Rubrikanı Könül aparır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır. 

Bu gün sizlərə Əməköməci küküsünün hazırlanması qaydasını şərh edəcəyik. 

ƏRZAQLAR:

§ Əməköməci – 100 rq

§ Təzə göy sarımsaq – 10 qr

§ Mərzə – 1 qr

§ Cəfəri – 15 qr

§ Yumurta – 40 qr

§ Qatıq – 15 qr

§ Kərə yağı – 25 qr

§ Un – 8 qr

§ Zəncəfil – 2 qr

§ Sarıkök – 1 qr

§ Zirinc – 3 qr

§ Duz – 4 qr

§ İstiot – 0,05 qr

Xörək əlavəsi:

§ sarımsaq – 2 qr, qatıq – 50 qr 

HAZIRLANMASI:

Göyərtilər təmizlənir, yuyulur, xırda doğranır. Üzərinə yumurta, qatıq, un, duz, istiot, ədvalar, zirinc əlavə olunur. Yaxşı qarışdırılır. Əridilimiş yağa əlavə olunur, eyni qalınlıqda olmaq şərtilə tavaya yayılır. Özünü tutduqdan sonra qızdırılmış sobaya qoyulur, 200°C-də 20-25 dəqiqəyə hazır olur. Süfrəyə qatıqla və ya sarımsaqlı qatıqla verilir. Qatıq olmadıqda üyüdülmüş, isladılmış qurutla da verilə bilər.

Əməköməci meşə və dağ tərəsi sayılır, yazın ilk ayında bitir, dairəvi yarpaqları var. Nadir Mirzə Qacarın “Karnamə” kitabında dinara bənzədilir. Çox da sulu olmayan tərədir, çox yaxşı dadı var, xörəkdə istifadə olunduqda dadı dərhal hiss olunur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.01.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Elm adamları arasında paxıllıq, xəbislik hisləri ilə alışıb yanan alimləri görəndə- “alim olmaq asandır, adam olmaq çətin”- atalar sözünün öz aktuallığını hələ də itirmədiyinin şahidi olursan. Vay o günə ki, bir mövzu haqqında bir neçə alim araşdırma aparsın. Aralarında gizli müharibə başlayır. Necə deyərlər, o, bunu inkar etməyə çalışır, bu da onu. Bu, onu plagiatda suçlayır, o da bunu. Və ortada mənasız mübarizələr başlayır...

Bəzən biz cürbəcür parıltılara aldanıb, yanından ötüb keçdiyimiz xəzinəni görmürük. Sanki yalançı parıltılar gözlərimizi qamaşdırıb kor edir...

Sevindirici haldır ki, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda dörd-beş alim var idisə, XXI əsrin əvvəllərində artıq bu say minlərlədir. Deməli, ötən yüz ildə çox inkişaf etmişik. Nə qədər gileylənsək də, dərin təfəkkürlü, sahəsinin bilicisi, novator alimlərimiz yetərincədir. Bu gün sizə onlardan biri- Şahlar Göytürk haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Əvvəlcə həyat yoluna işıq tutaq...

Şahlar Məmmədov (Göytürk) Yardımlı rayonunun Anzov kəndində anadan olub. Orta təhsilini Anzov kənd tam orta məktəbində alıb. 1997-ci ildə Lənkəran Dövlət Universitetinin(LDU) Filologiya fakültəsini Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ixtisasI üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1997-ci ildə Anzov kənd tam orta məktəbində Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənlərindən dərs deyib. 1997-2000-ci illərdə AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun əyani aspirantı olub. 2004-cü ildə “Azərbaycan dilinin Yardımlı rayonu şivələri” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib. 2005-2006-cı illərdə LDU-da, 2008-2011, 2017-2018-ci illərdə BAAU-da Müasir Azərbaycan dili, Azərbaycan ədəbi dil tarixi, dialektologiya, nitq mədəniyyəti, akademik yazı və oxu fənlərindən mühazirələr oxuyub. 2013-2014-cü illərdə “Altun kitab” nəşriyyatının lüğət bölməsində redaktor işləyib. “Azleks” layihəsi çərçivəsində “Azərbaycan dilinin frazeologiya lüğəti”nin tərtibində iştirak edib. 2006 -2019-cu illərdə Dövlət İmtahan Mərkəzinin keçirdiyi qəbul imtahanlarında imtahan rəhbəri olub...

 2013-cü ildə elmlər doktorluğu hazırlığı üzrə dissertanturaya qəbul edilib. Doktorluq dissertasiyasının mövzusu isə “Azərbaycan dili dialekt və şivələrinin frazeologiyasınının nəzəri problemləri”dir. 2014-cü ildə Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Monitorinq şöbəsində aparıcı elmi işçi olub. 2015-ci ildə dosent elmi adı alıb. Fəaliyyətinə görə müxtəlif diplom və fəxri fərmanlara layiq görülüb. Respublika və beynəlxalq miqyaslı elmi konfransların iştirakçısıdır. 2018-ci ildə Orfoqrafiya komissiyası nəzdində yaradılmış İşçi qrupunun katibi olub. 2020-ci ilin oktyabr ayından etibarən Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin Analitik təhlil və proqramlaşdırma şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. Tanınmış dilçi alim çağdaş dilçiliyimizin aktual problemləri ilə bağlı mətbuatda və televiziyalarda ardıcıl çıxışlar edir. Monoqrafiya və 90-dan çox elmi məqalənin müəllifidir. Onlarla kitabın redaktorudur. Gənc yaşlarından bədii yaradıcılıqla da məşğul olur. Ailəlidir. 3 övladı var. Böyük oğlu 2023-cü il sentyabr ayında keçirilmiş antiterror əməliyyatlarında iştirak edib...

Xeyirxah, qayğıkeş, səbirli, sədaqətli və etibarlı adamdır. Məşğul olduğu sahədə çox inadkardır, həmin sahənin ən yaxşısı olanadək yorulmadan çalışır. Onunla rəqabət aparmaq çətindir. Hər kəslə necə davranacağını yaxşı bildiyi üçün bir çoxları ilə asan yola getməyi bacarır. Hisslərindən çox məntiqlə hərəkət etməyi sevən insandır. Bu səbəbdən də nadir hallarda risk edir və hər hansı bir səhvə də yol vermir...

Deyir ki,- “Televiziya dilinin təsir gücü onun kütləviliyində, eləcə də səs, söz və təsvir, görüntü imkanlarına malik olmasındadır. Doğrudur, KİV-də gedən dil proseslərini, o cümlədən tele¬viziyaların dil mənzərəsini çağdaş ədəbi dildən kənarda təsəvvür etmək olmaz. Televiziya çap və elektron mətbuatla müqayisədə dil proseslərini daha qabarıq şəkildə əks etdirir, şifahi nitq meydanı üçün geniş üfüqlər açır. Televiziya cəmiyyətdə gedən proseslərin güzgüsüdür və ic¬timai fikrə təsir imkanları baxımından digər kütləvi informasiya vasitələrindən yüksəkdə dayanır. Bu güzgüdə nəinki ayrı-ayrı sa¬hələrdə baş verən dəyişiklikləri, hətta dil proseslərini aydın şəkil¬də görmək mümkündür. Odur ki, ekrandan səslənən nitq anlaşıq¬lı, ədəbi tələffüz qaydalarına uyğun olmalıdır. Çünki insanlar bir-birlərini daha çox şifahi nit¬qinə və davranışına görə qiymətləndirirlər. Tamaşaçı verilişlərdə çıxış edən qonaqlardan, ekspertlər¬dən, müğənnilərdən, saç ustalarından və s. natiqlik tələb etmir. Önəmli olan normal davranış və mədəni nitqdir.”

Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin Analitik təhlil və proqramlaşdırma şöbəsinin müdiri kimi, bu gün televiziyalarımızda dilimizlə bağlı gedən proseslər bir alim kimi onu çox narahat edir.

“Biz dilimizə sevgi ilə yola çıxmışıq. Məqsədimiz dilimizin saflığını qorumaq, Azərbaycan dövlət dilinin düzgün tətbiqinə nəzarət etmək, fədakar media nümayəndələri ilə əməkdaşlıq çərçivəsində mediada, reklam daşıyıcılarında və internet resurslarında yol verilən nöqsanları aradan qaldırmaqdır. Odur ki, media nümayəndələri, xüsusən sayt rəhbərləri monitorinqlər zamanı qeydə aldığımız minlərlə dil faktına ciddi yanaşmalı, səhvləri təkrarlamamalıdırlar.

Hədəfimiz nə saytlar, nə də media mənsublarıdır. Dilimizin inkişafında, düzgün tətbiqində peşəkar media nümayəndələrinin rolunu yüksək qiymətləndiririk. Bizim işimiz həm də dildə gedən prosesləri izləmək və əvvəlki nəticələrlə müqayisə etməklə irəliləyişə nail olmaqdır.”- söyləyir.

Başlayacağı iş üzərində uzun müddət düşünərək, hər addımını hesablamağı xoşlayır. Plan və proqram hazırlamağı və nizamlı hərəkət etməyi bacarır. Hazırladığı planın reallaşmasını səbrlə gözləyir. Rahat həyatı sevir. Rahatlıqla yanaşı gözəlliyə də olduqca önəm verir. Pula isə bir vasitə kimi baxır. Puldan və gözəllikdən başqa heyran olduğu daha bir nəsnə- uğurdur. Odur ki, uğurlu insanlarla dostluq etməkdən zövq alır... 

Deyir ki,- “Doğrudur, dilin varlığı üçün təhlükə törədən fəsadlar daha çox qrammatik qüsurlarla bağlıdır, çünki dilin mahiyyətini onun qrammatik sistemi müəyyən edir. Leksik pozuntular isə dildə tez-tez baş verən, eyni zamanda, nisbətən asanlıqla aradan qaldırıla bilən hadisədir. Bu baxımdan leksik normanın pozulmasını dil üçün təhlükəli hal hesab etmirlər. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, bunlar əslində zəncirvari prosesin halqalarıdır. Leksik norma pozuntuları dilin milli qiyafətini dəyişir, milli həssaslığı azaldır. Dilin ən çox inkişaf etdiyi publisistikada leksik alınmalar daha çoxdur. Bəzi hallarda həmin sözlərə dilimizin İzahlı lüğət¬lərində və Orfoqrafiya lüğətində rast gəlmirik. Bu qəbildən olan sözlər sırasında türk dilinə məxsus leksik vahidlər də vardır. Pub¬lisistikada belə sözlərə qarşılıq tapmaq cəhdləri də müşahidə olu¬nur.”

Yüksək zövqə malikdir. İstədiyini əldə etməyi bacarır. Həyatdan nə istədiyini çox yaxşı bilir. Praktik zəkalı, ciddi adamdır. Mənfi hallardan uzaq olmağı və yalnız gözəl şeylərlə maraqlanmağı xoşlayır. Mənasız mübahisə etməyi sevmir. Ancaq səbrinin sərhəddi aşıldıqda gözlənilməyən sərt reaksiyalar verə bilər. Adətən sakit və mülayim davranışa üstünlük verir. Dostluq onun üçün çox önəmlidir. Kin saxlamayan, bağışlayan və mərhəmətlidir...

Bəli, alim əgər adam olmağı bacarmırsa, onun elmi də şübhəlidir. Əsl alim xəzinədir- dövlətin, xalqın canlı elm xəzinəsi. Haqqında söhbət açdığım filologiya elmləri namizədi, dosent Şahlar Göytürk də bu xalqın canlı xəzinəsidir- qənimət övladlarından biridir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.01.2024)

Əkbər Qoşalı yazır

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış şair, publisist Əkbər Qoşalının siyasi gəlişmələrini diqqətinizə çatdırır. Söhbət Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın  Azərbaycanla qarşılıqlı olaraq "Hücum etməmək haqqında Pakt" bağlanması təklifindən gedəcək. 

Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanla qarşılıqlı olaraq "Hücum etməmək haqqında Pakt" təklifini səsləndirib. İlk baxışda həncəri də gözəl səslənir, elə deyilmi? – Təklif keçmiş işğalçıdan və bugünkü “əvəzçıxma” qara “sevda”lısından gəlir, deyir gəlin Sülh danışıqlarını qoyaq bir qırağa, pakt imzalayaq. Əlbəttə, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Paşinyana anındaca və tutarlı cavab verib – bu öz yerində; deyirəm, biz də bir kaç kəlmə deyək.

"Hücum etməmək haqqında Pakt" dedikdə, Ermənistana hərbi-siyasi rəhbərlik etmiş şəxslərin “ideal”ı  Qaregin Njdenin əməl ortağı olduğu Hitlerin (ümumən alman faşistlərinin) irəli sürdüyü Sovet-Alman Paktı (“Molotov-Ribbentrop Paktı”) yada düşür. Əlbəttə, biz (Tanrıya şükürlər olsun) keçmiş SSRİ-nin oxşarı olmasaq da, faşist Almaniyasının son illərdəki ən uyğun oxşarı (cırtdan dövlət olsa belə) Ermənistandır. O zaman faşist Almaniyası, bu zaman faşizmdən arınmamış Ermənistan pakt irəli sürür. “Molotov-Ribbentrop Paktı” işləmədi – işğalçı Almaniya üçün bir müddətlik fürsət yaratmış oldu, vəssalam (keçmiş SSRİ-nin, Kremlin dərdinisə o vaxt-bu vaxt biz çəkəsi deyilik, təbii). Məsələ bu ki, XX yüzildə iki dəfə dünyanı qana çalxalamış, nəhayət iki ağır məğlubiyyətdən sonra faşizmdən rəsmən imtina etmiş Almaniya 1939-cu ildə müvafiq pakt irəli sürərkən gizli məram-məqsədə malik idi. Əvəzçıxma şakərli, fürsət qovalayan Ermənistanın da çirkin məqsədləri var. “Molotov-Ribbentrop Paktı”ndan 85 il keçib, amma böyük alman faşizmindən cırtdan Ermənistanın materiyasına keçən faşizm və fürsətçilik ötüb-keçməyib... İrəvanda oturanlar gah Moskvadan, gah Berlindən, gah da Starsburq, Paris qarışıq Fransadan, okeanın o tayından – Vaşinqtondan (Vaşinqtonun deformasiyaya uğramış tərs üzü Tehrandan) və b. mədəd uma-uma, görə-görə girlənmək istəyir...

“Hücum etməmək haqqında Pakt” təklif edən Paktinyan, pardon, Paşinyan, paktdan öncə bir sürü daxili akt icra etməlidir. – Konstitusiyasını, dövlət ideologiyasını (habelə qonşularla münasibətlərə dair gizli məqsədlərini), dərsliklərdən anti-Azərbaycan (anti-Türk) materiallarını çıxartmalı; qondarma “erməni soyqırımı” haqqında məramları köklü surətdə dəyişməli, o cümlədən (terrorçulara qoyulmuş) bütün anti-humanist abidələri sökməlidir;

Ermənistan qeyd-şərtsiz olaraq, 4 minə yaxın azərbaycanlı əsir-girovun taleyinə aydınlıq gətirməlidir;

Ermənistan səhih “mina xəritələri”ni tam şəkildə Azərbaycana təhvil verməlidir;

Ermənistan Naxçıvanın blokadasına son qoymalı, bəlli Üçtərəfli Bəyanata uyğun olaraq “Zəngəzur Dəhlizi”nin açılmasını təmin etməli – ən azından buna uyğun iradə nümayiş etdirməldir;

Ermənistan öz hərbi bölüklərini Kərkidən və Qazaxın 7 kəndindən qeyd-şərtsiz geri çəkmək surətiylə, delimitasiya, demarkasiya müzakirələrinə səmimi hazırlıq nümayiş etdirməlidir;

Ermənistan Qərbi Azərbaycan İcması ilə Tarixi qayıdışa dair danışıqlara hazır olduğunu açıqlamalıdır.

İlla da paktdan söhbət gedəcəksə, o zaman Ermənistan 30 il boyunca Azərbaycana qarşı törətdiyi dövlət cinayətlərini, o cümlədən soyqırım aktlarını etiraf etməyə, Azərbaycana vurduğu ziyana görə təzminat ödəməyə, Azərbaycan dövlətindən, xalqından üzr istəməyə hazır olduğunu nümayiş etdirməlidir.  

Özü də, bu vurğuladıqlarımız yalnız Paşinyan hökuməti tərəfindən deyil, bütün aparıcı partiyalar (ən azı parlament partiyaları yaxud Ermənistan Avropa Şurasına üzv olarkən, (hökumətlə yanaşı) müvafiq öhdəliklərə qol çəkmiş partiyalar), habelə böyük vətəndaş cəmiyyəti institutları tərəfindən də qəbul görməlidir.

Yuxarıda sadaladıqlarımız olduqdan sonra pakta nə hacət? – Artıq Böyük Barış Anlaşmasına (Sülh Müqaviləsinə) yollar açılmış olacaq... Belə bir Anlaşma isə ən çox Ermənistana lazımdır. İstəmirlərsə, bizə ya Anlaşma, yaxud Ermənistan adlı dövlətmi lazımdır?.. – Müzəffər Ali Baş Komandanın mübarək sözləri onlarçün yol xəritəsi olmalı: “Endir o bayrağı dirəkdən, bük, qoy cibinə”! Vəssalam!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.01.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1

ELVİZ MÜƏLLİMİN XATİRƏLƏRİNDƏN

Dəqiq yadımdadır, 89-cu il idi. Orta əsrlər tarixindən imtahan götürürdüm. Bir tələbə oğlan o qədər gözəl cavab verdi ki, ona əla yazmaq qərarına gəldim və zaçot kitabçasını istədim. Amma zaçot kitabçası sözü nə illah etdimsə yadıma düşmədi. 

-zadı ver…

-nəyi, müəllim?

-şeyi də…

-nəyi axı?

Nəhayət dedim:

-o ki bütün tələbələr ciblərindən çıxarır…

O da qıpqırmızı qızarmış halda cibindən şparqalka çıxartdı…

2.

MQU ƏHVALATI

Fizmatda Şneyderman soyadlı yəhudi professor dərs deyirmiş. Çox elmli pedaqoq imiş, kim elmlə maraqlanırsa əla bilik əldə edirmiş. 

Di gəl, Şneydermanın qulağında dinləmə aparatı var imiş və onun ağır eşitməsinə görə dərsdə qışqır-bağır salanlar, hətta söyənlər də az olmurmuş.

Nəhayət, imtahan zamanı yetişəndə Şneyderman içəri girib dinləmə aparatını qulağından çıxararaq deyib:

-Hə, bax indi biletləri götürün.

Tələbələr təəccüblə və qorxu-hürkü ilə bir-birinə baxıblar, biri yavaşcadan deyib ki, bu bizə divan tutacaq.

Şneyderman deyib:

-Tutacam da sözdür? 

3.

SUMQAYIT MƏKTƏBİNDƏ

Fizika müəlliməsi var idi, Şahanə xanım. Olduqca sərt, zəhmli biri idi, imtahanda hamını kəsib-tökərdi. Şagirdlərin hamısının ondan zəhləsi gedərdi.

Növbəti imtahanda Nəsibov soyadlı şagird ona bir qızılgül biketi gətirib hədiyyə edəndə müəllimə çox təsirlənir, həyatında iık dəfə idi ki, hansısa şagird onu saya alırdı.

Tez Şahanə xanım qaçır ki, gülü qoymağa bir qap tapsın. On beş dəqiqə bu proses, daha beş dəqiqə qabı su ilə doldurmaq vaxt aparır.

Həmin müddətdə uşaqlardan cəmi birinin ağlına gəlmir ki, cavabları köçürsün. Odur ki, o uşağın adını o gündən Qoyun Xəlil adlandırırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.01.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Vida Heşmətinin  şeirlərini təqdim edir.

Vida Heşməti, 1968-ci il oktyabr ayının 26-da Təbriz şəhərində doğulmuşdur. O, uşaqlıq dövründən ədəbiyyata marağı olduğu üçün Təbriz universitetində fars dil və ədəbiyyatı fakültəsini bitirmişdir. Onun “Ağ qanadlı kəpənək” və “Ulduzların nəğməsi” adında uşaq kitabları çap olunmuşdur. Kitabın rəsimlərini şairənin bacısı Lida Heşməti çəkmişdir. Şairənin “Tanrı boyalı saçlarım” adlı şeir kitabı da 2021-ci ildə Təbriz şəhərində çap olunmuşdur.

BİTSİN SAVAŞ

Yenə bu köndələn yer kürəsi, ‌

Dumana bələdi dağlarını. 

Göyündə qaraldı göyərçinlərin ağuuuş dimdikləri

Lalalar yallılanır torpaqları.

Yenə okeanların nefti üzərində

Qumarlaşır naqqalar. 

Yenə generalların əllərində oyuncaq oldu

Ürəyi kabab adaxlı qızın əsgər nişanlısı. 

İtdi-batdı nişan bəlgəsi

Hələ xəritə çəkir imperiyalların günəş gözlüyü

Qaraqançıl köksündə. 

Uşaqların bayram sevinci isə

Boy atırdı ayaqqabılarında

Oysa boğuldu xonçasında.

Anasının ləçəyi yaş,

Cibində məktubu sevginazlanan oğlanın

Tapılmadı bir pişikyolu da. 

Yenə görəsən boylanacaq əriklər

Tüstülü ağaclardan?!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.01.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Vida Heşmətinin  şeirlərini təqdim edir.

 Vida Heşməti, 1968-ci il oktyabr ayının 26-da Təbriz şəhərində doğulmuşdur. O, uşaqlıq dövründən ədəbiyyata marağı olduğu üçün Təbriz universitetində fars dil və ədəbiyyatı fakültəsini bitirmişdir. Onun “Ağ qanadlı kəpənək” və “Ulduzların nəğməsi” adında uşaq kitabları çap olunmuşdur. Kitabın rəsimlərini şairənin bacısı Lida Heşməti çəkmişdir. Şairənin “Tanrı boyalı saçlarım” adlı şeir kitabı da 2021-ci ildə Təbriz şəhərində çap olunmuşdur.

QADIN

 Dünyanın yaraşığı qadındırsa

Hələ qadınların yaraşığı deyil dünya!

Mikrofonların əngində

Saqqız olub qadın.

Sekolaritəsinə

İpəkdən don geydirsələr də,

Demokrasiyasına bal qatsalar,

Göbək ciyəsi

Aşxanaya atılmış

Canı düşlərindən çıxmalıdır.

Ancaq

Hələ də onu qiymətləndirən 

Erkək yasaların yazılmamış

Səhnə arxasıdır.

Yoxsa vitrinlər

Boş bəhanədi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.01.2024)

Fransızların şorbası

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1

Parisdəki məlum hadisə hamının diqqətini çəkdi. Ekofəallar Luvr muzeyində Mona Lizanın portretinin üzərinə düyü şorbası tökdülər. Bu hadisəyə bizim “Gülüş klubu”nun interpretasiyası:

Ekofəallar Mona Lizanı supa bələyəndə qışqırışıblar:

-Bizim kənd təsərrüfatı xəstədir!

Soruşulacaq ki, bəs Mona Lizanın məsələyə nə dəxli? 

Deyək! Giperinflyasiyaya qədəm qoyan fransızlar ətdən-mətdən məhrum olub sonuncu şorbalarını yeyir. Bu itin qızı isə gülümsəməkdədir. 

2

Özünüz barədə tez-tez yaxşı şeylər danışmaqdan utanmayın. Belədə, qəbristanlıqda yola salanlarınız barı deməyə söz tapacaqlar. 

3.

Görəsən niyə dəniz sahilində yaşayan balığı satın alır? 

4.

Özünəxidmət terminalından qocalar uşaqlığa bilet ala bilməzlər, amma marazm, Alsheymer və tremor testindən keçə bilərlər. 

5.

Yadınızdadır, uşaqlıqda siz sürüşkəndən sürüşəndə o biri uşaqlar zarafatyana üstünüzdə oturardılar ki dura bilməyəsiniz? 

Böyüklükdə həyat məhz bu cürdür, özü də zarafatsız.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.01.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Zahirə Cabirin nağıllarını ardıcıl təqdim etməkdədir. Nağıllar uşaqlar üçün yaradılır. Amma bu nağılları böyüklər də məmnuniyyətlə oxuyurlar və bəyənirlər.

Növbəti təqdim edilən nağıl Canyataq-Gülyataq qızılı adlanır.

Hamam hamam içində, xəlbir saman içində, dəvə dəlləklik eylər köhnə hamam içində, balçının bal tası yox, baltaçının baltası, burdan bir tazı keçdi, onun da xaltası yox. Nağıl-mağıl bilmərəm, bilsəm də söyləmərəm, xandan gəlmiş nökərəm, dinmə böyrünü sökərəm.

Biri vardı, biri yoxdu. Bir padşah vardı. Onun Can adlı aman-zaman bir oğlu vardı. Can igidləri başına yığıb ova gedər, at çapıb, ox atardı. Bir gün ov dalınca düşərkən meşədə çırpı yığan gözəl bir qızla rastlaşdı. Qız nə qız, görən bunun camalına heyran qalardı, qaş qara, gözlər sürməyi, boyu sərv.  Qız onu görçək ürkək baxışları ilə tez şələsini götürüb getmək istədi. Can atdan düşüb qızdan hansı obadan olduğunu sordu. Qız heç bir söz demədi. Yalnız qorxu, həyəcanla icazə istəyib ordan uzaqlaşdı. Can xeyli vaxt qızın gözəlliyi qarşısında donub qaldıqdan sonra özünü birtəhər ələ alıb və evə dönür. Qızın dərdindən rəngi saralır, solur, bir an belə onu unutmur.  Xəstələnir. Padşah məmləkətin loğmanlarını sarayına dəvət edir, oğlunun dərdinin əlacını soruşur. Onlar xəstəliyi ilə bağlı heç bir söz deyə bilmirlər. Bir dərviş gəlir, Cana baxır və padşaha bildirir ki, oğlunun xəstəliyi sevgi xəstəliyidir. Oğlunu sevən ata Candan onun kim olduğunu sorur. Can isə gördüklərini danışır, qızın hansı obadan olduğunun bilmədiyini deyir. Atası söz verir ki, o qızı tapıb, onunla Canı evləndirəcək. Atasının ona mərhəmət göstərdiyi görən Can o qızı axtarmaq eşqilə sağalır, ayağa durur. Yenə də  meşəyə üz tutur, axtarır, taqətdən düşür, yorulur. Yaxınlıqdakı çaya gedib yuyunmaq, bir az dincliyini almaq istəyir.

Hə, sizə kimdən deyim, Canın meşədə rast gəlib, gördüyü qızdan. Bu qızın adı Gül idi. Körpəlikdən anasını itirmiş, atası dul qadınla evlənmişdi. Analığ ona gün verib, işıq vermirdi. Gününü göy əskiyə döndərmişdi. Evin bütün ağır işlərini ona gördürərdi. Gül hər gün çaya gəlib, ağır səhənglə evlərinə su daşıyardı. Ögey ana Gülün günü- gündən gözəlləşdiyini görüb daha da qəddarlaşırdı. Bütün günü onu işlətməkdən, söyməkdən, təhqir etməkdən həzz alırdı.

Gül də meşədə cavanı gördüyü gündən könlün ona salmışdı. Hər cün çaya gəlir, çayın kənarında məskən salmış salxım söyüdün altında oturub dərdini caya danışır, dərdləşirdi. Və yenə də çaya gəlib səhəngini doldurdu. Gözlərini qaldıranda qarşısında Canı gördü. Gül özünü bir anlıq itirib, çaş-baş qalır. Can onu axtardığını, onu gördüyü gündən yalnız onun eşqilə yaşadığını, sevdiyini bildirir. Gül də ona biganə qalmadığını söyləyir. Nəhayət, Can padşaha istədiyi qızdan danışır, ona bir könüldən min könülə aşiq olduğunu deyir. Padşah oğlu ilə razılaşır və Gülü oğlu üçün istəməyə elçi göndərir. Ögey ana padşahın oğlunun Gülü sevdiyini eşitcək hikkəsindən, paxıllığından az qalır ki, çatlasın. Dərdə düşür. Bütün günü fikirləşir ki, nə etsin. Axır ki, tapır. Gələn elçilərə qızının əvəzində qızıl yatağı istəyir və bu yataqların yalnız Canın əli ilə tapılmasını istəyir. Əri nə qədər onu bu fikrindən daşındırmaq istəyirsə əl çəkmir.

Can, bu yolun gedər-gəlməz olduğunu bilsə də, sevdiyi qızın yolunda qızıl yatağı əldə etmək üçün yola düşür.  Yorulmadan, gecə, gündüz bilmədən çayın qırağındakı qayalarda qızıl yatağı axtarır.  Gülün eşqiylə sıldırım, adamkeçməz qayalarda külüng vurur. Nəhayət ki, tapır. Həmin vaxt Gül Canı görmək ümidilə çayın kənarına gəlmişdi. Çayın kənarındakı qayalardan Canın külüngünün səsini eşidir. Can həmin vaxt artıq qızıl yatağını tapmışdı. Külüng səsi ara verəndə Gül aşağıdan onu səslədi. Can Gülün səsin eşitdi, tez sevgilisinə qovuşmaq istədi. Qayaların üstündən sanki uça-uça ona qızıl yatağını tapdığını söyləmək istədi. Elə bu vaxt ayaqları yerdən üzüldü, qayadan sürüşdü, ölümcül halda çaya düşdü. Gül onu dizləri üstə aldı, sevgilisinə son anda doyunca baxdı, qayaların üstünə çıxdı, özünü qayadan atmaq istədi. Bu vaxt bir pəri peyda oldu. Onun əllərindən tutub, qayadan aşağı endirdi. Qıza dedi ki, yaxınlıqdakı qalanın arxasında yerdən bir bulaq çıxır, dirilik suyudur. Get o bulaqdan su götür, Canın yaralarına tök, Can sağalacaq. Gül pərinin dediyi kimi etdi, axtarıb bulağı tapdı, dirilik suyundan gətirib Canın yaralarına tökdü. Can gözlərini açdı. İki sevgili yenidən bir-birinə qovuşdu.

Bəli, padşah bu xəbəri eşidən kimi bütün şəhəri xalça-xalı ilə bəzədi. Böyük sevinc, coşqu ilə çıxdı oğlunun, gəlninin qabağına. Analığ bunları gördükdə qan başına vurdu, paxıllıqdan bağrı çatlayıb öldü.

Padşah oğluna qırx gün, qırx gecə toy elədi. Onlar yedi, içdi, yerə keçdilər. Siz də yeyin, için, kama çatın. Göydən üç alma düşdü. Biri mənim, biri özümün, biri də nağıl danışanın.

İllər keçir. Həmin qızıl yatağı Canyataq-Gülyataq adı ilə məşhurlaşır. Onların sevgi dastanı dillərdə gəzir. Can və Gül bir-birini sevən bütün aşiqlərə bu qızıl yatağından pay verir.

Danışdığım nağıl Kəlbəcərdəki Canyataq-Gülyataq qızıl yatağı haqqındadır. O yer sevgililərin qovuşduğu yerdir. Ordan nə qədər qızıl daşısalar da, həmin yataqdan qızıl tükənməz, cünki o müqəddəs yer - əbədi sevginin yatağıdır. Oradan çıxan qızıldan həmin yerlərin insanları xeyir görər. Xaincəsinə əl uzadanların apardıqları qızıl isə onlara xeyir gətirməz, gilə dönərək ayaqlara yapışar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.01.2024)