“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağla Təbrizdə yaşayıb yaradan Elnaz İslamvəndin şeirlərini təqdim edir.

Elnaz İslamvənd

Təbriz

URMU

O qədər dedilər: “Dənizdir, dəniz”,

Deyirəm bəs sənə göz dəydi, Urmu!

Dərdi təzələsəm hənizdi həniz,

Bilirəm yarana duz dəydi, Urmu.

Al bu göz yaşları Təbrizdən gəlir,

Qıymasan üzünə baxmaram, Urmu!

Biz ana torpağın övladlarıyıq,

Gərəkdir paylaşaq çətin durumu.

Gördün babaların sözü düz çıxdı,

Dedilər: “İçindən yeyilər ağac”.

Duz yeyib duzqabı sındıran oldu,

Daraşdı üstünə hər ac yalavac.

Pisliyi pis etmək ayıbdır, ayıb,

Əti dırnağından ayırmazlar ki?!

Döyüşdə arxadan vurana lənət,

Əsgəri qurşunla doyurmazlar ki?!

Dərdi təzələsəm hənizdi, həniz,

Nə bilim, bəlkə də bir zaman oldu.

İndi duzlağında oynayan uşaq,

Gələcək günlərə Səttarxan oldu!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Ədəbiyyat və İncəsənət" portalı yeni mövsümdə daha yeni bir rubrikasını poeziyasevərlər üçün təqdim edir.

Yaradıcılıq həm özü düşünüb, həm də digərlərini  düşündürməyi bacarmaqdır. Bu istedad isə hər kəsə nəsib olmur.

Hər zamanın öz şairləri olub və olmaqda davam edəcək. Yaddaşlarda isə öz əsərləri ilə zirvəni fəth edən Şairlər qalacaq. Elə bugünki  qonağımız kimi.

İzləyiciləri intizarda saxlamağı sevmirəm, o Şairin misralarını diqqətinizə çatdırıram:

Şəkillənir qələmimdə

Doğulmamış bir adam.

Mən şair deyiləm, yavrum,

Mən bir dəli rəssamam.

Bəli, "Mən şair deyiləm, yavrum"- desə də, bu Şairin misraları ruhumuzu oxşayır.

Beləliklə, rubrikamızın açlışını sevimli şairimiz, qəlbi mərhəmət dolu İbrahim bəy İlyaslı ilə başlayırıq.

-Xoş gördük, əziz İbrahim bəy. Bəzi insanlar var ki, aurasının mənfi enerjisi  onu sevdirə bilmir.

Sizin əsərləriniz kimi ruhunuz da gözəldir. Həmişə istedadlı gənclərin yanındasınız, ən əsası elə ustadcasına  tövsiyələriniz bizlərin yolunda bir mayakdır, var olun, əziz Ustadımız.

İndi isə yeni rubrikamızın formatına görə yaradıcılığınızdan bir şeirin hekayətini öz dilinizdən eşitmək istəyirik.

Əlbəttə, İbrahim İlyaslı yaradıcılığı zəngindir, amma bu an İbrahim bəyin ürəyindən keçən  "Bir şeirin hekayəti"- ni dinləmək istəyirik.

-Əslində, şeirə izah verməklə aram yoxdur desəm, səmimiyyətimə inanın. Çünki ciddi poeziya nümunəsi olan hər şeirin mətn şəkillənməsindən daha çox alt yapısı olur. Oxucu isə bunu ya mətnin məntiqindən çözür, ya da onu bu alt yapının enerjisi ağuşuna alıb aparır. Bəzən, məlum şeiri niyə sevdiyini heç oxucu da izah edə bilmir. Bir kəlmə ilə deyir ki, mənim duyğularıma toxunur, vəssalam. Oxucu düz deyir. Çünki şeir ilk öncə duyğu, sonra isə poetika və dil hadisəsidir.

Şeir yaranmamışdan öncə onun qəlbdə qığılcımı peyda olur. Qığılcım güclü olduqca ətrafını alışdırmağa başlayır və ürəkdən alov püskürür, şairin cismi tonqal misallı yanır. Burda yanğı ilk baxışda mücərrəd görünsə də, alov elə alovdur. Onu görməmək, hənirini hiss etməmək mümkün deyil.

Odur ki, bəzi şeirlərin qığılcımdan tonqala kimi gələn yolunu qismən də olsa dilə gətirmək, söyləmək olar.

Söz konusu mənim 44 günlük Vətən müharibəsinin Şəhid və qazilərinə üz tutub yazdığım “Qarşınızda bir ömür sayqı duruşundayız!” adlı şeirim olsun…

Oradan başlayaq ki, mən Qazax rayonunun xain və mənfur qonşularımızla həmsərhəd olan İncə Dərəsinin Aslanbəyli kəndindənəm. Hələ biz balaca uşaq ikən vaxtilə Azərbaycan torpaqları olmuş yaylaqlara artıq Ermənistan ərazisi olaraq gedirdik. 1970-ci illərdə yaylağa qalxmağımıza müxtəlif bəhanələrlə ermənilər tərəfindən yasaq qoyuldu. 1984-cü ildə isə ayağı yer alan düşmənlər saxta 1969-cu il xəritəsini bəhanə gətirərək Azərbaycanın Qazax rayonu ərazisindən torpaq iddiası qaldırdılar və rayon əhalisinin güclü dirəniş göstərməsinə baxmayaraq, o zamankı Azərbaycan rəhbərliyinin xəyanəti ucbatından 2000 hektardan çox ərazi Ermənistana təslim edildi. Bütün bunlar uşaqlıq, yeniyetməlik və gənclik dövrümüzə təsadüf etdiyindən Vətənə sahiblənmək, doğma yurdu qorumaq, eyni zamanda düşmənə nifrət hissi bizi heç zaman tərk etmədi, əksinə gücləndi. 90-cı illərdən başlayaraq gecə-gündüz düşmənlə səngər-səngərə dayanası olduq. Kəndin erməni kəndləri ilə sərhəd olan otlaq, biçənək sahələrində dinc əhali arasında itkilərimiz oldu, doğma ocaqlarımız atəş altında qaldı, könüllü döyüşçülərimiz Şəhid düşdülər...

Hələ Tovuz döyüşləri yenicə başlayanda aidiyyəti olan qurumlara müraciət edib, ön cəbhədə döyüşən əsgərlərimizin yanında olmaq istəyimi bildirdim. Hər dəfə də, buna ehtiyac yoxdur deyə, - cavab aldım. Amma 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı təkidlə tələb etdiyimi nəzərə alıb, müharibənin 13-cü günü bir qrup ədəbiyyat və incəsənət xadimi ilə ön cəbhəyə getməyimə icazə verdilər. Bir günlüyə də olsa igid əsgər və zabitlərimizin yerləşdiyi kazarmada, onların əhatəsində olduq, səhra hospitalında yaralı döyüşçülərimizlə görüşdük, onların barıt qoxulu hərbi mundirlərinin qoxusunu aldıq, atəş altında olmağın həyəcanını və qürurunu yaşadıq. Hərbçilərimizin Vətən uğrunda döyüş ruhunu gözlərimizlə görüb, canımızda hiss etdik. Döyüşçülərimizin cəsarətini, qorxmazlığını, Vətənin hər qarışı uğrunda Şəhid olmağa hazır olduqlarını gözlərimlə görəndə əmin oldum ki, biz qalib gələcyik.

“Bir şeirin hekayəti”nə uzaqdan başlayıb bəzi mətləblərimi çatdırmaqda məqsədim odur ki, qığılcımdan başlayıb alova qədər gələn yola bir daha nəzər yetirim. Hiss, həyəcan, ağrı, qürur dolu bir şeir, bəzən, əvvəlcə şüuraltı olaraq illərlə qığılcım kimi şairin qəlbində tüğyan eləyir və anidən qəlbdən qopub varağa enir...

Yerdə qalanını, və əslində bu mətnə sığmayan mətləbləri isə şeir özü deyər...

Bu qədər...

İbrahim İLYASLI 

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız

Vətən müharibəsinin Şəhid və qazilərinə

Vətən Sizə can dedi, Vətənə can verdiniz,

Damarları təpimiş torpağa qan verdiniz.

Otuz il otuz yerdən yaraları çatlayan,

Millətə qırx dörd gündə şəfayla şan verdiniz!

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Bir çağrışı bəs etdi Ali Baş Komandanın,

Yüz illərə tən oldu – hökmünə bax bir anın?!

Vahimədən yağılar pərən-pərən oldular,

Haləsi böyüdükcə çəkdiyiniz hilalın.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Belə cəng, belə savaş yer üzü görməmişdi,

Nə dağı, nə dərəsi, nə düzü görməmişdi...

Bu xalq on min doqquz yüz əlli gecə yaşayıb,

On min doqquz yüz əlli gündüzü görməmişdi.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Xan Araz Sizi görcək qəhərlənib ağladı,

Köhlən Xudafərinin şahə qalxdı tağları.

O taydan bir ün qopdu, yer-göy lərzəyə gəldi,

Bu tayda ucalınca sənin zəfər bayrağın!

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Azğın düşmənlərinə çoxları çıxdı yiyə,

Avropa diş qıcadı, Asiya getdi küyə...

Ancaq birə-beş artdı gücünüz, qüdrətiniz,

“Hər zaman yanındayız!”- haykırınca Türkiyə.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Nərənizdən Şuşada qaya qopdu, daş yandı,

O gün qaş qaralmadı, qaralacaq qaş yandı.

DƏMİR YUMRUĞunuzun zərbindən yer titrədi,

Odlu nəfəsinizdən düşmən başa-baş yandı!

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Ruhlar səltənətində ucalıqlar Sizindi,

Uca başlar Sizindi - uca dağlar Sizindi.

Başqa yerdə gəzməsin haqqı haqq arayanlar,

Məmləkətdə haqq olan bütün haqlar Sizindi.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Ürəyim parçalansın, üzüm ağ olsun!- dedi

Heç nəyimiz olmasın, Qarabağ olsun!- dedi.

Bundan böyük ibadət görünməyib cahanda -

Şəhid doğan analar: “Vətən sağ olsun!”- dedi.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

Azərbaycan adını sinənizdən asdınız,

Yeni tarix yaradıb, yeni dastan yazdınız.

Qazi hüzurlarıdır daha səcdə yerimiz,

Şəhid məzarlarıdır ən müqəddəs andımız.

Adınızla tarixə möhürləndi bu payız,

Qarşınızda bir ömür sayğı duruşundayız!

(17.12.2020)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Təranə Turan Rəhmlinin yeni şeirlərini təqdim edir. 

ALLAH, MƏNİ GEC BÖYÜTDÜN...

Allah, məni gec böyütdün,

Nəyə əl atdım gec oldu.

Gecikdiyim hər qapıda

Neçə ümidim heç oldu.

Gec tanıdım səhvi, düzü,

Bu dünyanın dönük üzün,

Qoynuna qısıldım sözün,

Sözdə isinib güc aldım.

Yürüdüm işığa, səsə, 

Zülmətlə nəfəs-nəfəsə,

Uzun yolu gəldim kəsə,

Yenə həyata gec qaldım.

Daldım bir  şirin nağıla,

Qıymadım sehri dağıla, 

Ayıldım yana-yaxıla,

Divlər içində puç oldum.

Fələk namərd oyununda,

Düzün kəndiri boynunda.

Haqq deyib əli qoynunda

Gözləməkdən ağac oldum.

ÖMRÜ  BADA  VERMƏDİM

Ayrıldım məhvərimdən,

Sıyrıldım məhşərindən,

Cin-şeytan çəmbərindən

Səni zikr etdim, Allah. 

Səbrimlə daşa döndüm,

Yazımı qışa  gömdüm,

Dirildim, bir də öldüm,

Yenə şükr etdim, Allah.

Xeyirdən zireh geydim, 

Hər addım şərə dəydim, 

Təkcə haqqa baş əydim,

Haqq yolu getdim, Allah.

Məni erkən seçdi dərd,

Əkdim ümid, biçdim dərd.

Ordusuyla keçdi dərd,

Min kərə bitdim, Allah. 

Qəm daşıdım köçümdə,

Hər boyda, hər biçimdə.

Od alovun içindən

Mənzilə yetdim, Allah.

Divara söz demədim,

Kimsədən söz yemədim, 

Ömrü bada vermədim,

Sözə yüksəltdim, Allah.

YORULDUM, İNANMADILAR

Nağıl sevgilərdə qaldım,

Məni gerçək sanmadılar.

Elə yerdən yaralandım, 

Yara bilib sarmadılar.

Ağrılar içimdə dağdı, 

Zirvəsinə alov yağdı.

Hər dərdə körpəm tək baxdım,

Gəlməkdən usanmadılar.

Söz olub Haqqa deyildim,

Söz üçün ölüb dirildim.

Həyatı yanmaqda bildim,

Ondan mənə yanmadılar. 

Tutundum qələm-silaha,

Yenə də pənah Allaha...

Gücümdən yoruldum daha,

Yoruldum, inanmadılar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

“Uzaq dağların xatirələri” - Nobel mükafatçısı, dünya şöhrətli türk yazıçısı Prxan Pamukun ABŞ-da çapdan çıxan yeni kitabı belə adlanır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçının rəsmi facebook hesabına istinadən xəbər verir ki, kitabda yazıçının kitab onun 2009-2022-ci illərdəki illüstrasiyalı dəftərləri toplusudur. Sizə təqdim etdiyimiz illüstrasiyalar yazıçı-rəssamın fırçasından çıxıbdır. Bu kitab onunla ədəbiyyatın ən vacib səslərindən birini formalaşdıran sənət, mədəniyyət və siyasi cərəyanlarla köklənmiş maraqlı, yaxın bir görüşdür. 

Tərcüməçi Ekin Oklapdır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Xeyrəddin Qocanın hekayəsi  təqdim edilir. 

Sovetlər dövrünün 60-cı illərinin əvvəli idi. Azərbaycanın rayonlarından birindən qırx beş, əlli yaşlarında bir kişi Bakıya gəlir, düz gedir Xalq Təhsili Nazirliyinə. Nazir yerində olmur, qapını döyüb, icazəsiz-filansız girir müavinin kabinetinə, deyir:

-Məni qoyun rayonumuzun Təhsil Şöbəsinin müdiri!

Müavin görür ki, bu kişi çox ötkəm danışır, fikirləşir ki, belələrindən yaxşı rəhbər işçi olar. Soruşur:

-A kişi, siz kimsiniz, nəçisiniz? Sənədlərinizi verin, baxaq...

Kişi özü ilə gətirdiyi arayışları-filanları qoyur masanın üstünə, dillənir:

-Buyurun, bütün sənədlər yerindədir!

Nazir müavini sənədləri gözdən keçirir və təəccüblə soruşur:

-Kişi, sən bircə gün müəllim işləmisən?

Rayondan gələn əsəbiləşir:

-Sizə verdiyim sənədlərin içərisində müəllim işləyib-işləməməyim barədə bir kağız-kuğuz var?

-Yoxdur! Siz traktorçu, kolxozçu olmusunuz. Müəllimlərə necə rəhbərlik edə bilərsiniz? Yox, mən sizi Rayon Təhsil Şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edə bilmərəm! Çıxın, gedin!

Kişi müavinin kabinetinin qapısını çırpıb gedir.

Bir gün sonra həmyerlisi ölkənin Nazirlər Sovetindən Təhsil nazirinin müavininə zəng edir:

-Ə, qodux, bizim uşağı niyə incitmisən?

Müavin heyrət içərisində soruşur:

-Bağışlayın, "uşaq" kimdir?

Yuxarıdakı qışqırır:

-Mənim həmyerlim dünən sənin yanında olub! Onun istəyinə əməl etməmisən, niyə?

-Axı, onun müəllimliyə, pedaqoji işə heç bir aidiyyatı yoxdur! Müəllimlərə necə rəhbərlik edə bilər?

Yuxarıdakı əsəbi şəkildə dillənir:

-Ə, bəs Xruşşov bu boyda SSRİ-yə necə rəhbərlik edirdi? Təcili o kişinin əmrini ver, getsin, işləsin!

Elə də olur. Bir gün sonra rayondan gələn Təhsil Şöbəsinin müdiri kimi rayona geri qayıdır...

Belə-belə işlər...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

MƏNCƏ rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” tanınmış ictimai xadim Eltən Törəçinin fikirlərini təqdim edir. Siz də bir düşünün. Qol gücümü önəmlidir, ağıl gücümü? 

Peşəkar idmançıları qəhrəman etmək insan oğlunun etdiyi ən böyük sarsaqlıqdır. Hamı uşaqlarının ağıl gücü ilə ucalmağını istəyir, amma qol gücü ilə seçilən adamların şəklini divarlara vurur. Guya fiziki güc ilə seçilmək çox böyük işdir? Bu, bəlli düzənlə, bəlli alışqanlıqlarla əldə edilən bacarıqlardır da. Heyvanlar da eyni nəticəni göstərir. Xoruz döyüşü, öküz döyüşü, tarakan qaçışı və sairə. Hansısa iki ayaqlı dəstəsinin topun dalınca qaçması, bir-birini yumruqlaması alqış, heyranlıq qazanmaq üçün yetərlidir.  Amma laboratoriyalarda sağlığını təhlükəyə atan, yerin altını, üstünü araşdıran insanlıq adına hamımızın yaşamını asanlaşdıran tapıntılar, buluşlar (ixtiralar)  edən, elm adamlarının it dəftərində  adı yoxdur.

Budur aydın toplum???

“Əsəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)