10 sentyabr. Opera artisti Mobil Əhmədovun 90 illiyi

Yadımdadır, elə ki ekranda Mobil Əhmədov ariya ifa etməyə başlayırdı, rəhmətlik nənəm “Bu yenə başladı qışqırmağa” deyibən başını götürüb otaqdan qaçırdı. Yazıq arvad nə bilsin ki, bu da bir musiqi ifaçılığı növüdür.

Mobil Əhmədov da həyat yolunu dərhal təyin edə bilməyib, öncə rəssam olmaq xəyalına düşüb, Ə.Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq Məktəbinə daxil olub, amma bir il sonra fikrini dəyişib, bu dəfə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına qəbul olub və Bülbülün sinfində oxuyub. 1961-ci ildə təhsilini başa vuraraq Dövlət Radiosunun xorunda işləməyə başlayıb, həmin ilin sentyabr ayında Musiqili Komediya Teatrına solist kimi dəvət olunub. Mobil Əhmədov teatrın səhnəsində bir-birindən maraqlı, təkrarolunmaz obrazlar yaradıb, bunlardan  “Milyonçunun dilənçi oğlu” operettasında Yetim obrazı ona çox böyük uğur qazandırıb. O, klassik operettalarda və klassik milli dramaturgiya əsasında yazılmış musiqili komediyalarda bir-birindən maraqlı rollar ifa edib. Şirin, məlahətli, coşğun səsə və zəngin çalarlı aktyorluq ifadə vasitələrinə, eləcə də həssas obraz duyumuna malik olan Mobil Əhmədovun bu gün Azərbaycan Teleradiosunun qızıl fondunda 600-ə yaxın lent yazısı saxlanmaqdadır. 1978-ci ildə Azərbaycanın “Əməkdar artisti”, 2000-ci ildə isə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülmüş Mobil Əhmədov 2006-cı il iyun ayının 3-də Bakı şəhərində vəfat edib, ana vətəni  Gəncədə dəfn olunub. Ruhu şad olsun.

10 sentyabr. Ümumdünya intiharın qarşısının alınması günü

Ümumdünya Sağlamlıq Təşkilatının təkidi ilə təqvimə salınan bu gündə insanları intihardan çəkindirməyə çalışırlar. Suisid -  insanlığın ən qlobal problemlərindəndir, hər il milyondan artıq insan özünə qıymaqla dünyanı tərk edir. Daha çox qeyri-stabil iqtisadi-sosial vəziyyəti olan, ikinci sorta aid edilən ölkələrin əhalisi suisidə meyilli hesab edilir. Bir vaxtlar yaponların liderlik etdikləri bu sahə indi tam olaraq Şərqi Avropa – postsosialist ölkələrinin ixtiyarına verilib. Necə qəribə olsa da əhali sayının intihar sayına nisbətinə görə dünya birincisi Rusiyadır. Ən az intihar hallarına isə müsəlman dünyasında və Latın Amerikası ölkələrində rast gəlinir.

ÜST təşkilatı intiharın qarşısının alınması üçün təbliğat-təşviqat işini vacib hesab edir, yəni bu gün hər birimiz bir depressiya halında olan tanışımızla ünsiyyət qurub onun intihar meyilllərini aradan qaldırmağa çalışmalıyıq. Daha böyük auditoriyası olanlar isə bunu kütləvi şəkildə etməlidirlər. Həqiqətən təbliğat işi bəhrə verir, mən bunu öz təcrübəmdən bilirəm. 2013-cü ildə Özbəkistanın “Darakçı” nəşrində hər həftənin şənbə günü hissə-hissə mənim “Sonuncu ölən ümidlərdir” romanım dərc edilirdi. 124000 tiraj toplamış bu publikasiyalar bir intihar halının qarşısını da almışdı. Demək, ögey atası tərəfindən incidilən bir səmərqəndli yeniyetmə qız evin damına çıxıb özünü asmaq qərarına gəlibmiş. Mələfəni boynuna dolayıb ayağının altındakı daşı aşırmaq istəyəndə gözü yerdəki qəzet parçasına sataşıb. Başını tutmuş ağlayan qızın, sıqaret tüstülədən dərdli oğlanın fotoları və “Sonuncu ölən ümidlərdir” yazısı qızı necə cəlb edibsə özünü asmaq yaddan çıxıb, düşüb gedib yazını sonadək oxuyub, “əvvəli filan sayımızda” və “davamı gələn sayımızda” yazılarına da riayət edərək gedib kitabxanadan bütün əvvəlki hissələri oxuyub, davamını oxumaqçünsə növbəti şənbəni gözləyib, beləcə intihar fikri təxirə salınıb. Sonda isə əsərdən əxz edib ki, intihar zəiflikdir, məğlubiyyətdir, yaşayıb səni incidənlərdən quracağın xoşbəxt tale ilə qisas almağın sənin qalibiyyətin ola bilər. Gedib qəzetin redaksiyasına, bu romanın dərci üçün redaksiyaya minnətdarlıq bildirib. Qəzet iri bir yazı da yazmışdı, “Varis yeniyetmə qızı necə xilas etdi” başlığı altında.

Sonrakı illərdə xəbər tutdum ki, həmin qız universitet təhsili alıb, biznes ledi kimi uğurlar qazanıb, xoşbəxt bir ailə qurub. Bu hadisə bütün intihar fikrinə düşənlərə bir görk olmalıdır əslində. İntihar - ani qərarın gətirdiyi bir sonucdur, bundan daşınmaq, soyuqqanlılıaqla hər şeyi bir daha saf-çürük etmək isə mütləq sənə həyatı sevdirəcək. Mən mütəxəssis rəyləri ilə tanış olmuşam, özünü kəndirlə asanların 99 faizi son anda dırnaqları ilə kəndiri didib xilas olmaq istəyiblər. Bu isə ona işarədir ki, intihar edənlər mütləq sonda nə etdiklərinin fərqinə varıb peşiman olurlar.

Varisin “1-10 sentyabrın təqvimi” yazısından

18 sentyabr tarixinədək davam edəcək,  Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə keçirilən XVI Beynəlxalq Bakı Caz Festivalının bu gün açılışı olacaq.
İkiillik fasilədən sonra keçirilən builki Bakı Caz Festivalı Azərbaycanın qəhrəman şəhidlərinin əziz xatirəsinə, eləcə də çətin zamanların ağırlığı altında əyilməyən caz musiqisinin ruhuna həsr olunur.
Mədəniyyət Nazirliyinin məlumatına görə, builki Bakı Caz Festivalı, həmçinin mövcud epidemioloji vəziyyət nəzərə alınaraq karantin qaydalarına uyğun şəkildə keçirilməsi ilə fərqlənəcək. Bütün çətinliklərə baxmayaraq, Bakı Caz Festivalı beynəlxalq səviyyədə qalır və dünyanın hər yerindən ən yaxşı musiqiçiləri öz ətrafına toplayaraq yüksək standartlara uyğun təşkil olunacaq.
Festivalın konsertləri “Beer Hall and Music Club” və “Art Tower Gallery”də, 18 sentyabrda qala konsert isə “Shahdag Night Club”da keçiriləcək.
Bu il festivala Hollandiya, Macarıstan, Türkiyə, Rusiya, İsrail, Almaniya, Lüksemburq və Gürcüstandan qruplar qatılacaq. Festivalda xarici həmkarları ilə birlikdə azərbaycanlı cazmenlər – Əməkdar artistlər Rain Sultanov, İsfar Sarabski, musiqiçilər Elbəy Məmmədzadə, Elvin Bəşirov, Diana Hacıyeva, Əfqan Rəsul, Nicat Aslanov və başqaları çıxış edəcəklər.
Bakı Caz Festivalı ənənəvi olaraq uzun illərdir keçirilən və artıq istedadlı musiqiçilər nəslini yetişdirən caz ifaçıları yarışmasına xüsusi diqqət yetirir. Builki festival çərçivəsində də gənc istedadlar üçün müsabiqə təşkil olunacaq.
Bu gün festival çərçivəsində azərbaycanlı rəssamlar Hüseyn Haqverdiyev, Bəhram Xəlilov, Rüstəm Hüseynov, Arif Quluzadə “İmprovised by İndustry” layihəsini təqdim edəcəklər. Sentyabrın 17-də isə dizayner Leyla Əhmədovanın moda nümayişi – caz mövzusunda tamamilə yeni bir kolleksiyası təqdim olunacaq.
11 və 12 sentyabr tarixlərində “İncəsənət qülləsi” (“Art Tower”) qalereyasında caz-kino proqramı – keçən əsrin əfsanəvi filmlərinin nümayişi olacaq.
Bu il də Bakı Caz Festivalının ayrılmaz hissəsi olaraq ustad dərsləri və cem-seyşnlər (jam-session) təşkil ediləcək.
Qeyd edək ki, Bakı Caz Festivalı axırıncı dəfə 2019-cu il 18–27 oktyabr tarixlərində “Daha çox caz, daha çox intellekt” şüarı altında keçirilmişdi.

Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva tanınmış sənətkar, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Professor Mirnazim Əsədullayevlə Mədəniyyət Komitəsində görüşüb, onu 70 illik yubileyi münasibəti ilə təbrik edib, ürək sözlərini bölüşüb:
"Hörmətli Mirnazim müəllim,
Sizi 70 illik yubileyiniz münasibəti ilə səmimi qəlbdən təbrik edir, ən xoş diləklərimi yetirirəm!
Siz 1976-1981-ci illərdə Konservatoriyada kamança ixtisası üzrə ali musiqi təhsili almısınız. Bir ifaçı olaraq peşəkar fəaliyyətə 1971-1976-cı illərdə AzTV-nin Xalq Çalğı Alətləri Orkestrində birinci kamançaçı kimi başlamısınız. Siz Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin xətti ilə dünyanın bir çox ölkələrində - ABŞ, Kanada, Hindistan, Nepal, Güney Koreya, Fransa, Almaniya, İspaniya, İsvecrə, İtaliya, Hollandiya, Belşika, Cexiya, Litva, Ukrayna, Rusiya, Türkiyə, Özbəkistan, İran, İraq və b. konsertlər verərək, Azərbaycan xalq musiqi mədəniyyətini uğurla təmsil etmisiz. 1969-cu ildən Azərbaycanın ən məşhur, şöhrətli xanəndələrindən Hacıbaba Hüseynov, Yaqub Məmmədov, Əbülfət Əliyev, Rübabə Muradova, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Zeynəb Xanlarova, Nəzakət Məmmədova, Arif Babayev, Canəli Əkbərov, Ağaxan Abdullayev, Alim Qasımov və onlarla digər xanəndəni müşayiət etmisiniz. Sizin AzTV-nin “Qızıl fond”unda “Nəva”, “Rahab”, “Çahargah”, “Bayatı-şiraz”, “Humayun”, “Orta-mahur” və b. lent yazılarınız qorunub saxlanılır. 1992-ci ildə Fransada Sizin ifanızda milli muğamlarımız yazılmış kompakt disk muğamsevərlərə ərməğan edilmişdir. Siz ifaçılıqla yanaşı, uzun illər pedaqoji fəaliyyət göstərmiş, tələbələrə muğam və xalq musiqisinin əsaslarını öyrətmisiniz. Siz həm də müxtəlif dərslik və dərs vəsaitlərinin müəllifisiniz.
Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, qarmon ifaçısı Əhsən Rəhmanlı Sizin həyatınız, yaradıcılığınız haqqında "Sənətə sədaqət" adlı kitab yazıb. 2000-ci ildə Təhsil nazirinin əmrinə əsasən “İlin ən yaxşı pedaqoqu” Fəxri fərmanı ilə, ifaçılıq fəaliyyətinizə görə Azərbaycan Milli Mədəniyyətin təbliği Mərkəzinin “Uğur-2009“ mükafatı ilə təltif olunmusunuz. Azərbaycan Prezidentinin 15.05.2007-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Əməkdar artist fəxri adına layiq görülmüsünüz. Oğlunuz Toğrul da Sizin sənət yolunuzu uğurla davam etdirməkdədir.
Sizi bir daha təbrik edir, möhkəm can sağlığı diləyirəm!”
Q.Paşayeva M.Əsədullayevə Mədəniyyət Komitəsi adından təbrik məktubu və Qarabağ motivli xatirə hədiyyələri təqdim edib.
Yubilyar sənətkar səmimi görüş və təbrik üçün Komitə sədrinə təşəkkürünü bildirib.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamına əsasən, bu il ölkədə dahi şair, böyük mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin 880 illiyi ilə əlaqədar “Nizami Gəncəvi İli” elan olunub. Bu münasibətlə sentyabrın 9-da Gəncədə ümumşəhər tədbiri keçirilib.
Heydər Əliyev meydanında təşkil olunan tədbirdə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Niyazi Bayramov, Türkiyənin Gəncədəki Baş konsulu Zeki Öztürk, Gürcüstanın Gəncədəki Baş konsulu Nikolos İaşvili, deputatlar, müəssisə, təşkilat rəhbərləri və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.
AzərTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, əvvəlcə qonaqlar Nizami Gəncəvi yaradıcılığına həsr olunan sərgiyə baxış keçiriblər. Sərgidə Gəncə Dövlət Kukla Teatrının, Gəncə şəhər Uşaq İncəsənət və Uşaq Rəssamlıq məktəblərinin və Gəncə Dövlət Rəsm Qalereyasının hazırladığı sənət əsərləri nümayiş olunub.
Tədbirdə Vətən uğrunda canından keçən şəhidlərimizin ruhu bir dəqiqəlik sükutla anılıb.
Sonra Nizami Gəncəvi yaradıcılığına nəzərə salınıb. Bildirilib ki, Nizami Gəncəvi ömrü boyu dövrün mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən olan qədim Azərbaycan şəhəri Gəncədə yaşayıb yaradıb. O, Yaxın və Orta Şərq fəlsəfi-ictimai, bədii-estetik düşüncə tarixini zənginləşdirən ecazkar söz sənəti incilərini məhz burada ərsəyə gətirib. Dahi şairin geniş şöhrət tapmış “Xəmsə”si dünya poetik-fəlsəfi fikrinin zirvəsində dayanır. Mütəfəkkir şair çox sayda davamçılarından ibarət böyük bir ədəbi məktəbin bünövrəsini qoymuşdur. Nizaminin ən məşhur kitabxana və muzeyləri bəzəyən əsərləri Şərq miniatür sənətinin inkişafına da təkan vermişdir.
Rəsmi hissədən sonra Gəncə Dövlət Dram Teatrının təqdimatında “Xəmsə” ədəbi-bədii kompozisiyası nümayiş etdirilib. Kompozisiyanın bədii rəhbəri Əməkdar mədəniyyət işçisi Əli Qasımov, rejissoru Elşad Əhmədovdur. Nizami obrazını Xalq artisti Alim Məmmədov canlandırıb.
Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Xalq Çalğı Alətlərinin ifasında konsert proqramı nümayiş olunub. Xalq artisti Sevinc İbrahimova, Əməkdar artistlər Kəmalə Tağızadə, Mehparə Cəfərova, Tural Abdullayev və digər ifaçıların çıxışları şəhər sakinlərinin zövqünü oxşayıb.
Tədbirdə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə “nizamiganjavi.az” saytının yaxın günlərdə istifadəyə veriləcəyi barədə məlumat verilib. Saytda dahi şairin həyatı, yaradıcılığı, Nizami haqqında tədqiqatlar, maraqlı məlumatlar öz əksini tapacaq.

Tanınmış fotoqraf Reza Deqati ermənilər tərəfindən talan edilmiş Kəlbəcər Muzeyindən fotolarını öz instaqram səhifəsində paylaşıb.
Reza Deqati paylaşımında yazıb: “Kəlbəcər Muzeyi əsrlər boyu Kəlbəcərin qiymətli daşları və qızılı ilə yaradılan inanılmaz heykəlləri və əsərləri ilə məşhur idi.
1979-cu ildə əhalinin ən son siyahıya alınması zamanı burada 5604 nəfər yaşayırdı - 99.4 faiz azərbaycanlı, 0.1 faiz erməni, 0.1 faiz isə rus. 1993-cü il aprelin 2-də erməni qüvvələri şəhəri ələ keçirdi. Əhaliyə çıxmaq üçün 10 saat verdilər. Bir çoxu ayaqqabı olmadan belə piyada 3480 metr hündürlüyündə dağı keçərək qarda ayaqlarını itirdi və ya öldü. Şəhər kül oldu, yaşamaq üçün bir neçə ev saxlanıldı. Erməni qüvvələri 2020-ci ilin noyabrında məğlub olduqdan sonra Azərbaycan onlara Kəlbəcəri tərk etmək üçün 25 gün vaxt verdi və onlar istədiklərini götürə bildilər.
Ayrılmazdan əvvəl isə hətta evləri yandırdılar, ağacları kəsdilər, heyvanları öldürdülər və Ermənistana getdilər. Qurtuluşdan sonra şəhərə gələndə, bir çox başqa görməli yerlər arasında məşhur muzeyi axtardım. Muzeyi tamamilə yer üzündən sildiklərini gördükdə isə kədərləndim və şoka düşdüm... Bütün qiymətli və qədim heykəlləri və əsərləri, qızılları götürmüşdülər. Yalnız bir neçə heykəl qalmışdı ki, yəqin ki, onları da ağır olduqları üçün aparmamışdılar. O əvəzolunmaz muzey əşyaları haradadır? Bütün Qarabağ muzeylərindən, tarixi abidələrdən və evlərdən talan edilmiş bütün bu əsərlərin və minlərlə digər əşyaların siyahısı sovet arxivlərində mövcuddur.
İnanıram ki, UNESCO bu mövzuda müəyyən işlər görəcək”.

Ölkə prezidenti Jair Bolsonaru öz tərəfdarlarını küçələrə çıxarıb ki, gələn ilki prezident seçkisinin elektron səsvermə yolu ilə keçirilməsinə etiraz etsinlər.

“Qız portreti”

Venesiya kinofestivalında daha bir İtalyan lenti – "Gülüş Kralı" nümayiş olunub. Filmin rejissoru Mario Martonadır, əvvəllər festivalda öz əsərlərini təqdim etmiş Mario Martona. Film məşhur neapolitan aktyoru və ssenarist Eduardo Skarpettanın həyatına həsr olunub.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Euronews-a istinadən məlumat verir.
Növbəti təqdim olunan film də maraqla qarşılanıb: Rejissor Odri Divanın (Fransa) “Hadisə” filmində "hadisə" 1960-cı illərdə baş verir. Əsas obraz gizli abort etmək məcburiyyətində qalır.
– Gizli abortlar haqqında təsəvvürlərim o qədər fərqlənirdi ki, mən əslində bunun necə baş verdiyini biləndə sadəcə şok oldum, - Odri Divan deyir. Və sonra da əlavə edir: Bu əsəri onu Annie Ernonun yazdığına görə çox sevirəm, Annienin üslubu təmiz, çox da intuitivdir və dərhal onu ekranlaşdırmaq istədim.
Xatırladaq ki, 78-ci Venesiya kinofestivalı sentyabrın 11-dək davam edəcək.

Opera müğənniləri Anna Netrebko və Azərbaycanın Xalq Artisti Yusif Eyvazov sentyabrda Nijni Novqorod, Samara və Voronejdə qastrol turu çərçivəsində çıxış edəcəklər. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Week-end nəşrinə istinadən bildirir. Moskvada çərşənbə günü  mətbuat konfransında Berin Iglesias Holding-in prezidenti Maksim Berin -  konsertin təşkilatçısı mediaya açıqlama verib:
"Əlbəttə, bundan sonrakı bütün il yubiley ili olacaq və sentyabrın 18-də Kremldəki konsertdən sonra biz Rusiya üzrə böyük tura gedəcəyik. Və bu, Anna Netrebkonun tarix boyunca ölkəmizdə ilk turu olacaq".
Nijni Novqorodda konsert 23 sentyabr tarixində planlaşdırılır, Samara ulduzları 26 sentyabrda, Voronej 28 sentyabrda gözləyəcək. Novosibirsk və Krasnoyarsk performansı  təxirə salınıb, Sibirdəki covid məhdudiyyətlərinə görə.
“İfaçılar ilk dəfə Rusiya şəhərlərinə qastrol turu keçirəcəklər. Anna və Yusif zalların xüsusiyyətlərini, bu şəhərlərdə konsertlərdə olacaq auditoriyanın xüsusiyyətlərini nəzərə alırlar. Onlar Rusiya turu üçün çox populyar, asan, eyni zamanda çox məşhur proqram seçiblər", - deyə Berin qeyd edib.
Rusiyanın Xalq Artisti Anna Netrebkonun repertuarında Mixail Qlinka, Sergey Prokofyev, Nikokay Rimskiy-Korsakov, Cüzeppe Verdi, Cakomo Puççini və digər bəstəkarların operalarından parçalar var. Soprano mütəmadi olaraq Mariinski Teatrı, "Metropoliten-opera", "Karneqi-holl", Vyana Dövlət Operası və s.kimi ən yaxşı dünya səhnələrində çıxış edir.
Yusif Eyvazov da dünyanın aparıcı opera səhnələrində çıxış edir. Bu yaxınlarda Münhendə Bavariya Dövlət Operasında Makduf ("Makbet" Cuzeppe Verdi), Praqa Milli Teatrında Andre Şen, Mariyinski Teatrında Moris Saksoniya ("Adrien Lekuver" Françesko Çilea), "Arena Di Verona" festivalında Radames ("Aida"), Zalsburq festivalında Manriko ("Trubadur" Verdi), Vyana Dövlət Operasında isə yenə də Makduf ("Makbet”) obrazlarını Yusif məharətlə canlandıraraq sürəkli tamaşaçı alqışı qazanıb.