Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

2002-ci ildə Polyak rejissor Roman Polanskinin ekran əsəri olan “Pianoçu” filmi çəkilmişdir.  Film yəhudi pianoçu  Vladislav Şpilmanın Polşada yaşadığı  7 il ərzində  cərəyan  edən hadisələrdən bəhs edir.  

Şpilman 1939-cu ildən etibarən  böyük təhlükələrlə qarşılaşır və nasistlərdən gizlənmək məcburiyyətində qalır.  Vladislav Şpilmanın gizlənməsində isə çalışdığı Polşa radiosu əməkdaşlarının və  ən əsası alman  zabiti  Vilm Hosenfildin böyük rolu olur.   İkinci dünya müharibəsinin ağır günlərindən biridir. Dəhşətli müharibə hər kəsin dinc həyatına dərindən təsir edir. Uçuq  bir evdə gizlənən pianoçu canını qurtarmağa çalışır.  Xarabalıqdakı otaqların birindən piano tapandan sonra işlər kökündən dəyişir.  Şpilman  hər şeyi unudaraq  musiqi dünyasına qapılır. Ancaq sadəcə Şpilman musiqinin sehrinə qapılmayacaqdı.  Onu radiodalğalarda çox sevir və dinləyirdilər.   Deyirdilər ki, Şopeni heç kəs Şpilman qədər möhtəşəm şəkildə ifa edəmməz. Müharibə insanın əlindən hərşeyi alır deyirlər, ancaq Şpilman bu düsturu tərsinə çevirdi.  Öz musiqisini barmaqlarında olmasa da  bütün müharibə boyu musiqi sevgisini qəlbində yaşatdı və böyütdü.  Elə sonda da onu pianonun ağ-qara dilləri və  barmaqları xilas etdi.  

Film olduqca real şəkildə çəkilib, ikinci Dünya müharibəsi illərində yaşanmış bir həyatı təsvir edir,  müharibənin dəhşətləri  olduqca təsirli şəkildə təsvir edilmişdir.  Şpilman  incə sənətin sahibi olsa da, dəmir iradəyə sahib idi. O,  evini,  ailəsini,  həyatdakı mövqeyini, bir sözlə az qala hərşeyini itirsə belə ümidini itirmir.  Öz musiqisini bu dəhşətdən və kabusdan mühafizə etməyi bacarır.  Müharibə hər yanı dağıdır,  təmiz xəyalları qanla ləkələyir, şəhər xarabalığa çevrilir,  silah səsləri,  yerə sərilmiş insan cəsədləri... Şpilmana qalan isə  sadecə bu dəhşətli mənzərəni göz yaşları içində izləmək qalır. Və birdə yaşamaq uğrunda apardığı amansız mübarizə.  Əlindən başqa heçnə gəlmir.  Vladislav Şpilman obrazı ekrana musiqi  və müharibə dəhşətlərini  gözlər önünə bir daha sərdi.  Həm də insanlıq tarixinin ən dəhşətli anlarından biri olan İkinci Dünya Müharibəsinin timsalında... 

“Ədəbiyyat və İncəsənət” 

(20.02.2025)

Cahangir NAMAZOV, Özbəkistan, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Qızıl alma” layihəsində budəfəki söhbət iştirakçımız — tanınmış özbək şairəsi, tərcüməçi və jurnalist, Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin üzvü Sənubər MEHMANdır.

Söhbətimiz ustad-şagird ənənələri, Azərbaycan və özbək şeiriyyatı, təsəvvüf ədəbiyyatı, şair ilə şəxsiyyət arasındakı baxışlar haqqında oldu.

-Söhbətimizi poeziyaniz haqqında başlayaq. Şeirlərinizdə Mövlanə Rumi, Əhməd Yəsəvi, Baburəhim Maşrab kimi böyük ustadlarımızın işıqlı nəfəsi hiss olunur.

Belə bir şans hər şairə nəsib olmur.

Bu böyük və ilahi istedad yükünü daşımaq çətin deyilmi?

-Şeir bütün dövrlərin əbədi mövzusudur, niyə də olmasın...

Sualınız çox yerindədir — əslində, Sözün yükü çox ağırdır, çünki bu yük Sözün özü qədər qədim və qiymətlidir.

Amma, müdrik xalqımızda:

"Allah yerin dağlarına baxıb qış göndərir" — deyə müdrik bir atalar sözü var.

Böyük Yaradanımız söz demək cəsarətini və bacarığını verirsə, onu daşımaq üçün də güc verir.

Bundan əlavə, bu dünyada məsuliyyət gözləri ilə baxsan, ən asan işin belə olmadığına rast gələ bilərsən, insan hər zaman, hər hansı bir halda da olsa insan olaraq qalmağın özü nə qədər çətin və əziyyətlidir!

Amma insan hər zaman səbr və mətanət ilə özünü, özünün həqiqi qiymətini anlamağa çalışır.

-Ozod Şarofiddinov, Nəcmiddin Komilov kimi böyük ədəbiyyatşünaslar sizə öz yolunuzu tapmaqda necə kömək etdilər?

Onlarla keçən dövrlər, söhbətlər haqqında fikirlərinizi bölüşsəniz...

-20-ci əsr özbək ədəbiyyatının zirvələri olmuş — Özbəkistanın Qəhrəmanı Ozod Şarofiddinov, filologiya elmləri doktoru, professor Nəcmiddin Komilov haqqında danışmaq istəsək, onların nə qədər böyük Ustad, ensiklopedik bilik və yüksək təfəkkür sahibləri olduğunu söyləsək, bir suala cavab olaraq kitab yazmaq belə yetərli olmaz. Bu böyük ustadlarım ən əvvəl insanlıq elminin zirvələri idilər.

Kim ki, bu ruhani söhbətlərdən faydalanıbsa, şübhəsiz ki, ruhu işıqlanmış və təfəkkürü parlaq olmuşdur, bunlar arasında mən də bu uca varlıqların nəzərinə layiq görülməyimdən məmnun olaraq, bu sevgidən təəccüblənərək, özləri çağırmasalar belə getmişəm.

Doğrusu, deməliyəm ki, hər ikisi də mənim haqqımda özlərinin sevgi və etimad dolu məqalələri ilə — Özbəkistanın Qəhrəmanı Ozod Şarofiddinov müəllimi "Dünya Ədəbiyyatı" jurnalında, filologiya elmləri doktoru, professor Nəcmiddin Komilov müəllimi "Gülüstan" jurnalında yazıblar — amma mən hər ikisinin qarşısına getməkdən çox çəkinmiş və getməyə utanmışam, bu səbəbdən bu böyük ustadlarımdan dualar, səmimi sevgilər və gözəl bir yol arzuları ilə yazılmış ön sözlər mənim üçün miras qalmışdır.

Amma, aramızdakı bu ruhani münasibətlərdə heç bir dünya görüşü qarışmamışdır, yəni mən onların vəzifələrindən və ya mövqelərindən heç bir şəkildə maraqlanmadım, ya da şəxsi problemlərimi, məsələn, təhsil haqqını ödəyə bilmədiyim halda məktəbi tərk etməyim barədə onlara danışmadım.

Düzünü desəm, onların bu vəziyyəti hiss etmələrindən qorxmuşdum.

Mənim üçün onlar ədəbiyyatın, biliklərin yüksək səmasında yaşayırdılar və mən onların o yüksək səma üzərində qalmasını, yerin kiçik qayğılarına qarışmamalarını istəyirdim.

Bəlkə də, bu düzgün deyildi, bunu bilmirəm, çünki o vaxtlar çox gənc idim, həmçinin "qanla girən canla çıxar" — dedikləri kimi mən hələ də o cür təvazökar və utancaq idim.

Şeirlərimdəki azad və sərbəst ruh və insanı təbiətimdəki təvazökarlıq mənim üçün çox çətindir.

İlk sualın dəqiq cavabı burada ortaya çıxdı.

-Sizə görə təsəvvüfün tərifi nədir?

Təsəvvüf şeirləri yazmaq prosesi zamanı hansı mənəvi halı hiss edirsiniz?

-Təsəvvüf əslində ruhun şeiridir.

Onun içində ruh belə poetik yüksəlişlərdə yer və dünyadakı kiçik kədərləri rədd edir.

Təsəvvüfün tərifi ilə yaşamaq, əslində bütün ömrü şairanə bir əhval-ruhiyyə ilə yaşamaqdır.

-Hər bir şairin, yazıçının ruhunun şairləri olur. Sizin ruhunuzu şairləri kimlərdir?

-Mən özbək ədəbiyyatının demək olar ki, bütün klassik şairlərini və Şərq ədəbiyyatının, Azərbaycan ədəbiyyatının böyük klassikləri Məhəmməd Füzulinin, fars-tacik ədəbiyyatından Həfiz Şirazi, Bədreddin Hilolinin qəzəllərini, bu günün ən yüksək Ruhiyyə səviyyəsində yüksək məqamlar yazan bütün şairləri diqqətlə oxuyuram.

Bundan əlavə, Qərb ədəbiyyatından Jorj Sand, Xulio Kortasar, Emili Dikinsonun və Yaponiya şairi İsakova Takubokunun heykəlləri, klassik və müasir yapon şairlərini, Yasunari Kawabata'nın nazik təbiət tərənnümlərini, ispaniyalı şair Federico Garcia Lorcanın cazibədar heyrətlərini sevirəm.

Həmçinin, Azərbaycan müasir şairləri Romiz Ravşan və Səməd Vurğunun gözəl tərcümələrini də axtarıb oxuyuram.

-Şair və şəxsiyyət kimi həyatınızdakı ən vacib qərarlar nə olub?

Bu qərarlar sizə yaradıcılıq və həyat arasında hansı tarazlığı qorumağa kömək edib?

-Hər bir insanın öz həyat prinsipləri olmalıdır, mənim üçün!

Prinsipi, qətiyyətli xarakteri və müəyyən sərhədləri olmayan insanın heç vaxt öz mənəvi kimliyi olmaz!

Məni hər zaman tarazlıqda saxlayan qüvvə bu inamdır!

-Yaradıcı və şəxsiyyət kimi həqiqəti axtarmaq, söz və mənanı dəqiq göstərmək sizin üçün nə qədər vacibdir?

-Məhz bu sualınıza beşinci sualda özüm bilmədən cavab vermişəm (!!!)

İlahi, yüksək inamı və qətiyyətli prinsipi olmayan yaradıcı insanın mənəvi kimliyi olmaz, çünki mənəvi kimlik olmadığı halda, o yaradıcı özü-özlüyündə itir.

Söz və mənası mənim üçün can və bədən kimi bütöv bir anlayışdır!

-“Bəzi şeylər kitablardan öyrənilmir.

Onları ustaddan öyrənmək lazımdır," deyilir.

Buna necə fikriniz var?

-Doğrudan da elədir — kitablardan öyrənilməyən, yalnız görməklə və yaşamaqla başa düşülən acı həyat həqiqətləri vardır.

-Əmir Qobus deyir ki: "Yüksək dərəcələrə yalnız başdan keçirilən çətinliklərlə nail olunur."

Sizə görə, şair və şəxsiyyət üçün yüksək dərəcə nədir?

-Mənim fikrimcə, həqiqətən Şair və Şəxsiyyət olmaq üçün ən yüksək dərəcə, hər hansı bir vəziyyətdə də özünün sadə bir insan olduğunu və ona verilən bütün mükafatların Allahın neməti olduğunu unutmamaqdır!

Yəni ən yüksək dərəcə bu təvazökarlıqdır!

-Çox sayda yaradıcı mərkəz olaraq şəhərə meyllənir.

Yaxşı şair, yazıçı olmaq üçün şəhərə meyllənmək nə qədər doğrudur?

-Bir zarafatlı aksioma var, böyük istedadlar kənddə doğulur, şəhərdə ölürlər...

Demək istəyirəm ki, mərkəzin öz cazibəsi var, burada bütün istedadlar cəm olmuş və bu baxımdan bir növ yaradıcı mühitin qaynadığı yer olaraq tək bir yerdə yaradıcıları çəkən xüsusiyyətə malikdir.

-Mitskoviç deyir: "Bütün gün yaxşı yaşamaq, kitab yazmaqdan daha çətindir."

Sizə görə, biz yaxşı insan olaraq yaşamağı və yaxşı kitablar yazmağı nə qədər bacarırıq?

-Bu suala ümumi cavab vermək mümkün deyil, çünki yaxşı insan olaraq yaşamaq çox özünəməxsus bir prosesdir.

Bir vaxtın özündə kimisi çox yüksək bir həyat yaşarkən, onun yanındakı biri də ən aşağılıq və axmaqlığın ən ucuna çıxa bilər.

-Azərbaycan ədəbiyyatına maraqlarınız haqqında da danışsanız.

Azərbaycan ədəbiyyatından ən çox oxumağı sevdiyiniz şair və yazıçılar kimlərdir?

-Azərbaycan ədəbiyyatı mənim üçün hələ bir sirli dəniz, açılmamış xəzinə kimi durur. 

Azərbaycan klassik şairləri Məhəmməd Füzuli, İmaməddin Nəsimi və Bilal Nəzimi çox oxumuşam, xüsusilə Füzulinin otuzdan çox qəzəlini əzbər bilirəm, müasir Azərbaycan ədəbiyyatının zəhmətli nümayəndəsi Yusuf Samad oğlunun: "Qətl günü" romanını (Usman Qoçxor tərcüməsində) oxuyaraq çox təsirlənmişəm.

Səməd Vurğundan gözəl tərcümələrini də axtarıb oxuyuram, Ramiz Rövşənin şeirlərini sevirəm, ən böyük arzum onları orijinalda oxumaqdır!

-Sizcə, Azərbaycan və özbək ədəbiyyatı arasında hansı ümumi xüsusiyyətlər və bənzərliklər var?

Bu iki xalqın ədəbiyyatı bir-birinə necə təsir edir?

-Bu iki xalqın kökü birdir, bizim Azərbaycanla dinimiz ortaqdır, ədəbiyyatımız ortaqdır, buna görə ədəbiyyatımız da ruhən bir-birini tamamlayan əkiz ədəbiyyatlardır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.02.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yuxumu, gerçəkmi? Bəzən bunların sərhədi itir. Və nəticə təqribən bu cür olur:

Səni yuxularımda görürəm

Hər gün, hər gecə.

Tez-tez bizə gəlirsən,

Hər dəfə bir biçimdə.

Dolanırsan başım üstə,

Şam üstündə pərvanə tək.

Oxşayıb saçlarımı hərdən,

Bir nəğmə oxurdun anidən.

Ayılardım röyadan,

Bəlkə gerçəkdir deyə,

Bəlkə sən gəldin deyə.

Məgərsə yenə aldandım,

Bir röyaya bağlandım.

Mən nə zaman yanıldım?

Bir xülyanı eşq sandım.

Bu dünyada çox aradım,

Ancaq ən son anladım:

Səni düşlərdə sevdim,

Var olana gəl istədim.

Hər anımda ol istədim,

Sən gerçəkdə gəlməz oldun,

Düşlərimdən getməz oldun.

Heç bilmədim biz nə olduq,

Bir röyada həmdəm olub,

Bu dünyada əğyar olduq.

Kim bilir hansı yuxu çin olacaq?

Hansı yalan olacaq?

Səni ən çox yaşadan,

Qəlbində yaşatdığın olacaq.

Artıq qəm çəkmirəm əvvəlki tək,

İstər çin olsun, istərsə yalan.

Səni yaşadacağam hər zaman, hər an.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.02.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ali təhsilini BDU-nun jurnalistika fakultəsində başa vurub. "1979-1999-cu illərdə Tehranda nəşr olunan “Varlıq” jurnalında ədəbiyyat məsələləri" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Daha sonra "Cənubi Azərbaycanda milli mətbuat və ədəbi fikrin inkişaf mərhələləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə yüksəlib...

Deyir ki:- “Qəribə elmi taleyim var. Universiteti bitirəndə diplom işim İranda azərbaycanlı ziyalıların nəşr etdiyi bir jurnala həsr olunmuşdu. Sovet dövründə xarici ölkələrlə əlaqə saxlamaq mümkün deyildı. Xoşbəxtlikdən diplom rəhbərim və həmişə adını minnətdarlıqla xatırladığım vətənpərvər ziyalı Abbas Zamanov idi. O, mənim xariclə əlaqə saxlamağıma və lazım olan materialları əldə etməyə kömək etdi. Bu həvəs və maraq, uzun illər məni tərk etmədi. KİV-də, tədbirlərdə iştirak etdim, silsilə məqalələr yazdım. Nəhayət, monoqrafiyam çap olundu və mən dissertasiya müdafiə edib elmi ad aldım. Cənubi Azərbaycanda və İranda sayı bizdən 3-4 dəfə cox olan soydaşlarımız yaşayır. Onlar İranda yaşayıb oranın vətəndaşı olsalar da, fərqli kültürə, tarixə, ədəbiyyata, dilə və daha saymaqla bitməyən təzadlı dəyərlərə malikdirlər.”

Haqqında söhbət açdığım Pərvanə xanım Məmmədli Şəmkirdə dünyaya gəlib. AMEA-nın Ədəbiyyat institutunun dosentidir. Güney ədəbiyyatı, mədəniyyəti və mətbuatı ilə bağlı 20 kitabın məllifidir...

“O vaxt Cənubi Azərbaycan mətbuatının öyrənilməsi sahəsində bir boşluq vardı. Düzdür, Nazim Axundov, Çeşmazər, Səməd Sərdar Niya və başqa bu kimi ünlü tədqiqatçılar bu mövzunun müəyyən dövrlərini təhlilə cəlb etmişdilər. Amma yenə də bir boşluq var idi. Qərara gəldim ki, ”Cənubi Azərbaycan mətbuatı tarixi” kitabını ərsəyə gətirim. Və mən bu mövzuya konseptual yanaşdım 150 ildən artıq bir dövrün “yaddaşını”, “aynasını” arayıb-araşdırmaq çətin olduğu qədər, həm də məsuliyyətli idi. Kitabda XIX əsrin birinci yarısından müasir dövrümüzədək İranda və ondan qıraqda yaşayan azərbaycanlı ziyalıların ədəbi-ictimai fəaliyyətindən, onların nəşr etdikləri çeşidli mətbu orqanlarını araşdırmaya cəlb etmişəm. XIX əsrin əvvəllərindən başlamış mətbuatın keçdiyi yol, Cənubi Azərbaycanda mətbuatın formalaşması, mətbuatın cəmiyyətdə rolu, çoxsaylı mətbuat vasitələrinin fəaliyyəti, 1978-1979-cu illərdə İran inqilabında mətbuatın rolu, inqilabdan sonrakı və çağdaş dövrü fəaliyyəti əks olunub.”- söyləyir...

Özünə qarşı çox tələbkardır. Başladığı işi sona çatdırmayanadək yorulmaq bilmir. Ünsiyyətdə mehriban və gülərüzdür. Yüksək mədəniyyəti, davranışı ilə könülləri fəth edə bilir. Elmi fəaliyyətinə gəldikdə isə, bütün ömrünü Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatının tədqiqatına həsr edib...

Deyir ki:- “Güneydə vətənə, xalqa bağlılıq çox güclüdür. Vətənpərvərlyin mahiyyəti vətən sevgisinə əsaslanan emosional bağlılıqdır və çox zaman "millət" anlayışı ilə eyniləşdirlir. Vətənpərvərlik milli və milli-azadlıq hərəkatlarının yaranması zamanı və müharibələr ərəfəsində daha da qüvvətlənir. Vətənimizin Güneyində bu hiss çağdaş dövrümüzdə daha aktualdır, özünü bütün emosiya çalarları ilə ədəbiyyatda göstərir...” 

Bu günlərdə Pərvanə xanımın növbəti ad günüydü. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, işlərində uğurlar arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.02.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən hərb illərində son tikəsini

Yetim bir uşaqla bölən görmüşəm.

Yarıac oxuyub şən nəğməsini

Kədərli-kədərli gülən görmüşəm 

Bu gün Əliağa Kürçaylının doğum günüdür.

Şair Əliağa Vəliyev 1928-ci il fevral ayının 20-də Salyan qəzasının Kür Qaraqaşlı kəndində doğulmuşdur. Orta məktəbin 9-cu sinfindən təhsilini yarımçıq qoyub 1944–1946-cı illərdə Zaqafqaziya Dəmir Yolu İdarəsinin Salyan şöbəsində mühasib işləməyə başlamışdır. Bakı Dəmir Yolu Texnikumunda birillik mühasiblər kursunda oxuduqdan sonra baş mühasib olmuş, Salyan Dram Teatrında eyni vəzifəyə dəyişilmişdir.

Bu dövrdə onda poeziyaya güclü maraq oyanmışdır. "Sənin gözlərin" adlı ilk şeiri ilə ("Azərbaycan gəncləri", 1946) ədəbiyyata gəlişi uğurlu olmuş, mərkəzi və respublika dövri mətbuatda müntəzəm çıxış etmişdir. Salyan radio qovşağında redaktor işləmiş, gənc yazıçıların I Respublika müşavirəsində iştirak etmişdir.

"Kommunist" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi, "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində şöbə müdiri işləmişdir. Moskvada ali ədəbiyyat kursunun dinləyicisi, "Azərbaycan gəncləri" qəzeti redaksiyasında şöbə müdiri, "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında məsul katib, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı nəşriyyat şöbəsinin rəisi, "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalı redaksiyasında məsul katib, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor işləmiş, sonra bir müddət yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında dramaturgiya bölməsinə rəhbərlik etmiş, "Yazıçı" nəşriyyatında  baş redaktor olmuşdur.

Kitabları 

1. Vallah Arifin bağçası. 

2. Salam, gələcək illər. 

3. Səfərə çıxıram.

4. Cavabsız məktublar. 

5. Nargindən əsən külək. 

6. Şeirlər. 

7. Gözəllik. 

8. Əsmər və Zəfər. 

9. Durnalar cənuba uçur. 

10. Ülkər. 

O, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, dramaturq və tərcüməçi idi. 1980-ci il fevralın 11-də ömrünün 51-ci səhifəsində həyata gözlərini yummuşdur. 

Allah rəhmət eləsin!

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.02.2025)

Macarıstan Azərbaycanla mədəni əlaqələrə xüsusi önəm verir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, bunu Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli ilə görüşdə Macarıstanın ölkəmizdəki səfiri Tamaş Yojef Torma deyib.

Mədəniyyət naziri Adil Kərimli bildirib ki, Azərbaycan ilə Macarıstan arasında münasibətlər yüksək səviyyədədir. Prezident İlham Əliyev ilə Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbanın qarşılıqlı etimada əsaslanan dostluq münasibətləri iki ölkə əlaqələrinin, o cümlədən mədəni əməkdaşlığın da inkişafında müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Nazir Azərbaycan-Macarıstan mədəni əlaqələrinin geniş perspektivə malik olduğunu vurğulayıb, bu sahədə yeni addımların atılmasının faydalı olacağını diqqətə çatdırıb.

Səfir Tamaş Yojef Torma bildirib ki, Macarıstan kinematoqrafiya sahəsində zəngin ənənələrə malikdir və hazırda müasir film studiyaları fəaliyyət göstərir. Diplomat kitabxana sahəsində də əlaqələrin genişləndirilməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb, ötən ilin oktyabr ayında Azərbaycan Milli Kitabxanasında “Macarıstan ədəbiyyatı guşəsi”nin yaradılmasından məmnunluğunu dilə gətirib.

Adil Kərimli iki ölkənin ali təhsil ocaqlarında Azərbaycan və macar dillərinin qarşılıqlı tədrisi ilə bağlı təklifini səsləndirib.

Görüşdə qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2025)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

18 fevral tarixində Şəki-Zaqatala RMİ-nin tabeliyində fəaliyyət göstərən Şəki şəhər 4 nömrəli Uşaq Musiqi məktəbinin təşkilatçılığı ilə Azərbaycanın xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü, "İstiqlal" ordenli görkəmli xanəndə Əlibaba Məmmədovun "Vətən yaxşıdır" adlı xatirə gecəsi keçirilib. 

Tədbirdə Şəki-Zaqatala RMİ-nin əməkdaşları, mədəniyyət, səhiyyə, təhsil işçiləri, şəhid valideyinləri və şəhər içtimaiyyəti iştirak edib.

Tədbirdə xüsusi qonaq qismində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev tərəfindən şəhid olduqdan sonra   "Vətən uğrunda" və "Azərbaycan" ordenləri ilə təltif edilmiş şəhid Xudayar Yusifzadənin anası iştirak edib. 

Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə başlayan tədbir görkəmli sənətkarın həyat və yaradıcılığını əks etdirən videoçarxın təqdim edilməsi ilə davam edib. 

Azərbaycanın Xalq artisti, muğam sənətinin ustalarından biri olan Ə.Məmmədovun repertuarından məktəbin şagirdlərinin ifasında    " Bakı", "Mehriban həkim", Mənim Azərbaycanım", "Ana yurdum", "Xudayar" təsnifi, "Rast" muğamı, "Hicaz" təsnifi, "Birdənəsən" mahnılar səsləndirilib.  

Qeyd edək ki,  sözləri Ə. Vahidə məxsus olan və  Ə.Məmmədovun repertuarından "Vətən yaxşıdır" təsnifi  ikininci Qarabağ müharibəsi zamanı  Xudayar Yusifzadənin ifasında yenidən sevilib və dillər əzbəri olub. Təsnif Əlibaba Məmmədovun xeyir-duası ilə "Xudayar təsnifi" adlanıb.

Əlibaba Məmmədovun Azərbaycan musiqisinin inkişafında xidmətləri əvəzsizdir. Xanəndənin ifasında olan "Bayatı-Şiraz", "Dəşti", "Şur" və başqa muğam və təsniflər Azərbaycan radiosunun "Qızıl fondu"nda qorunub saxlanılır. Ə.Məmmədov 100-dən çox mahnı və təsnifin müəllifidir. Onun bəstəkar kimi müəllifi olduğu mahnılarını muğam ifaçıları bu gün də sevərək ifa edirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitab Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondu tərəfindən fəaliyyəti bərpa edilmiş “Yazıçı” nəşriyyatının məhsuludur.

Kitab barədə ilkin məlumat almaq üçün kitabın nəşriyyat redaktoru olan Varisə üz tutduq və aşağıdakı bilgiləri aldıq:

Kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

Yalnız ideya-məzmunca deyil, struktur-formaca da son dərəcə orijinal, cəlbedici olan “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” əsərində Anar qəhrəmanlarının hər birinin obrazlarını müəllif müxtəlif illərdə (və müxtəlif ədəbi üsullarda) yaratmış olsa da, kitab o qədər bütöv, bitkin və ardıcıldır ki, tarixi fərqlər əsla duyulmur.

Kitabın başqa bir məziyyəti isə ora Anarın şeirlər toplusunun daxil edilməsidir ki, müxtəlif illərdə hərdən yazıçının şeir yaradıcılığından da xəbərdar olurduq, amma bu dəfə bu şeirlər bir kitabda toplanıb.

Kitaba ön sözü akademik Nizami Cəfərov yazibdir. Amma ön sözdən öncə də söz var ki, bu söz kitabın ərsəyə gəlməsinin ən əsas səbəbinə - Anar, Vaqif və Yusif Səmədoğlularının sarsılmaz dostluğuna bir nümunədir:

Təsadüfi deyildir ki, Yusif, Vaqif və Anar şüurlu həyata qədəm basdıqları günlərdən dostdurlar, özü də adicə dost deyil, doğma qardaş kimidirlər. Heç şübhəsiz ki, bu dostluq onlara atalarından keçmişdir.

 Abbas Zamanov

 Rəhmətlik Yusif həmişə Vaqiflə mənə “biz üç qardaşıq” deyərdi.

 Anar

Yaxınlarımı, dostlarımı nigaran qoyduğum dövrlərdə yer üzündə iki adam başlarını yastıq yerinə telefonun üstünə qoyublar gecələr. Biri anam, biri Anar.

 Vaqif Səmədoğlu

Sual: Bəzən işə getmirmiş?

Cavab: O, heç vaxt elə işdə işləməyib ki, doqquzdan altıya qədər işdə olsun. Milli Məclisə iclaslar olanda, Yazıçılar İttifaqına isə yalnız Anara dəyməyə gedirdi.

 Yusif Səmədoğlunun qızı Mehriban xanımla müsahibədən

Sənin həyatında çoxlu dost-tanışın olub, amma Anara münasibətin fərqli idi.

Vaqif, məncə, Anar səninlə dostluğunda daha möhkəm olub, nəinki sən. Ancaq 2014-cü ildə xəstəliyinlə apardığın qeyri-bərabər mübarizə vaxtı: “Nuşa, Azdramada Yazıçılar İttifaqının XII Qurultayı gedir, mən getməliyəm, Anarı müdafiə etmək lazımdır” deyərək, çətinliklə də olsa özündə güc tapıb ora getməyin (zala girərkən gurultulu alqışlarla qarşılandın), çıxış etməyin Anara qarşı göstərdiyin son vəfan, yüksək sədaqətin nümayişi idi. Sən Anarı müdafiə edirdin, sənə doğma olan insanı.

 Nüşabə Babayeva-Vəkilova, “Mən sənin yuxunam” kitabından

Onu da qeyd edək ki, kitabı ərsəyə gətirməkdə “Yazıçı” nəşriyyatına “Qazax” Xeyriyyə-İctimai Birliyi maddi dəstək göstərmişdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2025)

.