Super User
Konsertlər təxirə salınır
Türkiyədə 3 mindən çox insanın həyatına son qoymuş zəlzələyə görə 7 günlük milli matəm elan olunub. Bu səbəbdən ölkədə bayraqlar yarıya endirilib, müxtəlif mədəniyyət tədbirləri, konsertlər təxirə salınıb. Bu təşəbbüsə Azərbaycan telekanalları da qoşulub, əyləncəli proqramların yayımını dayandırıb.
Bu günlərdə Bakıda bir neçə türk məşhurunun konserti gözlənilir ki, onların da keçirilib-keçirilməyəcəyi sual doğurur. Onlar arasında “Anadolu Ateşi” rəqs qrupu (8 fevral), Mahsun Kırmızıgül (12 fevral), Öykü Gürman (14 fevral) və Sertab Erener (14 fevral) var. Bununla bağlı təşkilatçılara sorğu ünvanlanıb.
“Mega Müzik” şirkətinin rəhbəri Murat Tayfur “Qafqazinfo”ya bildirib ki, fevralın 14-də keçiriləcəyi gözlənilən Öykü Gürmanın konserti təxirə salınıb. O, tədbirin yeni tarixini hələlik açıqlamayıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”in əldə etdiyi məlumata görə, “Anadolu Ateşi” rəqs qrupunin konserti də baş tutmayacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Qəhrəmanlar unudulmur!
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin Mərkəzi Kitabxanasının İnformasiya-resurs şöbəsi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Mübariz İbrahimovun anadan olmasının 35 illiyi ilə əlaqədar “Mübariz İbrahimov – 35” adlı videoçarx hazırlayıb.
Baş İdarədən verilən məlumata görə, videoçarxda Azərbaycanın qəhrəman oğlu Mübariz İbrahimovun ömür və keçdiyi şərəfli döyüş yolu haqqında məlumat verilir.
“Şəhidliyin, qəhrəmanlığın məkanı, zamanı olmur. Xalqımızın şanlı tarixi çoxlu sayda qəhrəmanlıq səhifələri ilə zəngindir. Azərbaycanın igid oğlu Mübariz İbrahimov üçün Vətən hər şeydən üstün, hər şeydən qiymətli və hər şeydən uca idi. O, Vətəni qorumağı, şəhid olmağı bir övlad kimi şərəf borcu sayırdı”, - kimi fikirlərin yer aldığı videoçarx kitabxananın YouTube kanalında yerləşdirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Ruslar Qoqolun maskasını hərraca çıxarır
19-cu əsrin böyük rus yazıçısı Nikolay Qoqolun ölümdənsonrakı maskası hərraca çıxarılıb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” TASS agentliyinə istinadən məlumat verir.
Məlumata görə, “Litfond” hərrac evində əntiq əşya - 1852-ci ildə Nikolay Ramazanov tərəfindən gipsdən hazırlanan maska 250 min rubl (6000 azn) başlanğıc qiymətlə satışa çıxarılıb.
Sabah keçiriləcək hərracda digər lotlar da - 1580-ci ilin “Əhdi-cədid”i, bəstəkar Dmitri Şostakoviçin şəxsi məktubları və Mixail Bulqakovun avtoqrafı yer alıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
“Əvvəllər belə oxumağa görə adamı tutub salardılar dəlixanaya”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir. Növbəti təqdim edilən Valeh Kərimovdur.
VALEH KƏRİMOV
(1944)
***
Sumqayıt teatrında “Qarışqa yuvası” pyesinin məşqləri gedirdi. Müəllif də bəzi məşqlərdə iştirak edirdi. Mən dramatik, sadəlövh və kommunizm sevdalı bir veteranı oynayırdım. Bəzən aktyorlar dialoqlara yerli-yersiz sözlər əlavə edirdilər, müəllif birmənalı şəkildə bunun əleyhinə idi. Təcrübəmə arxalanıb mən də öz yerimə bir neçə əlavə etmişdim. Məşqdən sonra aktyorlar müəllifdən fikirlərini soruşdular.
– Düzünü deyin, mənim əlavəm necə idi? – aktyorlardan biri xəbər aldı.
– Açığını deyim ki, çox pis.
– Bəs mənim? Məncə, bunu saxlamaq olar.
–Fikirlərimi sizə açıq deyəcəyəm, biz burada rejissorla da məsləhətləşdik, əlavələr qətiyyən yerində deyil, tamaşaya şitlik qatır.
Beləcə, aktyorların əksəriyyəti etdikləri əlavələrlə bağlı müəllifin birmənalı etirazı ilə qarşılaşdılar. Mənsə susub qalmışdım. Hər kəs sözünü deyib bitirəndən sonra müəllif üzünü mənə tutdu:
– Valeh müəllim, bura da qeyd eləmişəm, sizin əlavəniz lap yerindədir. Mütləq onu saxlayın. Tamaşada da deyin, “əvvəllər belə oxumağa görə adamı tutub salardılar dəlixanaya”… Qoy o qalsın…
Bax belə! Ən inamsız mən idim, yalnız mənim əlavəm keçdi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Bu gün “Əsli və Kərəm” operası nümayiş olunacaq
Bu gün - fevralın 8-də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəylinin “Əsli və Kərəm” operası nümayiş olunacaq.
Leyli və Məcnun qədər məşhur olan Əsli və Kərəm dastanı fədakar məhəbbətin gücünü və insanın mənəvi gözəlliyini tərənnüm edən bir süjetə malikdir. Əsas rolları Əməkdar artist Elnur Zeynalov, aparıcı solistlər Rəvanə Əmiraslanlı və Taleh Yahyayev ifa edəcəklər.
Tamaşanın dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva, rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Hacıyevdir.
Biletləri teatrın kassası ilə yanaşı, şəhərin bütün kassalarından və iticket.az saytından əldə etmək olar.
Qeyd edək ki, opera ilk tamaşasından böyük müvəffəqiyyət qazanaraq uzun və maraqlı səhnə ömrü olan əsərlər sırasına daxil edilib. “Əsli və Kərəm”in ilk tamaşası 1912-ci il mayın 18-də indiki Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının binasında olub. Tamaşanın rejissoru Hüseyn Ərəblinski, dirijoru isə Üzeyir Hacıbəyli idi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Uğur qazanmaq üçün lazım olan 15 keyfiyyət - Sağlamlıq və fiziki durumun qənaətbəxş vəziyyəti
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini sizlərə təqdim edir
Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.
Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı parametrləri xüsusi olaraq qabardardım:
5) Sağlamlıq və fiziki durumun qənaətbəxş vəziyyəti.
Bəşəriyyət tarixində insan üçün sağlamlıqdan vacib bir nəsnənin adını çəkə bilən şəxs hələ mövcud olmayıb, olmayacaq da. Məşhur deyimdir, sağlam bədəndə sağlam da ruh olar.
Fiziki durumu zəif olan, xəstə olan insanın uğura doğru yolu, təbii ki, əngəllənir. Öncə özünü sağalt, fiziki durumunun qeydinə qal, sonra uğur yoluna çıx.
Məncə, hər bir insan xəstələnib həkimə getmək əvəzinə xəstələnməmək üçün həkimə getməlidir. Sağlam həyat tərzi – sağlam qidalanmaq, fiziki hərəkətdə olmaq, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq, təbiətlə vəhdətə sığınmaq – bax bütün bunlar uğur qazanmaq istəyən insanın xarakterik xüsusiyyətləri olmalıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02. 2023)
Bu gün Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri çıxış edəcək
Xəbər verdiyimiz kimi Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə gənc istedadların üzə çıxarılması, onların yaradıcılıq axtarışlarının dəstəklənməsi istiqamətində “Gəncliyin səsi” festivalı keçirilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, təşkil olunan konsertlər Azərbaycanın müxtəlif mədəniyyət müəssisələrini əhatə etməkdədir. Festival çərçivəsində bir sıra konsertlər Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının və Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının səhnəsində keçirilir.
Bu gün - fevralın 8-də M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun rəhbərliyi ilə Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri çıxış edəcək. Orkestrin gənc solistləri öz ifalarını dinləyicilərə təqdim edəcəklər.
Xatırladaq ki, fevralın 6-da F.Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının səhnəsində “Gənclərə dəstək” layihəsi iştirakçılarının konserti keçirilmişdi. Gənc solistlər rəngarəng ifaları ilə çıxış etmişdilər.
Daha öncə - fevralın 3-də isə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində dirijor Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri çıxış etmişdi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
“Sənətə və sənətkarlara verilən yüksək dəyərə görə minnətdarıq!”
Azərbaycan peşəkar milli teatrının yaradılmasının 150 illiyinin təntənəli şəkildə qeyd olunması haqqında Azərbaycan Prezidentinin imzaladığı Sərəncam ölkənin teatr ictimaiyyətinin sevincinə səbəb olmuşdur. “Ədəbiyyat və incəsənət” bu sərəncamla bağlı C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının direktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru İftixar Piriyevin ürək sözlərini diqqətinizə çatdırır.
Teatr ictimaiyyətinin, eləcə də bütün teatrsevərlərin fövqəladə sevincinə səbəb olan Azərbaycan peşəkar milli teatrının yaradılmasının 150 illiyinin təntənəli şəkildə qeyd olunması haqqında imzalanan Sərəncam Azərbaycan teatr sənətinə və sənətkarlarına böyük diqqətin və qayğının təzahürü, eyni zamanda, bütün teatrsevər insanlara çox böyük töhfədir. Biz, İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının kollektivi və İrəvan teatrsevərləri 2022-ci il iyulun 14-də ölkə rəhbərinin müvafiq Sərəncamı ilə böyük sevinc hisslərini yaşamışdıq və bu hisslərlə əlbəttə ki, Azərbaycan teatr sənətinin yaranmasının 150 illiyi haqqında imzalanacaq Sərəncamı da səbirsizliklə gözləyirdik. Çünki biz – Azərbaycan xalqı çox az-az xalqlar sırasında yer tutanlardanıq ki, həmişə, hər bir sahənin Prezident diqqətində olduğuna əminik, bunu illərdir ki, görürük. Bizim ölkə başçısı heç bir sahəni diqqətdən kənarda qoymur, öz qayğısını əsirgəmir. Vaxtaşırı bütün sahələrin inkişafını təmin etmək üçün ruhverici sərəncamlarla onların hər zaman yanında olduğunu göstərir. Hətta fərdi insanların rifahının diqqətdən kənarda qalmamasına da böyük diqqət yetirir. Bu münasibət artıq bir dövlət proqramı səviyyəsində aparılır.
Azərbaycan peşəkar milli teatrının yaradılmasının 150 illiyi münasibətilə imzalanan ali Sərəncam təkcə bizə bayram əhval-ruhiyyəsini bəxş etməmişdir. Təbii ki, bu böyük hadisə çağdaş teatr sənətini yaşadanların əməyinə göstərilən böyük münasibətidir, lakin bu münasibət ən çox da bu sənətin banilərinin ruhlarına olan ehtiramın göstəricisidir. Bu göstəricini bəlkə də bir anlıq sevinc hisslərinə qapılan bəzi duyğusal sənətkarlar ilk baxışda nəzərdən qaçıra bilərlər, bu təbii haldır. Ancaq dərindən fikirləşdikdə görünür ki, bu Sərəncam öz məzmunundan da göründüyü kimi, sənəti yaradan fədailərin vaxtilə çəkdikləri əziyyətin 150 ildən sonra diqqətə alınması və onların əməyinin dəyərləndirilməsidir. Heç şübhəsiz ki, öz sələfləri ilə qürurlanan və onların mirasını fədakarcasına qoruyub-saxlayan, gələcəyə daşıyan müasir sənətkarların da əməyinin və əzminin qiymətləndirilməsidir.
Teatr sənəti haqqında danışarkən biz, təbii ki, təkcə Ana Teatr barəsində düşünmürük. Tiflis Azərbaycan Teatrını, İrəvan Azərbaycan Teatrını, Dərbənd Azərbaycan Teatrını, vaxtilə Aşqabadda fəaliyyət göstərmiş Azərbaycan Teatrını, Qarsda Səttar Güldürün yaratdığı və böyük lider Atatürkün də diqqətini çəkən Qars Azərbaycan Teatrını və heç şübhəsiz ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bütün teatr ocaqlarını yad edirik. Onların yaradıcılarını və sabaha daşıyan sənətkarları ehtiramla anırıq.
İnanırıq ki, bu gün Azərbaycan teatrının banilərindən biri, böyük sənətkar Hüseyn Ərəblinskinin, Azərbaycan teatr salnaməsində mühüm yer tutan sənətkarlar –Mirzağa Əliyev, Sidqi Ruhulla, Abbas Mirzə Şərifzadə, Ülvi Rəcəb, Mərziyə Davudova, Əliqulu Qəmküsar, Üzeyir bəy Hacıbəyli, Zülfüqar Hacıbəyov, Mustafa Mərdanov və saysız hesabsız korifeylərin, eləcə də Tiflis Azərbaycan Teatrının görkəmli sənətkarları Mirseyfəddin Kirmanşahlı, Mirzəxan Quliyev, Göyərçin xanım, İbrahim İsfahanlı və başqalarının, o cümlədən İrəvan Azərbaycan Teatrının yaradıcısı Məşədi İsmayıl Hacı Kazımzadənin, İrəvan Teatrının həyatında ciddi dönüş yaradan görkəmli maarifçi-pedaqoq Firidun bəy Köçərlinin, Eynəlibəy Sultanov, Cəlil Məmmədquluzadə, Yunis Nuri, Mirzə Cabbar Məhəmmədzadə, Mustafa Rəcəbov, Asif bəy Səfibəyov, Həsən Əliyev kimi ziyalıların və ümumən adlarını çəkə bilmədiyim, ehtiram etdiyim bütün sənət fədailərinin ruhları şaddır.
Azərbaycan peşəkar milli teatrının 150 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı bizə belə bir meydan yaradır ki, biz sənətimizin yüksək əyyarını qoruyaq, durmadan inkişaf etdirək, gələcək nəslə ləyaqətlə ötürə bilək. Teatr sənətinin inkişafı üçün Azərbaycan lideri müxtəlif sərəncamlar imzalamışdır. Bu sərəncamlar sırasında Dövlət proqramı da xüsusi yer tutur. Həmin proqramın bir hissəsi olaraq teatr binalarının dünya standartlarına cavab verə biləcəyi səviyyədə əsaslı təmir olunmuşdur. Hər il maaşların büdcə imkanları çərçivəsində qaldırılması həyata keçirilir. Xüsusi xidməti olan sənətkarlar mükafatlandırılır, Prezident təqaüdü ilə təltif edilir. İki teatra akademik statusun verilməsi elə bir göstəricidir ki, bu barədə ayrıca söhbət açılmalıdır. Əlbəttə ki, biz – İrəvan Teatrının kollektivi də həmin imtiyazlardan kənarda qalmamışıq. Bu günlərdə binamızın əsaslı təmirdən çıxması gözlənilir. Həmin binada 140 illiyimiz təntənəli şəkildə qeyd olunacaqdır. Hesab etmək olar ki, bu binada yaradılmış şərait digər teatr binalarından xeyli fərqli yenilikləri ilə diqqəti cəlbedəcəkdir. Biz həmin binada çalışmağa başlayarkən, inanırıq ki, 140 illik səmərəli və qənaətbəxş fəaliyyətimiz nəzərə alınaraq teatrımız “Milli” statusa qaldırılacaqdır. Biz buna əminik və bu bizim ən böyük arzumuzdur. Biz var gücümüzlə çalışırıq ki, ölkə rəhbərinin bizi sevindirdiyi kimi, biz də öhdəçiliyimizi məhz həmin diqqətə layiq səviyyəyə qaldıraq, bütün imkanlarımızı səfərbər edib, etimadları əzmlə doğruldaq.
Azərbaycan teatr sənətinə və sənətkarlarına göstərdiyiniz diqqət və qayğıya görə ölkəmizin başçısına böyük teatr ordusu adından, eləcə də İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının kollektivi adından səmimi və ürək dolusu minnətdarlığımızı çatdırırıq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Kibercinayətkarlıqdan qorunmaq üçün 6 vacib tövsiyyə
İKT-nin çağdaş dövrümüzdəki hədsiz inkişafı müsbətlə yanaşı mənfi çalarlara da malikdir. Bunların ən barizi - kibercinayətkarlığın artmasıdır. Hakerlər indi sosial media hesablarından tutmuş bank hesablarınadək hər şeyi oğurlayırlar və bunun da qarşısını almaq üçün qabaqlayıcı tədbirlər görülməlidir. Elə viruslar əleyhinə ən mükəmməl proqram hazırlayan
“Kaspersky” şirkətinin mütəxəssisləri də bu barədə baş sındırıb rəqəmsal məkanda şəxsi məlumatların və pulların qorunmasına kömək edəcək vacib tövsiyələrin siyahısını tərtib ediblər. Həmin tövsiyələri sizin diqqətinizə çatdırırıq:
1. Hesablar üçün unikal şifrələr və ikifaktorlu audentifikasiya təyin edin
Çox vaxt şifrə hesabda saxlanılan şəxsi məlumatlar ilə təcavüzkarlar arasında dayanan yeganə sədd kimi çıxış edir. Buna görə də onlara xüsusi diqqət yetirilməlidir.
Birincisi, onlar unikal olmalıdır, əks halda, bir xidmətdə məlumat sızması bütün digər hesablarınızın təhlükə altına düşməsi anlamına gələ bilər. İkincisi, şifrələr uzun və mürəkkəb olmalıdır ki, fırıldaqçılar onları təxmin edə və ya sadalama üsulu ilə ələ keçirə bilməsinlər. Hər birimizin onlarla hesabımız olduğundan, ən yaxşısı şifrələri tapmaq və yadda saxlamaq kimi darıxdırıcı işi şəxsi məlumatları təhlükəsiz və rahat saxlamaq üçün nəzərdə tutulan şifrə menecerinə həvalə etməkdir. Həmçinin mümkün olduqda, ikifaktorlu audentifikasiyadan istifadə edin: SMS və ya audentifikator proqramı vasitəsilə əlavə təsdiq funksiyasını aktivləşdirin.
2. Məxfilik parametrlərini lazımi səviyyədə quraşdırın
Həddindən artıq şəxsi məlumat yerləşdirmək aldatmaq üçün təcavüzkarları əlavə imkanlarla təmin etmək riski daşıyır. Sosial şəbəkələr bir çoxları üçün həyatın ayrılmaz hissəsi olduğundan, məlumatları qorumaq üçün ən yaxşı yol onlara kimin görə biləcəyini yoxlamaqdır. Bunu etmək üçün sosial şəbəkənin məxfilik parametrlərinə keçin və məlumatlarınıza və ən əsası hansı məlumatlarınıza (məsələn, mesajlar, şəkillər, doğum tarixi) kimin baxa biləcəyini təyin edin. Parametrləri başa düşməkdə çətinlik çəkirsinizsə, pulsuz “Kaspersky Privacy Checker” proqramından istifadə edin: resurs hansı parametr seçimlərinin təhlükəli və hansıların təhlükəsiz olduğunu izah edəcək.
3. Şəxsi məlumatları yad insanlarla paylaşmayın - hətta süni intellektlə belə
İnternetdə tanımadığınız insanlara qarşı diqqətli olun - kiminlə qarşılaşdığınızdan və əslində onların niyyətlərinin nə olduğundan əmin ola bilməzsiniz. Beləliklə, “Kaspersky”nin sorğusuna əsasən, onlayn tanışlıq proqramlarından istifadə edən hər altıncı respondent doksinqə məruz qalıb – onların şəxsi məlumatları şəbəkəyə sızıb. Bəzən insanlar yad insanlara şübhə ilə yanaşırlar, amma çatbotlarla əlaqə qurarkən ehtiyat tədbirlərində boşluğa yol verirlər. “ChatGPT” kimi süni intellekt çatbotları getdikcə daha inandırıcı olur və bir çox insanlar, hətta onlarla şəxsi məsələləri müzakirə etməyə meyil edirlər. Eyni zamanda, bəzi çatbot xidmətləri bütün söhbətlərin izlənə bilməsi səbəbindən istifadəçilərdən açıq şəkildə onlara şəxsi məlumatları yazmamağı xahiş edir. Çünki hər hansı digər xidmətdə olduğu kimi, müdaxilə nəticəsində məlumatlar sızdırıla bilər. Buna görə də ayıq olun və yad insanlarla vacib bir şeyi paylaşmazdan əvvəl iki dəfə düşünün.
4. Kripto birjalardan istifadənin əsaslarını öyrənin
Bu il kriptovalyutalardan və kriptovalyuta birjalardan istifadə etməyi sınamaq istəyirsinizsə, onların seçimini diqqətlə nəzərdən keçirməlisiniz. Seçimi üçüncü tərəf aqreqator saytların təqdim etdiyi reytinqlərə görə etmək və ən böyük və ən məşhurların üzərində dayanmaq daha yaxşı olar. Gələcəkdə məlumatlarınızı və pulunuzu qorumaq üçün platformanın nə olduğunu və onun hansı nüfuza sahib olduğunu daha yaxşı başa düşmək üçün öz araşdırmanızı aparın.
5. Şifrənizi (seed-phrase) qoruyun
Brauzerlərdə və ya aparat cüzdanlarında hüquqi nəzarətdən kənar kripto pul kisələrindən istifadə edirsinizsə, şifrənizi harada və necə saxlamağınız barədə düşünməlisiniz. Onu kompüterinizdə qeydlərdə yazmaq ən yaxşı seçim deyil, çünki hücum zamanı bu parolun sızma riski var. Açarı kağıza yazmaq və evdə saxlamaq daha yaxşıdır, lakin bu halda bu kağız parçasını itirmək riski var və sonra kripto pul kisəsinə girişi itirə bilərsiniz. Gizli ifadəni ictimai fayl mübadiləsi xidmətlərində saxlamayın, mesencer və ya elektron poçt vasitəsilə göndərməyin.
6. Ümumi təhlükəsizlik tövsiyələrini öyrənin
Kripto pul kisələri və kriptovalyuta birjalarından təhlükəsiz istifadə üsullarına əlavə olaraq, fırıldaqçılardan yayınmağa və pula qənaət etməyə kömək olacaq ümumi təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək də yararınızadır. Məsələn, daxil olan poçt və mesencer sorğularına - çox cəlbedici təkliflər, pulunuzun təhlükəsizliyinə təhdidlər və s. qarşı ehtiyatlı olmaq vərdişini inkişaf etdirməkdə fayda var. Siz, həmçinin kibertəhlükəsizlik üzrə mütəxəssislərin müasir təhdidlərin gündəlik təhlil etdiyi və həm istifadəçilər, həm də bizneslər üçün müvafiq məsləhətləri ilə bölüşdüyü bloqları oxuya bilərsiniz.
Allah köməyiniz olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
Ağla ki, bitsin bu cəza! – Nargisin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı istedadlı gənc yazar Nargisin “Gümüşlandiya mifi” hekayəsini təqdim edir.
Gözümü yasəmən ağaclarının altında açdım. Küləyin xəfif –xəfif tərpətdiyi budaqlardan üzümə yetkinləşmiş yasəmənlər tökülürdü. Xatırladım ki, ən son Solun boynuna yaxınlaşdırmışdım burnumu. Yasəmən qoxusunu hiss etmişdim. Məni Gümüşlandiyaya birbaşa atan Solla bağlı bir şey idimi? Yoxsa Gümüşlandiyaya belə sürətli gələ bilmək üçün yasəmən qoxusunamı ehtiyac duyurdum?
Bu gümüşlərin növbəti hiyləsi idimi? Sol Gümüşlandiyanın simulyasiyası idimi?
Nə üçün reallıqda yaşamaq şansımız milyardda bir idi? Dəlimi olurdum....
Sanki hər şey orijinal və təqliddən ibarət idi... Mən hansı idim. Hansı dünyadakı mən gerçək idi?
“Dəlini bu gözəl təqlid edən biri, hər halda gerçəkdən də dəli olmalı idi”, başqa cür mümkün deyildi... Deyəsən ağlımı qaçırdırdım...
Öz daxilimdə həbs edilmişdim. Bütün bu gerçəklə simulyasiyalar arasındakı keçidlərimdə başımı itirirdim. İki üzlü, min üzlü insanlar, robotlar, gümüşlər, miflər, kitablar... Öz içimdə həbsdə idim. Sorğulayan da, sorğulanan da mən idim... Ən ağır cəzaya özümü məhkum edən də əslində mən idim.
Bütün bu çıxılmazlıq məni dümdüz bir divara çırpırdı və bəlkə də, ruhum öz köynəyini cırdıqda özünü Gümüşlandiyaya atırdı. Nəfəsimi tutub həyatıma son vermək istəyirdim. Bütün bu keçidlər, istəyərək, istəmədən yaşananlar xoşbəxtliyim üzərindəki qara bulud idi...
Belə anlarda təklik bütün ruhumu bürüyürdü. Ürəyim didib parçalanırdı. Ağrılarım ürəyimə batırdı. Təkliyim boğazımda düyünlənirdi. Udquna bilmirdim. Boğulurdum. Özümü qucaqlayıb təsəlli etmək istəyirdim. Ax bu qürurum... Necə olurdu ki, bircə dəfə də əslində nə istədiyimin təfərrüatının izahını heç kimlə bölüşə bilmirdim. Nə üçün daima anlaşılmaq ümidi ilə gözləyirdim... Ömrümdən salisələr, saniyələr, dəqiqələr, illər əskilirdi... Bütün bunları düşünərək nə qədər böyük zaman dilimləri sərf etmişdim...
Hava tutqun idi... Gümüşlandiya dağları gümüşün ən gözəl tonuna bürünmüşdü... Burada bir neçə fəsil hər zaman olduğu kimi yenə də eyni anda yaşanırdı.
Ayağa qalxdım. Üzərimdəki yasəmənləri dəlisov külək ovucladı. Əlimi atıb otların sinəsinə qısılan yasəmən çiçəklərindən bir ovuc dolusu götürüb ciblərimə boşaltdım... Bu, yuxu ola bilməzdi, dəli də deyildim....
Yavaş yavaş yasəmən qoxan keçmişlə gələcək arasında addımladım. Kafeinli fiziki bədənim bütün imitasıya olunmuş dünyaların içində özünə meta reallıqdan yaratmaq arzusu ilə alışıb yanırdı.
Ayaqlarım məni baltaların səsi gələn Gümüşlandiya meşələrinə dartsa da, beynim məni tamam başqa yönə Gümüşlandiyanın görmədiyim kənar kəsimlərinə sürükləyirdi. Qaçınılmaz gerçəklik nə idi bilmirdim. Bilmədiklərim ruhumu necə ağrıda bilirdi?
Bəlkə də hansısa parelel dünyada hər şeyi bilirdim. Ya da “Reallıq prinsipi dəyər qanununun müəyyən mərhələsi ilə üst-üstə düşürdü. Beynim dayanmadan hər şeyi dərk etmək istəyirdi. Məni həyəcanlandıran bütün gizlilikləri bilməmək bir müddət sonra ruhuma əzab verirdi. İnsan olmanın təbiətindən qaynaqlanan maraq hissi bütün beynimi əsir alırdı.
Bu gün sistem tamamilə qeyri-müəyyən bir mühitə doğru irəliləyir.
Gerçəklikdən uzaqlaşır, bütün reallıq kod və simulyasiyaya xas olan hiperreallıq tərəfindən udulur. İndi həyatımız köhnə reallıq prinsipini əvəz edən simulyasiya prinsipi ilə müəyyən edilir. Məqsədlərimizi itirəndə modellərin təyin etdiyi reproduksiya prosesinə girdik”[1] ([1]Baudrillard, Simgesel Değiş Tokuşve Ölüm, s. 3. –red)
.
Bilik əldə etmək insanı digər canlılardan fərqləndirən bəlkə də ən mühüm xüsusiyyətlərdən biridir. İnsan həmişə rasional yolla, həm təcrübi, həm də ağıl yolu ilə əldə etdiyi biliyin doğruluğunu yoxlamaq və buna görə hər şeyi də dərk etmək istəyir.
Ancaq mən artıq hər şeyə şübhə duyurdum. Ovuclarıma batırdı skeptik düşüncə yağmuru. Həyatı olduğu kimi rasyonal qəbul edə bilmirdim. Canım yanırdı. Kül olurdum. Məntiqim buz parçalarına çevrilib ürəyimə batırdı. Şübhələrdən başımı itirirdim. Yox əziz, oxucum bu romantik duyğu selinə qapıldığımın göstəricisi deyil.
Mən ümumiyyətlə belə bir hissə çox da düşmürəm.
Bizim dünyamıza romantik hislər çox yad idi. Dünyamız bütün var oluş mərhələlərindən daha duyğusuz olanı idi. Bu qədər soyuqluğun içində var olmağa çalışan dünyamızdan daha bərbad bir aldanış içində mövcudiyyətini davam etdirən Gümüşlandiya ağlıma gələndə dəhşətə düşürdüm. İndiki dünyamızın mahiyyət prinsipi robotlaşmaq və super texnoloji biliklərə olan hərislikdən doğulurdu.
Bəs Gümüşladiya? Bura varoluşun hansı qatı idi?
Duyğu yağmuru və düşüncə burulğanından məni dartıb çıxardan üzümə zillənən bir cüt göz oldu. Qorxub kənara çəkildim. Gümüşlərə bənzəsə də bu ağ saqqalı insanın siması da, geyimi də fərqli idi... Qıpqırmızı gözlərindən qan damcılayırdı.
Yavaş-yavaş arxaya çəkildim. Məni nə gözlədiyini bilmirdim. Ondan qorxmur kimi davranaraq ətrafa göz gəzdirərək bir qorunma yolu axtarmağa başladım ümidsizcə.
-Sən kimsən!
-İnsan!
-Gümüşlandiyaya insan gəlib?
Ağ saçlı qoca diksinərək arxaya çəkildi. Sonra qusmağa başladı. Dəhşət və ikrah hissi ilə onu izləməyə başladım.
Ağzın və saqqalını çəhrayı rəngli qusuntudan təmizlədikdən sonra diqqətlə mənə baxaraq:
-Rədd ol burdan, murdar Adəmin törəməsi-dedi...
-Sən kimsən, hansı haqqla bunu deyirsən-bağıraraq üzərinə yeridim.
Əsasının iti ucunu sinəmə dayadıqda, arxaya çəkilməyinin zəiflikdən deyil, ikrah hissindən qaynaqlandığını gec də olsa qavradım.
-Samael mən! Ey məsumiyyəti, gözəlliyi qana, qəddarlığa bulaşdıran rəzil insan-dedi.
Bu gün bütün olanlar sənə görədir. Ulu baban Adəm bütün gözəllikləri məhv etdi. Öncə cənnəti aldı əlimizdən... Sonra isə Liliti məhv etdi...
-Lilitin ucbatından itirildi cənnət...
-Liliti?
- Sizə, ey insan hər şey səhv danışılır... Adəm Liliti hər zaman alçaltdı, hər şeyin kökündə bu durur. Beləliklə intiqam yarandı. İntiqamı siz yaratdınız ....
Adəm özünə göy üzü, Lilitə yer üzü kimi baxırdı. Hər daim Lilitdən itaət gözləyirdi. Bunu öncə işarələrlə, sonra isə cinsi təzyiqlə etdi. İtaət etmək istəməyən Liliti dəfələrlə zorladı.
-Lilit Adəmi məhv etdi, başına bəla oldu, Tanrıya qarşı çıxdı yer üzünə qaçdı.
-Onu bu həddə Adəm gətirdi.Tanrı növbəti səhvini Həvvan yaradaraq düzəltmək istədi, bunun üçün Adəmin qabırğasından istifadə etdi, çünki başqa bir üsyan istəmirdi.
-Həvva daha yaxşı idi. O boyun əydi hər şeyə... Lilit Həvva kimi ola bilmədi... Sevə bilmədi Adəmi...Həvvanın sevgisi daha gerçək idi....
-Nə üçün? Tabe və təslimiyyət sevginin gerçəklik ölçüsümü? Üsyankar ruhun daşıyıcılar həqiqi eşqi daşıya bilməzlərmi?
-Lilit ağıllı deyildi...
-Eşqdə ağıl axtarmaq sənin ağlının miqdarına dəlalət etmirmi?
-Həvva!
-Çünki Tanrı da Liliti məhv etməyə başladı. Çünki o əslində bilərək Lilitin torpağına alov qatmışdı.Həvvanı isə belə yaratmadı, itaət esin deyə kodladı....Necə ki, sizlər süni-intellektləri kodlayırsınız.... Tanrı bilmirdimi ay zavallı insan, alov Lilitə üsyan gücü qatacaq. O Adəm qarşı gələcək. Tanrı ağılsız idimi? Və bilmirdimi bu üsyankar ruh bir gün qaçıb gedəcək. Tanrı Liliti yaratmaq üçün Adəmə söz vermişdi. Liliti yoğurmağa başladıqca Tanrı öztəkliyi ilə üzləşdi və bu onu dərindən sarsıtdı. Adəmi qısqandı... O təklik heqemoniyasından isə dönə bilmədi... O Adəmə verdiyi sözdən dönə bilmədiyi üçün Liliti ona verdi. Ancaq Liliti Tanrı da arzulayırdı.Lilitsiz gecələr ona ağır gəlirdi. Lilitin Adəmin qollarında inildəməsi Tanrını dəli edirdi.Lilit yer üzünün işarəsi idi Tanrı bütün küləklərini göndərib yer üzünü kəsib biçirdi. Dağlardan vulkanlar fışqırdıb. Çaylarda daşqınlar yaradırdı. Darıxdığından yer üzündə Lilitin alov qırmızısı rəngindəki saçlarına xitabən qırmızı güllər yaradırdı. Sonra o gülləri didib parçalayırdı... Məsum bülbülləri tikanlara qurban edərək Lilitin ruhunu qana susadırdı. Bu ritual idi... Aqresssiyanın, intiqamın ritualı... Güllərin iti tikanları Lilitin əsarəngiz, dəlisov, üsyankarlığına işarə idi. Tanrı darıxırdı. Lilitinası ruhuna nəhayət ki, bu ritualları ilə tabe olmamağı xatırlatdı. Lilit getdikcə onu alçaldan Adəmdən uzaqlaşmğa başladı. Adəm öncə Lilitlə danışmağa çalışdı. Lilit dediyini deyirdi. Adəm Lilitə zor tətbiq etməyə başladıqda Lilit bir neçə saniyənin içidə onu tərk etməli olduğunu dərk etdi. Lilitin Adəmi tərk etməyi nəyisə dəyişmədi. Lilit bu dəfə yalnızca Adəmə yox, Tanrıya da nifrət etməyə başladı. Bu nifrət onu mənimlə yaxınlaşdırdı... –dedi Samuel gözlərini uzaqlara dikərək...Gözlərindən qan damcılayırdı...Xof məni basırdı. Arada ətimi didirdim dırnağımla. Yuxuydusa ayılmaq istəyirdim, astralda idimsə qayıtmaq...
-Lilit üçün hər şeyi etməyə hazır idim-Samuel əsasını yasəmən ağacına soxub bağırdı... Yasəmənin sinəsindən dupduru yaş axmağa başladı. Bir anda içimdən Samuelin boğazını dişlərimlə didib parçalamaq keçdi... Gözlərim boğazını axtardı.. Yox idi... Başı sanki havadan asılmışdı...
-Bir dediyini iki etmirdim. Bir gün Tanrı da, Adəm də Lilit üçün darıxmağa başladı... Axı insan da, Tanrı da mahiyyətcə eynidi... Tanrı necə fərqli bir varlıq yarada bilərdi ki? Tanrı əslində insanın içinə özündən nəsə qoymuşdu. Qoymalı idi... Alov mən və Lilitin ruhunda mövcud olsa da torpaq bunu söndürməyə qadir deyildimi... Bəs nə üçün bunu etmədilər? Çünki, Tanrı da, Adəm də sakitliyi istəmirdi. Ruhlarında qarğaşaya, xaosa meyil var idi çünki...
Lilit onları bu xaosa sürükləyirdi. Darıxmaq yaşamaqdır axı.Var olmaqdı, nəfəs almaqdı-deyib Gümüşlandiya mütəfəkkirləri ancaq mən onsuz yaşaya bilməzdim. Lilitə hər şeyi başa salmalı idim...Onsuzluğun məni daha da şeytanlaşdırdığını, Tanrının da arzusunun bu olduğunu.... Axı bu hekayədə ən məsum mən idim... Mən Samuel... Mən Liliti qarşılıqsız sevirdim, onunla ailə olmaq arzusunda idim...
-Bunun üçün nə etdin?
-Öncə Lilitə yalvardım ki, getməsin. Ancaq Lilit Adəmin düzələbiləcəyinə inanırdı. İnanırdı ki, Adəm peşimandı... Əslində mən hər şeyi görürdüm, bu çox ağır idi...Adəm heç onun vecinə də deyildi. Adəm asan loğma idi...
-Ağır olan nədi... Adəm və Lilit eşqimi?
-Hahhaah Adəm və Lilit eşqi?Necə saf bir düşüncə... Necə dərin safsata...
Lilit kimi güclü qadın nə üçün Adəmi sevsin...Adəmi yox...Kaş ki, Adəm olardı.. onda hər şey asan olardı... Onlar məni aldatdılar... Olsun, bəs Lilit? O bunu necə etdi....Axı Cənnətdən getmək qərarında onu ən çox mən dəstəkləmişdim. Əsəbdən alışıb yanan qan qırmızısı saçlarını sinəmdə soyutmuşdum...
Yasaq eşq idi, hər şeyin kökündə duran... Lilit də Tanrını sevirdi...
Onu itirə bilməzdim. Tanrıya bir gecə o yuxudaykən pıçıldadım və onu inandırdım ki, Lilit Adəmə görə deyil...
-Tanrı yatmır!
-Yatmır? Bunu görmüsənmi?
-Mənim didib parçalamaq arzusunda olduğun boynumu gördüyün kimimi?
Diksindim.Cəld arxamı yasəmən ağacına söykədim.
Boğunuq səslə güldü....
-Bilirsənmi? Adəmi oğlu kimi sevirdi Tanrı və əslində onun ağlına röyasındaykən soxduğum yeni qadın düzəltmək fikri onu da bu dəli peşimanlıqdan-qadağan eşqin iztirabından xilas edirdi. Həvva bir növü bağışlanılmaq üçün Tanrının son ümidi idi... Və mən buna nail oldum. Adəm Həvvanı görən kimi Liliti unutdu ondan əl çəkdi. Adəm zəif xarakter idi.
-Yox Lilit qayıtmadı deyə Tanrı Həvvanı yaratdı...
-Dedim axı qayıdacaqdı...Taki mən o üç mələyi aldadıb başqa yönə göndərənədək. Mələkləri şeytanlar aləmindən Lamaştu qarşıladı. Alov rəngindəki qırmızı saçları ilə o mələkləri Lilit olduğuna inandırdı və Tanrını söydü.Adəmi alçaltdı. Mələkləri qovdu...Tanrı elə bildi ki, Lilit ona qarşı gəldi...Hər şeyi edən mən idim...Mən bədbəxt...
Milyonlarca ildir bu qovğa davam edir. Tanrı və Lilit bir-birini qıraraq sevişirlər. Qana susayıblar...
Bunu çox gec anladım. Bu ehtiras sönmür. Onlar sanki bu cür özlərini rahatladırlar, boşalırlar. Lilit mənimlə acığa sevişir. Doğulan hər uşağı, Tanrı məhv edir ....Bizi isə öldürmür o qəddar! Ölümsüzülük vermək onun ən böyük cəzası imiş, ən nəhəng intiqamı....
Samuel bunu deyərək getmək istəyirdi... Rahat nəfəs alacaqdım ki, qayıdaraq...
-Lilit isə heç vaxt gerçəkdə mənə aid olmadı. Hər daim mən onun üçün darıxdıqda sığına biləcəyi liman idim. Bu məni dəli edirdi. And içdim o gün ki, Adəm və adəmoğulları mənim ən qəddar düşmənlərimdir. Milyonlarca əsrdir ki, onları pis yola çəkirəm, insandan-səndən nifrət edirəm! İndiysə cəhənnəm ol Gümüşlandiyadan. Bubululara söz vermişəm. Yoxsa sənin hər tikəni asardım bir yasəmən dalından, qanını səpərdim Gümüşlandiya dağlarına, murdar!
-Bu mümkün deyil-qışqırmağa başladım. Başıma-gözümə döyürdüm. Gümüşlandiya həm ruhumu, həm məntiqimi məhv edirdi. Hər şeyimi əlimdən alırdı. Realıqla gerçəklik arasındaki kəskin xətt silinmişdi. Mən hönkür-hökür ağlamağa başladım... Göz yaşlarımın altına Samuel qaçaraq papağını tutdu. Və tələsik onları içməyə başladı. Dəli olcaqdım...Nə baş verirdi. Bu nə idi...
-Ağlayan hər insan mənim ömrümü qısaldır. Ağla insanoğlu ağla, sənə bu yaraşır murdar məxluq, ağla ki, bitsin bu cəza!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.02.2023)
