Bakıda davam edən COP29 çərçivəsində noyabrın 19-da "İqlim üçün mədəniyyət: gənclərin davranış dəyişikliyinin formalaşdırılmasına cəlb edilməsi" mövzusunda panel sessiyası keçirilib.

Sessiya Heydər Əliyev Fondu, IDEA (Ətraf Mühitin Mühafizəsi naminə Beynəlxalq Dialoq) İctimai Birliyi, ICESCO və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə gerçəkləşib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, əvvəlcə "Newman Partnership" təşkilatının təsisçisi Martin Nyuman panelin mövzusu haqqında məlumat verib, çıxışçıları təqdim edib. Ölkəmizin irəli sürdüyü “İqlim üçün mədəniyyət” (C4C) təşəbbüsü ilə bağlı videotəqdimat olub.

Sonra Mədəni Mülkiyyətin Qorunması və Bərpasının Öyrənilməsi üzrə Beynəlxalq Mərkəzin (ICCROM) baş direktoru Aruna Françeska, ICESCO-nun baş direktoru Salim bin Məhəmməd əl-Malik, İordaniya Haşimilər Krallığının şahzadəsi, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri, Petra Milli Trestinin prezidenti xanım Dana Firas və Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı, Heydər Əliyev Fondu Beynəlxalq əlaqələr departamentinin rəhbəri Soltan Məmmədov çıxış ediblər.

Çıxışlarda mədəniyyət layihələrinin, vasitələrinin və bu sahədə çalışanların ilhamlandırıcı və dəyişdirmək imkanları barədə söz açılıb. Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə Dostlar Qrupu (GFCBCA) və "İqlim üçün mədəniyyət" təşəbbüsünün bu sahədə cəhdlərin nümayiş etdirilməsində, mədəniyyətin bütün dünyada davranış dəyişikliyinin katalizatoru kimi gücünün artırılmasındakı rolu diqqət mərkəzinə çəkilib.

Qeyd olunub ki, araşdırmalara əsasən, istixana effekti yaradan qazların təqribən 72%-i fərdi davranış və qərarların nəticələrinə aid edilə bilər. Bu, nəticələrin yüngülləşdirilməsi, adaptasiya üçün maliyyə mexanizmləri, emissiyaların azaldılması istiqamətində ambisiyalı hədəflər və öhdəliklərlə yanaşı, insan davranışında qətiyyətli dəyişikliyin də iqlim böhranı ilə mübarizədə vacib vasitələrdən biri kimi nəzərdən keçirilməli olduğunu göstərir. 

Tarix boyunca davranışlarımıza yön verən dəyərlərin ötürülməsində mərkəzi rol oynayan mədəniyyət bu gün də fundamental davranış dəyişikliklərinin formalaşdırılmasında və modelləşdirilməsində yerli, milli, regional və qlobal səviyyələrdə əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda mədəniyyətin təsir imkanlarından istifadə etmədən iqlim böhranı ilə səmərəli mübarizə aparmaq mümkün deyil. İndiyədək bu sahədə müəyyən addımlar atılsa da, daha təsirli layihələrə ehtiyac var və əsaslı dəyişiklik üçün əlverişli fürsət yaranıb.

Diqqətə çatdırılıb ki, son zamanlar aidiyyəti dövlət qurumları və müvafiq QHT-lər daxil olmaqla, üzvlərinin sayı artan Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə Dostlar Qrupunun aktiv fəaliyyəti COP29 zamanı özünü daha çox göstərib. COP29 çərçivəsində noyabrın 15-də keçirilən Mədəniyyət Nazirlərinin 2-ci Yüksək Səviyyəli Görüşündə adıçəkilən qrupun işi üçün texniki tapşırığın uğurla qəbul edilməsi vacib nəticələrdən biridir.

Müzakirələr zaman o da bildirilib ki, COP-a sədrliyi dövründə Azərbaycan hökuməti ətraf mühitə münasibətdə insan davranışlarının dəyişdirilməsi imkanlarına malik innovativ mədəniyyət layihələrinin aktiv təbliğatı, araşdırma və dialoqlar üçün yeni platforma olan "İqlim üçün mədəniyyət" təşəbbüsünü irəli sürməklə iqlim debatında mədəniyyətin səsinin yüksəldilməsi səylərinə əhəmiyyətli dəstək göstərib.

Sonda tədbir iştirakçılarının sualları cavablandırılıb, xatirə şəkli çəkdirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2024)

Xəbər verdiyimiz kimi, noyabrın 15-də BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) çərçivəsində Mədəniyyət Nazirlərinin II Yüksək Səviyyəli Görüşü keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, görüş COP28, COP29 və COP30-un sədrliklərini müvafiq olaraq təmsil edən Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Azərbaycan və Braziliyanın COP Sədrlikləri Üçlüyünün rəhbərliyi ilə gerçəkləşib. 

Tədbirdə bir sıra ölkələrin mədəniyyət nazirləri və iştirakçı qurumların nümayəndələri iştirak ediblər.

Tədbirin sonunda Mədəniyyət Nazirlərinin II Yüksək Səviyyəli Görüşünün kommunikesi qəbul olunub.

Sənəddə Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə Dostlar Qrupunun yaradılmasından ötən bir il ərzində mədəniyyət və iqlim əlaqəsində əldə olunan mühüm irəliləyiş qeyd edilir. İqlim dəyişikliyinin bütün formalarının mədəni irsə artan çoxşaxəli təsirini, eləcə də iqlim dəyişikliyinin müəyyən bölgələrə və həssas qruplara qeyri-mütənasib təsiri vurğulanır və dərin narahatlıq ifadə edilir.

Bildirilir ki, COP29-un Mədəniyyət Üçlüyü tərəfindən müəyyən edilmiş strategiyanın aktuallığı qəbul olunaraq BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasında (UNFCCC) Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə ilk iş planının təsdiq edilməsi istiqamətində işləməyə davam edəcəklər.

Bu məqsədlə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması və uyğunlaşması, həm də davranış dəyişikliyi baxımından iqlim fəaliyyəti üçün mədəniyyətin ayrılmaz roluna, mədəni və yaradıcı sektorların ekoloji keçidinin dəstəklənməsinin vacibliyi vurğulanır.

Kommunikedə 2022-ci il MONDIACULT Bəyannaməsi və 2024-cü il G20 Salvador da Bahia Bəyannaməsi kimi beynəlxalq normativ sənədlərdə təsbit olunmuş öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə çalışaraq COP29-un Mədəniyyət Üçlüyü üzv dövlətlərinin aşağıdakı müddəalara sadiq qaldıqları vurğulanır: 1) Milli uyğunlaşma planları və milli müəyyən edilmiş töhfələr də daxil olmaqla, iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin azaldılması və uyğunlaşmasına dair siyasət və strategiyalara mədəniyyətin daha da inteqrasiya edilməsi; 

2) Nazirlərarası əməkdaşlığın gücləndirilməsi də daxil olmaqla, milli səviyyədə sektorlararası siyasətin formalaşdırılmasının təşviq edilməsi; 

3) Davranış dəyişikliyinin və dayanıqlı istehsal və istehlak nümunələrinin təşviqi üçün mədəniyyət sektorunun transformativ potensialından istifadə edilməsi; 

4) Mədəniyyət və iqlim dəyişikliyi sahəsində bilik quruculuğuna və məlumatların toplanmasına investisiya qoyulması; 

5) Mədəniyyətə əsaslanan İqlim Fəaliyyəti və COP-da daimi iş mexanizminin saxlanılması ilə bağlı strukturlaşdırılmış dialoqun və əlaqələndirilmiş təbliğatın təşviq edilməsi;

6) Həmrəylik və inklüzivlik dəyərlərinə əsaslanaraq, Cənub-Cənub və Şimal-Cənub əməkdaşlığı da daxil olmaqla, mədəniyyət və iqlim fəaliyyəti sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın təşviq edilməsi; 

7) Mədəniyyətin 2030-cu ildən sonrakı dayanıqlı inkişafın təşviqi yollarına dair gələcək müzakirələrdə müstəqil məqsəd kimi daxil edilməsinə dəstəyin artırılması, mədəniyyətin dayanıqlı inkişaf üçün transformativ vasitəçi və hərəkətverici qüvvə kimi gücünün tanınması.

Sənəddə həmçinin

COP29 çərçivəsində Mədəniyyət Nazirlərinin II Yüksək Səviyyəli Görüşünə ev sahibliyi etdiyi üçün Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinə təşəkkür ifadə edilir və mədəniyyətin iqlim fəaliyyətinin bir hissəsinə çevrilməsi üçün davam edən səylərə töhfə verən "İqlim üçün ədəniyyət" (C4C) təşəbbüsünün irəli sürülməsi məmnuniyyətlə qarşılanır.

Kommunikedə mədəniyyət-iqlim əlaqəsi ilə bağlı yeni inkişafları və problemləri qiymətləndirmək üçün 2025-ci ildə Braziliyanın sədrliyi ilə keçiriləcək COP30-da yenidən toplaşmaq barədə razılığa gəlindiyi bildirilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2024)

Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin sədri Fazil Mustafa “Axıska türklərinin hüquqi və sosial problemləri” mövzusunda II Beynəlxalq Simpoziumda çıxış edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli Məclisin müvafiq komitəsindən verilən məlumata görə, “Türkiyə-Azərbaycan Dostluq, İşbirliyi və Həmrəyliyi” Vəqfi, “Dünya Axıska Türkləri” Birliyi, “Mədəniyyətlərarası Şəbəkə” İctimai Birliyinin təşkilatçısı olduğu beynəlxalq simpozium Türkiyə Cümhuriyyəti Cümhurbaşqanlığının Əlaqələr Müdirliyi (İletişim Başkanlığı), Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və TİKA-nın dəstəyi ilə keçirilib.

Rəsmi şəxslərin, mötəbər qonaqların, ziyalıların, mövzu üzrə tanınmış mütəxəssislərin və Axıskakökənli ictimai fəalların qatıldığı simpozium Türkiyə Cümhuriyyəti Cümhurbaşqanlığının Əlaqələr Müdirliyinin Konfrans salonunda 18 noyabrda keçirilib. 

“Azərbaycanın tolerantlıq siyasətinin konkret örnəyi: Axıska türkləri” mövzusunda geniş məruzə ilə çıxış edən komitə sədri Fazil Mustafa Azərbaycanda Axıska türkləri ilə bağlı məsələlərə hər zaman diqqətlə yanaşıldığını diqqətə çatdırıb. O, tolerantlıq, multikulturalizm siyasətinin Azərbaycan dövləti və xalqımız üçün ötəri yanaşma olmadığı, xarakterik özəllik daşıdığını faktlar əsasında vurğulayıb. 

Axıska türkləri ilə bağlı verilən qərarların parlamentlərdə dəyərləndirilməsinin vacib olduğunu söyləyən Fazil Mustafa Azərbaycan Prezidentinin dillər əzbəri olan “Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır” sözlərini xatırladaraq, Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatında qaldırdığı vacib məsələlərə toxunub.

Komitə sədri ortaq türk əlifbası mövzusunda vahid strategiya ilə çıxış etməyi tarixi zərurət adlandırıb.

Fazil Mustafa yarım milyondan çox Axıska türkünün 9 ölkədə məskunlaşdığına diqqət yönəldərək, onların öz milli kimliklərini, mədəniyyətlərini qorumaqla bağlı mübarizələrinin beynəlxalq hüququn tələblərinə cavab verdiyini bildirib. O, bildirib ki, beynəlxalq ictimaiyyətdə, uyğun profilli platformalarda bu mövzuda maarifləndirmə işlərini gücləndirmək, çağdaş İKT imkanlarından geniş surətdə yararlanmaq vacibdir.

“Axıskalıların mütəşəkkil mübarizəsi bir sıra nəticələr meydana çıxarıb.

Bu gün Axıska türklərinin hüquq davası tezisləri hər bir türk dövlətinin gündəmində olmalıdır. Türk dövlətləri Gürcüstan dövləti ilə bütün təmaslarda Axıskalıların öz vətənlərinə qayıtmaqla bağlı qanuni tələblərinin həyata keçirilməsini ifadə etməlidir. Türk Dövlətləri Təşkilatının beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq Axıska türklərinin vətənə qayıtmasına maliyyə dəstəyi üçün xüsusi fond yaratması faydalı olardı.

Axıska türklərinin haqq davası bütün türk toplumlarının haqq davası kimi başa düşülmədikcə, beynəlxalq miqyasda məsələni aktuallaşdırmaq çətin olacaqdır. Bu, əsl türk həmrəyliyini zəruri edən ən mühüm məsələlərdən biridir”. – Bu fikirləri Komitə sədri öz məruzəsində bildirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.11.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əziz izləyicilərimiz, bu dəfə "Bir şeirin hekayəti" rubrikasının qonağı şair, yazıçı, AYB Güney Azərbaycan Şöbəsinin rəhbəri, AYB sədrinin müşaviri Sayman Aruzdur.

-Xoş gördük, dəyərli Sayman bəy!

Məlumdur ki, ədəbiyyat — insanın, cəmiyyətin hisslərini, emosiyalarını, düşüncələrini, arzu və istəklərini obrazlı şəkildə əks etdirən söz sənətidir. Poeziyada insan hisslərinin  ifadəsi- dərin emosiya və hisslərin təsviri ön planda olur.

Aristotel poeziyanın fəlsəfəyə daha yaxın olduğunu deyirdi. Kant isə poeziyanın bütün sənət növləri arasında ən üstün olduğunu vurğulayırdı…

Rubrikamızın şərtinə görə, əziz Sayman bəy, bizə şeirlərinizdən birinin yaranma tarixindən söz açmalısınız.

Beləliklə, dəyərli şairimiz, bizə " Bir şeirin hekayəti"- ni söyləyin.

-Xoş gördük, dəvətiniz üçün təşəkkür edirəm.

İzləyicilər üçün mənə çox dəyərli olan "Bir şeirin hekayəti"- ni danışmaq istəyirəm. Mən bu şeirdə otaylı, butaylı Azərbaycana bağlı olan hisslərimi, üstəlik dövlətə və dövlət başçısına olan həqiqi səmimi fikirlərimi, mövqeyimi ifadə etdiyimi hesab edirəm. Düzdür, təsirili şeirlərim çoxdur. Həbsdə olduğum dönəmdə yazdığım təsirli şeirlərim var. O taydan bu taya keçərkən yolda yazdığım şeirlər var ki, onlar da mənim üçün çox qiymətlidir. Buradakı müəyyən hadisələrdən təsirlənib yazdığım şeirlər də var ki, çox dəyərlidir. Lakin rubrikanız üçün seçfiyim şeir zəfərlə başa çatan İkinci Qarabağ müharibəsindən təsirlənib və eyni zamanda Cənab Prezidentin  60 illik yubleyi  münasibətilə Şuşada yazdığım şeirdir. Ona görə bu şeir mənim üçün çox dəyərlidir. Bu şeiri Şuşada da, müəllifi olduğum “Körpü" verlişində düz Xudafərin körpüsünün yanında da səsləndirmişəm. Mənim arzum bütöv Azərbaycanın yaranmasıdır. Bu arzum gerçəkləşsin deyə, gecə- gündüz çalışıram. Hər cür kin-küdurətlə, şərlə, böhtanla da qarşılaşıram. Bununla belə xalqımızın, dövlətimizin qayğısını, sevgisini də görürəm. Hədəfə olan inamım və imanım məni bu yolda irəli aparır, dayaq olur və sarsılmağa imkan vermir. Hesab edirəm ki, hədəfi müqəddəs və ümummilli olan insan heç vaxt məğlub olub uduzmur. Heç vaxt naümid olmur. Torpaqdan ilhamlanaraq arzunu daxilində yaradırsansa, torpaq sənə xəyanət etmir deyə, arzu da xəyanət etmir. Mən də öz torpağımdan, xalqımdan ilhamlanaraq arzulayıram  ki, Vətənim birləşsin, Azərbaycan bütöv olsun. Torpağım heç kimin istilasında olmasın, Vətən də, vətəndaş da müstəqil olsun, bütöv olsun, var olsun! Hiss edirəm ki, bu arzuma çatacağam. Ona görə belə əmin olaraq  söyləyirəm ki, bu, bir ya iki fərdin arzusu deyil, tamamilə Azərbaycan xalqının, Azərbaycan dövlətinin arzusu kimi cilalanır, rənglənir və öz həqiqətinə yaxınlaşır.

Əslində, bu şeirdə mən bir növ xalqın nümayəndəsi olaraq Cənab Prezidentə müraciət etmişəm.

Mən Cənubi Azərbaycanda dünyaya gələn bir insan kimi öz Prezidentimə müraciət etmişəm ki, bizə arxayın olun, əmin olun ki, dünyada yaşayan hər bir azərbaycanlının ürəyi Azərbaycan dövləti və onun başçısıyladı. Bizə arxayın olun, illərlə bizə iranlı dedilər, illər boyu müxtəlif dillərin, fikir mərkəzlərinin təsirinə salmağa çalışdılar, amma biz, həqiqətən də, öz kökümüzü, nəslimizi itirmədik. Biz böyük Azərbaycanın elə böyük hissəsiyik. Güney Azərbaycanda 45 milyondan artıq soydaşımız yaşayır. 100 ildən çoxdu manqurt kimi yetişdirilməyə   cəhd edilir. Onları milli kimliyindən uzaq saxlayırlar. Onların müstəqillik, azadlıq haqqı, arzusu var. Çox sevinirəm ki,  artıq bu haqq Azərbaycan dövləti tərəfindən də müxtəlif  formalarda bəyan edilir. Möhtərəm Prezidentimizin Səmərqənd çıxışı və o çıxışda da İranda yaşayan soydaşlarımızın  haqqını, hüququnu, mənafeyini qorumaqla bağlı verdiyi mesajlar tarixi mesajlar idi. Bu mesajdan sonra o soydaşlarımız bildilər ki, onların belə möhtəşəm və qalib dövləti, onları düşünən dövlət başçısı var. Onlar artıq ümidlə, gələcəyə inamla yaşayırlar.

Hər bir Vətənini, torpağını sevən insan üçün; şairdisə milli məfkurədə şeiri, rəssamdırsa  milli müstəvidə çəkdiyi rəsmi, bəstəkardırsa  milli zəmində bəstəsi ona övladı qədər əzizdir.

Mən də ona görə bu şeirin  hekayətini danışdım. 

Dünya azərbaycanlılarının Lideri, Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin 60 illik yubileyi  münasibətilə yazdığım şeir:

Nə Araz, nə də ki, dikanlı məftil,

Xalqın niyyətini bölə bilmədi.

İki yüz ildir ki, erməni qafil,

Sənin millətini bölə bilmədi.

Bu gün ad günündür, cənab Prezident,

Altmışı haqladın, mübarək olsun!

Gücümüz gücündür, cənab Prezident,

Gözlərin sevinclə, zəfərlə dolsun!

Sən altmış yaşında, biz altmış milyon...

Böyük bir millətin ümidi sənsən.

Sonadək şərəflə dayandın, durdun,

Sən özün Vətənsən, özün Vətənsən!

İzn ver izinlə sürünüb gedək,

Bakıdan Şuşaya, ordan Təbrizə.

Vətən torpağına bürünüb gedək,

Əmrinlə düşməni gətirək dizə.

Gözlərin yol çəkir, görürəm hərdən...

O yolun sonunda vətən görünür...

Xalqın qüdrətini görür efirdən,

Qoca da, cavan da sənlə öyünür..

Lütfən kədərlənmə, sən gül hər zaman,

Güləndə gülürük biz də səninlə.

İlləri həsrəti silinir, inan,

Vətənə yaydığın gur nəfəsinlə.

Sən ey Azad vətən, ey azad dəniz,

Səninlə vətənə zəfər dolacaq.

19 ildir ki, səninləyik biz,

Min illər keçsə də belə olacaq.

Dəmir yumruğunla, ləyaqətinlə,

Xalqın ürəyində heykəl qurubsan.

Vətən məhəbbətin, saf niyyətinlə,

Ordunun önündə özün durubsan.

Ey son yüz illərin məğrur fatehi! 

Sən ey ölümsüzlər Baş Komandanı!

Dədəm Xətainin ruhu səndədir,

Bütövlət, bütövlət Azərbaycanı! 

İkinci Qarabağ savaşı bizə,

Həmrəylik, bütövlük nəğməsi oldu.

Düşməni qarşında gətirən dizə,

Müzəffər savaşa qoyduğun qoldu.

Sən təkcə Şuşanın fatehi deyil,

Həm də ürəklərin fatehisən, bil.

İlhamın nə xalqın düşüncəsindən,

Nə də tarixindən silinən deyil.

Şuşanı işğaldan azad edəndən,

Günbəgün dirçəlir dumanlı Təbriz.

Sənə səslənirik Xudafərindən,

Bizə arxayın ol, səninləyik biz...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.11.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

Kişilər ona görə xəyanət etmirlər ki, alçaqdırlar. Ona görə xəyanət edirlər ki, qadınlar hamısı gözəldir.

(Don Juan)

2.

Nə qəribədir, elə ki, mən pəhrizə başlamaq istəyirəm, dərhal 8 Mart, Novruz bayramı, sonra bir sürü yubiley, ad günü, sonra “hər şey daxil” Türkiyədə yay istirahəti, sonra nişan, xınayaxdı və toylar silsiləsi, sonra Yeni il… - hamısı aıraya düzlənir. 

3.

Sən planı yerinə yetirirsənsə, düşünmə ki, sənin əməkhaqqını qaldıracaqlar. Yox, sənin planını qaldıracaqlar.

4.

Bu gün eşitdim ki, kollektivimizdə hər on nəfərdən doqquzu virusa yoluxub. O hamının əleyhinə gedən, başqasının vayını bayram edən bir nəfər nadürüstün kim olduğunu heyif ki bilmirəm. Bilsəm ona divan tutardım.

5.

“Daşları yığmağın vaxtıdır” məsəlini çəkib oğru zərgərlik mağazasına girdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.11.2024)