundakı saata baxdı. Hiss etdim ki, getməlidir.
Beləcə ayrıldıq.
Gətirdiyim gül dəstəsini Zərifə xanımın qəbri üstə qoymuşdum. Ətrafına düzülmüş dibçəklərdə təzə, ətirli güllər əkilmişdi. Yanındakı qəbirlərin birində böyük türk şairi Nazim Hikmət, o birində böyük rus şairi Sergey Yesenin dəfn edilmişdi. Məzarüstü kiçik barelyefləri qoyulmuşdu.
Səhərisi gün saat 12 radələrində xəstəxanaya, Saranın yanına qayıdanda gördüm ki, məni axtarırlar. Heydər Əliyev dünən xəstəxananın baş həkimi, akademik Trapeznikova zəng vurub xəstənin vəziyyətilə maraqlanıb. Bu kifayət idi.
Sara deyirdi, qalxan kimi özüm gedib Heydər Əliyevə minnətdarlıq edəcəyəm. Ona dualar edirdi.
Sara həkimlərin dediyindən bir il artıq yaşadı.
Ulu öndərlə bir dəfə də İstanbulda təsadüfən görüşmüşdüm. Onda mən Respublika Ali Sovetinə deputat seçilmişdim. O vaxt artıq Heydər Əliyev Naxçıvan-İqdır Dostluq körpüsünü çəkdirmişdi. Ürəkdən təbrik elədim. Gülümsəyib "bəs körpünün açılışına niyə gəlməmişdin?" – deyə soruşdu. Bir fikri nümunə gətirdim orda. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin spikerinin dediyi: "Sabah lazım gəlsə, o Dostluq körpüsündən Azəri qardaşlarına kömək üçün türk tankları keçəcək" – sözlərini dedim ulu öndərə. Səmimiyyətlə gülümsədi. Razılıq elədi. Bir də 1991-ci ildə baş tutan bir görüşümüz əzizdi mənə. Deməli, mən üç nəfərlə – Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə, şərqşünas alim Rüstəm Əliyev və şair, alim Qasım Qasımzadə ilə Naxçıvana, onunla görüşə getmişdik. Orada söhbət zamanı millət, vətən yolunda sarsıntılar keçirən bu şəxsiyyətin necə möhkəm iradəyə və ruh yüksəkliyinə sahib olduğunu görüb milli qürur hissi keçirməyimi xatırlayıram. Heydər Əliyev mənəvi enerjiyə çevrilib ruhumda yaşayır sanki. Allah ona rəhmət eləsin! Həmişə deyirəm, Azərbaycan Heydər Əliyevin yeni tərcümeyi-halının başlanğıcıdır. Sevinirəm ki, onun böyük yolunu İlham Əliyev davam etdirir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
Günay Əfəndiyeva Qazaxıstanın mədəniyyət və idman naziri ilə görüşüb
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva “2023-cü il Şuşa - Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı” ilinin rəsmi açılış mərasimi çərçivəsində təşkilatı ziyarət edən Qazaxıstan Respublikasının mədəniyyət və idman naziri Asxat Oralovla görüşüb.
Fondun məlumatına görə, görüşdə Şuşa şəhərinin 2023-cü ilin “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olunmasının bütün türk xalqları tərəfindən böyük qürur və fəxarət hissi ilə qarşılandığı bildirilib. Fond tərəfindən Türk dünyasının şəhərlərində Şuşanın qədim tarixi irsinin, dəyərlərinin tanıdılması məqsədilə keçirilən tədbirlərin əhəmiyyəti vurğulanıb. Fondun Bursa və Daşkənddə təşkil etdiyi geniş miqyaslı “Şuşa günləri” layihəsinin Qazaxıstanda keçirilməsi planlaşdırılıb.
Görüşdə ümumtürk mədəni irsinin öyrənilməsi, qorunması və dünyada təbliği sahəsində nəzərdə tutulan birgə tədbirlər müzakirə olunub. Eyni zamanda, nazir Fondun Qazaxıstanla sıx əməkdaşlığını yüksək qiymətləndirərək, təşkilatın ölkənin mədəniyyətinin təbliği istiqamətindəki layihələrini dəstəkləməyə hər zaman hazır olduğunu bildirib. Qazaxıstanın Abay, Jambul Jabayev və digər görkəmli ədəbi simalarının yubileyləri çərçivəsində təşkilat tərəfindən aparılmış işlərdən bəhs olunub. Fond tərəfindən Abaya həsr edilmiş yeni kitabın yaxın zamanda işıq üzü görəcəyi diqqətə çatdırılıb.
Görüş Fond ilə Qazaxıstanın qarşılıqlı əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişafı, eləcə də gələcək ortaq layihələr istiqamətində fikir mübadiləsi ilə başa çatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
Devid C.Şvarts, «Masştablı düşünmək sənəti»
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir. Uğur şərtləri barədə danışmaqda davam edirik. Burada, əsas yerlərdən birini də kitablar tutur.
Zaman-zaman ən yaxşıların seçimini etməyə ən müxtəlif mənbələr cəhd göstəriblər. Onların ən nüfuzlularını qruplaşdıranda (bu qruplaşmada tiraj, satış həcmi, yayıldığı areal, buraxdığı iz və s. əsas götürülür) kitab mağazalarındakı yüzlərlə rəngbərəng cildlərin içində azmayaraq «nəyi və niyə oxumaq» sualına mütləq cavab tapmaq mümkün olur.
Biz biznesdə, peşə fəaliyyətində uğur qazanmağın yolunu göstərən ən çox tələb olunan kitablardan 10-na nəzər yetirdik. İndi də gəlin, ümumiyyətlə adi insanı uğurlu insana çevirən, insanın düşüncə tərzini, adət və xasiyyətini, xarakterik cəhətlərini dəyişən ən populyar kitablardan 10-na nəzər yetirək.
Bu kitablar, əziz oxucularım, insanlara düzgün istiqamət verir, sürətli və keyfiyyətli dəyişikliklərə bir təkan olur.
Beləliklə, seçdiyim növbəti 10-luğu sizlərə təqdim edirəm.
1-7-cı yerləri ötən günlərdə sizlərə təqdim etmişdik. Bu dəfə 6-cı yerlə tanış olun.
1.Entoni Robbins. «Özündə nəhəngi oyat»
2.Robin Şarma. «Titulsuz lider»
3.Bodo Şefer. «Qaliblərin qanunları»
4.Tom Piters. «Özünü brendə çevir»
5.Con Maksvell. «Uğurlu insanlar necə düşünür”
6.Marşal Qoldsmit. «Başından uca tullan»
7.Brayan Treysi. «Maksimuma çatmaq»
8.Devid C.Şvarts «Masştablı düşünmək sənəti»
Müəllif öz kitabında masştablı düşünmə prinsiplərini, praktik məsləhətlər və metodikalar təqdim edir ki, bunları mənimsəməklə oxucu istənilən fəaliyyət sferasında uğur qazanmağa müvəffəq olur.
Masştablı düşünmək, ilk öncə, məqsədinizin dəqiq ifadə edilməsi üçündür. «Əgər siz can atdığınız hədəfi dəqiq görməyə başladınızsa, onda bütün enerjinizi həmin hədəfi vurmağa yönəldin», - deyir Devid C.Şvarts.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
“Min bir gecə” yenidən səhnədə
Bu gün Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında görkəmli bəstəkar Fikrət Əmirovun “Min bir gecə” baleti nümayiş olunacaq.
Və tamaşanın nümayişi Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunacaq.
Təqdim olunacaq balet tamaşasında əsas rolları Əməkdar artistlər Anar Mikayılov, Nigar İbrahimova, aparıcı solistlər Ayan Eyvazova və Seymur Qədiyev ifa edəcəklər.
Tamaşanın dirijoru Orxan Həşimov, balet truppasının bədii rəhbəri Kamilla Hüseynovadır
Biletlər şəhərin bütün kassalarında və iticket.az saytından əldə etmək olar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
Bu gün “Qızıl şah, qızıl yüzlük” kulinariya çempionatı başlayır
Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş milli kulinariya çempionatını əlbəttə ki, çoxlarınız gözləyirdi. Çempionatın keçirilmə tarixi nəhayət ki, yetişdi, mayın 17-dən 19-dək “Bakı Ekspo Mərkəzi”ndə ləzzət ustaları bir araya gələcəklər.
“InterFood Azerbaijan 2023” beynəlxalq sərgi çərçivəsində keçiriləcək çempionat komandalar və ayrı-ayrı şəxslərə öz sahəsində yüksək peşəkarlıq səviyyəsini, istedad və dünya miqyasında mehmanxana-restoran biznesinin tələblərinə uyğun olmaq istəyini nümayiş etdirməyə imkan verir.
Çempionat Ümumdünya Kulinariya Cəmiyyətləri Assosiasiyası (Worldchefs), Azərbaycan Kulinariya Mütəxəssisləri Assosiasiyası və Azərbaycan Milli Kulinariya Mərkəzi ilə birgə təşkil olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
6 il sonranı görə bilmək bacarığı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı, bioloq-alim Sadiq Qarayevin 2014- cü ildə nəşr olunan “Sahilsiz Təzadlar” romanında Şuşa haqqında gəlişmələrini diqqətinizə çatdırır.
Şuşa... “Bəşəriyyətin qlobal problemləri” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilir. Dünyanın bir çox ölkələrindən tanınmış alimlərin, o cümlədən “Nobel” mükafatı laureatlarının, ictimai-siyasi xadimlərin qatıldığı bu tədbirdə Əli və Nərmin də iştirak edirlər. Onlar eyni zamanda bu il təqdim olunacaq “Nobel” mükafatına namizədlər sırasında yer alıblar. Əli fizika üzrə, kainatın yaranmasını izah edən yeni “Orbitlər” nəzəriyyəsinin müəllifi kimi, Nərmin isə “Gözdənəlil doğulmuş uşaqların görmə qabiliyətinin bərpası” istiqamətində apardığı uğurlu tədqiqatlara görə, tibb üzrə veriləcək “Nobel” mükafatına iddiaçılar sırasına düşmüşdü.
Şuşa şəhəri axır vaxtlar tez-tez bu cür nüfuzlu, beynəlxalq tədbirlərin keçirildiyi məkana çevrilmişdir. Nəinki regionda, eləcə də artıq dünyada öz iqtisadi, elmi qüdrəti ilə fərqlənən, bunların əsasında daha sərbəst, müstəqil siyasət aparan Azərbaycan dövləti Dağlıq Qarabağda, eləcə də ona bitişik işğal olunmuş digər rayonlarda öz suveren hüququnu bərpa etdikdən sonra sürətlə quruculuq, abadlıq işlərinə başlamışdır. Əvvəllər işğal altında olan bütün kənd, qəsəbə, şəhərlərdə qısa müddətdə aparılan yenidənqurma, bərpa işlərinin kəmiyyəti, keyfiyyəti və sürəti bütün dünyanı heyrətə salmışdı. Dünya klassik bir həqiqəqtə təkrar əmin olurdu ki, doğrudan da həqiqi dövlət xalqdan qaynaqlanır, onun istək və arzularını gerçəkləşdirir. Xalq vətən saydığı, özününkü hesab etdiyi adi daş parçasına, ağac budağına, qaranquş yu-murtasına belə, öz diqqət və qayğısını göstərir. Şəhərdə aparılan tikinti quruculuq işləri ilə, vaxtilə buranı işğal edən ermənilərin hər şeyi dağıdıb, viran qoymaq faktları arasındakı fərq, özünün olana və özgənin hesab etdiyinə göstərilən münasibətlərin fərqinə bərabərdir.
Dəniz səviyyəsindən 1400 metr yüksəklikdə yerləşən gözəl Şuşa şəhəri Qafqazın ən inkişaf etməkdə olan, səliqə-səhmanlı, milli və müasir memarlıq üslubunda tikilən yaraşıqlı binalarla zənginləşmiş, gözəl şəhərə çevrimişdir. Bu yerlərin təbii gözəlliklərini, təkrarsız iqlim şəraitini də nəzərə alsaq, onda axır vaxtlar nüfuzlu beynəlxalq tədbirlərin burada keçirilməsinin səbəbləri aydın olur.
Konfrans iştirakçıları əvvəlcə müasir Azərbaycan dövlətinin memarı Heydər Əliyevin Şuşanın mərkəzindəki abidəsinin önünə gül-çiçək dəstələri qoymuş, sonra Cıdır düzündə, möhtəşəm Bayraq meydanında gəzmişdilər. Burada dalğalanan Azərbaycanın üçrəngli bayrağının fonunda kollektiv şəkil də çəkdirmişdilər. Konfrans iştirakçıları və xarici turistlər Azərbaycanın görkəmli şairi, Qarabağ xanlığının vəziri Molla Pənah Vaqifin yenidən bərpa olunmuş əzəmətli məqbərəsini də ziyarət edib, onun da qarşısında xatirə şəkli çəkdirmişdilər.
Saat onda başlayan konfrans, iki gün davam etmişdi. Konfrans bitdikdən sonra Nərmin Şuşanın mərkəzində yerləşən “Gövhər ağa” məscidinə gedib, orada namaz qıldı. Sonra isə o, bayıra çıxıb, məscidin yeni təmir edilmiş qoşa minarəsinə heyranlıqla tamaşa etdi. Bu məscidi Pənahəli xanın nəvəsi, İbrahimxəlil xanın qızı Gövhər ağa (XIX əsrin əvvəllərində) tikdirmişdir.
Əli ilə Nərmin birlikdə İsa bulağına gəlmişdilər. İyun ayının əvvəlləri idi. Bu vaxtlar İsa bulağı daha gur axırdı. Bu yerlər isə Cənnəti xatırladırdı. Əli ilə Nərmin əvvəlcə Şuşanın küçələrində gəzmiş, məktəbdən çıxan uşaqların dəstə-dəstə, şən halda evlərinə getdiklərinə tamaşa etmiş, yasəmənlərin, qızılgüllərin ətirlərini ciyərlərinə çəkmiş, oxuyan quşların səsinə birlikdə qulaq asmışdılar. Sonra isə İsa bulağına Əlinin avtomobilində gəlmişdilər. Burada Azərbaycanın müxtəlif yerlərindən, eləcə də xarici ölkələrdən turist kimi dincəlməyə gələn xeyli insan var idi.
Əli ilə Nərmin bulaqda əl-üzlərini yudular. Doyunca, bu əvəzsiz bulağın insana güc, sevinc gətirən suyundan içdilər. Nərmin çoxdandır ki, bu cür saf bulaq suyu içməmişdi. Çoxdandır ki, insanı özünə valeh edən təbiət mənzərəsi görmürdü. Həm də xeyli vaxt idi ki, qarşısında həyatının mənası hesab etdiyi Əlini görmürdü. Bütün bu gözəlliklər və sevdiyi şəxslə bir yerdə olması Nərminin ömrünün dayaq nöqtəsi idi. Ona elə gəlirdi ki, sanki, sürətlə gəncləşir.
Onlar bulağın bir tərəfində qoşa, hamar daşın üstündə əyləşmişdilər. Əli diqqətlə Nərminin dən düşmüş saçlarına baxıb dedi:
– Çoxdandır ki, səni görmürəm. Heç dəyişməmisən. Yəqin ki, cığallıq edib, tibbin gənc qalmağa kömək edən nailiyyətlərini başqalarına demirsiz. Ancaq özünüz istifadə edirsiz.
Nərmin gülümsədi. Əli onun yanağında əmələ gələn batığa baxırdı. Heç nə dəyişməmişdi. İllər öncə Zorbulaq yaylağında da Nərmin güləndə yanağında bu cür batıq əmələ gəlirdi. Bu anlar Əliyə elə gəlirdi ki, Nərmin gözəllik deyilən anlayışların simvoluna çevrilir, onu sevməmək, sadəcə mümkün olmur. Əlinin gözündə gülümsəmək heç kəsə Nərmin qədər yaraşmırdı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.05.2023)
