Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki,- “Yevlaxda böyümüşəm, səmimi sözümdür, uşaqlıq illərindən populyar olmuşam. Dərnəklərə gedirdim, o qədər sevilirdim ki, hətta mənə məxsusi çıxışlar yazırdılar. Bütün dövlət tədbirlərinə mütləq dəvət edirdilər. Hətta tamaşaçılarımın çox olduğunu görüb, mənim üçün pullu tamaşalar təşkil etmək istədilər, sonra dedilər, “bu, uşaqdır, olmaz, istismar sayılar.” Sovet dönəmi idi. Orta məktəbi bitirəndə raykom qəbuluna çağırıb, mənimlə söhbət etdi, dedi, sən incəsənət sahəsinə getməlisən, göndəriş verdi, gəldim İncəsənət Universitetinə. Riyaziyyatı yaxşı bilirdim, əslində, riyaziyyatçı, ixtiraçı olmaq istəyirdim. Əvvəl qəbul eləmək istəmirdilər. Axı aktyor boylu-buxunlu, yaraşıqlı olmalıdı. Məndə isə boy yox idi. Kurs rəhbərim vardı, Möhsün Mürsəlov, rejissor idi. O, məni teatra gətirdi, amma işdən çıxan kimi məni də uzaqlaşdırdılar. Teatr sehrli dünyadır, bir dəfə qədəm basdınsa, daha ayrıla bilmirsən. Elə bil, narkoman kimi alışırsan ona, unutmaq olmur. Uzun müddət bu səbəblə iş tapmaqda çətinlik çəkmişəm. Hətta qəzetlərin birində məsul katib işlədim. Depressiyadaydım. Bir il sonra mərhum rejissor Hüseynağa Atakişiyev məni işə dəvət etdi və burada işə başladım. Mənim üçün xüsusi rollar yazılırdı. Rəhmətlik məktəb idi. Neçə-neçə sənətkarın yetişməsində rolu olub. Ruhu şad olsun!..”

Boyunun ölçüsü əvvəllər onu çox narahat edib. Tələbə vaxtı günlərlə otaqdan çölə çıxmırdı, düşünürdü ki, barmaqla göstərib güləcəklər, tay-tuşları nəsə xoşagəlməz söz deyəcəklər. Və bu hisləri yaşaya-yaşaya bacardıqca cəmiyyətdən uzaq dolanırdı. Sonra taleyi ilə barışıb, ailə qurdu, oğul-uşaq sahibi oldu. Oğlu orta məktəbdə oxuyanda bir gün görür ki, anası ilə nəsə danışır. Həm də məktəbdən üstü-başı cırılmış halda gəlib. Kiminləsə dalaşıb. Səbəb isə, hansısa uşağın ona atasının boyu ilə bağlı acı sözlər deməsi olub. Səhəri gün oğlunun əlindən tutaraq məktəbə yollanıb. Oğlunun dalaşdığı uşağın valideynlərini də çağırtdırıb. Sinifə girəndə bütün uşaqlar onu tanıyıb, sevgi ilə qarşılayıblar. Üzünü uşağın valideyninə tutaraq deyib,- “Gördünüzmü, sizin hörmətiniz böyükdür, ya mənim?..”

Elə vaxtlar da olub ki, küçədə valideyninin əlindən tutub gedən uşaq onu göstərərək “liliput” deyə çığırıb, valideyni də baxıb gülüb. Bu istehzalı gülüşə dözə bilməyib. Həmin valideynə yaxınlaşaraq deyib ki,- “Sonda kimin necə olacağını Allahdan başqa kimsə bilməz. Mən bu görünüşü özüm seçməmişəm. Allah məni belə yaradıb...”

“Mən bacımla əkiz doğulmuşam. Onun boyu 1 metr 90 sm olar. Görünür, mənim payımı o alıb. Əkizliyin gətirdiyi defektdir. Səkkiz yaşımda güclü sarılıq keçirmişəm. Həkim də səhv müalicə yazıb. Hətta bu səbəblə az qala həbs olunurmuş, valideynlərim bağışlayıblar. Ondan sonra boyumun inkişafı lap dayandı. Bir metr idi boyum. Dəfələrlə Moskvaya müalicəyə apardılar. Müalicələrdən sonra bir qədər boyum uzandı. Amma 145 santimetrdən o yana inkişaf getmədi. Əvvəllər çox narahat olsam da, artıq buna alışmışam.”- söyləyir.

Həyatı maraqlı hadisələrlə zəngindir. Orta məktəbdə oxuyarkən bir qıza aşiq olub. Qız da bu sevgiyə biganə deyilmiş. Tez-tez qızın yaşadığı Yevlaxın Ermənikənd deyilən qəsəbəsinə gedib, qızgilin evlərinin həndəvərində gəzib dolaşırmış. Bir gün axşamüstü ona bir nəfər yaxınlaşaraq soruşub ki, sən kimsən, bura toyuq, hindquşu oğurlamağa gəlmisən? O da, cavabında deyib ki, yox e, mən filankəsin oğluyam, burada adam gözləyirəm. Həmin adam ona inanmayıb, cibindən bıçaq çıxararaq böyrünə dirəyib. Vurmaq istəyəndə- yaxında bir tanış yaşayır, gedək onlara, mənim kim olduğumu sənə desin- söyləyib. O da, palçıqda onu sürüyə-sürüyə, darta-darta aparıb dediyi ünvana. Üst-başı it günündəimiş. Ev sahibi onu tanıyandan sonra, o adam, heç nə demədən çıxıb gedib...

Haqqında söhbət açdığım Natiq Fərzəliyev 1 fevral 1962-ci ildə Yevlax rayonunda anadan olub. 1987-ci ildə M.A.Əliyev adına İncəsənət İnstitutunun Mədəni-maarif fakültəsini bitirib. 1981-ci ildən Azərbaycan Dövlət Gənclər Teatrının aktyorudur. Bu teatr 2009-cu il may ayının 1-dən Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı adlanır. Ona yaxın filmdə çəkilib, iyirmidən çox tamaşada əsas rolları ifa edib...

Arzuları çoxdur, bitib-tükənməz. Həm sənəti ilə bağlıdır və həm də şəxsi həyatı ilə...

Deyir ki,- “Hamıya hüzur, sevinc, ailə xoşbəxtliyi, oğul-uşaq toyu arzu edirəm, mən də onların içində...”

Bu gün Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyoru Natiq Fərzəliyevin 62 yaşı tamam olur. Ona möhkəm cansağlığı, firəvan həyat, yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2024)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Tudə təxəllüsünü

Xalq özü verdi mənə.

Mərd, fədai olmağı

Məsləhət gördü mənə. 

Ötən gün siyasi, ictimai xadim, mühacir Azərbaycan şairi, Cənubi Azərbaycan demokratik ədəbiyyatının yaradıcılarından, ilk ana dili dərsliyinin müəlliflərindən biri, İran tarixində ilk dəfə olaraq Milli Filarmoniya yaratmış, əməkdar incəsənət xadimi, əmək veteranı Əli Tudənin doğum günü - 100 illiyi idi. 

Əli Tudə 1924-cü il yanvarın 31-də Bakı şəhərində anadan olub. Əslən Ərdəbilin Çanaqbulaq kəndindən olan valideynləri XX əsrin əvvəllərində Bakıya köçmüşdür. Atası neft mədənində fəhləlik etmiş və buruq ustası vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. Kiçik yaşlarında hər iki valideynini itirən Əli nənəsinin himayəsində böyüyüb. 13 yaşında ikən Əlinin ilk şeirləri Heydər Rzazadə imzası ilə "Kommunist", "Yeni yol" qəzetlərində çap olunub, həmçinin radioda səsləndirilib.

1938-ci il represiya dövründə 7-ci sinifdə oxuyarkən Cənubi Azərbaycan mənşəli olduğu üçün şair nənəsi ilə birlikdə İrana sürgün olunur və təhsili yarımçıq qalır. İranda ata yurdu olan Savalan dağının ətəyindəki Çanaxbulaq kəndində təsərrüfat işləri ilə məşğul olur. Ərdəbildə fəhləlilik edir. Ağır həyat tərzi keçirir, lakin, bir gün belə olsun qələmini yerə qoymur, daim yazıb-yaradır. 

1940-cı illərdə Cənubi Azərbaycanda başlanan milli azadlıq hərəkatının ən fəal üzvlərindən biri də Əli Tudə olur.

1945-ci il dekabrın 12-də Cənubi Azərbaycanda milli hökumət qurulur. Xalqını, millətini ürəkdən sevən Əli milli hökumətin Maarif Nazirliyində işləyir. “Ana dili” kitabının tərtibində və çap olunmasında xüsusi rol oynayır. Bundan əlavə, Əli Tudə İran tarixində ilk dəfə olaraq Təbrizdə Milli Filarmoniya yaradır. 

Milli hökumət onu ali mükafatla, “21 Azər” medalı ilə təltif edir. Təbrizin "Şairlər məclisi" ndə müdriklər tərəfindən Əliyə Tudə, yəni Xalq təxəllüsü verilir.

O zaman şairin hələ sadəcə 22 yaşı var idi və ilk şeirlər kitabı da çap mərhələsində idi.

Lakin, min bir əzabla qanlar bahasına qurulan milli hökumət qısa zamanda İran dövləti tərəfindən devrilir. Şairin kitabı mətbəədəcə yandırılır. Şah tutulduğu anda məhkəməsiz flansız qətlə yetirilməsi haqqında fərman verir. Şair yenidən şimali Azərbaycana üz tutur və ömrünün sonuna qədər siyasi mühacir pasportu və vətən həsrəti ilə yaşayır.

Sovet pasportu daşımır və bir çox yüksək titul və mükafatlardan məhrum olur.

Bakıya mühacirət zamanı "Ədəbiyyat qəzeti" redaksiyasında ədəbi işçi vəzifəsində işləyir. Burada həmçinin şairə ali təhsil almaq imkanı yaranır və o Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakuktəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirir. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor, Ali Partiya Məktəbində müdavim, "Azərbaycan" qəzetində ədəbi-şöbə müdiri olur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü seçilir.

Əməkdə fərqləndiyinə görə medalı ilə mükafatlandırılır, Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif olunur.

O, həmçinin "əmək veteranı", "əməkdar incəsənət xadimi" adlarına da layiq görülmüşdür.

Şair 50 poemanın, 40-a yaxın kitabın müəllifidir. Onun əsərləri özbək, qırğız, hind, ukrayna, rus, inglis və s dillərə tərcümə olunmuşdur. 

O, 1996-cı ildə fevralın 26-da Bakıda vəfat etmiş və fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur.

Ruhu şad olsun.

Və dünən Azərbaycan Yazıçılar Birliyi şairi andı, birliyin Cənubi Azərbaycan bölməsi şairin məzarının ziyarətini təşkil etdi, Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsi Əli Tudə barədə paylaşım etdi. Bunlar çox gözəldir. Demək, şair unudulmur!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2024)

Fuad Hacızadə, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Qaranlıqda iki kölgə yol gedirdi. Biri o birindən bir az enli, bir az hündür. Bəstəboy kölgə elə bil o hündür kölgədən tutub irəliləyirdi. Bir az da külək qovurdu kölgələri, üzü səkiyə sarı. Heç kim görünmürdü ətrafda. Sanki küləkdən qorxub çəkilmişdi hər kəs öz yuvasına. Döngələri keçdikcə uğultu bir az da güclənirdi. Arada bəstəboy  kölgə müvazinətini  itirir və səndirləyirdi. İri kölgə tez əl atıb yanındakı kölgənin  qolundan yapışırdı. Balaca kölgə yanındakı kölgəyə qısılırdı. Hərdən başındakı papağı da başına möhkəmcə basırdı ki, külək alıb qaçmasın. Beləcə qaranlığı yara-yara, tin-tin, döngə-döngə irəliləyirdi bu iki kölgə.  Küçələrin qırağındakı projektorların işığı üzlərinə düşürdü aradabir. Gülümsəyirdi kölgə adamlar bu vaxtı. 

İşığa gülümsəyirdilər göy üzünə baxıb. Binaların pəncərəsindən nöqtələr boylanırdı küçələrə. Ağ, qara nöqtələr. Pərdələr əl yelləyirdi kölgələrə. Beləcə yol gedirdi iki kölgə qaranlığın içində. Bu küçədən o küçəyə keçirirdi külək onları. Gecə qaçırdı başlarının üstündə. Töyşüyürdü kölgələr. Üşüyürdü kölgələr. Hərdən ucaboy kölgə əllərini bəstəboy kölgənin çiyninə qoyurdu. Qaməti dikəlirdi balaca kölgənin. Uzanırdı kölgə, böyüyürdü kölgə. 

Sonra gün çıxdı, səhər açıldı. Kölgələr bir-birindən tutmadı daha. Çoxaldı kölgələr, artdı kölgələr. 

Aralarına çəlik girdi bir gün. Yollara çəliyin kölgəsi də düşdü. Bir çəliyə söykənə-söykənə yeridi yavaş-yavaş ucaboy kölgə. Əyilə-əyilə küçə-küçə, yol-yol kiçilə-kiçilə yeridi. Və bir gün... 

Bir gün daha görünmədi yollarda çəlik kölgə. Yollar uddu kölgəni deyəsən. Bəstəboy kölgənin yanında daha xırda-xırda kölgələr yeridi üzü sabaha. Kölgələr çoxaldıqca boyları uzandı yolçuların. Hamısı da çəliyin kölgəsindən tuta-tuta uzandı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Zahirə Cabirin nağıllarını ardıcıl təqdim etməkdədir. Nağıllar uşaqlar üçün yaradılır. Amma bu nağılları böyüklər də məmnuniyyətlə oxuyurlar və bəyənirlər.

Biri vardı, biri yoxdu, gözəl bir yurd  vardı. Dağlar qoynunda yerləşən bu diyarın insanları xoşbəxt, firavanlıq içində yaşayırdılar. Buranın əsrarəngiz təbiəti ürəkləri oxşayırdı. Yamyaşıl sıx meşələri, ormanları, şip-şirin meyvəli bağları, səfalı bulaqları, çayları bu insanları daha da mehriban, istəkli etmişdi. Kəndin bağları, əkinləri başdan-başa düzən, hamar, həm də оlduqca münbit tоrpaqlarda idi.  Bu diyarda yaşayan insanlar hamılıqla işləmək lazım gələndə işləyir, dincəlmək lazımdırsa dincəlirdilər. Heç birinin evinin ağzında qıfılı olmazdı. Varlı kasıb söhbəti bu diyara aid deyildi. İnsanlar çayın suyu ilə əkin sahələrini, bağlarını sulayır, bol məhsul ilə firavan yaşayırdılar. Amma bir gün yurda gələn çay qurudu. Xəbər yayıldı ki, çayın üstünü bir əjdaha kəsdirib. Camaat bir-birinə dəydi. Meşələrə gedib gəlmək qorxulu oldu.

Kənddə Yusif adlı ağıllı bir oğlan vardı. O qərara gəldi ki, əjdahanı öldürsün və camaatı bu bəladan qurtarsın.  Odur ki, kənddə yaşayan nurani bir qocanın yanına məsləhətə getdi. Qoca dedi ki, əjdahanı öldürmək çox çətin olacaq. Çünki əjdahanın başında üç zınqırovu var, ona yaxınlaşmaq istəyəndə zınqırovlar tərpənir və əjdahanı xəbərdar edir. Həm də ki, zınqırovlar çalınanda elə bədheybət səslər çıxarır ki, insan o səsdən dəli ola bilər. Gün doğandan sonra isə zırqırovlar tamam başqa səs salır, bu səsə mal qara sehrlənmiş, ram olunmuş kimi gedir və əjdaha hər gün bu mal qaradan on dənə inək, öküz yeyib yatır. Əyər sən gün doğmadan zınqırovlar çalınmadan onları qırıb atsan, əjdahaya bəlkə qalib gələ bilərsən.

 Bəli, Yusif yolçu yolda gərək deyib, atın yəhərlədi və üz tutdu meşəyə. Dərələrdən yel kimi, badeyi sərsər kimi, axır ki, gəlib çatdı meşəyə. Hə, indi çayı keçib o üzgəki tərəfdə kəndə gələn çay yolunun üstündəki əjdahaya tərəf getməliydi. Amma gur axan çayı necə keçə bilərdi, fikir onu götürdü. Bu vaxt meşədə iki divbeçənin mübahisə etdiklərini gördü. Yaxınlaşıb soruşdu. Dedilər ki, bizə üç şey miras qalıb: xəncər, kilim və papaq. Amma aramızda nə qədər edirik, bölə bilmirik. Yusif dedi: Axı, bunlar nədir ki, ondan ötrü mübahisə edirsiz. Divbeçələrdən biri dedi ki, bunlar adi şeylər deyil, sehrlidir. Papağı başına qoysan görünməz olarsan, kilimin üstündə istədiyin yerə uçub gedərsən, xəncərlə bir zərbəylə hətta yeddi başlı əjdahanı öldürərsən. Yusif özünü axmaqlığa qoyub dedi, mən buna inanmıram. Divbeçə dilləndi: İnanmırsansa, götür özün bax. Yusif xəncəri əlinə götürüb o tərəf bu tərəfinə baxdı. Kilimin üstündə oturdu, papağı başına qoydu, gözəgörünməz oldu, tez kilimə əmr etdi. Kilim onu çayın o üzünə apardı. Divbeçələr nə qədər qışqırdılarsa, bir xeyri olmadı.

Bəli, Yusif artıq gün doğmamış əjdahanın yanında idi. Bir azdan gün doğacaqdı. Odur ki, fürsəti fövtə vermək olmazdı. Kilimin üstündə uçub əjdahanın düz başı üzərində dayandı Xəncəri ilə bir zərbə ilə üç zınqırovu qırdı. Zınqırovlar cingilti ilə yerə tökülməmiş, xəncəri əjdahanın düz ürəyinə sapladı. Əjdahanın ağzından od püskürdü, getdikcə qüvvədən düşüb od içində yandı.

Yusif  sevincək, kilimin üstdə, xəncər əlində, başında papaq öz yurduna gəldi.

Çay öz axarı ilə kəndə yenidən sevinc gətirdi. Kənd camaatı yığışıb Yusifin şərəfinə qonaqlıq verdilər. Yedilər, içdilər, şənləndilər. Siz də yeyin, için, həmişə şənlənin. Yurdunuzu sevin. Göydən isə üç alma düşmədi. Çünki, alma hələ yetişməmişdi. Yetişəndə gələrsiz, birlikdə yeyərik. Siz sağ, mən salamat. Təki yurdumuz salamat, bol ruzulu və zəngin olsun.

Danışdığım nağıldakı yurdun adamları bolluq içində yaşadılar. Tanrı bu yurda  o qədər ruzu, bərəkət verdi ki, insanlar buranı Zəngin yurd – Zəngilan adlandırdılar. Yusifin iti xəncəri neçə- neçə yurduna sahib çıxmaq istəyənlərin canını aldı. Zəngin yurd zənginlik içində yaşadı. Beləcə zəngin bir yurdun nağılı başa çatdı. İndi də belə zəngin yurdun yurdsevər qəhrəmanları var. Onlar yurdun insanlarının xoşbəxtliyi, firavanlığı üçün hər zaman əjdahalar, divlərlə döyüşə hazırdırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2024)

    “Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.

“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?

Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.

46-cı hissə

Sona doğru

Süleyman sürətdə onu qabaqlayan və son hissəni oxumaq üçün səbirsizlənən qızlara “Aparıb sonunu evdə oxuyacam, əl çəkin məndən” təpkisini göstərib evinə yollandı. Həyatı boyu Zərrinindən nəyisə gizlətməmişdi. Və indi onun nəyisə gizlətdiyinə tam əmin olan və incikliyini büruzə verən həyat yoldaşına hər şeyi birər-birər danışası oldu. Elgünün zorla otağına soxulması, onun saqqal saxlamasına iradı, gərginlik işində keçən bu son üç gün və Ülkərin taleyi – hamısını danışdı, Zərrin kitab oxuyan deyildi, hazırda əksər qadınlarımız kimi, onun da meyli teleseriallara idi. Bununla belə, Ülkərin taleyi onu maraqlandırmışdı. Xüsusən ərini “əsir-yesir” edən bu əhvalatı öz gözləri ilə oxumaq istəyirdi. Süleyman əvvəlki vərəqlərin işdə qaldığını deyib acgözlüklə əlindəki son vərəqləri oxumağa girişdi.

Fərqində də olmadı ki, yeməyini yemədi, çayını içmədi, kostyumunu çıxarıb pijamasını belə geymədi.

47-ci hissə

Bu da son qərar

Saat 11-ə işləmişdi, Ülkər qeyri-iradi eyvanda bitmişdi. Gəlib dayanan hər avtomobildən indicə Rüfətin düşəcəyini zənn edirdi.

İşə bax, Rüfət indicə gələcək. Amma o, hələ də qərarını verməyib. Belə olmaz. Əsla olmaz.

İçəri keçdi, otaq boyu var-gəl elədi, yenidən eyvana keçdi.

Qərar qəbul etmək lazım idi.

Saatın əqrəbləri irəlilədikcə həyəcandan ürəyi yerindən qopmaq həddinə gəlirdi.

Rüfətlə bir ömür xoşbəxt yaşayacağına əmin idi. Balasına da Rüfət atalıq edəcəkdi, doğma atadan daha doğma olacaqdı. Rüfət kişi etalonu idi, bu qədər gözəl xasiyyətli bir insanı Allah ən yaxşı halında dünyaya gətirmişdi, yəqin. Ömründə ədalətsiz iş tutmayacaq, qaba söyüş işlətməyəcək biri idi Rüfət. Yaraşıqlı, hündürboy, gülərüz, mehriban, mənəvi zənginlikləri aşıb-daşan birisi idi o. Üstəlik də, bu boyda sərvət yiyəsi idi.

İşə bax, tək idi, amma evlənmək istəmirdi, Ülkəri görən kimi evlənmək təklifi etdi. Demək, bütün bu illər ərzində qovuşacaqlarına bir inamı olubmuş onun. Bəlkə də Ülkəri axtarırmış, soraqlayırmış. Görürsənmi, Ülkər həyatını danışmaq istəyəndə dedi, danışma, özüm bilirəm.

Amma indisini yəqin bilməzdi, Ülkərin sirr kimi saxladığı fahişəlik həyatını, yəqin ki, bilə bilməzdi Rüfət. Heç ən yaxınları belə bunu bilmirdilərsə, o, haradan biləcəkdi? Bilsəydi, yəqin, evlənmək təklifini də etməzdi.

Bəs bundan sonra bilsəydi necə olacaqdı?

Bir gün elə işini atıb Nazanı tək qoyduğuna görə Naza ondan qisas ala bilərdi axı, Rüfətə deyərdi ki, arvadın filan yolun yolçusu olub. Onda necə olacaqdı?

Heç kimsə deməsəydi belə, Ülkər necə qəbul edəcəkdi bir ömür ən sevdiyi adamı aldatdığını? Ona dürlü sözlər deyən, onu öpüb-oxşayan, əzizləyən birisindən necə gizlədəcəkdi ki, bu dodaqlar murdardır, bu bədən murdardır, bu ürək murdardır?

Necə olacaqdı bunun axırı?

Yalnız indi, saat 10.44-də qəti qərar verdi ki, Rüfəti aldada bilməz.

Ən böyük həqiqət o idi ki, Rüfəti çirkaba bulaşdıra bilməzdi.

Qəribədir, insan ən sevdiyi birindən zorən ayrılmaq qərarı verir, halbuki bu qərarı verməyib bir ömür var-dövlət içində maska taxaraq xoşbəxt ömür yaşaya bilər. Amma vicdan deyilən bir məfhum var, vicdanı “hə” deməyə imkan vermirdi Ülkərə.

Fahişələr bu obraza uyğunlaşandan sonra özlərinə bəraət qazandırmağa başlayırlar, Ülkərsə bu obraza əsla uyğunlaşa bilməmişdi heç vaxt. Fahişə kəlməsi həmişə dilini yandırmışdı.

Gözlərindən yaş axıda-axıda telefonunu əlinə aldı, vatsapı açdı. Əlləri titrəyirdi, “Salam” yazdı, necə hönkürdüsə, xeyli özünə gələ bilmədi. Sonradan-sonraya anlayanda ki, yubanmaq olmaz, hər dəqiqə Rüfət qayıdıb gələ bilər, davamını yazmalıdır, yaza bilmədi.

Sonra çamadanını yığışdırdı. Bu çamadanla bir vaxt rayondan Bakıya gəlmişdi oxumağa. Küncləri artıq yeyilmişdi, gör neçə ilin çamadanı idi. Hətta əli pulla oynayanda belə onu dəyişməyə qıymamışdı. Ömründəki ləkəsiz, təmiz illərinin -- ata evində keçən illərinin qoxusu qalmışdı sanki bu çamadanda. Evlərinin, Leyliylə onun otağının, rəhmətlik anasının, məktəblərinin, Rüfətinin qoxusu qalmışdı, necə dəyişə bilərdi onu?!. Keçmişinin tək yadigarı bu çamadan idi. Bir də Rüfətin bağışladığı açarqabı. Açarqabını çıxarıb jurnal stolunun üzərinə qoydu. Düşündü ki, qoy ondan Rüfətə yadıgar qalsın.

Son dəfə mənzilə baxıb orada necə xoşbəxt günlər yaşayacağı xəyalını dəfn edərək çıxdı. Açarı rezin ayaqaltının altına qoyub gözündən sel kimi yaş axıdaraq üzüaşağı getməyə başladı. Əslində hara getdiyinin fərqində də deyildi.

Küçələricavan uşaqların səs-küyü bürümüşdü. Hər yerdən musiqi sədaları, qışqırıqlar beyninin içinə dolurdu. Fərqinə vardı ki, bunlar məktəblilərdir, qızlı-oğlanlı hamısı ağ köynəkdə, qızlar qara ətəkdə, oğlanlar şalvarda. Sinələri boyunca da qırmızı lentlər asılıb. Xatırladı, bu gün axı mayın 25-dir, son zəng günüdür.

Hamı deyib gülürdü. Bir Ülkərdən başqa.

Ülkər küçələri dolaşa-dolaşa axının ardına düşüb Dənizkənarı bulvara çıxdı. Başını qaldıranda saat qülləsində 11:30 rəqəmlərinigördü. Dubay--Bakı reysi on dəqiqədən sonra hava limanına eniş edəcəkdi. Sevimlisi Rüfəti Bakıya dönəcəkdi.

Dəniz kənarında iynə atsaydın, yerə düşməzdi. Məktəblilər, onların valideynləri, əvvəlki illərin məzunları...Yallı gedənlər kim, zarafatlaşanlar kim, bir-birinin köynəyinə ürək sözləri yazan kim…

“Mirvari” restoranının yanında dayandı. Həmin o uzaq, xoş xatirə yenidən onu əsirinə çevirdi. On birinci sinifdə oxuduğu zaman rəfiqəsi Leylagillə ailəliklə rayondan bura – Bakıya gəlmişdilər. Həmin an gözünün qabağından kino lenti kimi keçdi. Onda qış idi, dekabr ayıydı. 5 dekabr. Ülkər Leylaya öz ürəyindəki Rüfətə olan sonsuz sevgisindən danışırdı. Deyirdi, neynəsəm də, bu sevgini içimdən çıxara bilmirəm. Leyla da ona məsləhət görmüşdü ki, ona qardaş qədər yaxın olan Rüfətin xasiyyətini gözəl bilir, o, çox duyğusaldır, ona bir məktub yaz, sevgini izhar elə.

Leyla məsləhət görmüşdü ki, məktubu yazsın, qarağacın oyuğuna qoysun, o, Rüfətə deyəcək ki, götürüb oxusun.

Ülkər də Rüfətə olan bütün sevgisini, istəklərini həmin məktuba yazmışdı. Düzdür, məktubu ağacın oyuğundan kiminsə aşkarlayıb götürəcəyi qorxusu var idi, amma yaxşı ki, bu qorxu həqiqətə çevrilmədi, Leyla Rüfətə dedi, o da gəlib həmin o məktubu oxudu, qarağacın gövdəsinə də R + Ü = sevgi sözlərini və ürək rəsmini cızdı. Sonra bu sözlərin və rəsmin şəklini çəkib Leylaya verdi ki, Ülkərə göstərsin, o da göstərdi.

Sonradan neçə dəfə Ülkər buraya gəlmişdi, ən xoş və kədərli anlarında barmaqlarını ağacın gövdəsində -- Rüfətin iz qoyduğu yerdə gəzdirərək sanki Rüfətlə danışmışdı, sevincini, kədərini onunla bölüşmüşdü. Onsuz keçən bir ömrün acılarını dilə gətirmiş, göz yaşlarına hakim ola bilməmişdi…

Və birdən sövq-təbii hiss etdi ki, yenə də Rüfətinə məktub yazıb həmin bax bu oyuğa qoymalıdır.

Əl çantasındakı bloknotun ortasından qoşa vərəq qopartdı, diyircəkli qələmi də götürdü. Yazmaq dərhal alınmadı, əlləri əsir, hıçqırtıları, göz yaşları aman vermirdi. Xeyli müddət bu minvalla keçdi, nəhayət, toxtayıb yazmağa başladı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2024)