Super User
“Bir kimsəsiz uşaq qalıb içimdə...” - Xəyalə Sevilin şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Xəyalə Sevilin şeirlərini təqdim etməkdədir.
SƏNİ HARDA BAŞLADIM?
Səni harda başladım?
Harda bitirdim səni?
Çıxdım ürəyimin qapısınacan,
Ötürdüm səni.
Yolun yaxın olmasın.
Nə doğmamsan, nə yadım,
Əllərini üz, dedin,
Ümidini kəs, dedin,
Kəsdim,
Yeddi qapıya payladım.
Azın, çoxun qalmasın.
Ruh deyilsən, can deyilsən,
Həvəssən, bədəndən çıxdın.
Elə də sevmədim səni.
Ürəyimin zirvəsinə
Hərdən çıxdın...
Eh! Mənim də gizli-gizli
Darıxmağım olmasın.
SÜKUT EYLƏDİM
Nə çox söz var deyiləsi...
Dinmədim, sükut eylədim.
Sən məni işğal etmədin,
Mən özüm süqut eylədim.
Sən ki yanlışdın əlimə...
Necə qovuşdun əlimə?
Səni danışdım əlimə,
Beləcə qunut eylədim.
Adın uca səsdən düşdü,
Ah çəkdim, nəfəsdən düşdün.
Ürəyimə qəsdən düşdün,
Sonra da "unut" eylədin...
ÜZÜ SƏNƏ DAYANMIŞAM, İLAHİ…
Üzü sənə dayanmışam, İlahi,
Əllərini ver, tutum...
Bu təklik də ürəyimdə
Adam kimi yer tutur.
Mən hər gecə yastığıma
Dağıtdığım
Fikrim, qayğım nə varsa,
Gözlərimə toplayıram.
Baxışlarım çaparsa,
Tanrı duyar,
Tanrı alar məktubumu...
Yanağıma dalğa dəyir,
İçim dəniz.
Yıxılmışam, İlahi,
Elə bilmə,
Mən dincimi alıram...
Ən uzaq, ən gözəl xatirələrdən
Sevincimi alıram.
ÖZÜMLƏ SÖHBƏT...
– Gedən gedib, ümidini kəs.
– Necə?
Sevgi deyil, həsrət deyil, ağrıdı.
– Yaradı də, ağrıdacaq, bəs necə?!
– Göz yaşımı yanağıma
Sərib qurutmuşam daha.
Gördün? Yaş deyiləm ki.
Amma hərdən düşür yada,
Göynəyir adamın içi,
Baxma, daş deyiləm ki.
– Təzədi, yaran təzədi...
Boşalt, ürəyini boşalt,
Elə bil ki, kuzədi.
– Yolları kim çəkir belə
Ayağımın altından?
Dururam, gedə bilmirəm.
Bir az başımı qataram,
Yaşayaram, nə var ki.
Bir kimsəsiz uşaq qalıb içimdə,
Onu kiridə bilmirəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
MÜTALİƏ SAATInda Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”
Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!
«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.
İkimərtəbəli evdə yaşayan adam pilləkənləri qalxıb eyvana çıxdı. Bir qədər açıq eyvanda dayanıb hava alırmış kimi ətrafı gözdən keçirdi. O, eyvanına sancdığı bayrağı çıxarıb əks tərəfdə, eyvanın solunda asmışdı. Bu, əmanətin sahibinə çatmasını bildirən işarə idi. Qonağı gedəndən sonra bayrağın yerini tələsik dəyişdiyi üçün indi qaranlıqdan istifadə edib onun möhkəm dayandığını bir daha yoxladı. Hər şey qaydasında idi. Bir qədər də ətrafa baxıb sonra aşağı mərtəbəyə endi. Gərginliyi keçsə də, tam rahat ola bilmirdi. O, təhlükəli çəlik evdə olduqca bir dəfə də olsun rahat yata bilməmişdi. Gecələr diksinib oyanır, saatlarla yuxuya gedə bilmirdi. Çəliyi təhvil verdikdən sonra rahatlanacağını düşünsə də, belə olmadı. Yuxusu sanki ərşə çəkilmişdi. Saata baxdı. Gecə 2-ni keçmişdi. Başa düşə bilmədiyi, içindən gələn bir narahatlıq ondan əl çəkmirdi. Əslində, o, qorxaq adam deyildi. Kürəkləri arxasında illərin həbsxana həyatı var idi, çoxlu keşməkeşlərdən, çətinliklərdən keçmişdi. Müəyyən dairələrdə onu tanıyır və sayırdılar. Ancaq indi elə bir oyuna düşmüşdü ki, heç cür çıxış yolu tapa bilməmiş, tanımadığı adamların dediklərinə tabe olmağa məcbur olmuşdu. Əvvəlcə evinin qapısını döyən bir uşaq ona bir bağlı zərf verib getmişdi. Zərfin kimdən olduğunu soruşanda uşaq,-«bilmirəm, bir əmi verdi, mənə də bir manat pul verdi ki, sizə çatdırım»,-deyib getmişdi. On bir-on iki yaşlı uşaqdan bundan artıq heç nə öyrənə bilməmişdi. Qapını örtüb zərfi açanda dəhşətə gəlmişdi. Özünü zorla kresloya çatdırıb oraya çökmüş, bir neçə saat heykəl kimi oturduğu yerdə donub qalmışdı. Zərfin içindəkilər onunçün ölümdən bətər bir şey idi. Bir gün sonra qapısını döyən adam içəri keçməyə icazə istəmişdi. Yay tətili yeni başlamışdı. Yoldaşı uşaqları ilə birlikdə rayonda, atası evində idi. Niyə gəldiyini təxmin edib onu içəri buraxmışdı. İcazə istəmədən keçib oturan adam nəzakətlə danışmağa başlamışdı. Onların arasında belə bir dialoq olmuşdu:
-Yəqin ki, dünən sizə göndərdiymiz zərfi almısınız.
Gələn adam Azərbaycan dilində danışsa da, onun danışığında hansısa yad notların olduğunu tuta bilmişdi.
-Siz kimsiniz, məndən nə istəyirsiz?-istər-istəməz o da bu adama siz deyə müraciət etmişdi.
-Əgər hər şeyin aramızda qalmasını istəyirsizsə, qulağınıza sırğa edin, sualları mən verirəm, şərtləri də mən müəyyən edəcəyəm.
Əlini həmişə belində gəzdirdiyi bıçağa sürtsə də, susub onun nə deyəcəyini gözləmişdi. Bu hərəkətini gözdən qaçırmayan adam demişdi:
-Siz ağıllı adamsınız. Mənə hücum etməyi ağlınızın ucundan da keçirməyin. O zərfin içindəkilərdən bizdə çoxdur. Yarım saatdan sonra mən bu evdən çıxmasam, onlar sizin ən yaxınlarınıza veriləcək.
Barmağı ilə qolundakı saatı döyəcləyən adam davam etmişdi:
-Biz bilirik ki, dörd il əvvəl Amerikaya köçən dayınız oğlu buradakı iki mənzilinə göz olmağı sizə tapşırıb. Mənzillərdən biri onun adına rəsmiləşib. Bu, bir otaqlı yarızirzəmi sadə mənzildir. İkincini, ikimərtəbəli olanı isə dostunun adına rəsmiləşdirib ki, miqrant kimi getdiyi ölkədə əmlakı barədə məlumatları göstərərkən iki evi olduğu üzə çıxmasın. Siz lazım olanda bir müddətə birinci evin açarlarını bizə verəcəksiniz. Elə həmin vaxt özünüz də ailənizə şəhərdə olmadığınızı deyib ikinci evə yığışacaqsınız. Belə lazımdır. Narahat olmayın, bu bir aydan çox çəkməyəcək. Bunun vaxtını sizə deyəcəyik. Amma o vaxta qədər başqa bir şey də etməli olacaqsınız.
-Nə?-dözməyib yenə sual vermişdi.
-Səbirli olun, dedim axı sual verməyin. Bu axşam dəmir yolu vağzalına gedərsiz. Saxlama kameralarının on yeddinci xanasında olan bir çantanı götürəcəksiz. Xananın şifrəsini yadda saxlayın. Adam şifrəni səsləndirib davam etmişdi. Çanta təxminən on kilodur. Onu qalacağınız ikimərtəbəli evə aparıb gizlədin. Sonra kimə verəcəyinizi deyəcəyik. Nəbadə çantanı açıb baxasınız, bu, qəti qadağandar. Hələlik, bu qədər. Vaxtı gələndə qalan deyəcəklərimizi də yerinə yetirsəniz, daha sizi heç kim narahat etməyəcək. Sirriniz də aramızda qalacaq. Sonra öz «şokoladçı» qadınınızla nə qədər istəyirsiz kef edin.
«Şokoladçı» sözünü eşidəndə diksinmişdi. Bu adamlar, hətta, onun ikinci ailəsi kimi saxladığı qadınının keçmiş «şokoladçı» olduğunu da bilirlərmiş.
Bunları deyən adam nəzakətlə sağollaşıb getmişdi. Onun dediklərini bir xeyli götür-qoy edib yerinə yetirəcəyinə qərar vermişdi. Əslində başqa çarəsi yox idi. Onu elə bir şeylə şantaj edirdilər ki, ən qorxulu şey ölüm idisə, o şeyin üzə çıxması onun üçün ölümdən də pis idi. Üstəlik də adam gedərkən ailəsinin rayonda olduğunu bildiyinə eyham vurmuşdu. Nə qədər fikirləşsə də, barəsində hər şeydən xəbəri olan bu adamın bütün bunları haradan öyrənə bildiyini heç yerə yoza bilməmişdi. Həmin gün saxlama kameralarındakı çantanı götürüb dayısı oğlunun-hazırda özünün qaldığı evində gizlətmişdi. Fikirləşmişdi ki, cəhənnəmə, bir çantadır, deyilən vaxt aparıb kiməsə verər, sonra da bir ay evin açarını verib bir təhər o ayı ötüşdürər, canı bu adamdan qurtarar. Ancaq sən demə bunlar hamısı başlanğıc imiş. Çantanı götürdükdən bir müddət sonra, yayın ortalarında onu Sərxan adlı birisinə verməyi tapşırmışdılar. Çantadan canını qurtardığı üçün sevinsə də əsil dəhşət bundan sonra başlamışdı. Zərflə kifayətlənməyib evinə videogörüntülər olan bir disk göndərmişdilər. Görüntülərə baxanda zərfdəkilərin bu görüntülərin yanında toya getməli olduğunu görmüşdü. Bu onun iradəsini tamam sındırmışdı. Bundan bir gün sonra ona Mahmud adlı birini, iki ay sonra isə artıq tanıdığı Sərxanı aradan götürmək tapşırılmışdı. Adam öldürmək onun üçün yeni deyildi. Ancaq ona heç nə etməmiş bu adamları öldürmək ona ağır gəlmişdi. Başqa çarəsi olmadığından yenə də deyiləni etməyə məcbur olmuşdu. Gecə saatlarında görüş yerinə öz ayağı ilə gələn Mahmudu cibində gizlətdiyi nazik kapron iplə boğub maşının yük yerinə qoymuş, şəhər kənarındakı gölə aparıb, ayağına daş bağlayıb suya atmışdı. Sərxanı isə şəhər qəbiristanlığında bıçaqla qətlə yetirmişdi. İndi də dayısı oğlunun bir evinin açarını həmin adama vermiş, özü isə ikinci evində qalırdı.
Siqaret yandırıb tüstünü ciyərlərinə çəkdi. Bütün bu şeylərlə yanaşı ilk gündən bir məsələ də ona rahatlıq vermirdi: Görəsən bu adamlar İnarənin evinə necə giriblər? İnarə, onun kənarda hamıdan gizli saxladığı, ilk gəlişində adamın eyham vurduğu ikinci arvadı, keçmiş «şokoladçı» qadın idi…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
“Bir bənd şeir bəndəsiyəm” - Zülfiyyə Yaqubun şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində şeir vaxtıdır, sizlərə Zülfiyyə Yaqubun şeirlərini təqdim edirik.
ŞƏRQİN ÇIÇƏYI
Öncə kölgələr sərinlədər ruhunu,
sonra küsüb gedən
qaranlığın soyuqluğu barışar
titrəyən baxışınla.
Verər əllərinə ətəyini ayrılıq,
yapışarsan bərk-bərk.
Sən artıq sönmüş ümid,
o, səmitsiz bir külək...
Uçurar xəyalını,
qanadlı quş olarsan.
Səmadan bulud-bulud,
müammalı baxışla
öncə səssiz dayanıb,
sonra pıçıldayarsan:
''Şimal Buzlu Okean,
Gəl bir yerdə üşüyək!''
Səhralar gülümsəyər
bu çağrışa, nidaya,
qum selinin dilindən
səda qalxar səmaya:
“Qalın buz qatları da
günə yanır, deyəsən,
uç, get, Şərqin çiçəyi,
geri dönmə yerə sən”.
TANRININ SÖZ KİTABI
Gecəni dönüb-dolaşıb,
Söz çəkir azan vaxtına.
Yarpaq-yarpaq ömür düşür
Qələmin yazan vaxtına.
Kəpənək qanadlarında
Qırx nərgizəm, qırx bənövşə.
Qırx gizli qapıdan keçib
Tələsərdim bu görüşə.
Deyirlər, ulduzum da var,
Mənə bənzər, öz yaşıdım.
Göylər tanrılaşan gündən
Sirrimi əl-əl daşıdım.
Yağış, qar, dolu şəklində
Bulud ovcumda dincəlir.
Toxumu qəlbimdə olan
Cismimdə ruhum cücərir.
Nə gizlinəm, nə aşikar,
Layla səsi, sur səsiyəm.
Tanrının söz kitabında
Bir bənd şeir bəndəsiyəm.
VƏTƏN OLAN YUXULARIM
Anam məni qadın doğub,
Yuxuda əsgər oluram.
Hər gecə eyni səhnələr,
Hər gecə eyni yuxular.
Nə yolumdan çəkilirəm,
Nə ürəyimdə qorxu var.
Anam məni qadın doğub,
Yuxuda bayraq oluram.
Sancılıb Ana torpağa,
Dalğa-dağla ucalıram.
Şəhid qanına boyanıb
Zəfərimdən güc alıram.
Anam məni qadın doğub,
Yuxuda torpaq oluram.
Ovuc-ovuc səpilirəm
Murovdağdan Şah dağına.
Dağ-dağ olub, çöl-çöl olub,
Vətən olub üz tuturam
Qarabağdan İrəvana...
Gələn yuxunun birində
Bir də şəhid ola bilsəm,
Bir də şəhid ola bilsəm,
Oyatma məni, ay ana!
QAĞAYI NƏĞMƏSİ
Səma aydınlıqdı, dəniz bulanlıq...
Suların dibinə çökən qaranlıq
yatıb yuxusunu, sübh oyanacaq.
Orda – çox uzaqda,
lap uzaqlarda
dan yeri əyninə günəş geyinər,
sonra libasını yağış isladar.
Buludlar dənizə səpələndikcə
göylərin tamını balıqlar dadar...
“Səma aydınlıqdı, dəniz bulanlıq” –
deyir bu nəğməni bəxtsiz qağayı.
Sahibsiz qayıqlar, sınıq qayıqlar
baxıb gülümsəyir günəş sayağı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
“Hər səhər güzgü qarşısında beş dəqiqə gülün” - Robin Şarmanın uğura yönəldən kəlamları
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Robin Şarmanın kitablarından bəyənib seçdiyim bəzi fikirləri əziz oxucularıma təqdim etməkdəyəm.
Robin Şarmanı həmkarlarından fərqləndirən əsas cəhətləri hansılardır? İlk öncə, onun klassik fəlsəfənin taftalogiya şəkli almış aforizmlərindən xeyli uzaqda dayanaraq müasir, 3-cü minillik fəlsəfəsini yaratmaq istəməsi cəhdi.
Robin Şarma yazır:
1. Xoşbəxtlik gedib çıxacağın hansısa bir məkan deyil, bu, sənin özünün yaratdığın daxili haldır.
2. Nə qədər ki, düz hərəkət etdiyini bilirsən, qoy səni başqalarının fikri narahat etməsin.
3. Biz hamımız bu dünyaya hansısa bir vacib səbəbə görə gəlmişik. Öz keçmişinin əsiri olma. Öz gələcəyinin memarı ol.
4. Olmağı arzuladığın insan olmaq heç vaxt gec deyil.
5. Ağrı – müəllimdir, uğursuzluqsa uğura gedən düzgün yol. Gitarada çalmağı öyrənmək əvvəlcə bir neçə falş akkordlar götürmədən mümkün deyil. Eləcə də yelkənli qayıq sürməyi öyrənməkçün mütləq qayığı bir neçə dəfə əyməlisən.
6. Bizim Yer kürəmizdə xaos yoxdur. Sizinlə baş verən hər bir şeyin özülü var, eləcə də hər bir baş verəcək şeyin. Başınıza nə gəlirsə, hər biri bir dərsdir. Odur ki, hər xürdalığı əhəmiyyətlilik ranqına qaldırmayın. Həyatdan həzz alın!
7. Heç kəs sizin icazəniz olmadan sizi incidə və təhqir edə bilməz. Harmoniyanın qızıl açarlarından biri qarşınızda baş verən hadisələrə sizin interpretasiyanızdır.
8. Hər şeyin öz səbəbi var. Hər şey hansısa məqsədçün baş verir və hər bir uğursuzluq özlüyündə bir dərsdir. Mən dərk etmişəm ki, həm şəxsi, həm peşəkar, və hətta, həm də mənəvi cəhətdən itkilərlə üzləşən insanlar öz şəxsiyyətlərinin üfüqlərini genişləndirmək bacarığına malikdirlər. İtkilər daxili inkişafa aparır və bol mənəvi zənginliklər gətirir. Heç vaxt keçmişiniz barədə təəssüflənməyin. Yaxşısı budur ki, ona yaxşı bir müəllim kimi yanaşın.
9. Ağır zamanlar güclü liderləri yaradırlar.
10. Hər səhər güzgü qarşısında beş dəqiqə gülün. Gülüş bizim orqanizmimizdə bir çox faydalı elementləri aktivləşdirir. Gülüş həm də orqanizmi balanslaşdırılmış qaydaya qaytarır. Gülüş terapiyasından ən müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi üçün müntəzəm istifadə olunur. Həm də o, həyat problemlərindən qoruyan möcüzəli dərmandır. 4 yaşlı uşaq orta hesabla gündə 500 dəfə gülür, böyük insan isə çətinliklə bunu 15 dəfə edir. Gülmək vərdişinizi geri qaytarın, sizin həyatınız daha canlı olacaq.
Davamı da olacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
“27 yaşımda öləcəm...“ - Məmməd Məmmədlinin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının REDAKSİYANIN POÇTUNDAN rubrikasında bu gün sizlərə Məmməd Məmmədlinin retrospektiv tərzdə yazdığı “27 yaşımda öləcəm...“ adlı hekayəsini təqdim edirik.
Xəstəxanaya çataçatda şəhərə qaranlıq çökdü, günün gündüzündə günəş qeybə çəkildi, ətrafda səs kəsildi. Dünyanın sonu gəldiyini düşündülər. Nə baş verdiyini anlamırdılar, bir anlıq nitqləri tutuldu. Emin canındakı xofu qovub bərkdən qışqırdı:
-Hə, təbrik edirəm, Allahın qəzəbinə gəldin! Cəhənnəmə getmək istəyirsən, mənsiz get! Həyatından bezmisən, mənim nə günahım var...
Coşqun mızıldandı, lakin heç nə demədi. Allahın günahkar bəndəsi başındakı qarma-qarışıqlığı sahmana salmağa çalışdı. Beynini ha çalışdırmaq istədi, heç nə alınmadı. Yazıq-yazıq onun üzünə baxdı, susdu.
Qarşıda yalnız beşmərtəbəli bir bina görünürdü. Aləm zülmətə dönsə də bulanıq, sarımtıl rəngdə bərq vuran xəstəxananı seçə bildilər. Gördüyü mənzərənin sehrinə düşən Coşqun “biz ora getməliyik!” – deyib, dostunun qolundan dartdı.
Xəstəxananın qapıları bağlı idi, ancaq hansısa qüvvə onları maqnit kimi içəri dartırdı. İzaholunmaz bir gücün qarşısında sanki hipnoz olurdular. Coşqun öz-özünə danışırmış kimi divardan yapışdı:
-Yuxarı çıxmaq lazımdı! – deyib, kərtənkələ təki dırmaşmağa başladı.
Coşqunun inadkarlığına etiraz edə bilməyən Emin də kərtənkələ yerişini aldı. Sanki fövqəltəbii bir varlıq ona görünməmiş güc verdi.
Xəstəxananın damında ürəkləri bulanır, canlarında yüksək hərarət hiss edirdilər. Coşqunun spontan hərəkətləri Emini özündən çıxarırdı. Həyatı elə bura qədər imiş... nə etdiyini anlamır, beynində pozuntular baş qaldırırdı. Düşüncələr içində kənara çəkilib, çarəsiz-çarəsiz hadisələrin gedişatını gözlədi. Bir dost kimi əlindən gələni etmişdi, bundan sonra artıq özü bilər...
Başlarının üstünü yadplanetli obyekt alanda qorxu canlarına elə sarmaşdı ki, yerlərində donub qaldılar. Nə gizlənə, nə də qaça bilirdilər. Təslim oldular...
Arada yaranan çəkisizlik ayaqlarını binanın damından üzdü.Onlar burula-burula naməlum obyektin içinə sovruldular...
***
Cimi Hendriksə qulaq asırdı. Payız günəşinin isitdiyi yarıqaranlıq otaqda boynunu büküb oturmuşdu.“Woodstock” festivalındakı konsertlərini dəfələrlə izləmişdi. Ən çox da 1969-cu ilin videoyazılarını dinləməyi sevirdi. Ağ stratokasterdə “FoxeyLady”mahnısını qıvrıla-qıvrıla ifa edən Hendriksi özü dəfələrlə dostlarının arasında təkrarlamışdı. Həmişə də Cimi Hendriks kimi şan-şöhrətli ifaçı olmağı arzulamışdı. Amma Coşqunu Bakının “Dejavu” rok-klubundan o yana tanımırdılar. Pis ifa etmirdi, musiqiyə ürəyini qoymuşdu, səhnədə özünü unudur, Hendriks kimi tamaşaçıların gözlərini qamaşdırırdı. Daha o qaradərilinin taleyini yaşamaq istəmirdi! Bu vaxt qapı döyüldü. Qalxmağa halı olmadığından elə oturduğu yerdən səsləndi:
-Gəl!
Emin içəri keçəndə gözlərinə inanmadı. Dostu onunla zarafat etmirdi. Coşqunun oturduğu divanın bir tərəfi al-qana boyanmışdı.
-Sən... Niyə özünü bu günə qoymusan?
-Emin, məni xəstəxanaya çatdır...
-Məsləhət görərdim, əvvəlcə başını yoxladasan. Heç utanırsan? Bir qaradərilinin üstündə özünü öldürmək ancaq sənin kimi axmağın ağlına gələrdi, - deyinə-deyinə ağıldan zayın qolundan tutub, ehmalca onu dikəltdi.
Xoşbəxtlikdən, xəstəxana yaxında idi. Yol boyu Emin ona həyatın astar üzünü başa salırdı.
-Sən bilirsənmi, insanın özünü öldürməsi Allah qarşısında işlətdiyi ən böyük günahıdır?
Coşqunun canından üşütmə keçdi.
-Sən bu hərəkəti eliyəndə heç ata-ananı düşündün? – Emin davam etdi. –Məlumun olsun ki, səndən fərqli, Cimi Hendriks özünü öldürməyib. Sən yaxşı ifaçısan, amma başqasının yolunu gedirsən. Bu, səni məşhur etməyəcək... bunu birdəfəlik qulağında sırğa elə...
Coşqun ağzına su alıbmış kimi yazıq-yazıq dostunun üzünə baxırdı. Susmağı ilə sanki Eminin fikirləri ilə razılaşırdı.
Qəflətən hava qaraldı, günəş yoxa çıxdı. Küçələrdən insanlar, maşınlar qeybə çəkildi. Dostların canına vic-vicə düşdü...
***
Gitarasını səsgücləndiriciyə qoşub 70-ci illərin dəbdə olan rok mahnılarını çalırdı. Səsi o qədər qaldırmışdı ki, küçədəkilər səs gələn tərəfə baxır, narazı-narazı ötüb keçirdilər. Qonşularsa bu dəliqanlı gitaraçının musiqisinə çoxdan öyrəncəli idilər. Həftəsonu dostlarını başına yığan Coşqun 27 yaşını qeyd etmək üçün bu dəfə evində “parti” keçirirdi. Dostları da deyib-gülür, qızlı-oğlanlı oynayır, kresloda yayxanıb “Xırdalan” pivəsindən içə-içə Coşqunun ifasına qulaq asırdı. Kefləri saz idi... O qədər siqaret üfürmüşdülər ki, günəş işığı içəri düşməyə çətinlik çəkirdi. Coşqun da Hendriks kimi qıvrılır, gitaranı boyunun arxasında çalırdı, hərdən də simlərini dişi ilə tərpədirdi. Üç saatlıq “səs-küydən” sonra qonaqlar dağılışdı.
Coşqun günü “yaxşı” başa vurmağı planlamışdı. Görəsən həyatı bu gün bitsəydi, necə olardı? Odur ki, Cimi Hendriksin “Woodstock”dakı konsertlərini qoşub divanda özünə yer elədi. Damağında “Marlboro”, bir əlində də pivə şüşəsindən yapışan dəliqanlı gənc həyatını vərəqləməyə başladı. Öləndən sonra yaddaşlarda qalacağına inanırdı. “27-lər klubu”nun üzvü olmaq ümidi ilə cibindəki “lezvanı” çıxartdı. Kağızını cırıb qolun bükülən yerindən astaca sürtdü. Həmən dərisi açıldı... ağappaq damarı üzə çıxdı... İkinci cəhddən sonra içəridə axan tünd qırmızı mayeni azadlığa buraxdı. Qan fəvvarə təki elə fışqırdı ki, divanı, yeri, hətta tavanı belə qırmızı rəngə boyadı. Damağındakı siqareti buraxmadan qanı ilə çəkdiyi mənzərəyə tamaşa edirdi...
Qanın təzyiqi düşdü, fəvvarənin gücü azaldı, ancaq o, huşunu itirmədi...
“Qəribədir niyə ölmürəm bəs?” – deyə ağlından keçirdi. Bir anda ölmək fikrindən daşındı. Anladı ki, ömür insana verilən taledir və o, bu taleni yaşamalıdır. “Görünür vaxtım hələ çatmayıb...” – öz-özünə dedi.
Mobil telefonla dostuna zəng vurdu.
-Emin, damarımı kəsmişəm, tez məni həkimə apar, - deyib, telefonu bağladı.
Televizorda“FoxeyLady” mahnısını ifa edən Cimi Hendriks ağ gitarası ilə tamaşaçıları coşdururdu, ancaq Coşqun üçün indi bunun heç bir əhəmiyyəti yox idi...
***
Coşqun yuxudan ayılıb adəti üzrə səhərin siftəsinə siqaretini yandırdı. Tüstülədə-tüstülədə başını pəncərədən çıxarıb yoldan keçən maşınlara, işə tələsən adamlara baxdı. Günəş düz gözünə düşürdü. Kefi kökdür. Necədə olmasın, axı bu gün 27 yaşı tamam olurdu. Özəl günündə valideynlərini qohumlarıgilə yollayıb “parti” keçirmək üçün dostlarını evə çağırdı. Yeyib-içmək, siqaret, bir də gitara... necə deyərlər, budəfəki ad günü yaddaqalan olacaqdı. Emini də unutmadı. Telefonla zəng vurub dəvətinin məqsədini açıqladı:
-Şimal maralı, necəsən? – o, dostunu belə çağırırdı. – Sənə bir sualım var. Sən “27-lər klubu” haqqında nə bilirsən?
-Coşqun, sən elə bir vaxtda zəng vurdun ki...əlimdə işim var, sonra danışarıq.
-Yox e, sən bilirsən ki, Cimi Hendriks,Cennis Coplin, Emi Vaynhaus, Morrison, Kurt Kobeyn...
-Hansı Kurt Kobeyn, “Nirvana” qrupundakını deyirsən?
-Bəli dostum, özüdür ki, var. Onların hamısı 27 yaşda ölüb. Mənim də bu gün 27 yaşım tamam olur. Odur ki, səni “parti”mə dəvət edirəm.
-Nəsə mənə tam aydın olmadı. Əvvəla təbrik edirəm, 100 yaşa. Amma sənin “27-lər klubu” ilə nə əlaqən? Bəlkə, kluba üzv olmaq istəyirsən?
-Bəli dostum, düz başa düşdün. Mən bu gün dostlarımla vidalaşıram.
-Nəsə gözümə “yaxşı” dəyirsən. Amma mən bu gün məşğulam. Sabah bir yerdə oturarıq, – deyib telefonu bağladı.
Coşqunun kefi saz idi, Hendriksin gitarası kimi... Odur ki, küncə qoyduğu ağ stratokasterini götürüb divanda yerini rahatladı. Gitarasını kökləyib, “Mi” simini “Re”yə endirdi. Bu gün “ağır parti” olacaqdı, bütün dostları ilə yaxşı əylənəcəkdi...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
Şəhidlər barədə şeirlər – Ramil Quliyev
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Coşqun Xəliloğlunun “Şəhidlər barədə şeirlər” silsiləsini təqdim edir. Bu gün Ramil Quliyevə həsr edilmiş şeirlə tanış olacaqsınız.
RAMIL NURALI OĞLU QULİYEV
(28.01.1981.-30.09.2020.)
Kürdəmir rayonunun Qarasu kəndindən olan, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin baş giziri, Qarabağ uğrunda Vətən müharibəsinin şəhidi
VURÜŞDU DƏYANƏTLƏ
Uşaqlıq arzusuydu, hərbçi oldu Ramil,
Çalışdı, ordumuzda, olsun, peşəkar, kamil.
Hər işi, tapşırığı vaxtında bitirirdi,
Hərbi xidmət Ramilə şan-şöhrət gətirirdi.
Orduda xidmət etmək hamı bilir, çətindir,
Sonacan dözüb duran, həqiqətən mətindir.
Hərbçilər arasında dürüst, ləyaqətliydi.
Təlimlərdə, məşqlərdə cəsur mətanətliydi.
Qəzəbdən alışırdı; -Torpağım işğaldadır,
Bu dünya hara baxır, bəs həqiqət hardadır?
Həyatını, ömrünü həsr etmişdi hərbiyə,
Neçə cavan əsgərə vermişdi o, tərbiyə.
Saf, təmiz insanlara hər bir yerdə inam var,
Zabitlər də Ramilə edirdilər etibar.
Dəfələrlə Ramil almış idi mükafat,
Təşəkkür, Tərifnamə, Fəxri-Fərman, nərd, saat.
Müharibə başladı, “İrəli” - döyüşlərə,
Düşməndən azad olsun meşə, cığır, dağ, dərə.
Qələbə bizimlədir, qardaşlarım, söylədi,
Ramil dostlarıyla düşməni məhv eylədi.
Füzuli uğrunda o, döyüşdü qətiyyətlə,
Qorxmayaraq ölümdən, vuruşdu dəyanətlə.
Canını fəda etdi doğma torpağımıza,
Qanı yerdə qalmadı, baxın bayrağımıza.
Dalğalanır Şuşada necə də vüqar ilə,
Ürəyimiz döyünür sonsuz iftixar ilə.
Ramilin üç övladı xalqıma əmanətdir,
Xalq üçün yaşamağın özü bir səadətdir.
Onlar ataları tək Vətəni sevəcəklər,
Xeyirxah işlər görüb daim yüksələcəklər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
Ya aşırı tərifləyir, ya pisləyirlər - ANAR OLMAQ ÇƏTİNMİŞ
Sadiq Qarayev, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün
Yaza bilən də, bilməyən də üzünü tutdu Anara, onunla müqayisə edilməyə, ya qısqanmağa, ya tərifləməyə, yaltaqlanmağa, ya da daş atmağa...
Onu bir azərbaycanlı yazıçı, ziyalı kimi ürəkdən tərifləyənlər, qürur duyanlar, nələrsə gözləyib, ümidində üzülüb tənqid edənlər də oldu.
Hər iki zümrəyə alqış düşür, çünki arqumentlər və hisslər, düşüncələr təbii idi.
Onu uca görüb paxıllıqdan tənqid edənlər, ya nəsə umub tərif edənlər də oldu.
Bunlar sünilər idi, hər qurumda, hər yerdə var. Çox təhlükəli kateqoriyadılar.
Bu yerdə deyim ki, ilk vaxtlar AYB- yə gedəndə bir neçə nəfərdən eşitdim ki, Anar haqqında bu məqaləni, o şeri, bu hekayəni yazmışam, mənə qəribə gəlmişdi.. Niyə bu qədər adam məhz ondan yazmalıdı, başqa yazıçı yoxdu, ya iş kəsiblər bunlara?
Anar Şuşada oturdu divanda, müzakirələr başladı.
Bir qrup dedi yaxşı edib, digərləri dedi elə bil şəhəri bu alıb. Necə oturmalıydı ki? Qısılıb ya bardaş qurub? Qalib ölkənin ziyalısı kimi oturmuşdu. ALLAH şəhidlərimizə rəhmət eləsin.
Belə bir müzakirə də var, bir qrup deyir Anarın ətrafındakılar vəzifədə saxlayıb ondan istifadə edir, digər qrup deyir ki, Anar onların hərəsindən bir cür istifadə edir.
Digərləri də qalıb girinc ki, görəsən hansı düz deyir...
Anar qurultaya getdi, yenidən seçildi. Dedilər, yaşlıdı, niyə seçildi? Bu neçənci dəfədir, belə olmaz!
Bir tərəfdən də səslər gəldi ki, təcrübəsi, nüfuzu, yaradıcılığı bunu zəruri və haqq edir. O olmasa AYB dağılar.
Anarın əvəzinə başqası seçilsə nə dəyişəckdi? Əmin olun ki, heç nə.
Ya seçilməsəydi, lap elə AYB dağılsaydı nə olacaqdı? Hər halda dünya da dağılmayacaqdı.
Bəs bütün bunların fonunda Anar kimdir?
Azərbaycan xalqının yetişdirdiyi dəyərli azərbaycanlılardan biri, görkəmli yazıçı, anadan istedadlı, bəy kimi doğulan bir ziyalı.
Onun ətrafında baş verən hadisələr, söz- söhbətlər ağı-qarasıyla, gecəsi- gündüzü ilə işığa məxsus olan xassələrdir.
İşığın yaşı olmur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.03.2024)
POETİK QİRAƏTdə “Özümdən keçdim”
Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə rubrikamızda arabir görünən Tahir Talıblının şeirini təqdim edirik, şair “Özümdən keçdim” deyir.
Hər şey qayıdır özünə
Hər zərrə tamına çəkir
Ölümdü, sevgidi, dərddi
O da adamına çəkir.
Çox poetik və çox lirik. Əminik ki, bəyənəcəksiniz.
Ələstdə “bəli” deyən sübhana baş endirir...” Aşıq Ələsgər
Addadım, keçdim özümnən
Tapdım düşüncəmdə səni.
Su kimi axıb üzünnən
Gördüm təkdə, cəmdə səni.
Gəlirsən gizli, açdıqca
Sirsən, sehirsən açdıqca
Mən özümü tanıdıqca
Tanımışam həm də səni.
Ya çatmazda, çatardayam,
Ya gendəyəm, ya dardayam
Heç bilməsəm də hardayam
Çağırram hər dəmdə səni.
Sevgindi qəzəb köpürür
Dönüb özünə qayıdır.
Ruhları tanrı üfürür
Sonda özünə qayıdır.
Hər şey qayıdır özünə
Hər zərrə tamına çəkir
Ölümdü, sevgidi, dərddi
O da adamına çəkir.
Dünya sirrədən sıyrılıb
Hələ sirrərə tablaşır
Kişi qadınnan ayrılıb
Gəlib qadında tamlaşır.
Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.03.2024)
Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi varmı?
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Mən onun əsərlərini uşaqlıqdan sevirəm. Onun yaratdığı Təhminə və Zaur isə adi obrazlar səviyyəsindən çoxdan çıxıblar, bir mif, əfsanəyə çevriliblər.
Bu gün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anarın 86 yaşı tamam olur. Anar yazdığı əsərləri ilə nəinki ölkəmizin, bütün türk dünyasının sevimli yazıçısı kimi tanınır. Təsadüfi deyil ki, türk dünyasında ona Dədə Anar deyirlər. Onun çoxşaxəli yaradıcılığı, bədii və publisistik əsərləri, kinofilmləri xalqa sədaqətlə xidmət еtmək nümunəsidir.
Anar 1938-ci il martın 14-də Bakıda tanınmış Xalq şairləri Rəsul Rza və Nigar Rəfibəylinin ailəsində dünyaya gəlib. Anar, eyni zamanda, Azərbaycanın məşhur ictimai və dövlət xadimi, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk səhiyyə naziri və Gəncə şəhərinin general-qubernatoru olmuş Xudadat bəy Rəfibəylinin nəvəsidir. O, 1955-ci ildə hazırda Bülbülün adını daşıyan musiqi məktəbini bitirərək, Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinə daxil olub. Universiteti bitirdikdən sonra Nizami adına Ədəbiyyat muzeyində kiçik elmi işçi, Dövlət Radio və Televiziya Komitəsində redaktor işləyib. Radioda çalışdığı vaxtda “Axşam görüşləri”, “Tərcümə saatı”, “Səslər muzeyi” kimi daimi verilişlərin əsasını qoyub.
1962-1964-cü illərdə Moskvada Ali Ssenari kurslarında, 1971-1972-ci illərdə Rejissor emalatxanasında təhsilini davam etdirib. 1964-1967-ci illərdə Dövlət Radio və Televiziya Komitəsində Uşaq şöbəsinin, daha sonra İncəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.
İlk bədii yazıları olan “İki dəniz” hekayəsini və Amerika həyatından bəhs edən pyesini 1952-ci ildə Şuşada yazıb. Mətbu əsərləri isə 1960-cı ildə “Azərbaycan” jurnalının dekabr nömrəsində dərc olunmuş “Keçən ilin son gecəsi” və “Bayram həsrətində” hekayələridir. “Bayram həsrətində” adlı ilk kitabı 1963-cü ildə Bakıda çapdan çıxıb.
Azərbaycan dilində və başqa dillərdə 120-dən artıq nəsr, dram, publisistika, esse, şeir və bədii-bioqrafik kitabları nəşr edilib. Bakıda Azərbaycan dilində yeddicildliyi, rus dilində beşcildliyi və dünyanın müxtəlif ölkələrində kitabları çap olunub.
“Ağ liman”, “Beş mərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”, “Macal”, “Dantenin yubileyi”, “Əlaqə”,” Otel otağı”, “Ağ qoç, qara qoç”, “Göz muncuğu”, “Keçən ilin son gecəsi”, “Asqılıqda işləyən qadının söhbəti”, “Mən, sən, o və telefon”, “Gürcü familiyası”, “O gecənin səhəri”, “Qırmızı limuzin”, “Vahimə”, “Yaxşı padşahın nağılı” adlı povest, roman və hekayələri, “Molla Nəsrəddin 66” satirik hekayələr silsiləsi qırxa yaxın dilə çevrilib.
Ulu Öndər Heydər Əliyevə həsr olunmuş “Unudulmaz görüşlər” kitabının, Nazim Hikmət haqqında Azərbaycanda və Türkiyədə nəşr edilmiş “Kərəm kimi” sənədli romanının, valideynlərini itirdiyi ağır günlərə həsr olunmuş “Sizsiz” xatirə romanının, Ənvər Məmmədxanlıya həsr olunmuş “Həyatım ağrıyır” xatirə povestinin, Rəsul Rzanın həyat və yaradıcılığı barədə “Mübarizə bu gün də var” kitablarının müəllifidir.
Azərbaycan, türk, rus və dünya klassik və çağdaş yazıçıları, sənət adamları haqqında onlarla esse, memuar xarakterli yazıların müəllifidir. Ən qədimlərdən bu günə qədər Azərbaycan ədəbiyyatına, musiqisinə, təsviri, tətbiqi sənətinə, memarlığına, teatr və kinosuna, mətbuatına, elminə, tarixinə həsr olunmuş yazıları toplanmış üçcildlik “LİK (Literatura, İskusstvo, Kultura) Azerbaydjana” kitabı rus dilində nəşr olunub. Bakıda çap olunmuş ikicildlik “Min beş yüz ilin oğuz şeiri” və Ankarada nəşr edilmiş “Min ilin yüz şairi” antologiyalarının tərtibçisi, “Dədə Qorqud ensiklopediyası”nın təşəbbüskarı və “Ön söz” müəllifidir.
Anarın səkkiz pyesi - “Keçən ilin son gecəsi”, “Qaravəlli”, “Adamın adamı”, quruluşunu Tofiq Kazımov verdiyi və Azərbaycanın Dövlət mükafatına layiq görülmüş “Şəhərin yay günləri” tamaşası, “Səhra yuxuları”, “Sizi deyib gəlmişəm”, “Təhminə və Zaur”, “Telefon gecələri” ölkəmizdə və dünyanın müxtəlif ölkələrinin teatrlarında səhnəyə qoyulub, tamaşaçılar tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.
Görkəmli bəstəkar Fikrət Əmirovun “Nəsimi dastanı” baletinin, Vasif Adıgözəlovun “Aldın payını, çağır dayını” musiqili komediyasının librettosu Anara məxsusdur.
Anar bir sıra televiziya tamaşalarının, filmlərinin və sənədli filmlərin -“Evləri köndələn yar”, “Nigarançılıq”, “Bu - Səttar Bəhlulzadədir”, “Bu - Cavaddır”, “Daş saatın səsi”, “Dədə Qorqud dünyası”, “Çinar ömrü” və s. ssenari müəllifidir. Onun ssenariləri əsasında “Torpaq. Dəniz. Od. Səma”, “Gün keçdi”, “Dədə Qorqud”, “Ötən ilin son gecəsi”, “İmtahan”, “Əlaqə”, “Təhminə”, “Otel otağı”, “Cavid ömrü”, “Sübhün səfiri” tammetrajlı bədii filmlər çəkilib. “Dantenin yubileyi” filmini öz ssenarisi əsasında Anar və Gülbəniz Əzimzadə çəkib. Anar həm də hər biri iki seriyalı olan “Üzeyir ömrü” və “Qəm pəncərəsi” filmlərinin ssenari müəllifi və quruluşçu rejissorudur.
Əsərləri ölkəmizdən kənarlarda da kinematoqrafçıların diqqətini cəlb edib. “Mən, sən, o və telefon” hekayəsi əsasında “Mosfilm”də “Hər axşam 11-də” filmi çəkilib və həmin hekayə Türkiyədə də ekranlaşdırılıb. Türkiyədə “Dantenin yubileyi” povesti əsasında “Aktyorun əsgisi” adlı bədii film çəkilib. Moskvada mərkəzi televiziyası “Mən, sən, o və telefon” hekayəsini və iki müxtəlif quruluşda “Keçən ilin son gecəsi” hekayəsini ekranlaşdıraraq nümayiş etdirib.
Yazıçı haqqında Bakıda Azərbaycan və rus dillərində onlarla kitab, Türkiyədə, Rumıniyada da kitablar nəşr olunub. Onun yaradıcılığına Azərbaycan, Türkiyə, İran, Moskva, MDB, Avropa və ərəb ölkələrində ümumi sayı yüzlərlə ölçülən məqalələr, resenziyalar, dissertasiya və monoqrafiyalar həsr edilib.
Rejissor Ramiz Həsənoğlu müxtəlif illərdə Anara həsr olunmuş “Anarla üz-üzə” və “Anarlı anlar” televiziya filmləri çəkib. Anarın sözlərinə Emin Sabitoğlu, Xəyyam Mirzəzadə, Cavanşir Quliyev mahnılar bəstələyiblər.
Anarın yaradıcılığı və fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, Azərbaycanın yüksək ordenləri - “İstiqlal” və “Şərəf” ordenləri ilə təltif edilib.
Bu gün Anar Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə sədrlik edir, elə ad günündə də iş başındadır, kabinetində çoxsaylı təbrikləri qəbul edir.
Doğum gününüz mübarək, sevimli yazıçım!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.03.2024)
Azərbaycan dramaturgiyasında “Atalar və oğullar” problem ilə bağlı monoqrafiya yayınlanıb
Bu günlərdə Bakı Dövlət Universitetinin Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının əməkdaşı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aygün Zəkinin “Azərbaycan dramaturgiyasında “atalar və oğullar” problemi” adlı monoqrafiyası nəşr olunmuşdur. Azərnəşrin yayınladığı monoqrafiyada XIX əsrin axırı – XX yüzilin əvvəllərində Azərbaycan dramaturgiyasında bəhs olunan problem sistemli şəkildə təhlil olunmuşdur.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalna Filologiya elmləri doktoru, professor Vaqif Sultanlının verdiyi məlumata görə, monoqrafiyada Mirzə Fətəli Axundzadə ilə yanaşı, XIX əsrin sonu – XX yüzin əvvəllərində Azərbaycan dramaturgiyasının inkişafında mühüm rol oynamış Nəcəf bəy Vəzirov, Cəlil Məmmədquluzadə, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Nəriman Nərimanov, Hüseyn Cavid və başqa dramatuqların milli ədəbiyyatın dəyərli örnəklərini ərsəyə gətirən pyesləri araşdırma obyektinə çevrilmişdir.
Tədqiqatçı adı çəkilən dramatuqların müxtəlif əsərlərində yaradılmış obraz və xarakterləri dönəmin, mühitin problemləri fonunda nəsillərarası qarşıdrmanın fərqli rakurslarından təqdim etmişdir.
Müəllif araşdırmaya çəkilən mövzunun Azərbaycan ədəbiyyatı tarixindəki rolunu və önəmini vurğulamaqla qalmamış, onun folklordan qaynaqlanan örnəklərinə diqqət yetirmiş, klassik yazılı mətnlərdə, divan ədəbiyyatında nə şəkildə bədii təcəssümünü tapdığını dəyərləndirməyə çalışmışdır.
Professor Vaqif Sultanlı kitaba yazdığı “Dramaturji konfliktə çevrilən əbədi qarşidurma elmi-nəzəri təhlil axarında” adlı ön sözdə araşdırılan mövzu bağlı qənaətlərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirir:
“Problemin indiyə qədər diqqətdən kənarda qalması, daha doğrusu əhatəli şəkildə araşdırılmaması müəyyən səbəblərlə bağlıdır. Hər şeydən öncə, sovet siyasi rejimi dönəmində mənəvi-əxlaqi dəyərlərə söykənən bəlli problemlərin təhlili və şərhi ideoloji stereotiplərlə yasaqlandığından obyektiv səpkili araşdırmalara imkan verilməmişdir. Əksər hallarda isə nəsillərarası ziddiyyətlərin lüzumsuz olaraq sinfi məcraya yönəldilməsi, köhnəliklə təzəliyin sosial qarşıdurmasına çəkilməsi və bu bağlamda keçmişlə gələcəyin üz-üzə qoyulması aparılan araşdırmalarda yanlış, yaxud birtərəfli sonuclara varılmasına səbəb olmuşdur”.
Monoqrafiyada “atalar və oğullar” problemi milli yaddaş və özgələşmə, xalq və hakimiyyət konflikti məsələləri ilə əlaqəli şəkildə dəyərləndirilmişdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.03.2024)
