Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

35.

BƏS DÜNYA NƏ OXUYUR?

Dünyada ən populyar kitablar hansılardır? Fərqli ölkələrdə insanlarnə, necə və nə qədər oxuyurlar? Hələ ki, əldə edə bildiyimiz ən son statistik məlumata diqqət yetirək.

THGMAgentliyi56 ölkədən 945 oxucu arasında 2023-cü ildə hansı janrlarda kitab oxuduqları və 2024-cü ildə oxumağı planlaşdırdıqları barədə bir sorğu keçirib.Avropa, Şimali Amerika, Asiya, Avstraliya, Afrika və Cənubi Amerikanın sakinləri oxu vərdişlərini və üstünlüklərini bölüşüblər.Tədqiqatmüəlliflərininhansı əsas nəticələrə gəldiyinə diqqət yetirməyiniziistərdik.

Nəticə 1. Kitab elə də çox oxunmur

Çoxuya bir neçə, ya da bir çox kitaboxudutədqiqat iştirakçılarından 2023-cü ildə neçə kitab oxuduqları soruşulub.Məlumolub ki, onların arasında həm çox fəal olmayan oxucular, həm də əsl kitabsevərlər var.Sorğugöstərib ki respondentlərin:

18%-i 6-10;

19%-i 11-20

27%-i 20-dən çox;

32%-i 1-5

- kitab oxuyub.

Demək, ən böyük faiz ən az oxuyanların olub. İkinci böyük fazi isə ən çox oxuyanların. Demək, acınacaqlı vəziyyət həm də ümidvericidir.

Ölkələrüzrə statistikadandanışırıqsa, amerikalıvə ingilis respondentlər daha çoxoxuyanlardır (onların 39% və 44%-i müvafiq olaraq bir il ərzində 20-dən çox kitab oxuyublar). Kanadalılar isə daha az oxuyurlar (yalnız 23% 20-dən çox kitab oxuyub).

Qeydetməklazımdır ki, bəzi respondentlər sorğu keçirənlərin "20-dən çox kitab" maddəsini üst kateqoriyaya çevirərək cavab seçimlərini çox məhdudlaşdırdığını iddia ediblər. Məsələn, bir kanadalı oxucu “20-dən çox kitab” əvəzinə “100 -dən çox kitab" maddəsinin düzgün olduğunu bildirib.İngilislərin isə əksəriyyəti ən yüksək kateqoriya kimi 20+ kitab göstərilməsini kifayət qədər gülünc adlandırıblar.

Demək, kitabqurdu kateqoriyasına daxil olanlar ildə minimum 100 kitab oxumağı məqabul hesab edirlər.

Nəticə 2. Növbəti il daha məhsuldar olacaq

Rəy sorğusunun digər nəticəsi də sevindiricidir. İnsanlar2024-cü ildədaha çoxoxumağı planlaşdırırlar. Demək, kitablarınsonununyaxınolduğuna dair mövcud fərziyyələrvaxtından əvvəlortaya çıxıb və tam da yersizdir. Kitablar “bir gün unudulmaq”üçün nəzərdə tutulubsa, həmin o bir gün tezliklə gəlməyəcək.

Daha dəqiq desək, sorğu nəticələri göstərir ki, insanlar 2024-cü ildə 2023-cü ilə nisbətən daha çox oxumağı planlaşdırırlar.Sorğugöstərir: respondentlərin64% - i 2024-cü ildə əvvəlkindən daha çox kitab oxumağı planlaşdırır.Və yalnız3% -i daha az kitab oxumağı planlaşdırır.Bu nəticələrdünyanınbütün bölgələrindətəxminən eynidir.

Keniyadanolan bir oxucucavabınıbelə yekunlaşdırıb: "Bu il oxuduğum hər şeyi bəyəndim.Dahaçoxoxumağı səbirsizliklə gözləyirəm." İnsanlar cari ildə real olaraq daha çox oxuyacaqlarmı və ya heç olmasa buna can atacaqlarinı iddia edirlər, əlbəttə buna nə dərəcədə əməl etdiklərini zaman göstərəcək.Buna baxmayaraq, böyük həcmdə oxumaq niyyəti kitablara olan sevginin davam edəcəyini göstərir.Beləliklə, kitaboxumaq vərdişi, mütaliə sevgisi yaşayırvə inkişaf edir.Avstraliyadanolan bir respondentinqeydetdiyi kimi,"mən sadəcə oxumağı sevirəm, bu, mənim sevimli fəaliyyətimdir."

Nəticə 3. Hansı janr daha çox oxunur?

Sorğu iştirakçılarından hansı janrda kitabları oxuduqları da soruşulub,bədii ədəbiyyat və ya qeyri-bədii ədəbiyyat oxuduqlarıiləmaraqlanılıb. Sorğugöstərib ki, 2023-cü ildə dünyanın ən populyar üç janrı açağıdakılardır:

-tarixi kitablar (34%),

-detektivlər (33%),

-tərcümeyi-hallar/xatirələr (31%).

Bəzi kiçik regionalfərqlər dəqeyd edilib. Məsələn, kanadalılardigər ölkələrin oxucuları ilə müqayisədə tarixlə daha az maraqlanırlar.İngilisoxucularda öz növbəsində fantaziyayaböyükmaraqgöstərirlər.

Digər populyar janrlar fantaziya, elmi fantastika və motivasiya-özünəkömək kitabları olub.

Yeri gəlmişkən, yüzlərlə oxucu sorğuya daxil edilməyən janrların adını çəkərək təşkilatçılara irad bildiriblər. Poeziya, fəlsəfi, dəhşət, komedik, kulinariya, sevgi romanları, uşaq kitabları və s. Növbəti sorğuda təşkilatçılar mütləq xeyli populyar olan digər janrları da kateqoriya seçimini genişləndirərək əlavə edəcəklərinə qərar veriblər (dəhşət, şeir, uşaq kitabları, fəlsəfə, mənəvi ədəbiyyat, sevgi romanları, komikslər, manqa və qrafik romanlar kimi).

Nəticə 4. Hansı janr daha çox oxunacaq?

Növbəti ildə də respondentlər daha çox tarix kitabları, detektivləri və tərcümeyi-hal ədəbiyyatını oxumaq istədiklərini bildiriblər. Demək, 2023-cü ildə seçdikləri janrlardan məmnundurlar və növbəti ildə də seçimləri dəyişməyəcək.

Daha dəqiq desək, 2024-cü ildə respondentlərin oxumağı planlaşdırdıqları 3 əsas janr bunlardır:

tarixi kitablar (%39);

detektivlər (%35);

tərcümeyi-hallar/xatirələr (%34).

Sorğunun nəticələrinə görə tələb olunan digər janrlar fantaziya, elmi fantastika və macəradır.

Nəticə 5. Kağız kitablar daha çox sevilir

İnsanlarhələ də kağızkitaboxumağı sevirlər.Kağızkitablarınsürətlə çökməsion ildir proqnozlaşdırılır.Ancaq insanlarhələ dəonları oxumağa davamedirlər.. Respondentlərdən 2023-cü ildə kitabları daha çox oxuduqları formatı qeyd etmək xahiş edilib.Sorğugöstərib:

-Respondentlərin57%-i əsasən kağız (çap) kitablar oxuyur;

-32% i e-kitabları seçir;

- 8%-i audiokitabları dinləyir;

-3% isə "digər" seçimini seçib (bu komikslər, Braille və ya başqa bir format ola bilər).

Kağızkitablarabütün dünyada böyük etimad göstərildiyi sübut olundu, lakin bəzi regional fərqlər də gözə soxulur. Amerikalılarkağızkitablarıdaha az seçirlərvə bütün digər formatlarla daha çox maraqlanırlar.Amerikalı oxucuların 29% -nin Kindle-a üstünlük verməsi də diqqət çəkir.Kanadalılartaməks üstünlüklərnümayiş etdirirlər: 67% -i əsasən çap olunmuş kitabları oxuyur və onların yalnız 23% -i elektron nəşrləri seçir.

Nəticə 6.Oxucularseçdiklərikitablarınhəcmindənrazıdırlar

Bəzən yazıçılarəlyazmalarınınhəcmindənnarahatolurlar.Yazdıqları çox uzun olmadı ki? Bəlkə daha çox təfərrüat daxiledilməlidir? Oxucular mətnimi çox qısa və ya çox uzun hiss etməyəcəklər ki?

Sorğugöstərib:

-oxucuların86% -i oxuduqları kitabların uyğun həcmdə olduğuna inanır.

-11% kitabların çox qalın olduğunu iddia edir.

- 3% - i isə hesab edir ki, bu il ərzində oxunan kitablar çox nazik olub.

Nəticə 7.Oxucularhər yaşdan olan insanlardır

Kitabların və xüsusən də kağız kitabların davamlı populyarlığının yetkin nəsillərin yeni texnologiyalara uyğunlaşmaqda çətinlik çəkməsi ilə əlaqəli olduğunu düşünürsünüzsə, araşdırma bunun əksini göstərib.25-34, 35-44, 45-54 və 55-64 yaş qruplarındakı oxucularınsayıtəxminən bərabərdir - 17-19%.

Nəticə 8.Qadınlarkişilərdəndaha çox oxuyur

Qadınlarkişilərdəndaha çox özlərinifəal oxucuhesabedirlər.Kimdaha çox oxuyur: qadınlar, yoxsa kişilər? Sorğugöstərib ki:

-respondentlərin56% -i qadın,

-42% -i kişi olub.

Bu fərqqadınların sorğu iştirakçılarının üçdə ikisini təşkil etdiyi ABŞ-da daha da nəzərə çarpıb.Ümumiyyətlə, dünyada qadınların daha çox kitab oxuduğunu göstərən digər tədqiqatların nəticələri də əldədir.

Növbəti: 36.Mütaliə etməyin faydalarının xülasəsi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazıçı Təbrizdə  yaşayan Hüseyn Səlahlıdır.

Hüseyn Səlahlı

Təbriz

II

1.

Bir aktyor...

Xəyallarını göy üzünə atır,

Qəhqəhə ilə gülür,

Çəpik çalır, tutur.

Önündə ovuc dolusu səhnə tozu

Əllərini açır və yerə düşəndə yaşanmamış şəkillər çıxardığını seyr etməyə oturur

(Bir boş qrammofon

Musiqisi ağız sularına qucaq açmış toz dənələrinin çağırış səsidir)

Fon səsləri boş səhifədən ibarət,

Tək başına yalqızlıq divarına dayanmış.

Susqunluğa dəyər atmosfer ortaya çıxarır

Ortaq bir sonsuz epizod,

Həm gələcək,

Həm keçmişə...

2.

Yapışdırılmaqdan qaçan iki yarını

İzləməyə çalışır

Əllərini dizlərinə dayayıb.

Diz qapaqlarını qaynar qözlərinə qoyur.

Şəkilləri pozmaq istəmir.

Dizlərinin üstündə bir qab dolusu toz

Və ondakı rəsm isə

Günahdan arınan (günahını artıran)

Təzə doğulmuş ana

Dodaqlarının boyası üzünə yaxılan fahişədən fərqsiz, heyrətdə.

3.

Birləşilməzləri

Yaddan çıxarmamaq üçün

Yalamaqla məşğul

Evlənmiş tozları

Ovuc içində qalan son tər dənələrini

Barmaq uclarını dili ilə

Dilini dırnaqları ilə

Və dırnaqların dişləri ilə təmiz edir

İşarət barmağını qrammofon diskinə sürtür

Sonsuz epizoda bir kat!

Keçmiş və gələcək arasında

Bilinməz sona çatır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poeziyamızın qızıl fondundan növbəti təqdim edəcəyim şeir şair Davud Nəsibdəndir. O dünyası gözəl olsun, gözəl şair idi, lirik şeirləri qəlb oxşayırdı. 

Xüsusən onun ata haqqında şeirləri vaxtında çox populyar olub. Və belə şeirlərdən ən məşhurunu sizlərə təqdim edirəm.

Xoş mütaliələr! 

BİR  DƏ  ATA  HAQQINDA

Mənə: "Atadan çox yazırsan" deyib

tənbehləyən dostlarıma.

Bilirsiz günləri necə sayıram?

Günlərim mənimlə belə görüşüb:

Təkcə öz ömrümü yaşamayıram,

Bir ata ömrü də öhdəmə düşüb.

Ömrün yollarında xəyala dalıb,

İntizar-intizar yaşa yetmişəm.

Atamdan bir şəkil yadigar qalıb.

Mən şəkli özümə ata etmişəm.

Dayanıb şəkilin qarşısında mən,

Onu bu günümlə görüşdürürəm.

Kədəri, sevinci bilmirəm nədən

Mən cansız şəkillə bölüşdürürəm.

Bir dərdin oduna qoşa yananıq,

Biz birgə olmuşuq hər şeyə şərik.

Elə bil, bir qəlbli iki insanıq,

Hər şeyi birlikdə başa düşürük.

Bir insan olmuşuq onunla bu gün,

Yoxsa bir böyüyüb yaşa dolmuşuq?

İşə bax, atamla yaşıdıq bu gün,

Yaxın dost olmuşuq, yoldaş olmuşuq.

Hamının yolunda ömrünü bütün

Verdi, Çəkinmədi atam heç nədən.

Həzin misralarla atamı bu gün

Hamının yerinə yaşadıram mən.

Məni qınayanlar

Məni nə sayır…

Bu torpaq 

Deyirlər, atamınkıdır.

Bəli, mən atamam -

Atam yaşayır,

Yazdığım şeirlər atamınkıdır.

Bağırsam dünyanı bürüyər hayım,

Elə kövrəlmişəm,

Elə dolmuşam.

Ata həsrətindən necə yazmayım?!

Ata həsrətiylə şair olmuşam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Ədəbiyyatın şah damarı: Yaşanmamış həyatın ilğımı!

2.

Çox zaman nağıl o olur ki, bir qız əcaib məxluqa ərə gedir və o əcaib məxluq günlərin bir günü gözəl prinsə çevrilir. Həyatda isə bəzən bunun əksi baş verir. Qız prinsə ərə gedir, o isə, sən demə, əcaib məxluq imiş.

3.

“ Unudaram mən savabı, günahı

Yavaş-yavaş unudaram düzü mən.

Unudaram qaş-gözümü, vallahi,

bir başqasın elə billəm, özüməm.”

4.

“Kağızdan evcik qurub, qızıl saray bilmişik.

Nahaqdan incitmişik qüssəli ürəkləri.

 Bu dünyaya bəlkə də bir az vaxtsız gəlmişik.

Kim deyərdi solacaq, soldu nar çiçəkləri.”

5.

Biz variantlarda yaşayırıq. İnvariantları isə bütlərə çevirmişik.

6.

Niqab olan yerdə artıq müəllif var, qurma var və üslub var..

7.

Mirzə Cəlil əgər dil xiridarları, dil zərgərləri üçündürsə, Əbdürrəhim bəy hamı üçündür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə qısa fasilədən sonra sizlərlə yenidən Nazim Əhmədlidir. 

mən nə bilim suçumu,

üzüm-gözüm acımı;

payız qara saçımı,

ağca yarpağa bükür;

deyə lirik lövhə yaradır şair.

Həqiqətən, gözəl yaradır.

Xoş mütaliələr!

BALLADA

Gecənin yaxasını,

bir bəyaz ulduz sökür;

bir səhər də açılır,

elə buna da şükür;

buludlar lələk-lələk,

göy üzündə bir mələk;

dodağında çiyələk,

məni çarmıxa çəkir;

mən nə bilim suçumu,

üzüm-gözüm acımı;

payız qara saçımı,

ağca yarpağa bükür;

bilmirəm, nədi bu səs,

içim boşca bir qəfəs;

min ildi nəfəs-nəfəs,

canımı bir dərd sökür;

göyün düz qırağında,

tanrının çırağında;

bir kağız varağında,

fələyin evi çökür;

payızın yağışları,

yuyur yor-yoxuşları;

göy üzünün quşları,

buludda bostan əkir;

yazım qışımın üstə,

üzüm daşımın üstə;

süzür başımın üstən,

ruhum hayana səkir;

hərə bir dərd hayında,

mələklər bal ayında;

tanrı öz sarayında,

ağlayır hönkür-hönkür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12. 2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsi böyük Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzuliyə həsr edilib. Bu gün sizlərə Mirzə Cəlilin “Füzuli” məqaləsi təqdim ediləcək.

Füzulinin ədəbi fəaliyyətindən dörd yüz il keçmək münasibətilə lazım gəlir ki, onun etdiyi xidmətlərindən və onun güzəranının necə keçdiyindən bir az yazılsın.

Bunu “Molla Nəsrəddin” daha artıq yazmalıdır. Çünki rəhmətlik Füzuli “Molla Nəsrəddin”in birinci nömrəsindən başlayıb, bu günə qədər məcmuəmizdə iştirak etmiş və şeirlər yazmışdır. İndi çox adam deyəcək ki, Molla səfehləmişdir.

Füzuli bir Hilləli olub, Bağdadda böyüyüb, özü də kitabında and içir, qəsəm edir ki, vallah-billah mən doğulduğum yerdən heç yerə getməmişəm. Buradaca ölüb basdırılmışam. Özüm də 970-ci ildən sonra heç dünyada olmamışam.

İndi “Molla Nəsrəddin” başlayıb ki, xeyr, Füzuli səhv edib yazıb.

Füzuli bizim məcmuədə işləyir. Yenə də işləyəcəkdir. İnanmırsınız, götürün “Molla Nəsrəddin” məcmuələrinin 20 illiyini tökünüz qabağınıza. Hansı şeirə baxsanız, görəcəksiniz ki, onda Füzulidən bir duz vardır. Şairlərimiz burda deyəcəklər ki, “Molla Nəsrəddin” bizi bihörmət elədi. Bizə iqtibasçı dedi. Əstəğfürulla, “Molla Nəsrəddin” bu sözü heç vaxt deməz. Amma nə çarə eləyək? Keçmiş əsrlərdə gələn Sədilər, Füzulilər o qədər xalqın həyatını əhatə edə bilən bir şair olmuşlar ki, birisi türkcə, birisi də farsca deməmiş bir söz qoymayıblar.

Bu gün Arifin və başqa İran şairlərinin əsərlərini götürüb axtaranda görərsən ki, yenə şeiri yazanda Sədini yadına salmışlar. Onun kimi bizim türk əruz şairlərimiz də şeiri yazanda Füzuli gəlib durur gözünün qabağında. Deyir ki, öləsən də, mənim təsirimdən çıxa bilməyəcəksən. Molladan yazmaq istəsən, yazmışam, varlıdan yazmışam, rüşvətxordan yazmışam. Bu gün get, sabah gəldən, yəni zavtra-zavtradan yazmışam. Bütün işini-gücünü, dərsini buraxıb şeir yazanlardan yazmışam.

Müxtəsər, hər şeyi əhatə eləmişəm. Nə qədər bu üsul varsa, mən də varam...

Biz vətən cəhətinə yox, ancaq bu kimi cəhətlərə görə deyirdik:

– Füzuli azərbaycanlıdır. Çünki dili Azərbaycan dilidir. Onun məktəbi-ədibəsi bizim şairlərin başına girib, bütün əsərlərində bir Füzuli ruhu görülməkdədir.

... “Molla Nəsrəddin” sözünü qurtarıb deyir ki, Füzuli diridir. Füzuli ... sarsılmaz bir qüvvədir.

“Molla Nəsrəddin”, 23 may, 1925-ci il, №21

(Mənbə: Cəlil Məmmədquluzadə. Əsərləri.

Dörd cilddə. IV cild, Bakı, 2004, s.247–248)    

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, 3-cü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız. Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

 İki məhbus həbsxana barmaqlığından baxırdı. Biri çirkab görürdü, digəri ulduzları.

          Con Maksvell

    Rəngləri büsbütün qapqara görənlər var.

    Və rəngləri büsbütün al-əlvan görənlər var.

    Mən rəngləri olduğu kimi, qarışıq görməyin tərəfdarıyam.

Bir dəfə doğmalarını avtomobil qəzasında itirmiş bir ortayaşlı kişi mənə irad bildirdi ki, «nikbin olun», «kədərə boyun əyməyin», «öz üzərinizdə çalışın», «hər probleminizi şişirtməyin» kimi tövsiyələriniz yersizdir. O, söhbət əsnasında internetdən nə qədər motivasiya ədəbiyyatı yükləyib oxuduğunu da dilə gətirdi, köks ötürərək bəyan etdi ki, heç bir psixoloq, ürək yoldaşı, motivasiya bestselleri müəllifi bu halında ona təsəlli ola bilməz.

Başqa bir vaxt eyni sözləri mənə xəstə övladının müalicəsi üçün bütün varidatından məhrum olan və artıq dərman almağa pulu qalmayan yeni ailə qurmuş bir gənc söylədi.

Hər ikisi də «mən artıq yıxılmışam, duruşum mümkünsüzdür» dedilər.

Yəni, yıxılan daha durmaz ki? «Yıxılmaq» sözünün «durmaq» adlı antonimi məgər yoxdur ki? Yıxılmaq varsa, mütləq durmaq da olacaq, bunun üçünsə güclə, qüvvətlə yanaşı mütləq qətiyyət və dözüm lazım gələcək. Yıxılan adam yıxılanda məhv olmur, mövcud durumu ilə razılaşıb mübarizəni dayandıranda məhv olur. Hərəkətsizliyinə, süstlüyünə «mən artıq yıxılmışam, duruşum mümkünsüzdür» sözləri ilə bəraət qazandırmaq məgər insanın öz başına diri ikən kəfən keçirməsi deyil?

Mən sizlərə ayaq üstündə duranlara zirvələr fəth etməyin sirlərini agah etməklə yanaşı, yıxılanlara ayağa durmağın yollarını da göstərməyə çalışacağam.

Unutmayın, «mümkünsüzdür» sözü hökm deyil, adi bir rəydir. Əksinə, «mümkündür» sözünün isə inam, qətiyyət və əzm sayəsində hökm olmaq gücü var.

Bədii və elmi kitablarımı oxuyan çoxsaylı oxucularım, peşə fəaliyyətimlə bağlı daim təmasda olduğum insanlar, tez-tez görüşlərinə dəvət aldığım gənclər auditoriyası, küçədə, evimin tinində, ofisimin qarşısında mənə yaxınlaşanlar – göstərdiyim peşəkar xidmətdən yararlananlar, motivasiya etdiyim, məsləhətimlə, öyüd-nəsihət və tövsiyələrimlə haraylarına yetdiyim insan toplusu, əslində çoxminlidir, böyükdür. Ancaq nə qədər çoxminli, böyük olsa da, hər halda bu dairə qapanır. Bəs bu dairədən kənarda qalanlar necə olsunlar? Şəxsi problemlərin, qəddar həyat qanunlarının girdabında boğulanlar, lap onlar da bir yana, özünəinam hisslərindən məhrum olaraq acizlik və zəiflik sindromunu heç cür qıra bilməyən komplekslilər məgər azdır?

Bəs son illərdə bəşəriyyəti öz ağuşuna almış iqtisadi böhranlar, təbii fəlakətlər, ağır qəzalar kabusu, müxtəlif epidemiyalar, mənəvi deqradasiya fəsadları, daim tənəzzülə uğrayan empirik reallıq, metafizik görüşlərə olan basqılar, müharibə və terror alovlarının gətirdiyi ümidsizlik həmlələrinə təslim olan bədbinlər ordusu necə olsun?

Məgər onların motivasiya olunmağa ehtiyacı yoxdur?

Demək, ünsiyyətin tam əhatə dairəsi üçün, miqyaslılığı üçün motivasiya kitabı formasına müraciət zərurəti buradan qaynaqlanır.

Bura onu da əlavə edək ki, bir neçə bədii, siyasi, korporativ kitabın müəllifi olmağımla yanaşı, həm də biznesdə uğur qazanmaq istəyənlərçün sifarişlə biznes-planlar da işləyib hazırlayıram. Bu biznes-planlar müvəffəqiyyətlə həyata vəsiqə qazanırlar, onların əsasında neçə-neçə sahibkar gəlir əldə edir. Uğur qazanmaq yollarını göstərən həmin bu biznes-planlar müəyyən nəzəriyyələrə istinad edir, onlar, haradasa, nəzəri və praktik biliklər toplusudur, onların mənbələrində da oxucu üçün bölüşəsi çoxlu vacib məqamlar var.

Bu da motivasiya kitabı yazmaq üçün başqa bir səbəbim.

Mən bütün gücümü səfərbər edərək var səsimlə hamıya, hamıya demək istəyirəm: heç bir hədəf bizim qıyılmış gözümüzün və tətikdə qatlanmış barmağımızın nişanalma qabiliyyətindən üstün deyil. Və bu şüarımdan ilhamlanaraq daha sonra da bəyan etmək istəyirəm ki, həyatda uğur qazanmaq düstüru heç də düşündüyümüz qədər çətin deyilmiş. Sadəcə, bir neçə ev tapşırığını həll etmək lazımmış bunun üçün. Və bu cümləni altbaşlıq kimi kitabın adının altında yerləşdirərək söhbətə başlamaq istəyirəm.

Gəlin, həmsöhbət olaq. Və tam səmimiyyət içində bir-birimizi dürüst anlamağa çalışaq. Bu nə sosioloji, nə fəlsəfi, nə psixoloji, nə də iqtisadi dərsdir. Amma sosioloji, fəlsəfi, psixoloji və iqtisadi çalarları olan bir düşüncə toplusudur. Bəzən sirli hərflər və sözlər birləşərək möcüzəli cümlələr yaradırlar. Yetər ki, o cümlələri dinləyək, o möcüzənin təsir cazibəsində qərarlaşaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində Amerika şairəsi Cenifer Rasbunun şeirlərini təqdim edir.

Cenifer Rasbun (Jennifer Rathbun), şair və tərcüməçi, İspan dilinin professoru və İndiana ştatının Ball Dövlət Universitetində Müasir Dillər və Klassiklər Departamentinin sədridir.

O, Arizona Universitetində Müasir Latın Amerikası Ədəbiyyatı üzrə təhsil alıb. Rasbun Alberto Blanco və Minerva Margarita Villarreal kimi İspan müəlliflərin və çoxsaylı şeir kitablarının tərcüməçisi, iki poeziya antologiyasının redaktoru və “El libro de traiciones”  (Xəyanətlər Kitabı-2021) poeziya toplusunun müəllifidir. Rasbun Amerika Şairlər Akademiyası tərəfindən 2021-ci il Ambroggio mükafatına layiq görülüb.

O, Amerika Ədəbi Tərcüməçilər Assosiasiyasının (ALTA) üzvüdür və Ashland Poetry Press-in köməkçi redaktorudur.

Malintzin

Həyat ölçüsündə

Hamınız rənglərə boyanmısınız

Qəsrin günbəzi,

qızmızı qumaşla bəzədilmiş,

 sənin səsinin dərisi,

İspanyalı Nahuatl Maya

yeni bir irqin doğulması ilə

tarixi əbədi olaraq qeyd edir

Mavi gözlər Amerikaya açılır

sənin iyirmi beş illiyin

kral şahzadəsi olsun ya da qul

-Həqiqətən fərqi yoxdur-

cəsur tərcüməçi

yeni dilin anası

indi sevdiyimdir!

Ayın məbədi

Bu yanar dildən paltar geyinin

Bakirə olaraq məbəddə

mən ilahiliyimi sizə bağışlayacağam.

Qurbanlıq

Geyinmiş

İşıqda

və ulduzlarla parlayır

mən tək-tənha gözləyirəm

daş qurbangahda

sevgidən

bilməməkdən

əgər Günəş

məni alacaqsa

ürək isə...

Qara daş

Bıçaq....

Tənhalıq

Dodaqlarınız şəkər tozu kimi deyil

və ya təzə kəsilmiş manqo.

Çili tikələri səpilib dodaqlarınıza.

Nəfəsinizdə qırmızı şərabın işarəsi,

ocaq üstdə isti çörək də yoxdur...

Heç bir xatirə şirinləşdirə bilməz

yeməyin acı dadı...

Bazar günü səhər yeməyi tək.

Sükutu tərcümə edin

Evdə olarkən

Bu köhnə dörd künc içində

gips divarlar və taxta döşəmələr

Mendelson zəng edir

salonlar, nəfəs və solo musiqi səs-səsə verir

yüksəlir ürək döyüntüsü.

Barmaqlar klaviatura üzərində rəqs edir.

Qızıl rəngi ilə melodiyalar əhatə olunub,

hər bir söz tərcümə olunub,

salon sənin yoxluğunda əks-səda verir

Mən sükutu necə tərcümə etməyi indi öyrəndim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.12.2024)