Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hadisələr İsmayıllı rayonunun Buynuz kəndində baş verir. 1958-ci ildə rejissorluğunu Həbib İsmayılovun etdiyi  “Ögey ana”  filmi çəkilir.

Bu həyatda hər kəs sevdikləri ilə sınanır. Bunların ən ağır olanı isə valideyn itkisidir. Valideyn övladın cənnətidir deyirlər. 7 yaşlı İsmayıl cənnətin birindən - anasından məhrum olur. Atası Arif kişi yol çəkimində çalışdığı üçün övladı ilə maraqlana bilmir. Bir müddət keçəndən sonra atasının kəndə qayıtması xəbərini sevinclə qarşılayan İsmayılın qarşılaşdığı mənzərə sevincini qursağında qoyur. İlk zamanlar bu normal qarşılansa  da İsmayıl gələn qadının onun ögey anası olmasını eşidəndən sonar, loru desək, olanlar olur.

İsmayılın atası ilə birlikdə yol çəkməyə getməyi xəyal edirdi. Lakin ögey anadan – Dilarədən İsmayılın dərslərindən hədsiz dərəcədə zəif çıxış etdiyini öyrənən Arif kişi onu kənddə qoyub işinə dönür.  Dilarə çox çalışsa da İsmayılla heç cür dil tapa bilmir. Atasının yoxluğuna öyrəşə bilməyən İsmayıl evdən qaçmağa da təşəbbüs edir. Elə bu zamanlarda Arif kişi iş yoldaşları ilə birlikdə yol çəkiminin daha da irəli getməsi məqsədilə kənddəki dağlardan birinin dağıdılması ilə bağlı qərar qəbul edir. Partlayış o qədər şiddətli olur ki, dağa qaçmış İsmayıl da müəyyən xəsarətlər alır.

Yaşananlardan da göründüyü kimi insan həyatında kim olursa olsun, kim gəlirsə gəlsin, valideynin yerini heç nə vermir. Həyatda insanın ən dəyərli xəzinəsi onun valideynidir. Nə qədər güclü olursansa ol,  nə qədər sağlam görünürsənsə görün, arxanda valideynin yoxdursa hərşey çətin gələr sənə. ALLAH heç kimi valideynləri ilə sınağa çəkməsin AMİN!

“Ədəbiyyat və İncəsənət”

 (29.01.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Tanış olduqları gün yenidən görüşmək üçün səhərə görüş təyin edirlər, qız gəlir, lakin hərbçi olan gənc leytenant səfərə göndərilir və bu, onların qovusmaqlarına bir dəfəlik son qoyur.

Murad 8 ay sonra səfərdən qayıdır, çalışır, çabalayır, amma Nuriyyədən xəbər ala bilmir. Sonralar Murad ordudan təxris olur, Quzey qışlağa (yaşadığı yerə) qayıdır. Evlənir, övladı olur. Və iş elə gətirir ki, bəyəndiyi o xanımın -  Nuriyyənin təyinatı da qonşu bölgəyə - Güney qışlağa olur.

Nuriyyə artist idi və bu təyinatla onun çətin günləri başlayır. O, öz sevgisini sevdiyi oğlanın xoşbəxtliyi üçün fəda edir. Muradın xanımı Səadətin həyatını məhv etməsinə səbəb olan qısqanclıq "xəstəliyinin" bitməsi məhz Nuriyyənin müdaxiləsi hesabına olur. O xəstəlik ki  Muradın gününü qara edirdi. Səadət özü də bu hallarından məmnun deyildi, lakin özü ilə bacara bilmirdi.

Kitab çox gözəldi, oxuya və Nuriyyənin etdiyi böyük fədakarlıqla tanış ola bilərsiz. 

Günümüzdə Nuriyyə kimilər əfsus ki, çox azdırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2025)

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

...Sevinc yıxılmışdı. Ancaq bunu heç kimə sezdirmirdi. İnsanlar onu həmişə şən, gülərüz görürdü. Sevinc yıxıldığından kimsə xəbər tutmasın deyə, yenə də həyata gülümsəyir, insanları sevindirməyə çalışırdı.

Amma onun özünün də diqqətə, qayğıya, sevgiyə ehtiyacı var idi. O, yaralarının sağalacağına ümid edirdi. Bir gün təsadüfən Ümidlə qarşılaşdı. Ümid Sevincə ayağa qalxmaqdakömək edəcəyinə söz verdi. Ümidə rast gələndən Sevincin həyatında yeni dönüş yarandı. Yaraları yavaş-yavaş sağalmağa başladı...

Bir gün Ümidlə Sevinc xiyabanda görüşmək üçün vaxt təyin etdilər. Sevinc belə soyuq havada xiyabana necə gedəcəyini düşünürdü. Axı yıxılandan sonra yaxşı yeriyə bilmirdi. Ümidsə Sevinci inandırdı ki, o öz ayaqları ilə xiyabana gələ biləcək. Sevinc o qədər inamlı, ümidli idi. Özü də bilmədi, xiyabana necə gəldiyini. Hətta görüş vaxtından yarım saat əvvəl çatmışdı ora. Sanki dünyaya yenidən gəlmişdi. Ümid "dünya Sevinclə daha gözəldir, deyib, Sevincin bu dünyaya nə qədər lazım olduğuna onun özünə inandırmışdı. 

Sevinc görüş yerində Ümidi gözləyirdi. Ümid də söz verdiyi kimi Sevincin görüşünə tələsirdi. Yolda Hiylə ilə rastlaşdı. Hiylə Ümidə yalan söylədi: "Kimsəsiz, ahıl bir qadının ayağı sınıb, onu təcili olaraq xəstəxanaya çatdırmaq lazımdır. Lap yaxındadır". Ümid həyəcandan Sevincə xəbər etməyi unutdu. Yaşlı qadına kömək etmək üçün Hiylənin ona göstərdiyi yollarla irəliləməyə başladı. Hiylə dediyi ünvana onlar günəş batanda gəlib çatdılar. Onları gözləyən kimsə yox idi. Hiylə bununla da kifayətlənməyib Ümidə növbəti yalanı danışdı:  "Ona söz vermişdim. Qadını mütləq tapmaq lazımdır. Biz onu tək qoya bilmərik. Bəlkə xəstəxanaları axtaraq?".

Ümid Hiylə ilə razılaşdı. Bir-bir xəstəxanalara gedir, yaşlı qadının orada olub-olmadığını öyrənməyə çalışırdı. Saatın əqrəbləri isə sürətlə irəliləyirdi.

Görüş yerində Ümidi gözləyən Sevinc gah saata baxır, gah da havaya. Saat irəliləyir, hava qaralırdı. Birdən güclü külək əsməyə başladı. Əsən küləklə bərabər, qar yağmağa başladı. Ay işığında Göydən Yerə düşən soyuq qar dənələri ulduz kimi parıldayırdı. Sevinc gah titrəyir, gah əllərini bir-birinə sürtüb isinməyə çalışır, gah da soyuq kəsən əlləri ilə Ümidə zəng edib harada olduğunu öyrənməyə çalışırdı.

"Ümid vəfasız ola bilməz. Ümid etibarsız, yalançı ola bilməz. Yəqin başında bir iş var. Yoxsa, nədən telefona da cavab vermir?"

Sevinc həyacandan boğulur, soyuqdan titrəyir, artıq Yerlə əlaqəsinin kəsildiyini hiss edirdi.

Sonadək duruş gətirib gözləmək, getməmək, yalnız gözləmək...

Donan barmaqları ilə Ümidə mesaj göndərdi: "Səni tanıyandan dünyanın necə gözəl olduğunu duydum. Yeriməyən ayaqlarım yeriməyə başladı. Bu gözəl dünyada hamıdan fərqli sən idin, Ümid. Sən olan yerdə həyat da, arzu da, sevinc də var idi. Sən olmayan yerdə dünya özü bir dar qəfəsmiş. Səni soyuq qar altında gözləmək də gözəlmiş. Mənim azadlığım, qürurum, fərəhim, yaşama səbəbim də sən oldun".

Mesajı Ümidə göndərib Allaha dua etməyə başladı: "Sonuncu dəfə Ümidi görə bilsəm…"

Ümid telefonuna mesaj gəldiyini hiss etdi. Mesajı oxudu. Üzünü çevirdi ki, Hiyləyə təcili getməli olduğunu söyləsin. Hiylə yox idi. Ümid Hiylənin onu aldatdığını yalnız indi anladı.

Özünü Sevincə çatdırmaq üçün qaçır, yol boyu Sevincin başına bir iş gəlməməsi  üçün dua edirdi.

Görüş yerinə çatanda Sevincin hələ də xiyabanda onu gözlədiyini, amma buz heykələ dönməkdə olduğunu gördü, şaşırdı.

Sevinc ömrünün son dəqiqələrini yaşayırdı. Ümidin gəlişini hiss etdi, dodaqlarının arasından titrək kəlmələri güclə qopdu: "Niyə gec gəldin, Ümid? Harada idin? Niyə zənglərimə cavab vermirdin? Şükür sağ-salamatsan. Sən zənglərimə cavab vermədikcə elə qorxurdum ki. Dedim, birdən səni qəfil, istəmədən itirsəm mən necə yaşaya bilərəm? Məni insanların yalanı, ikiüzlülüyü, hiyləsi öldürə bilmədi. Məni Səni itirmək qorxusu öldürdü, Ümid"!

Və gözlərini elə Ümidin qoynundaca əbədi yumdu.

Sizi Tanrı heç vaxt sevda yolunda Hiylə kimiləriylə rastlaşdırmasın.

Sizə ümid edənləri mütləq sevindirin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin ədəbi orqanlarından biri olan, ədəbiyyatsevərlərin, gənclərin sevimlisi “Ulduz” jirnalının növbəti sayı işıq üzü görüb. Yanvar-fevral sayında yerləşən yazılar barədə bilgilənmək üçün jurnalın baş redaktoru Qulu Ağsəsə müraciət etdik. 

Qulu Ağsəs bildirdi ki, həmişəki kimi yenə də jurnal oxucularının görüşünə zövq oxşayan yazılarla gəlib. Yanvar-fevral sayı Pərvanə Bayramqızının “Özüylə söhbəti...” və essesiylə açılır. 

“Şeir vaxtı”nda yeni şeirləriylə Gülsada İbarhimli, Qəndab Əliyeva, Əkbər Qoşalı, Günel Ağazadə, Pərvin Əliyeva, Zöhrab Mehdi və Gəray Göyyurddu görə bilərik. 

Bildiyiniz kimi, hazırda “Ulduz” jurnalı ilə “Xalq qəzeti” TV-nın birgə layihəsi icra olunur.  “Ayrı söhbət” adlı layihə müsahibəsində Qulu Ağsəslə Hidayət Orucov danışıblar, həmin müsahibəni də jurnalın bu sayında oxuya bilərsiniz.

Jirnalln “Nəsr” bölümündə Anar Adilin “Kloun Muğuş”, Sevinc Elsevərin “Gizlənpaç”, Günel Mehri “Sarmaşıq”  hekayələri təqdim olunur.

“Tribuna”da Həyat Şəmi “Tam anlamı ilə Anar”, Aslanlı Huntürk “M.T.Sidqinin “Ədəbi-pedaqoji görüşlərində sağlam həyat tərzi problemləri”,  Zəhra Namazlı “Tarixin kölgəsində bu gün” yazıları ilə görüşünüzə gəlib. 

Bizim “Ədəbiyyat və incəsənət”in əməkdaşı Şəfa Vəli “ “Ulduz”da “Gənc ürəklər””dən yazır. Bildiyiniz kimi bu, Azərbaycan və Türkiyə jurnalçılarının birgə layihəsidir. 

“Tərcümə saatı”nda Nazir Rüstəm Robert Byornsun “İşdə məhəbbət macərası” filmində şeirini dilimizə çevirib. 

“Esseistika” rubrikasında “Vətənim sənsən”, “Füzuli və Hüqo”, “Ana” esseləri ilə Ayna Asimqızıdır.

“Tənqid”də İlahə Səfərzadə “Qəlblərə yol tapan poeziya: Dayandur Sevginin şeirləri əsasında” yazısını təqdim edir.

“Dərgidə kitab”da “XX əsr Danimarka şeiri” Səlim Babullaoğlu və türk şair-tərcüməçi Hüseyin Duyğunun təqdimatında ilk dəfə geniş şəkildə oxuculara təqdim olunur. 

“Dərgidə sərgi”də isə rəsm əsərləri ilə Tünzalə Ağabalayeva görüşünüzə gəlir.

Bir sözlə, çox maraqlı “Ulduz”dur, oxumağa dəyər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.01.2025)

Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Antiterror əməliyyatı şəhidi Qasımov Hacıəli Tahir oğlunun şəhidlik zirvəsinə ucalmağından bir il ötür.

Qasımov Hacıəli Tahir oğlu 21 mart 2002-ci ildə Tovuz rayonunun Qaraxanlı kəndində dünyaya gəlmişdir. Hacıəli orta təhsilini F. Hüseynov adına Qaraxanlı kənd tam orta məktəbində almış, gənc yaşlarından öz vətəninə olan dərin sevgisi və vətənpərvərliyi ilə fərqlənmişdir. O, məktəbdəki təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət etməyə qərar vermiş və özünü hərbi sahədə göstərmək üçün böyük həvəs və istəklə yola çıxmışdır.

Vətən müharibəsi zamanı Hacıəli Qasımov torpaqlarımızın azad edilməsi uğrunda mübarizəyə qoşulmuş, döyüş meydanında göstərdiyi cəsarət və qəhrəmanlıqla seçilmişdir. O, qorxmadan, çətin anlarda belə, vətənin müdafiəsi yolunda ən yüksək vəzifələri yerinə yetirmişdir.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçusu olan Hacıəli Qasımov 20 sentyabr 2023-cü il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən həyata keçirilmiş lokal antiterror əməliyyatları zamanı Xankəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə ağır yaralanmış, uzun müddət komada qalmış və nəhayət, 28 yanvar 2024-cü ildə şəhid olmuşdur.

Şəhid Hacıəli Qasımov, Tovuz rayonunun Qaraxanlı kəndində dəfn edilmişdir. O, yalnız ailəsi və yaxınları tərəfindən deyil, həm də bütün Azərbaycan xalqı tərəfindən dərin hörmət və ehtiramla yad edilir.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçusu kimi xidmət etdiyi müddətdə, Hacıəli Qasımov göstərdiyi yüksək peşəkarlıq, şücaət və mərdliklə fərqlənmişdir. Hərbi xidmətlərindəki nailiyyətləri və Vətən uğrunda göstərdiyi fədakarlıq ona Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Kəlbəcərin azad olunmasına görə", "Cəbrayılın azad olunmasına görə", "Şuşanın azad olunmasına görə" medalları və 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə təltif edilmişdir.

Hacıəli Qasımovun həyatı və göstərdiyi fədakarlıq, gələcək nəsillərə Vətənə bağlılıq, cəsarət və qorxmazlıq haqqında qiymətli bir dərsdir. Onun adı hər zaman Azərbaycan tarixində şücaət və vətənpərvərlik simvolu olaraq qalacaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.01.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İnsan var olduğu müddətdə istədiklərinə çatmaq üçün daim çalışır, mübarizə aparır. Bu yolda qarşısına çıxan əngəlləri bir-bir aşaraq istədiyi nöqtəyə yaxınlaşır. Və bu əngəllər onu bir gün istədiyi nöqtəyə gətirib çıxarır. 

Amma bir də insanın istəmədiyi yollar olur. Hansı ki, onlar yoluna çıxmasın deyə hər gün qarşısına sədd çəkdiyi, bir addımlıq da olsa yer qalmasını istəmədiyi bir yol... Bu yol isə ən çətin olanıdır, çünki səni getmək istəmədiyin yerlərə sürükləyir. Bu yolda nə bir hədəfin, nə də bir məqsədin var. Bədənin ağlına güc gələrək səni getmək istəmədiyin yola sürükləyir. Sanki bədənin düşüncələrinə xəyanət edir.

Və sən bu yolun sonuna çatanda isə hər şey gecikmiş olur. Geriyə yalnız dərin bir peşmanlıq qalır. Bu yol səni hər gün uçurumun kənarına aparır, ancaq nə ordan aşağı atır, nə də geriyə çəkir. Bu "günah"larının yoludur. Adını eşitmək belə sənin ürəyinə qorxu salarkən, sən bu yolun sakini olmusan. Yol günahlarla doludur. Sən hər zaman bu əzabı susdurmaq üçün özünə haqq qazandırmağa çalışırsan, başqasını günahlandırırsan. Həyata isyan edirsən, peşmanlıq hissi səni məhv edir, bəzən də normal hal kimi qəbul edirsən. İllərdir mübarizə apardığın günahın səni yenə də öz toruna salır və sən yenə əzab çəkirsən. Sonra yenə də özünə söz verirsən, yanlışlardan dönəcəyinə, daha bu yola düşməyəcəyinə... Zamanı çatanda sən yenə də məğlub olursan.

Bu mübarizədən hər dəfə məğlub olaraq ayrılırsan. Həyat sənə iki yolla üz-üzə qoyur: biri gedəcəyin yerə, digəri isə getmək istəmədiyin yerə aparır... İndi düşün, sən kimsən? Məsumsan? Yoxsa Günahkar? Sənin üçün istəmədiyin yolu kim seçir? Yenə sən? Yoxsa başqası? Nə üçün bu günahları tərk edə bilmirsən? Bəlkə sən də qəlbinin dərinliklərində, bir küncündə yanmağa hazır olan bu alovun qığılcımlarını daşıyırsan? Aynada öz əksinə bax! Məsum və günahkar hiss etdiyində hansına daha çox bənzəyirsənsə onu seç. O zaman sənin bir yolun olacaq. Bəzən büdrəsən də, eyni yolda olacaqsan. Həyatda seçim etməkdən qorxma. Məsumluq və günah arasında seçim sənindir. Amma unutma, hər iki yol sənin bir hissəndir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.01.2025)

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Fəxrəddin Böyük oğlu Miralayev 14 mart 1951-ci ildə Qazax şəhərində anadan olub. 1968–1974-cü illərdə Azərbaycan Texniki Universitetində (Azərbaycan Politexnik institutu) təhsil alıb. 1975–1982-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Bərpa idarəsində memar, 1983–1992-ci illərdə "Bərpaçı" Baş idarəsində memar, 1992–2000-ci illərdə Nazirlər Kabineti yanında Tarix və Mədəniyyət Abidələrinin Mühafizəsi və Bərpası Komitəsinin sədri vəzifəsində işləyib. 2001–2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Memarlıq abidələrinin bərpası və mühafizəsi Komitəsinin Baş idarəsinin rəisi vəzifəsini icra edib. 

2003–2015-ci ildə "Azərbərpa" Elmi-Tədqiqat layihə institutunda baş memar vəzifəsində çalışıb. 100-ə yaxın bina layihələrinin müəllifidir. Opera və Balet Teatrının bərpası, Bibi Heybət məscidi, Buzovnada Cümə məscidi, "ÜNS" teatrı (O. Səttarovla birgə), Fəxri Xiyabanın (R. Əliyevlə birgə) və Şəhidlər Xiyabanının rekonstruksiyası, Gəncədə İmamzadə Dini-memorial kompleksi, Qala kəndində Açıq səma altında Muzey, İçəriŞəhərin qala divarlarının bərpası, İqtisad Universitetinin və ətrafının regenerasiyası, Nəsimi meydanında yeraltı qaraj və mağaza (S. Salamzadə ilə birgə), Zərifə Əliyeva, Fizuli və Heydər Əliyev prospektlərində yerləşən binaların layihəsinin müəllifidir. 

S. Vurğun, H. Cavid və Sahil bağlarının rekonstruksiyası, Bəhram Gurun heykəlinin ətrafı, Ağ fontan, Lazerli fontan, Göygöl şəhərində Bayraq meydanı və muzeyi, Göyçay şəhərində Yeni Azərbaycan Partiyasının binası, Moskva şəhərində "Bakı" restoranı, Budapeşt şəhərində 7 mərtəbəli binanın bərpa layihələri üzərində çalışıb. 

20 elmi məqalənin müəllifidir. Üçüncü Bakı Beynəlxalq Memarlıq müsabiqəsində "Memarlıq sahəsində ən yaxşı jurnalist işi və tənqid" nominasiyası üzrə "Azərbaycanın bilinməyən memarlığı"əsərinə görə I dərəcəli diplomla təltif olunub (2017).

Çox təəssüf ki, dekabr ayının 18-də biz onu itirdil. Fəxrəddin Miralayevin vəfatı Azərbaycan memarlıq sənətinə ağır itkidir.

Allah rəhmət eləsin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.01.2025)