Super User
Güneydən Əbasət Purhəsənin lövhələri – “Birinci sual”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Quzey şairlərinin şeirlərindən seçmələri dərc etməkdədir. Bu dəfə Əbasət Purhəsənin yaratdığı lövhələrlə sizləri tanış edirik. . Rubrikanın aparıcısı “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağladır.
Əbasət Purhəsən
Şair Əbasət Purhəsən, 1982-ci ilin avqust ayının 21-də Qaradağın Əhər şəhərində dünyaya göz açıbdır. İllərdir çarpara şeirləri ilə tanınan Əbasət şəhərin Bariz Ədəbi Dərnəyinin (BƏD) başqanıdır.
BİRİNCİ SUAL
Ölümlər şirindi, ölümlər acı,
Yoxsulluq ölümün biridi bəlkə.
Biz hələ dünyadan nə bilirik ki,
O qız, o oğlanın əridi bəlkə?!
Ağaclar köynəyin dəyişir nədən?
Küçədən, küçəyə min sualım var.
Yadımda babamın nağıllarında,
Bir nağıl deyirdi: “Axtaran tapar.”
Axtardım, tapdığım bu gün sən oldun,
Ah qundaq, sənin də dərdin çox imiş.
Inqıltı səsinə analar gəldi,
Heç eləbil sənin anan yox imiş!..
Gözlərimdə yollar, içimdə dağlar,
Səni evlərinə kimlər aparar?
Atalı, analı yetim qundağın,
Bələyin kim açar, başın kim dadar?
Günəş də küsürdü dağın dalından,
Quşlar da göylərdən yığışırdılar.
Sızıltı səsinə can-can deyənlər,
Sadağa tullayıb soruşurdular.
Sən qucağımdaydın, mən oturmuşdum,
Kiçik əllərini üzümə çəkdin.
Dilənçi deyildik, biz qərib idik,
Beynimdə nə varsa gözümə tökdün.
Yolun qırağına kim qoyub səni,
Bəlkə də yenidən Həvva doğubdur!
Bizi göydən yerə gətdiyi kimi,
Səni də cənnətdən yerə qovubdu.
Biz hələ dünyadan nə bilirik ki,
Bir uşaq qolumda, ana olmuşam.
Atası kim ola, anası kimdi?
Birinci sualda hələ qalmışam...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
Uğurlu mətn yazmağın 8 qaydası
Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Ustad dərsləri rubrikasında sizləri “Taxt Oyunları”nın məşhur müəllifi Corc R.R. Martinin “Yazıda müvəffəqiyyət qazanmaq üçün Ən Yaxşı 8 Qayda”sını təqdim edirik. Öncədən onu deyim ki, bu sayaq qaydaların hamısını yaddaş baqajınıza yükləyin, ayrı-ayrılıqda onlar faydalı olmaya bilərlər, amma bir yerdə mütləq fayda gətirəcəklər.
1.Minimalizmi məşq edin. Heç bir uzunçuluq, bol təsvirlər, bədii ifadə vasitələri sizin köməyinizə yetə bilməz.
2. Yazıçılığa romanla başlamayın. Hekayə və esselərlə başlayıb tədricən romana doğru inkişaf yolu gedin.
3. Hər şey bir səbəbdən olur. Səbəbsiz heç nəyi mətnə gətirməyin.
4. Tam qapandırmadan istifadə edin. Yəni, oxucu mətninizə tam qapanmasa yarımçıq ordan qopa bilər.
5. Dürüstlük vacib şərtdir.
6. Xarakterə daxil olun. Xarakterlə yaşayın!
7. Memar əvəzinə bağban olun. Bu bənzətmə adi sözlər deyil, onu dərindən qavramağa çalışın.
8. Fanfiks sizin ədəbi əzələlərinizi çox işlətmir, bunu bilin.
Beləliklə, sizlər 8 qayda ilə tanış oldunuz. Zəruri bir qeyd edim, fanfiks – komikslərin, komputer oyunlarının, YouTube filmlərinin mətnlərindəki vulqarizmlərdir, onlar hazırda ədəbi mətnlərdə dominantlıq təşkil edirlər. Bütün 8 qaydadan yalnız bu sonuncu – 8-ci qayda bizlər üçün yetərli deyil, yəni, bizdə fanfiks dəbi yoxdur. Əvəzində bizim mətnlərdə dialekt və ləhcənin ədəbi mətnə basqısı var. Elə bu da bizim mətnin fanfiksi hesab ediilə bilər. Demək, mətnlərimizi dialekt və şivə basqısından qorumalıyıq.
Azərbaycan mətnində daha bir bəla orfoqrafiya və orfoepiya mətnlərinin sərhədinin olmamasıdır. Yəni, müəllifin mətni ilə obrazın danışığının təhkiyəsi əsla fərqlənmir. Bu da yolverilməzdir.
Gəlin unutmayaq ki, uğurlu mətn yazmaq qaydaları riyazi dəqiqliklə hesablanıb, burda özfəaliyyət keçmir.
Ümidvaram ki, sizlərə faydalı ola bildim. Növbəti həftələrdə Ustad dərslərində görüşənədək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
Poetik qiraətdə Elxan Yurdoğludur – “Bir gün payız olacağam”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poertik Qiraət rubrikasında bu dəfə sizlərə Elxan Yurdoğlunun “Bir gün payız olacağam” şeirini təqdim edirik.
Əllərimi yana açıb qucaqlasam bu dünyanı,
Sevə-sevə bu dünyanın bir adı sən olarsanmı?
Bir sevgi şeiridir. Gözəl lirika nümunəsidir. Oxumağa dəyər.
Xoş mütaliələr.
Elxan YURDOĞLU
BİR GÜN PAYIZ OLACAĞAM
Ulduzlara əl uzatsam, toxunarmı saçlarına?
Dodağıma yağış düşsə, islanarmı dodaqların?
Səhər-səhər rəssam günəş boyayanda üfüqləri
Mən də durub seyr eləsəm, qızararmı yanaqların?
Yarpaqları ovuclayıb misralara səpələsəm,
Şeirlərim ürəyinə yatarmı heç, nar çiçəyim?
Sərçələrə pıçıldasam sənlə dolu duaları,
Yaradanın dərgahına çatarmı heç, hər diləyim?
Əllərimi yana açıb qucaqlasam bu dünyanı,
Sevə-sevə bu dünyanın bir adı sən olarsanmı?
Bu yağışı, bu payızı, bu havanı doya-doya
Ciyərimə çəksəm əgər, varlığıma dolarsanmı?
Taleyinə qarlar yağan, qönçə gülüm, qısıl mənə,
Mən onsuz da şeirlərdə çırtıldayan bir ocağam.
Yağışları yarpaqlarda rəqs eləyən payızı sev,
Unutma ki, bir gün mən də dönüb payız olacağam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
“İrəvan mətbəxindən nümunələr” layihəsində İrəvan küftəsi
Rubrikanı Könül aparır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır.
Bu gün sizlərə İrəvan küftəsinin hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik. Onun bir adı da Daş küftəsidir.
DÜSTUR
§ Ət – 117 qr
§ Düyü – 55 qr
§ Soğan – 20 qr
§ Noxud – 42 qr
§ Çiy yumurta – 7 qr
§ Bişmiş yumurta – 40 qr
§ Kartof – 45 qr
§ Pomidor – 50 qr
§ Tərxun – 11 qr
§ Reyhan – 11 qr
§ Mərzə – 11 qr
§ Zəfəran – 0,1 qr
§ Duz – 4 qr
§ İstiot – 0,05 qr
HAZIRLANMASI:
“Mən balaca olanda yadımdadır ki, anam Fatma xanım daş küftəsini bişirəndə həyəti süpürüb sulayardı, balaca xalça sərərdi, xalçanın üstünə süfrə salıb üstünə ət daşını (çaydan gətirilmiş iri, yastı, qalın daş) qoyardı.
Ət yuyulur, ət dəsmalında qurudulur, doğranır. Ayrıca bir qabda düyü, noxud və bir orta boy kartof bişirilir. Soğan təmizlənib doğranır, mərzə, reyhan, tərxun (qışda qurusu), duz və istiot təmiz yuyulmuş ət daşının üstündə ətlə bir- likdə döyülür. Soğan, bişirilmiş düyü, noxud və kartofla hamısı birlikdə döyülür, duzlanıb istiotlanır. Taxta toxmaqla yaxşı döyüldükdən sonra içinə bir çiy yumurta qatıb, bir tabaqda ət kütləsi çırpılır. Ayrıca bişmiş yumurta qabıqdan təmizlənib, bir qaba yığılır. Sümüklə bişmiş işgənə süzülür. Soğan yağda qızardılır və üzərinə işgənə əlavə olunur. Ətdən küftələr hazırlanır, əldə yuvacıq açılıb, içərisinə bişmiş qabıqdan təmizlənmiş yumurta qoyulur. Sonra əllər duzlu suda isladılır və küftələr yumrulanır. Hazır küftələr qaynar işgənəyə atılır, kəfi alınır və içərisinə zəfəran əlavə olunur. Quru və ya adi lavaş, sirkəyə doğranmış qırmızı baş soğan, tərxun, nar suyu, soğan ilə, qış aylarında isə turşu ilə yeyilir.
Yaz aylarında isə küftənin suyuna alça da əlavə etmək olar. Yumurta quru və ya təzə alça ilə əvəz edilə bilər.
Taxta toxmaq və ət daşı ət döyüldükdən sonra yuyulub qurudulur və onun üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi torbada mətbəxdə saxlanılır. Zəfəran pomidor rubu və sarıköklə də əvəz oluna bilər. Bu cür küftə yumurtasız da bişirilir. Yumurtanın əvəzinə ətin içərisinə alça və ya albuxara qoyula bilər.
Mal əti yapışqan xassəsi alana kimi daş toxmaqla döyülür. Əvvəlcədən düyü və noxud islağa qoyulub ləpələnir. Orta ölçüdə soğan və mərzə də əlavə edilib döyülür. Duz, istiot və yumurta vurulub qarışdırılır. Qarışıq küftələr şəklinə salınır. Soğan yağda qızardılır, üzərinə ətin zəfəranlı işgənəsi və hazırlanmış küftələr, son olaraq isə bibər əlavə olunur. Istəkdən asılı olaraq, küftəyə kartof da əlavə etmək olar Irəvan küftəsi quru lavaşla yeyilir. Bu küftənin dadı bam- başqa olur. Və eyni nüsxədə kartof və pomidor əvəzinə bibərdən istifadə etmək də olar. Küftəyə reyhan, tərxun, zəfəran əlavə etməmək də olar.”
Gülsüm Hüseynova (Makinskaya) (İrəvan şəhəri)
Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
Şəkilinin qızıl balığı
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
Ulduz müğənnilərimizdən biri söyləyir:
-Mən sağlam həyat tərzi keçirirəm. Məsələn, evimizdən Makdonalds restoranına bu gün piyada getmişəm.
2.
Varlının sağ əli qaşınırsa, demək pul gələcək. Kasıbın sağ əli qaşınırsa, demək ekzemadır.
3.
Yollar buz bağlayanda metro toy-bayram edir. Çünki adi vaxtlardakı qara camaata qarda-buzda kostyum-qalstuklu ağ adamlar da qoşulur.
4.
Sən biznes haqqında olan kitablardan gəlir götürmək istəyirsən? Onda onları sat.
5.
Orta yaşlara çatanda həyatındakı ilk qadını unudursan. Qocalanda sonuncunu.
6.
Bir kasıb şəkilinin toruna qızıl balıq düşür. Balıq deyir:
-Cəmi bir arzu deyə bilərsən.
Yəhudi deyir:
-Ha indi Beverli Stritdəki villamın həyətindəki “Buqatti”yə əyləşən məqamda həyat yoldaşım 2 milyon funt dəyərində kullenan qaşlı üzüyü qızımın barmağına keçirib fərəhlə məni süzərək desin: “Əzizizm, indicə bank hesabımızı yoxladım, 7 milyon funt köçürmə gəlib”.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
Bu gün “Sərhədsiz Puşkin” adlı ədəbi-musiqili layihə təqdim ediləcək
Bu gün Beynəlxalq Muğam Mərkəzində dahi rus şairi Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin anadan olmasının 225-ci ildönümünə həsr olunmuş “Sərhədsiz Puşkin” konserti olacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, konsertin təşkilatçısı “BakuOperArt” layihəsinin musiqi rəhbəri, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının baş müəllimi, pianoçu Yuliya Kərimovadır. Onun sözlərinə görə, 2016-cı ildən fəaliyyət göstərən layihənin əsas məqsədi Azərbaycanda opera və kamera vokal musiqisini populyarlaşdırmaqdır.
Təşkilatçı əlavə edib: “Biz konsert proqramını xüsusi olaraq iki bölmədə tərtib etdik ki, Aleksandr Sergeyeviçin şeirləri əsasında hazırlanmış məşhur musiqi əsərləri nadir hallarda ifa olunanlarla əvəzlənsin. Onlardan bəziləri Bakıda ilk dəfə səsləndiriləcək”.
Musiqi layihəsi Azərbaycan və Rusiyadan olan vokalçıları birləşdirəcək. Səhnəyə Azərbaycanın əməkdar artistləri Fəridə Məmmədova (soprano) və İlham Nəzərov (kontrtenor) çıxacaqlar.
Konsertdə xüsusi qonaq qismində beynəlxalq müsabiqələrin laureatı - Moskva, Sankt-Peterburq, Yekaterinburq, Samara, Nijni Novqorod şəhərlərinin ən yaxşı konsert məkanlarında çıxış edən L.V.Sobinov adına mükafatın laureatı Aleksandr Suxanov (bariton) iştirak edəcək. O, həmçinin Avstriya, Böyük Britaniya, İspaniya, İtaliya, Çin, Latviya, Rumıniya, İsveçrə, İsveç, Fransa və Çexiyada uğurlu qastrol səfərlərində olub.
Yuliya Kərimovanın sözlərinə görə, konsert iştirakçılarının beynəlxalq tərkibi Puşkinin həqiqətən əbədiyaşar şair olduğunu bir daha təsdiqləyir. Konsertdə romanslarla yanaşı, iki gənc qeyri-peşəkar oxucunun ifasında Aleksandr Sergeyeviçin poetik əsərləri səslənəcək.
Konsert proqramında Sergey Raxmaninovun “Aleko”, Mixail Qlinkanın “Ruslan və Lyudmila” və Pyotr Çaykovskinin “Yevgeni Onegin” operalarından parçalar səsləndiriləcək.
“Bu operaların mətnləri Puşkinə məxsusdur, ona görə də layihənin əsas ideyası onun şeirlərini, sözlərini eşitməkdir. Biz ictimaiyyət üçün musiqili sürpriz hazırlamışıq. Üç bəstəkarın hər birində Puşkinin sətirlərinin necə ahəngdar səsləndiyini nümayiş etdirəcək “Oxuma, qarşımda, gözəl” romansını üç bəstəkarın əsərlərində təqdim edəcəyik. Bu seçimlərin bəzi xüsusiyyətlərini izləmək maraqlı olacaq. Dinləyicilər isə özü üçün ən yaxınını seçə biləcək...”, -deyə Yuliya Kərimova diqqətə çatdırıb.
Rus və Azərbaycan bəstəkarlarının kamera və vokal əsərlərində böyük klassikin poeziyasının müxtəlif səslər palitrası ilə təqdim olunacağı ədəbi-musiqili gecənin sirli ab-havası, şübhəsiz ki, dinləyicilər qarşısında sənətkarın ən incə təcrübə və hisslərini oyadacaq.
Yuliya Kərimova bildirib: “Puşkinin poeziyasında çoxlu Şərq çalarları var. Biz rus şairinin ictimaiyyətin musiqidə eşidəcəyi bu xüsusiyyətini xüsusilə vurğuladıq. Proqrama İsmayıl Hacıbəyovun, Qara Qarayevin və Ədilə Hüseynzadənin poetik və musiqili əsərlərini harmonik şəkildə birləşdirən heyrətamiz zəngin nömrələri daxil etmişik ki, bu da sənətin böyüklüyünün həmişə zamandan və onun hüdudlarından kənarda olduğunun daha bir təsdiqidir”.
Konsert proqramına, həmçinin Aleksandr Darqomıjski, Nikolay Rimski-Korsakov, Aleksandr Borodin, Modest Mussorgski, Miliya Balakirev, Aleksandr Qlazunov, Sergey Raxmaninovun əsərləri daxil edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Aysel Xanlarqızı ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL
Bir qatar göndərirəm bir biletin ardınca,
Boğuluram içimdə, olanları dadınca…
Sonuncu sərnişintək çıxıram qollarından,
Yığıb çamadanlara nəyim varsa, qadınca,
Səni bağışlayıram…Səni bağışlayıram.. ( Aysel Xanlarqızı)
Aysel xanım nəyi istəsə də bağışlaya bilməz?
CAVAB
Əslində bağışlamaq mənəvi rahatlıqdır. Amma bu o demək deyildir ki, bağışladıqdan sonra hər şey əvvəlki kimi olur… Xeyr. Bağışlanmağı çətin olanları həyatımın, qəlbimin uzaq bir nöqtəsinə göndərirəm…
Ona görə də şeirimdə dediyim kimi –
Sonuncu sərnişintək çıxaram qollarından…
Səni bağışlayaram…
Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
İntizar ədəbiyyatı - Balaş Azəroğlu, "İnqilab şairiyəm"
Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Şairlər adətən öz yaradıcılıqlarında şeirlərimi yaxşı-pisə ayırmırlar, “şeir övladdır, övladın da yaxşı-pisi olmaz” deyirlər. Bu cəhətdən Balaş Azəroğlu istisna təşkil edir. Məsələn, o, “İnqilab şairiyəm” adlı şeirini seçdirir. Bu şeir mənim həyat proqramımın ilk qaranquşudur" söyləyir.
Düşünürəm, bu şeiri oxumaq oxuculara xoş olar.
Mən nə şah, mən nə sultan, nə yaraşıq, nə ziynət,
Nə əfsanə, nə mələk, nə saray, nə səltənət,
Nə qədim əsrləri yada salıb ağlayan,
Nə ömrünü qəzələ, mərsiyəyə bağlayan,
Nə dövrün hakiminə şeir yazıb pul alan,
Nə cəlladlar önündə həyat üçün alçalan,
Nə peymana, nə saqi, nə sərab şairiyəm,
Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm.
Mən əyilib hakimin əllərindən öpmədim,
Şeirimi çiçək kimi ayaqlara səpmədim.
Nə aciz bir bəndəyəm, nə satılmış bir qulam,
Nə saray məddahıyam dərgahlardan qovulam.
Mən ellərin oğluyam, ellər böyütmüş məni.
Şeirim eldən alıbdır bu ilhamı, qüvvəni.
Mən nə şam, nə pərvanə, nə rubab şairiyəm,
Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm.
Mənim könül dəftərim bənzəyir gülüstana,
Onda yer verilməmiş qarlı qışa, tufana,
Bir bahar ətri vardır hər şeirimdə, sözümdə,
Baharın həsrətilə yaşayıram özüm də.
Mən əl açıb göylərdən diləmədim azadlıq,
Mənim arxalandığım onlardan daha artıq.
Ölkələr həsrət çəkən afitab şairiyəm,
Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
“Payızın leysan yağışı uçuq damlarından içəri keçməsəydi, əl çəkməzdi...”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Nemət Mətinin “Nazirə” hekayəsini təqdim ediləcək.
Beş yaşına qədər həyatı monoton keçmişdi. Nazirənin atasının başına gələn bədbəxt hadisə hər şeyi dəyişdi. Hərbi silah-sursatı qoruyan hərbçi atası onları yaxşı dolandırırdı. Evləri hərbçilərə verilən köhnə daxma olsa da, qarınları tox idi. Bir gün gecə hərbi anbarın damından oğrular içəri soxularaq baha qiymətə satılacaq maşın hissələrini oğurlayır. Nazirənin atası anbara cavabdeh olduğu üçün məsuliyyət boynunda qalır. Məhkəmə qurulur. Hakimin qərarı ilə atasına yüksək məbləğ ödəmək cəza kimi kəsilir. Əks təqdirdə dörd il altı ay həbsxanada çürüməli olacaq. Nazirənin anası əl-ayağa düşür. Qızılları satır. Bir az qohumlardan pul toplayır. Lakin bəs etmir. Ata-anası illər öncə rəhmətə getdiyi üçün məcbur qalıb qayınatasına ağız açır. O isə ayağını yerə dirəyib oğlu üçün pul vermir. Daş sifət alıb son sözünü deyir:“Oğluma görə milçək də satmaram. Kişi türmədə yatar”.
Ata soyuq zindan divarlarına məhkum oldu. Nazirənin anasının saçları bir günün içində ağardı. Çətin həyat hələ qarşıda idi. Ana məcbur qalıb iki ağır işə düzəldi. Qabyuyan və xadimə. Bir işdən çıxıb o birinə gedirdi deyə, Nazirə və qardaşı evdə ikilikdə qalırdı. Bütün günü dalaşırdılar. Yola getmirdilər. Ana yorğun-arğın evə qayıdanda nəvaziş, qayğı, diqqət istəyən uşaqlar, xüsusən də Nazirə müxtəlif bəhanələr eşidirdi:“Başım ağrıyır”. “Gedin yatın”. Nazirə tək qalmışdı. Həftə sonlarına nifrət edirdi. Həyətdə yaşıdları ilə oynayanda ataları evə qayıdan uşaqlar onların qarşısına qaçaraq qucaqlaşır, hədiyyələri alır və ürəkdən sevinirdilər. Nazirə yola baxırdı. Gəlməyən atasını gözləyirdi. Arabir qonaq gələn dayıqızı da ona acıq verirdi. Nazirə yanında olanda atasını qucaqlayıb azı əlli kərə “ata” deyirdi.
Nazirə atasının şəklini cibində gəzdirirdi. Arabir, xüsusilə gecələr şəklə xeyli baxdıqdan sonra dəfələrlə öpürdü. Tək ömür sürməkdən qorxurdu.
Onun üçün ayda bir bayram var idi. Atasının yanına aparıldığı gün. Ev yeməkləri və siqaret dolu çantanı anası güc-bəla ilə həbsxananın qapısına qədər daşıyırdı. Uzun-uzadı növbədə yer tutmaq lazım idi. Nazirə həyəcanla atasını görəcəyi anı gözləyirdi. Səhərdən günortaya qədər beş qapı keçirdilər. Hər qapıda onları və gətirdiklərini yoxlayırdılar. Yarpaq dolmasının içinə qədər baxış keçirilirdi. Nazik, uzun dəmiri içi dolu farş olan yarpağa batırıb çıxarırdılar. Nazirə, qardaşı və anası yorğun halda beş qapını keçəndən sonra kafe kimi bir yerə çatırdılar. Orada da gözləməli olurdular. Cəza çəkənləri gətirənə qədər. Atası gələndə Nazirə sevincindən onun üstünə qaçırdı. Atasını bərk-bərk qucaqlayıb qoxulayırdı. Sonra bir stol arxasına əyləşib söhbət edirdilər. Nazirə həmişə atasının qucağında otururdu. Başını sinəsinə söykəyirdi. O bilirdi ki, atası ona hər görüşdə pul verəcək və qız sevincindən nəinki həbsxanaya, hətta yerə-göyə də sığmayacaq. Amma atasında pul haradan? Ömür-gün yoldaşından gizlicə pulu alıb qızına uzadırdı. Evə qayıdanda Nazirə qardaşına acıq verib deyirdi:
“Gördün? Ata mənə pul verdi. Sənə yox!”
Qardaşı yaşca ondan böyük olduğu üçün həssas məqamlarda dinmirdi. Belə kövrək qızın xətrinə kim dəyər?
Dözülməz günlər payızda başlayırdı. Payızın leysan yağışı uçuq damlarından içəri keçməsəydi, əl çəkməzdi. Evi su basmasın deyə, evdə nə dərin qab var idisə, hamısı döşəməyə düzülürdü. Hətta bir dəfə elə güclü yağış yağdı ki, tavanın bir hissəsi uçdu. Nazirənin yatdığı köhnə yataq mebelinin yanına düşdü. Xoşbəxtlikdən heç kim zədələnmədi.
Evin divarlar o qədər nazik idi ki, bir təpiyə aşırmaq olardı. Amma ən çətini qış ayları idi. Soyuq olmasın deyə, çatlamış pəncərə şüşələri qalın salafanla örtülürdü. Yenə də dişqıran şaxtanın qarşısını almaq olmurdu. Ona görə qışda ya dayı, ya da xalagilə köçürdülər. Adamın Allahı var. Obiri qohumlara baxmış dayı və xala onlara yaxşı baxırdı.
Dörd il altı ay babasıgil Nazirədən, qardaşından, gəlinlərindən xəbər almadılar. Bir dəfə zəng edib hal-əhval tutmadılar. Belə daşürəkli insanların ucbatından Nazirə gün-gündən həyatdan soyuyurdu. Öz içinə çəkilirdi. İnsanlarla az-az danışırdı. Lakin ürəyində bir ümid vardı. Atası qayıdacaq. Onu əzizləyəcək, bağrına basacaq, onunla xeyli danışacaq, deyəcək, güləcək. Lakin belə olmadı. Ata qayıdandan sonra monoton, qayğılı həyat başladı. Ata iş-ev, ev-iş... Elə ana da həmçinin. Uşaqlar böyüdü. Təhsil aldı. Amma Nazirə öz balaca dünyasından çıxmadı. Təkcə kitablarla ünsiyyətdə olurdu, desək, yalan olmaz. Drayzerin “Kerri bacı” romanı ona doğma gəlirdi. Üç dəfə oxumuşdu.
Hər dəfə məktəbdəki hadisə Nazirənin yadına düşəndə qəribə olurdu. Müəllim “Yay tətilini babamgildə necə keçirdim” adlı inşa vermişdi evə. Heç nə yazmayan Nazirə dərsdə dişini damağına sıxıb oturmuşdu. Şagirdlər bir-bir uca səslə yazdıqlarını oxuyurdu. Xoşbəxtlikdən sıra ona çatanda zəng çalınmışdı.
Uşaqlıqdan otağına bağlı idi. Hələ altı yaşı olanda otağında özünün xəyal etdiyi Tanrı ilə danışırdı. Şikayətlənirdi. Nə etmişəm, nədir mənim günahım? Atası üçün dua edib ağlayırdı. Əsəb və fikirlərlə yol yoldaşı olmuşdu. Əsəbiləşəndə üzdə bildirmirdi. İçində ağladığı üçün böyüyəndə xəstəlik aşkar olundu. Xroniki qastrit.
Üçüncü kursda oxuyanda Nazirənin nənəsi yatağa düşdü. Ölüm ayağında oğlu yanına getdi. Nazirənin anası da ərinin xatirinə uşaqları götürüb ərinə qoşuldu. Nənə ölüm ayağında belə uşaqları soruşmadı. Nazirə gecələr ağlayırdı. Babasının üzünə baxmırdı. Neçə dəfə özünə söz vermişdi ki, babanı görən kimi hər şeyi üzünə deyəcək. Amma bacarmadı. Ağladı, hey ağladı.
Nənə ölən gün dayısıgilə apardılar Nazirəni. Ürəyində sevinirdi. O evdə qalmaq işgəncə olardı. Bir həftə ərzində nənə-babasının evində qalan valideynlərinin yanına qayıtmaq istəmədi. Mərhumə dəfn olunandan bir neçə ay sonra Nazirəni qara mərmərdən boylanan nənənin yanına aparmaq istəsələrdə, özünü yerə vurdu. Ağladı, zarıdı, yaxın getmədi. Uzaqdan iri, qara mərmərə və dörd tərəfi, üstü dəmirlərlə əhatələnmiş əraziyə soyuq-soyuq baxdı. Ürəyində simic və ürəksiz babasını söyürdü. Oğluna vermədiyi pullarla həm arvadına, həm də özünə qara mərmərdən başdaşı sifariş vermişdi. Üstəlik, qəbristanda yer götürüb çardaq düzəltdirmişdi. Nəyə lazımdı belə dəbdəbəli başdaşı, əgər səni heç kim sevmirsə, yanına gəlib ziyarət etmirsə, şəklini öpmürsə? – deyə o düşünmüşdü...
Bir il keçməmiş babası da vəfat etdi. Nə qədər qəribə səslənsə də, Nazirə sevinirdi. Elə bil çiynindən qarışqa yükü götürülmüşdü. İllərin acığını çıxmışdı.
İndi rayona, ata yurduna gedirdi Nazirə. Hər dəfə həyətə düşəndə çevrilib dörd yaşlı uşaq olurdu. O qayğısız, heyva ətirli günlərə qayıdırdı. O həyətdə böyüməyən Nazirə qalmışdı. İyirmi iki yaşı olmasına baxmayaraq, atasından yelləncək asmağı istəmişdi. Sonra dondurma, gəlincik...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
YARADICILIQ EMALATXANASInda Fərqanə Səfərli
Əziz izləyicilərimiz, bu gün "Yaradıcılıq emalatxanası"nın qapıları qonağımız Fərqanə Səfərliyə açıldı.
Həkim xanım sözün ruhun şəfası olduğunu çox gözəl bilir, çünki o da öz qələminə duyğularını pıçıldamağı çox sevir.
Hələ bu yaxınlarda yeni nəşr olunmuş "Dua çərpələngi" adlı şeir kitabı da Fərqanə xanımın duyğularının şahididir.
-Xoş gördük, Fərqanə xanım. Bayaq vurğuladığım kimi ruha şəfa verən ilk sözlərdir, sonra müalicə. İlk şeir kitabınızın adını nə üçün “Dua çərpələngi" seçdiniz?
Zəhmət olmasa, bu kitaba daxil olan şeirlərinizin mövzuları barədə bir az məlumat verin.
-Təşəkkür edirəm, Ülviyyə xanım, məni də "Yaradıcılıq emalatxanası"na dəvət etdiniz.
Doğru buyurdunuz, insanların şəfasını təmin etmək, onların fiziki sağlamlığı ilə başa çatmır, həkimlikdə ruhən bu işi hiss etmək lazım gəlir. Xəstələrlə söhbət, onların gözlərində həyat işığını görmək, ümidi hiss etdirmək, bir sözlə ruhuna toxunmaqdır vacib olan.
"DUA ÇƏRPƏLƏNGİ" şeirlərimdən birinin adıdır, kitabı eyni adla adlandırmağım isə təsadüfi deyil. Hər kəsin uşaqlıqdan Allahı tanıması, ona inancı, bağlılığı olur və nədənsə uca Tanrını daha güclü hiss etmək üçün onu yüksəklikdə, açıq səma altında düşünmək bu içsəl bağı möhkəmləndirir. Çərpələng uçurmaq bildiyimiz kimi adətən uşaq yaşlarının əyləncəsi olur, mənim də erkən yaşlardan Yaradanı qəlbimdə duymağım, sevməyim, ondan dilədiyim arzularım olub və hər zaman İlahi ədalətə inanmışam. Bunu kitabın üz qabığında da düşünərək böyük mənlə kiçik mən arasındakı ahəngliyi gözləmək istəmişəm.
Tanrım, özün görürsən,
Dua çərpələngimi.
Yapışmışam ipindən,
Onun ən nəhənginin...
Kitaba daxil olunan şeirlər müxtəlif dövrlərdə qələmə aldığım şeirlərdir. Mövzu olaraq daha çox ümidlər, onların gerçəkliyi, Allahın dünya üzərindəki ədaləti, hökmü və insanlığın bunun müqabilində şəfalanması durur. Bəzi şeirlərimdə fərqlilik yaratmaq üçün tibbi ifadələrdən də istifadə etmişəm. Məsələn : "Beş nömrəli palata", "Sən" xəstəliyi və s.
Arzu edirəm ki, hər kəsin öz ruhundakı dua çərpələngi enməsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.04.2024)
