“Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyasının 30 illiyi münasibəti ilə: 5-ci məqalə

“Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası ciddi elmi, pedaqoji və ekspert potensialına malikdir. İlk olaraq məhz onun tərəfindən Lütfi Zadənin qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsindən istifadə etməklə kulturoloji metodologiya və təhlil metodları, “kulturoloji piramida” universal metodu, “mədəniyyətin iki qanadı”, “mədəni insan”, “firavan ailə”, “mədəniyyətin səmərəliliyi”, “idarəetmənin səmərəliliyi”, “sosial-mədəni tərəqqinin səmərəliliyi”, “humanitar təhlükəsizlik”, “dövlətin rəqabətqabiliyyətliliyi”, “meritokratik tərbiyə və idarəetmə” və digər kulturoloji formullar hazırlanıb. Assosiasiyanın elmi nailiyyətləri sırasında innovativ kulturoloji anlayışları – “mədəniyyətin elmi tərifi”, “mədəni inkişafın amilləri”, “mədəniyyət sosial sistem kimi”, “insan kapitalı inkişaf edən sistem kimi”, “universal mədəni identiklik” və s. misal göstərmək olar. Bu anlayışlar cəmiyyətdə mədəniyyətin düzgün başa düşülməsinə və onun insan inkişafı, cəmiyyətin tərəqqisi üçün yaradıcılıqla istifadəsinə kömək edir.

Kulturoloji tədqiqatların “Simurq” AMA tərəfindən yaradılan innovativ metodologiyası və metodları öyrənilən obyektlərin mahiyyəti, xüsusiyyətləri, tarixi və inkişaf qanunauyğunluqlarının açıqlanmasına, proseslərin və hadisələrin inkişafı metodları və texnologiyalarının, nailiyyətlərin təsdiqlənmiş qiymətləndirilməsinə, bütöv sistem kimi ruhi mədəniyyətin yeni dəyişdirici imkanlarının aşkarlanmasına və gələcəyin proqnozlaşdırılmasına kömək edir.

Assosiasiya tərəfindən innovativ kulturoloji konsepsiyalar, layihələr və modellər – “Azərbaycanda demokratik cəmiyyətin və hüquqi dövlətin formalaşdırılmasına doğru”, “ “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası layihəsi”, “Beynəlxalq dünya mədəniyyəti universiteti layihəsi”, ““Simurq” Beynəlxalq kulturoloji jurnalı layihəsi”, “Yüksək mədəniyyətli insan konsepsiyası”, “Beynəlxalq kulturologiya mərkəzi layihəsi”, “ “Zəka” qeyri-hökumət təşkilatları Assosiasiyası layihəsi”, ““Homo Culturalis” antropoloji modeli”, “Azərbaycanda kulturoloji islahatlar layihəsi”, “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” Milli inkişaf konsepsiyasına” təkliflər, “YUNESKO-nun qlobal kulturologiya üzrə şəbəkə kafedrası konsepsiyası”, “İnsan kapitalının inkişafı Mərkəzi konsepsiyası”, “Şuşada Beynəlxalq kulturologiya mərkəzinin yaradılması konsepsiyası” və başqalarıdır.

Assosiasiyanın konsepsiyaları, layihələri və elmi nəticələri aşağıdakılara kömək edir:

✓ Şəxsiyyətlərin və liderlərin yetişdirilməsinə, sosial, etik, hüquqi və idarəetmə mədəniyyəti, iqtisadi və ekoloji mədəniyyət, sosial-mədəni siyasət sahələrində ən yeni kulturoloji biliklərin, habelə müasir dünyanın mədəniyyətləri və siviliasiyaları, beynəlxalq sosial-

mədəni siyasət haqqında biliklərin yayılmasına.

✓ Rifah, həyat keyfiyyəti və təhlükəsiz inkişaf; gənclərin düzgün sosiallaşması və əhalinin

demokratikləşmə proseslərinə uyğunlaşması səviyyəsinin yüksəldilməsinin əsasları kimi yüksək ruhi mədəniyyətin yaradıcı imkanlarının siyasətçilər və idarəçilər, qeyri-hökumət təşkilatları və biznes strukturları tərəfindən ən yaxşı şəkildə dərk edilməsinə.

✓Peşəkar biliklər və vərdişlərin artımına, yoxsulluğun azaldılmasına təkan verən vətəndaşların sosial fəallığının yüksəldilməsinə, ölkədə davamlı sosial inkişaf və siyasi stabilliyə nail olmağa, münaqişələrin aradan qaldırılmasına və sülh mədəniyyətinin bərqərar olmasına.

Assosiasiyanın bir sıra konsepsiyaları, layihələri və elmi nəticələrinin müasir sivilizasiyada analoqu yoxdur və dövlətin davamlı və enklüziv inkişafı, habelə mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların dialoqunun təkmilləşməsi, qloballaşma, sürətli dəyişikliklər və zamanın çağırışları şəraitində ekstremizmin qarşısının alınması baxımından təcrübi maraq kəsb edə bilər.

30 ildən artıq fəaliyyəti dövründə “Simurq” AMA Azərbaycan xalqının ruhi mədəniyyətinin inkişafına və ölkədə rəqabətqabiliyyətli milli insan kapitalının əsasını təşkil edən ləqayətli, yüksək mədəniyyətli insanların yetişdirilməsinə layiqli töhfə verib. Məhsuldar tədqiqatları ilə o, Azərbaycan elmində yeni istiqamətin – kulturologiyanın əsasını qoyub. Onun yaradıcılıq fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının dünya kulturologiya elminin, təhsil və maarifləndirmənin nüfuzlu inkişaf mərkəzlərindən biri kimi tanınmasında önəmli rol oynayıb.

Assosiasiyanın yaradıcılıq fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi

Kulturologiya elmi, təhsil və maarifləndirmə sahələrində çoxillik məqsədyönlü fəaliyyətinin nəticələri sayəsində “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası beynəlxalq şöhrət qazanıb.

Assosiasiyanın kulturoloji tədqiqatlarının nəticələri dünya mədəniyyətinin tarixi və nəzəriyyəsi, liderlik, üçüncü sektor, konfliktologiya, dünya mədəniyyəti, qlobal idarəçilik, mədəniyyətlərin yaxınlaşması problemləri üzrə Azərbaycan, Norveç, Rusiya, Tatarıstan, Almaniya, Türkiyə, Fransa, Macarıstan, Belçika, ABŞ, Tailand, Cənubi Koreya, Hindistan, İran, Qazaxıstan, Qırğızıstanda keçirilmiş onlarla beynəlxalq konfrans və seminarlarda, forumlarda təqdir edilib.

“Simurq” AMA-nın Azərbaycan və dünya kulturologiyasının inkişafına, dünya mədəniyyəti və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafına verdiyi töhfə müxtəlif illərdə “İntellektual İnkişaf Problemləri” Beynəlxalq Elmlər Akademiyası, Beynəlxalq Pedaqoji və Sosial Elmlər Akademiyası, “Avropa- Asiya” Beynəlxalq Humanitar Akademiya, Beynəlxalq Qlobal Tədqiqatlar Akademiyası,

Beynəlxalq Söz Akademiyası, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyası tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.

Bu töhfə həmçinin ABŞ Bioqrafiya İnstitutunun fəxri medalı, Misir Təhsil Nazirliyinin qızıl medalı, Moskva Hökumətinin “Beynəlxalq əməkdaşlığa verilən töhfəyə görə” medalı, YUNESKO Dünya mədəniyyəti İnstitutu və “Avropa-Asiya” Beynəlxalq Humanitar Akademiyasının “Sülh qızılgülü” qızıl medalı, Ümumdünya Braxma Kumaris Ruhi Universitetinin “Cisimsiz ali ruh” ali mükafatı, “Dövrün yaradıcısı” beynəlxalq ordeni, “Sülh Səfiri” fəxri adları (Assosiasiyanın 100-dən çox məşhur üzvü «Ambassador for Peace» beynəlxalq diplomlarına layiq görülüb), bir sıra başqa milli və beynəlxalq ictimai təşkilatların mükafatları ilə təltif edilib.

Beynəlxalq şöhrətin göstəricisi odur ki, Assosiasiya 2000-ci ildə BMT-də Minilliklə bağlı beynəlxalq konfransın plenar iclasında çıxış etmiş və Avropa Şurasının mədəniyyət siyasəti üzrə ekspertlərinin siyahısına daxil edilmişdir. 2014-2018-ci illərdə o, Beynəlxalq Lixaçev Elmi Oxunuşlarının təşkilati komitəsində təmsil olunub. “Simurq”AMA tərəfindən təklif olunan “insanların mədəni identikliyinin formalaşmasına dəstək haqqında” baza prinsipi 2016-ci ildə YUNESKO-nun humanitar təhlükəsizlik üzrə Kazan Bəyannaməsinə daxil edilib.

“Simurq” AMA-nın yaradıcılıq fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turiz Nazirliyinin, Təhsil Nazirliyinin fəxri fərmanları, Ailə, Uşaq və Qadınların problemləri üzrə AR Dövlət Komitəsinin diplomları, mədəniyyət işçilərinin Respublika həmkərlar komitəsinin, Azərbaycan Respublikasının Ombudsmanının döş nişanları, “Humay”, “Zəka”, “Qızıl qələm” milli ictimai mükafatları ilə də qiymətləndirilib.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ənənəni pozaraq bu gün sizə Hümbət Həsənoğlunun aforizmlərini vermək əvəzinə onun başına gələn çox maraqlı bir hadisəni nəql edir. Özü də Hümbət Həsənoğlunun öz dilindən. 

Bakıda işlədiyim vaxtlarda Almaniya dövlətinin Azərbaycanda həyata keçirtdiyi layihə çərçivəsində bir almanla tanış oldum. İlk gəlişi idi onun Azərbaycana. 

Almaniyada bir müddət yaşadığıma və dili də az-çox bildiyimə görə tez dostlaşdıq. 

Alman dostlarım qəribçilikdə mənə çox dəstək olmuşdular, bu səbəbdən bura gəlmiş almana diqqət göstərmək istəyim içimdən gəlirdi.

Hər şeydə " alman hesabı" aparan almana diqqət göstərmək elə də asan iş deyildi. Ona hər hansı hədiyyə etmək cəhdinin narahatçılıqla qarşılayacağını da  bilirdim. 

Fikir verdim ki, dostum bizim meyvələrdən ağız dolusu danışır, onların çox şirin və ləzzətli olduğunu vurğulayır. 

İşlədiyim qurum Nizami metrosuna yaxın idi və metrodan bir az aralı böyük meyvə dükanı vardı.

Meyvəsatanla tez dostlaşdım. Hər gün işə getməmiş yaxşı mövsümü meyvələrdən seçib alman dostumu qonaq etməyə başladım. 

İlk dəfə meyvəni gətirəndə o, çıxarıb pul vermək istədi. 

Dedim:-Helmut, bunlar mənim öz bağımın məhsullarıdır. Bizdə öz bağının məhsullarına görə pul almırlar, adətimiz belədir. 

Razılaşdı.

İndi təsəvvür edin, mən mövsümə uyğun meyvələr alıb gətirirəm, özü də necə meyvələr; gilasdan, ərikdən, şaftalıdan tutmuş, alma, armud, nara qədər. Proqram bir ilə hesablandığından mən alman dostuma bərəkətli torpağımızın  bütün meyvələrini daddıra bildim. Hər dəfə də meyvə çeşidini görən alman deyirdi ki, onun ən böyük arzusu mənim bağımı görməkdir. Bir belə meyvənin yetişdiyi  bağa heyranlığını hər dəfə dilə gətirirdi.

Mən də Sumqayıtdan, uzaqdan gəldiyimi və bağımın da uzaqda olduğunu bəhanə gətirir, amma hər dəfə də söz verirdim ki, onu mütləq bağıma aparacağam.

Bir payız günü səhər meyvə dükanının qabağında növbəti dəfə meyvə seçərkən kimsə arxadan məni bərk qucaqladı. Dönüb gördüm ki, alman dostum Helmutdur. O məni təkrar-təkrar qucaqlayaraq dedi: -Mən sənin bağını nəhayət ki, gördüm! 

Bunu deyərkən o, ürəkdən güldü.

Sonradan Almaniyada onun evində qonaq olanda, o, öz ailə üzvlərinə mənim Azərbaycandakı bağım haqqında sevinclə və böyük məmnunluqla  danışırdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)

“Ədəbiyyat  və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir. Növbəti təqdim edilən Cahangir Novruzovdur..

CAHANGİR NOVRUZOV

(1954)

***

Musiqili Komediya Teatrında baş rejissor işlədiyim vaxtlar idi. Bir tanınmış, dövlət tərəfindən hər bir qayğı ilə əhatə olunmuş aktyorlar şikayətlə yanıma gəldi:

– Cahangir, sən kənar adam deyilsən, bax mən düz 23 ildir ki, bu teatrda işləyirəm, mənim maddi vəziyyətimi nəzərə almaq lazımdır, – dedi.

Başımı bulayıb:

– Yaxşı, mən o biri rejissorlara da tapşıraram, – dedim, – hansı tamaşada  yemək səhnəsi varsa, qoy bundan sonra həmin rolları da sənə versinlər.

Adam qıpqırmızı pörtüb, otağı tərk etdi.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2022)

Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyinin (COPAT) hesabatı bir daha naqis qonşularımızın mənfur simasını göz önünə qoyur. Onların növbəti oğurluq cəhdləri qeydə alınıb. Kulinariyamız və musiqimiz yenidən təhlükəyə məruz qalıb. 

“Qədim türk mətbəx mədəniyyətinin şirniyyat növlərindən biri olan baklavanın (paxlava) ermənilər tərəfindən öz qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi kimi dünyanın qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilməsi üçün UNESCO-ya müraciət hazırlamaları barədə erməni mətbuatında gedən yazılarla əlaqədar agentlik tərəfindən sübutedici sənədlər və tarixi mənbələr əsasında arayış hazırlanıb və yayılıb” - deyə agentliyin hesabatında qeyd edilir. 

Bununla yanaşı, hesabatda görkəmli Azərbaycan bəstəkarı Cahangir Cahangirovun “Zərif gülüşlüm” adlı musiqi əsərinin ermənilər tərəfindən oğurlanması və erməni mahnısı kimi “Youtube” kanalında yayılması, həmçinin Azərbaycanın xalq artisti, bəstəkar Eldar Mansurovun “Bayatılar”, “O gələndə”, “Bir payız gecəsi”, “Yarı səndə, yarı məndə” və “Gecələr keçir” əsərlərinin müxtəlif erməni ifaçıları tərəfindən mənimsənilməsi və “Youtube” kanalında və digər internet şəbəkələrində yayılması faktları ilə bağlı da qeydlər var, bu barədə agentlik tərəfindən arayışlar hazırlanıb və KİV-də yayılıb.

Amma heç bu da son deyil. Digər erməni saxtakarlığı Azərbaycan xalqına məxsus balaban, tütək, kamança və qanun (kanon) musiqi alətlərinin erməni milli musiqi alətləri kimi Cenevrə Etnoqrafiya muzeyinə hədiyyə edilməsi barədə informasiyanın yayılması olub. Bununla bağlı, Əqli Mülkiyyət Agentliyi qədim tarixi və ədəbi nümunələrə, tanınmış mütəxəssislərin araşdırmalarına əsaslanaraq həmin musiqi alətlərinin Azərbaycan xalq musiqisində qədim dövrlərdən bəri geniş istifadə edilən və populyarlığını bu günədək qoruyub saxlayan türk mənşəli alətlər olması ilə bağlı geniş arayış hazırlayıb və KİV-ə təqdim edib.

Amma o mənfurlarla mübarizəni tək COPAT deyil, hamılıqla aparmalıyıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.02.2023)