Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu dünyada əbədi yaşayacaq kimsə yoxdur. Hər kəsin öz möhləti var və bu möhlət necə deyərlər, fərqi yox, ya vəlvələdən, ya zəlzələdən başa çatdısa- əlvida!..

 

Tarixçi alimlər iki çür olurlar- hadisələrə öz mülahizə və düşüncələrini qatıb, qələmə alanlar və hadisələri olduğu kimi təqdim edənlər. Birincilərin kitablarını oxuyarkən biz tarixi hadisələrə onların düşüncəsindən boylanırıq, ikincilərin vasitəsi ilə isə heç bir rəng qatılmadan, hadisələrlə çılpaqlığı ilə tanış oluruq və olaylara dəyər vermək oxucunun öz səviyyəsindən asılı olur. Nəsiman Yaqublu tarixi hadisələri olduğu kimi oxucuya çatdırmağa çalışan alimlərimizdən idi...

O, 1962-ci ildə dünyaya gəlmişdi. Zəngilan rayonunda orta təhsilini başa vurduqdan sonra Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinə daxil olmuşdu. 1983-cü ildə təhsilini davam etdirmək üçün Rusiyaya gedərək, Sankt-Peterburq Universitetinin Jurnalistika fakültəsində oxumuşdu. 1986-cı ildə Sankt-Peterburq Universitetini bitirdikdən sonra Bakıya qayıdıb "Yazıçı" nəşriyyatında redaktor vəzifəsində çalışmışdı. 

1990-cı ildə stalinizmin azərbaycanlı qurbanları haqqında "Ağrılı ömürlər" kitabını, 1991-ci ildə isə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və onun yaradıcısı olan M. Ə. Rəsulzadə haqqında əsərini nəşr etdirib. 1992-ci ildə Xocalı faciəsi haqqında "Xocalı qırğını" kitabını ərsəyə gətirib və 30 000 tirajla çap etdirib. Mətbuat tarixi və jurnalistika ilə bağlı da bir çox kitabın müəllifidir. Sonuncu kitabı- "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası" olub...

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü idi. Hacı Zeynalabdin Tağıyev adına Milli Mükafatın və Həsən bəy Zərdabi Mükafatının laureatıydı. Tarixi və publisistik yazıları Azərbaycanda, Türkiyədə və Polşada çap edilib. 

1993-cü ildən Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində baş müəllim vəzifəsində çalışırdı…

...Daim axtarışda idi. Rusiya, Türkiyə və Avropa arxivlərində tədqiqatlarını yorulmadan davam etdirirdi. 30 ildən çox olardı ki, özünü M.Ə.Rəsulzadə irsinin tədqiqinə həsr etmişdi. Demək olar ki, hər il bir kitabla oxucularının görüşünə gəlirdi...

Bəli, bu dünyada Nəsiman Yaqublu adında bir alim vardı. Bizi tərk edib haqqa qovuşdu. Gedənə rəhmət diləyərlər.

Başın sağ olsun, Azərbaycan!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Əkbər Qoşalı - “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev ötən il Azərbaycanda, tam bir il sonra - bu ilin eyni günlərində Özbəkistanda görüşdü. 

 

Dost və qardaşların aradakı bir il içində ayrı-ayrı ölkələrdə, fərqli platformalarda da görüşləri olub; habelə rəsmi nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı səfərləri olub. Yəni, necə deyərlər, davamlı fikir alış-verişi içində olmuşuq. Budur, dostluq-qardaşlıq bağlarımız artıq rəsmən müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəlib. Xəlqi səviyyədə, könül özündə biz ən yaxşı, ən gözəl nə vardısa onu bir-birimizə yaraşdırır, aid edirdik zatən; lakin könlün öz yeri, dövlətlərarası bağların öz dərəcəsi vardır. Artıq yeni sənədlər əsasında rəsmən müttəfiq olmaqla, dosta sevinc, dost ola bilməyənlərə kədər ismarlamış olduq.

Bilirsiz, bütün qardaşlarımız, qardaş dövlətlərimizin hamısı bizimçün əzizdir. Bununla belə, hər bir qardaş xalq kimi özbəklərin də özünəxas gələnəyi, mədəni irsi, dövlətçilik tarixi var. Özbəkistan əhali sayına, iqtisadi potensialına, bugününə, gələcəyə baxışına görə seçilən ölkə olmaq etibarı ilə öz coğrafiyasının kilid ölkəsidir. 

Beləliklə, müttəfiq ölkələr kimi Türküstan - Qafqaz bağlamında Türk dünyası üçün yeni körpülər qurmaqda, mövcud körpüləri gücləndirməkdəyik.

 

Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, bütün bunlar güvənli münasibətlərin göstəricisidir. - Heç təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev son iki il içində Özbəkistana beş səfər gerçəkləşdirib. - “Müttəfiqlik münasibətləri haqqında müqavilə iki ölkənin imzalaya biləcəyi ən yüksək beynəlxalq sənəddir. İki qardaş xalq, iki müstəqil, güclü, suveren, nüfuzlu dövlət rəsmi müttəfiq oldular. Bu, çox mühüm xarici siyasət addımıdır və gələcək illərdə bizim münasibətlərimizi, həmçinin bir çox hallarda regional siyasəti müəyyən edəcək”. 

Bəli, Azərbaycanla Özbəkistanın resursları, tutumları elədir, bizlərin müttəfiqliyi qardaşlarımıza, eləcə də, bölgənin digər dövlətlərinə öz müsbət təsirlərini göstərir. Bu, çox önəmli geosiyasi amildir. Azərbaycan Prezidentinin özbək həmkarı ilə birgə mətbuat konfransında söylədiyi kimi, bu gün Mərkəzi Asiya, Güney Qafqaz, Xəzər bölgələri vahid geosiyasi bölgəyə çevrilir, bu da o deməkdir, bölgələrimizdəki müsbət proseslər qardaş ölkələrimiz arasında səmərəli işbirliyindən asılıdır. Bu, birdən-birə əldə edilən sonuc deyil, əlbəttə; əlbəttə, burada siyasi iradənin, çağdaş baxışların xəlqi bağlarla üzvi birliyinin təntənəsi vardır. - “Biz həmişə - istər işğal, istərsə də İkinci Qarabağ müharibəsi illərində və sonra da özbək xalqının qardaş dəstəyini hiss etmişik”.

 

Artıq Birgə İnvestisiya Fondu mövcuddur. - 

Prezident Daşkənddə vurğuladı ki, Birgə İnvestisiya Fondunun kapitalını artırmaq üçün layihələrə 500 milyon dollar ayrılıb. Bax, bu, maadi imkanlarla mənəvi imkanların bir-birini dəstəkləməsinin, tamamlamasının özüdür.

Heç təsadüf deyil ki, Prezident İlham Əliyevin 23 avqustda Daşkənddə işgüzar dairələrin nümayəndələri ilə də görüşdü. Artıq heç birimizdə şübhə yoxdur ki, özbək qardaşlarımızla keçirilən biznes-forum layihələrlə çox zəngin olmaq etibarı ilə,

qarşılıqlı yeni yatırımlara sövq edəcəkdir.

Örnəyi, 20 istiqamət üzrə irəli sürülmüş yeni təşəbbüslərdən söhbət gedirsə, işbirliyi bağlarının zəngin gündəliyi aydın olur.

Burada yeni çağırışlarla yanaşı sağlam özələ vurğu edərkən, yenidən, Azərbaycan Prezidentinin sözlərinə üz tutmaqda haqlıyıq: “Biznes strukturları siyasi konyunkturaya çox həssas reaksiya verir. İndi Özbəkistanla Azərbaycan arasında mövcud olan ən yaxşı siyasi konyunktura heç bir yerdə mövcud deyil. Ona görə də bu, iş adamlarımızı birlikdə işləməyə və o cümlədən, birgə investisiya qoymağa sövq edən ən vacib amillərdən biridir”.

Qoy qardaş ölkələrimiz qardaş yatırımları ilə zənginləşsin, aşıb-daşsın.

 

“Azərbaycan Respublikası ilə Özbəkistan Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilə” başda olmaqla, avqustun 23-də Daşkənddə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin iştirakı ilə imzalanmış Azərbaycan-Özbəkistan sənədləri öncəki dönəmin ən yaxşı yekunu, yeni dönəmə ən yaxşı keçidin ifadəsidir.

QARDAŞLIĞIMIZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” ( Şəki-Zaqatala bölməsi)

 

 

​24-25 avqust 2024-cü il tarixlərində  Şəkinin Bəxtiyar Vahabzadə adına mərkəzi parkında kitab yarmarkası keçirildi. 

 

1 ildən artıqdır ki, davam edən və müxtəlif bölgələrdə həyata keçirilən “Kitab karvanı” adlı layihənin rəhbəri Rafil Əşrəflidir.

​Yarmarkanın ikinci günü biz də kitab almağa yollandıq. Kitab masasına yaxınlaşmaq üçün yarım saatadək gözləməyimizdən heç də narazı qalmadıq. Şəkililərin kitab sevgisini, kitab almaq üçün növbəyə düzülməsini müşahidə etmək bizim də, elə kitab satanların da üzünə məmnun təbəssüm yaymışdı...

Masada Əzizə Cəfərzadənin “Anamın nağılları” da vardı,  Jül Vernin “Kapitan Qrantın uşaqları” da... Şəki boyda nostalgiya, Xan yaylağı yüksəklikdə macəra duyğusu ilə “Kitab karvanı”nın təşkilatçısının ürək sözlərini “Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının oxucularına çatdırmağa tələsdik.

​Rafil Əşrəfli ilə söhbətimiz layihənin məqsədindən və gələcək planlardan başladı:

​“Gənclərin kitaba marağının artırılması və kitabın əlçatan olması layihənin əsas məqsədidir. “Kitab karvanı”mızın yükü 3 mindən çox kitabdır. İstənilən mövzuda və istənilən janrda kitabla oxucuların görüşünə gəlirik. Bundan əvvəl Ağcabədidə, Goranboyda, Ağdamda, İsmayıllıda, Balakəndə, Oğuzda, Bərdədə kitab yarmarkaları  keçirmişik. Ali təhsil müəssisələrində, məsələn, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) Zaqatala filialında, Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universitetinin (ADPU) Şəki və Ağcabədi filiallarında, Bakı Dövlət Universitetinin Qazax filialında da olmuşuq.  Növbəti səfərimizin ünvanı Xankəndi, Qarabağ Universitetidir”.

​Şəkililərin daha çox dünya klassik  ədəbi irsinə və şəxsi inkişaf, motivasiya kitablarına maraq göstərdiyini deyən Rafil Əşrəfli onu da qeyd edib ki,  alıcılar arasında gənclərlə yanaşı, yaşlı nəslin nümayəndələrini də görmək  sevindirici haldır:

​“Şəkidə yaşlı nəslin nümayəndələri içərisində yerli yazarların, xüsusilə, yerli gənc yazarların yaradıcılığını diqqətlə izləyənlərlə tanış oldum. Təsəvvür edin, mənə deyirlər ki, “sentyabrda filan yazarın yeni kitabı çıxacaq, onu da Şəkiyə gətirin”.  Bu maraq, bu kitabsevərlik bizə stimul verir ki, Şəkiyə tez-tez gələk. Artıq oktyabrda da Şəkiyə gəlmək barədə fikirləşirik”.

​Ötən ilki Nar Festivalına dəvət alaraq Göyçaya getdiklərindən, orada detektiv janra daha çox maraq olduğundan da danışan Rafil Əşrəflinin söhbətini dinləyərək ölkəmizin “oxucu xəritəsi”ni də çıxarmaq mümkündür. Onun sözlərinə görə,  Ağdamda yerli yazarların kitabları, İsmayıllıda tarixi-dram mövzulu kitablar, Zaqatala-Balakəndə müasir ədəbiyyat nümunələri, Oğuzda isə daha çox məhəbbət romanları maraq görüb.

​“Kitab karvanı”nın sarvanından layihəsinə başlamağında nədən ilham aldığını da soruşduq.  Nə də olsa, hər işin, hər addımın bir hekayəsi var axı...  Rafil Əşrəfli öz hekayəsini də “Ədəbiyyat və İncəsənət”in  oxucularından gizlətmədi:

​“Məktəbdə sinif rəhbərim vardı. Mənə bir kitab verdi və oxumağımı tapşırdı.  Sonra əlavə etdi: “Bilirsən, o vaxt Almas İldırıma müəllimi bir kitab verir, Almas İldırım həmin kitabı bir gecədə oxuyub bitirir”. Müəllimimin bu sözündən çox təsirləndim. Onun verdiyi kitabı bir gecədə oxudum... O kitab, bəlkə də, müəllimimin o kitabı mənə verərkən dediyi sözlər-hansı oldu, bilmədim, həyatımı dəyişdi. 8 ildir kitab işiylə məşğulam...”

​Sonda qeyd edək ki, “Kitab karvanı”nda bütün kitablar 20% endirimlə satılır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Zəhra Allahverdiyeva ,“Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Eşq nədir?

Bu suala minlərlə bəlkə də, milyonlarla cavab tapmaq olar. Çünki hər kəsin eşq anlayışı fərqlidir. 

İmam Əlinin (ə) nəzərincə eşqin növləri: 

1. Mənasız eşq. 

Bu nəfsani istəklərə qulluq edən bir eşqdir. Bu cür eşq zamanı İmam Əlinin (ə) buyurduğu kimi insanın dərki, düşüncəsi və kamal istəyi aradan gedər. Onu xəstə edər və psixoloji problemlər yaradar.

2. Mənalı eşq. 

İnsanın kamala və xeyir işlərə çatmaq üçün hiss etdiyi şiddətli eşq və məhəbbətdir. Mərifət, dostluq kimi. Fəzilətli əxlaq kamalın cilvələrindəndir.

3. Mənalı eşqin ən üstünü. 

Ariflərin dilində bu eşq həqiqi eşqdir. Bu eşqdə tək məşuq Allahdır. Bu kamalın ali səviyyəsidir. Bu eşq zamanı insanın bütün beyin və psixoloji qüvvələri çiçəklənər.

Eşq qəlbin dərinliyindəki bir hissdir. Eşq böyükdürsə, cürrətkarlığ vardır. Cürrət eşqi etirafdır. Eşqi etiraf cəsarətdir. Eşq bəzən etiraf olunmaz. Ya deyilməyə qorxular, ya da birtərəflidir. Deyilməyə qorxulan eşq 1 aylıq körpənin dil açmasına bənzəyir. Körpənin bioloji gücü yoxdu, aşiqin qəlb gücü yoxdu. Gərçi, ola bilər aşiq dünyalar qədər sevir , nə mənası məşuqə bilməyəndən sonra? 

Bir tərəfli eşq platonik sevgi adlanır. Platonik sevgi iki cür ola bilər: 1) etiraf edilib rədd edilmiş ; 2) vəziyyəti əl verməmiş. 

Rədd olunmaq necə də ağır gəlir qulağa deyilmi? 2024-də oğlanlar rədd edir, qızlar eşq dalıyca pərvanə olur. Qadınlar bağışlayandı, sevəndi, yolaverəndi. Ona görə də, bəzən oğlanlar xəyanətdən çəkinməz, çünkü zatən qadın bağışlayacaq. Qadın bağışlamaz, ya gedər, ya özü özünə zindan qurar. Bəziləri də sonunu bildiyi hadisəni gözləyər. Sevgi hörmətdisə , xəyanət acizlikdir. Bir də var vəziyyəti əl verməyənlər. Qadınlar nə qədər şəraitə uyğunlaşsa da , insan kimi xərcləri, tələbləri olur. Kişilər bəzən bu tələbləri qarşılayır, bəzən maddi gücləri çatmır. Burada qadınlar 2 yerə ayrılır: vəziyyətə məcburi uyğunlaşan və ayrılan. Nə qədər deyilsə də , puluna  baxmıram, xasiyyətinə baxıram, bu da bir yerə qədərdir. Ailə kiçik dövlətdir. Dövlətin xəzinəsi olmasa, inkişaf edə bilməz, sahələrdə durğunluq olar. Ailə də belədir əgər, maddi yığım yoxdursa, ailə qurmaq da çətin olacaq. Rəsmi dini nigah etdin, toy etməzsən ailə arası yığıncaq edərsən, amma bundan sonrasının ucuz hissəsi yoxdu. Ona görə də, oğlanlar kiçik yaşlarından yığımcıl olmalıdı. Yollarda gəzməyin, artıq yerlərə pul verməyin kimə nə xeyri var?

Qızlar isə uşaqlığdan pulu idarəli işlətməyi öyrənməlidir. İşləyib yuvasına dəstək olmalıdır. Ailə qarşılıqlı köməklə ailə olur. 

 

Bəs ədəbiyyat gözündə eşq necə təzahür edir?

Ədəbiyyatda eşqin bir sıra tipləri var:

1) ilahi eşq; 

2) dünyəvi eşq;

 

İlahi eşq nədir? 

İlahi eşq Allaha sevgidir, dünyəvi eşq isə Allahın bəndələrinin sevgisidir. 

İlahi eşq bəndəylə Allah arasında bir vasitədir. Eşqin İslam’da yeri böyükdür . Eşq elə müqəddəsdir ki, Quran ayələrində özünə yer tapır:

1)“Buna baxmayaraq, Allahdan başqa varlıqları Ona bərabər tutan və onları Allahı sevirmiş kimi sevən insanlar var. Həqiqi möminlərin Allah sevgisi hər şeydən daha güclü və güclüdür. Kaş zalımlar indi əzabı gördükləri kimi bütün gücün Allaha məxsus olduğunu və Allahın həqiqətən çox şiddətli bir varlıq olduğunu anlasalar!” (Bəqərə surəsi 165-ci ayə).

2)“Rəsulum ! De: “Əgər Allahı sevirsinizsə, mənə tabe olun ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. Allah çox bağışlayandır, rəhm edəndir” (Əl-i İmran surəsi 31-ci ayə).

 

Bəs biz ədəbiyyatda kimlərin hansı əsərlərində eşqi görürük ?

Qədim dövrün Nizami Gəncəvisi bir eşq elçisi, eşq günəşidir. Nizaminin möhtəşəm əsəri “Xəmsə”nin ana xətti eşq-məhəbbətdir. Nizaminin eşqə baxışı irfani baxışdır.

Eşqdir mehrabı uca göylərin,

Eşqsiz ey dünya, nədir dəyərin?

Nizaminin fikrincə, eşqsiz cahan ruhsuz bədən kimidir və ilk insan (Adəm) yaradılmamışdan öncə varlıq aləmində eşq yox idi. Tanrı insanı yaratdıqdan sonra eşqi də yaratmışdı”.

_

Deyib bu sözləri, baş qoydu yerə,

Qəbri qucaqladı o birdən-birə.

Dostun qəbrini öpdükdən sonra

“Dost!” – deyib, canını tapşırdı ona.

Heç bir divanə bu qədər dərinliyə varıb, “dost”un “eşq”dən daha ucada dayandığını anlayacaq qədər ağıllı ola bilməz. Demək, Məcnun adi dəli yox, eşqin dəlisi idi. Eşqin dəlisi olmaq isə xüsusi bir dərəcədir”.

_

Biz “Xəmsə”də gördük ki, eşqindən taxt tacı vecinə almayanlar, sevgidən dəli divanə olanlar , sevgisi üçün dəyişənlər var. Eşq insanı saflaşdırır bəli,  bəzən böyük şəkili görmürük. Amma onu bilirik ki, sevgi ən gözəl hissdir.

Eşq ilə düzəltdim mən bu dastanı,

Doldurdum səsiylə eşqin, dünyanı. 

(“Xosrov və Şirin” poeması) 

Biz burada Nizamidən poemasının ana xəttinin eşq olduğunun təsdiqini alırıq. N.Gəncəvinin lirik qəzəl və qəsidələrinin aşiq personajı eşqdən yıpranmış vəziyyətdə deyil. O, çökməyib, şuxdur, inamlıdır, gələcəyə böyük ümidləri var.

_

Klassik ədəbiyyatda Əliağa Vahidin bu şeiri diqqəti cəlb edir: 

Sevgilim, eşq olmasa, varlıq bütün əfsanədir,

Eşqdən məhrum olan insanlığa biganədir.

Buradakı məna eşqin olmaması varlığın da  olmaması demək olduğu qənaətindədir. Yəni eşq olmasa, insanlar bir-birlərini sevməsə bioloji artım olmaz, bu da , insanlığın tükənməsi deməkdir. Həmçinin sevginin insanın saflaşdırmasını, insani keyfiyyətləri qazanmasını da vurğulayır. Əgər sən eşqdən məhrumsansa, sevib-sevilmirsənsə, səndə heç insanlıq da yoxdu .

_

Mikayil Müşfiqin “Sevgilər” şeiri ən sevilən eşq şeirlərindəndir. Hətta bu şeirə mahnılar da qoşulub:

“Sevgi vardır oxudur qəlbidə bülbüllərini,

Böylə bir sevgi mənim ruhumu oxşar kimidir.”

M.Müşfiq deyir ki, elə sevgilər var ki, qəlbə xoşbəxtlik gətirir. Bax elə bu sevgilər ruhu oxşayan sevgilərdi. Sevgi qəlbə, ruha və cana dərmandır.

_

Fikrət Qocanın “Gizli sevgi” şeiri : 

Sevgimdən qaçmışam uzaq şəhərə,

Burda da həsrətin gəlib, dayanıb.

Ətrin səpələnib bütün güllərə,

Gözünün rənginə göylər boyanıb.

Burada Fikrət qoca sevginin qaçmaqla bitmədiyini daha da həsrətin darıxmağın şiddətləndiyini bildirir. Hər yerdə çiçəklərin ətrində belə sevgilisi onunladır. Nizamidən qalma bir ifadə var “Eşqindən Leyla olmaq”, yəni Leylanın (Leylinin) eşqi o qədər güclüdür ki, o hər yerdə sevgilisi Məcnunu görür .

Atalar belə yerdə yaxşı deyib: “Sevgi od deyil, amma oddan yamandır.” 

Əsl sevgi yara yox, yar’a xoşluq gətirər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Salam, yenə gəldim ağız dolusu ürəyimdən keçənləri bura tökməyə. Deməli, növbəti dəfə bir çox insan üçün hər il təkrarlandığı kimi bir an yaşandı və 11-ci siniflərin cavabları çıxdı. Maşallah olsun, nə qədər gənc tələbə adını qazanıb. Hətta, bayaqdan statuslarda hüquq, tibb, informasiya təhlükəsizliyi, mühəndislik, jurnalistika, maliyyə-mühasibat kimi ixtisasların qəbulunun nə qədər çətin olmasına baxmayaraq bir çox gənc artıq bacarmışdı. Bu yoldan keçən hər kəs nəticəni gözləməyin, həyəcanın, stressin və ən çox da bacarmama qorxusunun nə olduğunu çox gözəl dərk edə bilir. Ümumilikdə deyərdim ki, bu il qəbulun səviyyəsi orta səviyyə olsa belə, keçid çox çətin oldu, ballar qalxdı, yerlər məhdudlaşdı, dövlət sifarişlilərə az yerlər açıldı və daha nələr, nələr oldu. Çox insan qəbul olmasının sevincini yaşayarkən onların bəziləri qəbul ola bilməməyin məyusluğunu yaşayırlar. Təbii ki, təhsil hər zaman çox önəmlidir,  lakin uğursuzluqlar insan həyatında daim bir imtahan rolundadır və hər uğursuzluq ondan dərs çıxarılması üçün başa gəlir.

Məsələn mən hər zaman deyirəm ki, nə bakalavrda iqtisadiyyat oxumaq istəmişəm, nə də magistraturada maliyyə oxumaq istəmişəm, halbuki, bu ixtisaslar 2ci qrupların xəyalı idi. Mənim isə xəyalım hər zaman hüquq olub. Ancaq nə yalan deyim, o vaxt bu qədər dərin düşünən, öz üzərində çalışan və səhvlərini özü görməyi bacaran biri olmadığım üçün seçimimin arxasıyca gedə bilmədim. İndi qohum-əqrəbada, dost-tanışda hüquq görən kimi qeyri-ixtiyari gözüm dolur və bilirəm ki, hüquq mənə qismət olmayan ən böyük xəyalım kimi qəlbimdə hər zaman yaşayacaq. Və mən hər dəfə hüquqşünas olan gəncləri görəndə ən azı onlar qədər sevinib duyğulanacam.

 

Uşaqlar, kəsilmisiniz ya qəbul olmusunuz, fərq etmir, əsas odur ki, cəhd etmisiniz. Qıraqdan boş-boş danışanlara çox da fikir verməyin. İndi bilirəm hər ağızdan bir avaz gələcək. Biri deyəcək “Oba”da kassir axtarırlar, biri deyəcək, get əsgər gəl, sonra birtəhər düzələrsən harasa, hələ bəziləri   qız uşağıdı qəbul olmadı, qoy ərə getsin, əri qazanar, o yeyər düşüncəsində olacaq. Doğrudan da, Allah sizin çəkdiyiniz əziyyətləri görür, əsas vicdanınızı təmiz tutun. Sahiblənəcəyiniz peşəni canla-başla mənimsəyin, qəbul olmaq və ya olmamaq sizin gələcəyiniz üçün təməl olsa belə hər şey təhsil deyil. Dəfələrlə müsahibələrə getmiş, kəsilmiş, qəbul olduğu halda imtina etmiş biri olaraq sizə deyirəm ki, yerinizdə saysanız diplom sizi xilas etməyəcək. Öyrənməyə, təcrübə yığmağa köklənin və daim qəlbinizi pak tutun. Bilin ki, bu gün içdən içə narazı olduğunuz cəmiyyət vicdandan, mərhəmətdən və ləyaqətdən bixəbər insanlarla doludur. Siz onlara rəğmən seçimlərinizin arxasında durmağı və uğursuzluqlarınızdan dərs çıxarmağı bacarıb faydalı cəmiyyət inşa edə biləcək kəslərsiniz.

Bir daha tələbə adınızı təbrik edirəm, zehniniz, yolunuz açıq olsun.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Xədicə Əliyeva, "Ədəbiyyat və İncəsənət" 

 

Bilirsənmi, uşaq vaxtı qonaqlardan heç xoşum gəlməzdi. Amma həmin gün evdə bişən yeməklər, üzə çıxarılan qab-qacaqlar, sadəcə yerini anamın bildiyi şokoladları nəhayət yemək fürsətim olacaqdı, gecəni sevməyib, həmin vaxt çıxan ay-ulduzların işığından faydalanan insanlar kimi. 

 

Həmin günlər mənə görə, yersiz qeyd olunan bayramların mənasızlığını hiss etdirirdi. "Səmimiyyətsiz səmimiyyət" bayramları...

Bilirdim, anam da bilirdi, elə gələn qonaqların özləri də. Lakin bu bir-birinin evinə getmə döngüsü bitmirdi. Bir-birlərini görməkdən ötrü olsa, nə var idi ki...

Lakin bu yığıncaqlar mənə daha çox özlərindən başqa hər kəsi süzgəcdən keçirmək üçün təyin olunan günlər kimi gəlirdi. Onları sevməməyimin bir digər nədəni isə, çox sual verdikləri və mənim danışmağı heç sevmədiyim üçün idi. Bəlkə də, verilən sualların altında yatan və verdiyim cavablardan sonra gülərək mənə geri qaytarılan "bədii sual"ları sevmirdim. Uşaqlıqda sevmədiyim qonaqların, böyüdükdən sonra xəbərsiz gələcəklərini bilmirdim. Eynilə sən kimi, hə, hə, sən kimi.. 

 

Sən ruhuma gələndə, gedəcəyini, qalmayacağını bilirdim. Axı, mən qonaqları sevmirdim. Anam qonaqlar gedəndən sonra evi təmizləyir, onu əvvəlki halına qaytara, ətrafda olan səliqəsiz əşyaları yerinə qoya bilirdi.. Bəs mən niyə bacarmadım? Niyə hər şey uşaqlıqda olduğundan daha fərqli baş verirdi? Niyə sən gedəndən sonra hərəsini qəlbimin bir küncünə atdığın, dağılan hisslərimi ifadə edə, toplaya bilmədim? Uşaq deyildim, böyümək üçün can atdığım illərimi geridə qoymuşdum və ən əsası havada uçan, "böyüyəndə nə olacaqsan" suallarının altında qalmırdım. Kiçik problemlərimi böyüdükdən sonra, öz "böyüklüyüm" ilə həll edə biləcəyimi düşünərdim. Amma yaşım artdıqca, insanın əslində böyüyərək kiçildiyini və kiçik problemlərinin də səninlə birgə böyüdüyünü görürdüm. Uşaqlıqda mənə asan gələnlərin, sonradan çətinləşəcəyini, hətta mənasını, bir başqa məna ilə əvəzləyəcəyini bilməzdim. Dağılan evi səliqəyə salmaq olurmuş, amma mövzu ətrafa səpələnən əşyalar deyildə, parçalara ayrılan qəlbindirsə, bu biraz çətin imiş. Uşaqlıqdakı kimi deyilmiş. 

Xəbərsiz gələn qonaq idin, evimizə gələn xəbərli qonaqlar kimi. Bilirdim, amma sən heç getməyəcək kimi gəlib, heç gəlməmiş kimi getmişdin. Mən heç vaxt yaşamadığım hissləri, qonaq gələndə yediyim, anamın gizlətdiyi şokoladlar kimi gizlədib, həmin hissləri səninlə birlikdə dadmışdım. Uşaq ikən qonaqların gedəcəyini bildiyim halda vaxt keçmirdi sanki. Amma sənin hər an gedəcəyini bilməm gərəkli olduğu halda, bilmirdim. Qonaqlar müvəqqəti olur. "Amma sən mənim getməsi üçün saata baxdığım deyil də, getməməsi üçün bir çay daha təklif etdiyim qonağım idin"...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Güney Azərbaycan bölməsi)

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Atıla Hacızadənin şeirləri təqdim ediləcək. 

Son bir ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihəmiz davam edir. 

 

 

Atıla Hacızadə

 

I.

Dağılmışam mələyim dağların bulaqları tək, 

Dünən tufan dağıdan dəftərin varaqları tək. 

 

Günəş dumanlı şəhərdən küsüb gedən çağdan, 

Lal olmuşam şəhərin səsləri, soraqları tək. 

 

Tükənmişəm qadası, qalmayıb gəlib-gedənim, 

Kasıb məhəllələrin kölgəsiz duraqları tək. 

 

Baxanda gözlərimiz göynəyir, yanır; qamaşır 

Yağışda sahilinin* çırpınan çıraqları tək. 

 

Kütəlmişəm deyəsən, yox daha karım-kəsərim, 

Yalançı inqilabın paslanan oraqları tək. 

 

Yadında vəlvələli şallaq öldürdü məni – 

Dabanlı başmağının taq-taraq, taraqları tək? 

 

Ehey sizə yazıram saxtakar tumançaqlar, 

Qoxuz gəlir bazarın çirkli mustaraqları tək. 

 

Baş ağrı jestləriz qusdurub verir yuxuya, 

Bizim bu mərkəzin** adsız-ucuz araqları tək. 

 

* Sahili: Urmunun şəhər çayında yer tutan park adı. 

** Mərkəz: Urmunun mərkəzi meydanı və bazar ağzı eləcə xilafdan savaba, ağlınıza gələn hər türlü işin görüldüyü bir yerdir. 

 

II.

Kor olmuşam deyəsən, kölgəmi ağır görürəm, 

Nə qədri göz tikirəm çevrədə duman görürəm. 

 

Yenilmişəm gecənin qap-qara qaranlığına, 

Bu zülmətin səhərə çatmağın güman görürəm. 

 

Deşik-deşik deşilibdir əlim, qolum, ayağım, 

Yolun qarış-qarışında sırıq tikan görürəm. 

 

Bu yerdə tapmayıram siz deyən mələklərdən, 

Bəyaz geyimlər içində oranqutan görürəm. 

 

Dediz vətən gətiribsiz bu zindan içrə; amma

Bular pişik deyəni mən niyə siçan görürəm? 

 

Aya? 

Günə? Səhərə? 

Hansına güvənməliyəm? 

Baxınca dəstəyim içrə qara ilan görürəm. 

 

Bir az kənarda gəzin zəhləkar qumarbazlar, 

Ağız dolu qusuram, sizləri hər an görürəm. 

 

Dönüb geri deyəsən tarixin varaq-varağı, 

Baxınca nizə başında yenə qurangörürəm. 

 

Gecə, 

Gündüz, 

Xiyabanda azadlığın bağıran 

Divarların sinəsində nədəndi qan görürəm?! 

 

Biraz kənarda gəzin

Ax... 

Bir iş çıxardacağam, 

Yavaş-yavaş gözümə çox o yan-bu yan gəlisiz... 

 

Çox içmişəm deyəsən, kefliyəm, bağışlayasız, 

Önümdəki kağızın xətlərin zorangörürəm. 

 

III.

Gecənin buz çağıdır, get-gedə itlər ulaşır, 

Qocaman dünya gözümdə əriyib, xırdalaşır. 

 

Əli bağlı, dili bağlı xiyabanda gəzirəm, 

Nə yazıq ki, hərə bir cür sinəsindən alışır. 

 

Gecənin xan çağıdır, göy demə de qan çanağı, 

Qap-qaranlıqda ölüm kölgəmiz ilə sarışır. 

 

Leş yeyənlər şəhərin həndəvərində yığışıb, 

İçki çaqqışdıraraq it ilə çaqqal barışır. 

 

Qorxuluqlar dikilibdir xiyabanlar boyuca, 

Qapıdan, pəncərədən evlərə divlər yanaşır. 

 

Havasın qan qoxu aldı bu vətən adlı yerin, 

Əlim hər bir tərəfə dəysə kəsafət bulaşır. 

 

Güllələr yıxdı yerə əsrimizin asilərin, 

Oxşama qaynayır, üsyan küçədən şəhrə aşır. 

 

Qatı sallaqxanaya döndü bu ölkə elə ki, 

Hər obaşdan vədəsi boynumuza ip dolaşır. 

 

Əlini ver əlimə, düş yola, sil üz-gözünü, 

O qədər ağlamışıq göz yaşımız arxa daşır. 

 

Sözün ən qıssası dostum, sən özün sal-çıx elə 

Ən cavan çağda axı saçlarıma dən yaraşır? 

 

IV.

Nə olar qorxunu gözdən salasan qar çiçəyi. 

Bu qara çarşabı göydən alasan qar çiçəyi. 

 

Nə olar getməyəsən, çəkməyəsən əl buradan, 

Bu ocaqsız evimizdə qalasan qar çiçəyi. 

 

Nə olar çıxma otaqdan, dola əl nərdələrə, 

Çoxlu gözlər tikilibdir solasan qar çiçəyi. 

 

Sən gərək solmayasan qış çağının pərdəsinə, 

Kasalan güzgülərə daş çalasan qar çiçəyi. 

 

*

Şəhərin bağrına xəncər soxulub, qan calanıb, 

Və qaranlıq qucağında sarı güllər talanıb. 

 

Bilməyirsən

İşığı dal küçədə girlədir? 

Bilməyirsən

Günəşi dan çağı zəncirlədilər? 

 

Bilməyirsən

Səsimiz həncərələrdə boğulub, 

Xiyabanlarda yenə qorxulu divlər doğulub? 

 

Hələlik pəncərəmiz yaz çağın erkənləməyib, 

Günəşin dimdiyi zülmət yolağın dənləməyib. 

 

* 

 Nə olar buz sarıyan pillələri çıxmayasan, 

Qırmızı sevdamıza can olarsan qar çiçəyi. 

 

Hörülü saçlarının cilvəsinə aldanma, 

Əl uzalt bəlkə saçından yolasan qar çiçəyi. 

 

Əllərin bağlı, hörüklər dolanıb boynuna ah, 

Səsləyərkən sevirəm mənsə 

Ə___

Ni

Ə___

Taq-taq

Tarataq___.

 

V. 

Sən məni buraxıb düşəndə yola, 

Nə günəş qaraldı, nə yağış yağdı. 

Çaxmağım bir siqar alışdırarkən, 

Qəhərim dırmaşıb gözümü sağdı. 

 

Sevgili günlərin xatirəsini, 

Nə rahat buraxdın ay ağrın alım. 

Nə erkən unutdun, nə ertə dandın,

Yadında deyilmi, yadına salım?

 

“Xəyyamın darışlıq küçələrində, 

Baxışlar bir-birin qucaqladılar. 

O qədər öpüşdük dal küçəsində, 

Kövrəlib dodaqlar qan ağladılar.”

 

İşıqlar sönərkən sanki bürüyür,

Sahili parkını, kədərli anlar. 

Neçə il bərabər addımlasaq da,

Bizi tez unutdu bu xiyabanlar. 

 

Bu şəhər alçaqdır, demişdim sənə, 

Nə qalıbsa bizdən, üzündən silər. 

Küçəsi gizlədər öpüşlərimi,

Sevgimi süpürər, süpürgəçilər. 

 

Sanırdıq pay verib bizi bir-birə, 

Tüpürdüm bu şəhrin sevgi payına! 

Mənə səndən qalan bir üzük oldu, 

O da qismət oldu şəhər çayına. 

 

Ah nədən görmədi göz yaşlarımı –

Bilmirəm bu şəhər sarsaqmı, kormu? 

Yazın tablolarda buranın adın: 

Yarım sevgilərin şəhəri Urmu... 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Narıngül Nadirin şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Vətən

 

Dağdı, daşdı, çöldü vətən,

            ağac vətən, yarpaq vətən,

Adam ölüb yox olmaz ki,

            adam boyda torpaq vətən.

 

Görən, necə dindir vətən,

            hamı ibadət eyləyir?

Görən, necə sevgidir ki,

            hamı eyni donda sevir?

 

Görən, necə yardı vətən,

            rəqibi, əğyarı yoxdur?

Görən, necə aşiqdir ki,

            özgə bir nigarı yoxdur?

 

Ərazisi sevgi boyda,

            xəritəsi qandan keçir,

Görən, necə qandır ki, bu,

            səndən, məndən, ondan keçir?

 

Getdi igid oğlanları,

            getdilər vətən olmağa,

Qorxunc divdən, əjdahadan,

            təpəgözdən qorunmağa.

 

Məlikməmməd xilas edən

            qırmızı almadır vətən,

Axtarma başqa yerdə sən,

            ürəkdə, candadır vətən.

 

Adam-adam dolub-daşar,

            adam-adam yaşar vətən,

Adam-adam çıxıb gedər,

            qürbətə daşınar vətən.

 

Qürbətdən baxanda vətən,

            baxıb ağlamaq üçündür.

Qürbətdən gələndə vətən

            yara bağlamaq üçündür.

 

Sən məni vətən kimi sev,

            səndən uzaq düşsə yolum,

Sən məni vətən kimi sev,

            sevgindən arxayın olum.

 

Qarşıda boşluq var

 

Dolabdan asılıb paltarsız asılqan.

Sümükləri gülür

adamın üzünə.

İndi mən özüm də

dünyanın bir küncündən

asılmış asılqanam

üzü divara sarı...

Hər addım atdıqca

adamlar tökülür əynimdən.

Bir anda

boşalır

bütün izdihamlar.

Qarşıda boşluq var.

 

Baş alıb gedirəm

adamla dopdolu

qatarın içində.

Ürəyimdə şəhərin basabası,

səhərin basabası.

Baş alıb gedirəm.

bir metro qatarında.

Pərçimlənib adamlar.

Kimsə hövsələsizdir

söyür meqapolisi.

Bax budur, maşinistin

gəlir bariton səsi:

- Ehtiyatlı olun! Qarşıda boşluq var.

 

İndi mən də şəhərin

gur vağzalı kimiyəm.

Gah dolub, gah boşalır.

ürəyimdən adamlar.

İndi mənim özüm də

fit verən bir gecə qatarı misalı.

Özündən qaçmaqdır

qaçışın ən ən böyük finalı.

Qarşıda boşluq var...

 

Qanadlarım açılıb

göyün ortasındayam.

Bir quşun qanadında uçduqca uçuram.

Bəs hara gedibdir quşların qatarı?

Bəs bu quş niyə təkdir?

Quşların nə vecinə,

göydəki quşlar üçün

dünya bir yelləncəkdir.

Ürəyim uçunur.

Dimdiyində bir məktub gətirir göyərçin

sevgi məktubudur.

Bu da son sətiri:

Qarşıda boşluq var.

 

Darıxmaq nədi ki...

 

Yaxşı tanıyıram mən

            bu darıxmağı, sırtığın biridir,

Nə qədər yozursan,

            başını qatırsan kirimir.

 

Yaxşı tanıyıram,

            tutub ətəyindən getməz ki,

Yaxşı tanıyıram,

            nə qədər çəksən də bitməz ki...

İnadından dönməz,

            nə bəndəyə baxar, nə də ki tanrıya

Yaşını bilmirəm,

            min illərdir gəlib dünyaya.

 

Darıxmaq nədir ki,

            sənin olanları əlindən buraxmaq,

Sonra da oturub

            bir qucaq dolusu darıxmaq.

 

Darıxmaq nədir ki,

            uçmaq istəyərkən qanadı qırılmaq,

Hər gün axşamüstü

            üfüqə baxaraq saralmaq.

 

Darıxmaq nədir ki,

            ağacda tək qalan, titrəyən son yarpaq.

Bütün sevgilərin bir ucu darıxmaq.

 

Dostum, əlini ver

            ayrılıq sözünü lüğətdən pozduraq,

Dostum, əlini ver

            gedək darıxmağı azdıraq.

 

Qayıtdınmı, dostum

 

Unutdunmu, dostum?

Gizlənpaç oyunu kimidir ömrümüz.

Sən varsan, mən yoxam,

mən varam,

sən yoxsan.

İndi bu şəhərdə

qara div kimidir

böyük göydələnlər.

Böyük göydələnlər dam olmaz,

quşlar yuva qurmaz.

Hanı bu şəhərin neft iyi,

hanı mazut iyi?

Sən özün hardasan?

 

Darıxdınmı, dostum?

Darıxsan, bilet al.

Parisə, Londona,

Ufaya,

Perimə, Hataya...

Hər yerə bilet var,

yetər ki, bilet al.

Şəhərə nə var ki,

atıb getmək olur.

Amma ki, özündən

getmək olmur, dostum.

Bunu sən bilirsən...

Sən bunu bilirsən:

Bütün gedişlərin qiyməti bahadır,

bütün qayıdışlar havayı.

Qarşıda nə var ki, yollardan savayı?..

Qayıtdınmı, dostum?

İndi sən

mənim ölkəmdəki

heç bir xəritədə olmayan şəhərsən -

Çoxdan köçmüş şəhər.

Daha nələr, nələr...

Paslı qıfıl kimidir, bütün xatirələr.

 

Bir də ki,

Günəş eynidir, dostum,

Şəhərin "Tarqovi" küçəsində,

yaxud da ən ucqar dağ kəndinin

ən ucqar guşəsində.

Günəş eynidir, dostum,

yetər ki, sən gülümsə.

Günəş göydədirsə,

gülümsə...

 

Darıxmaqdan başqa

 

Hərdən şəhərin üzünə darıxır adam

tənhalığını sıxır şəhərin alnına.

Baxmır o boyda küçəsinə, dənizinə, vağzalına

darıxmaqdan başqa

heç nə gəlmir ağlına.

 

Hərdən xoşbəxtlik də görünmür gözünə.

Bu boyda dünyada

adam balası kimi oturub darıxmağa

bir yer tapa bilmir özünə.

 

Hərdən şəhəri aldadıb vağzala gətirmək,

aldadıb harasa ötürmək,

aparıb dənizdə üzdürmək,

şəhəri götürüb çiynində gəzdirmək

İstəyir adam.

 

Hərdən şəhərin üzünə darıxır adam

Gül kimi şəhərin üzünə...

 

Burdan bir köç keçdi...

 

Mən keçmişi sevirəm, dost.

Ömürlük sürgündür

heç nə geri dönmür.

Qarşıda qadağan işarəsi.

Qarşıda yol polisi

tənzimləyir meqapolisi.

Ömrümün piyada keçidi hardadır?

Keçmək istəyirəm keçmişə.

 

Mən keçmişi sevirəm, dost.

Keçmiş xatırladır

amma ələ gəlmir.

Zibilliyə atılmış boşqab sınığı

qırıq təbəssümdür.

Boşalmış rezin top

boşalmış dünyadır.

Qırılmış patefon elə hey oxuyur,

bir kimsə eşitmir,

quşlar dimdikləyir səsini.

"Vasmoy" bazarında köhnə əşya satan kişi

qarşısına düzüb keçmişi.

Bəlkə, xırdan ola? Almaq istəyirəm keçmişi.

Keçmiş xatırladır:

Bu dünya bir heçdi...

Yolun kənarında bir yovşan

ətrini burnuna çəkərək ağlayır -

burdan bir köç keçdi...

 

Mən keçmişi sevirəm, dost.

Bütün gedişlərin vağzalı mənəm,

bütün qatarları qarşılayıram.

Keçmişə aparan taksilər

görəsən, neçəyə aparar?

Ünvanı bilirəm:

Darıxdığın yerdən keçir

bütün ayrılıqlar.

 

Mən keçmişi sevirəm, dost

Köklü ağac kimi...

Məktub gözləyirəm

Göylərdən bir yarpaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.08.2024)