Super User
Mədəniyyət həm də xilaskardır
Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Zamanla oxuduğumuz əsərlərin içində bizə ən doğma gələnlər ən çətin anlarda yazılanlardandır. Pandemiya dövrünə aid əsərlər, müharibə dövrünə aid əsərlər…
Əsasən də hal-hazırda İkinci Qarabağ müharibəsi dönəmində yazılan nəsr və nəzm tez sevilir, çünki insanlara mənəvi təsir edir. Eləcə də Birinci Qarabağ müharibəsindən bəhs edən əsərlər günümüzdə də yazılır və onlara da olan sevgi göz önündədir. Ümumiyyətlə, mədəniyyət, şeir və söz dili də bir silahdır və bu silah vasitəsilə mənəvi qidalanmanın qeydinə qalanlar da arxa cəbhədə vuruşur. İkinci Qarabağ müharibəsi dövrlərində media işçilərinin, ədəbiyyat nümayəndələrinin də qələbədə payı oldu. Amma tək onlarlnmı? Xeyr. Rəsm əsərləri çəkildi, tamaşalar qoyuldu, filmlər ərsəyə gəldi…
Hətta müharibə gedə-gedə yeni mahnılar yazılırdı ki, bu da xalqa həm ümid verirdi, həm də acımızı bildirirdi və gəlin qəbul edək ki, vətənpərvərlik ruhlu mahnılar, əsasən çətin zamanlarda yazılan bu musiqilər könülləri ələ almağı bacarırdı.
Demək, dünyanı mədəniyyət xilas edəcək deyimi yerində söylənilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.08.2023)
25 avqustda Nitşe doğulub, Yumsa vəfat edib
Bu günün – avqustun 25-nin təqviminə nəzər salsaq görərik ki, günün cəmi-cümlətanı bir neçə qeyd ediləsi çaları var.
1941-ci ilin 25 avqustunda sovet qoşunları ingilis qoşunları ilə birgə İranı ələ keçiriblər. Tarixin həmin dönəmində Seyid Pişəvəri hərəkatı , Azərbaycanın birləşdirilməsi məsələsi gündəmə gəlib. İkiyə bölünmüş vətənimiz tarixin keşməkeşli dövründə birləşmək şansı əldə edib. Əfsus ki, sonda imperialistlər öz maraqları naminə Azərbaycanı xöşbəxtlikdən məhrum ediblər.
Bu gün Braziliyada əsgərlər günü, Koreyada Sunqun günüdür (1960-cı ilin bu günündə Kim Çen İr Sunqunda hakimiyyətə gəlib). Belarus öz müstəqilliyini bayram edir. ABŞ-da Banan spliti günü kimi qeyd edirlər. Bu, desertdir, bananı kəsib içinə sirop doldururlar.
1609-cu ilin bu günündə Qalileo Qaliley ilk teleskopu nümayiş etdirib. 1970-ci ildə alman top modeli və aktrisası Klaudiya Şiffer, 1930-cu ildə şotland aktyoru və prodüsseri Şon Konneri, 1912-ci ildə ADR rəhbəri Erik Honneker, 1724-cü ildə “Atın anatomiyası” əsərini yazmış britaniyalı rəssam, animator, yazar Corc Stabbs, 1530-cu ildə isə Moskva knyazı İvan Qroznıy dünyaya gəliblər. Bu gün vəfat edənlərdən ikisinin adını çəkəcəyik. İki zirvənin. Bunlardan biri 1900-cü ildə dünyadan köçən dünyaşöhrətli alman filosofu Fridrix Nitşe, digəri 1776-ci ildə gözlərini əbədi yuman şotland filosofu və tarixçisi Devid Yumdur.
Və mütləq Nitşedən bir sitat gətirək. Görün dahi alman nə deyib: “Mən heç də bu gerçək və fani dünyanın təzadlarını dilə gətirmirəm: Bizim bu dünyada yalnız bir dünyamız var: yalançı, amansız, keşməkeşli, işvəkar, mənasız bir dünya. Belə qurulmuş bir dünya bizim gerçək dünyamızdır. Yalan olmadan bu reallıq, bu "həqiqət" üzərində qələbə çalmaq qeyri-mümkündür.”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.08.2023)
Sabah Muğam Günüdür
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon MKS-nin M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanasının Oxuculara xidmət şöbəsi 26 Avqust – Beynəlxalq Azərbaycan Muğam Gününə həsr olunmuş “Muğam milli-mənəvi dəyərimizdir” mövzusunda tədbir keçirib.
Kitabxanadan verilən məlumata görə, tədbirdə çıxış edən MKS-nin direktoru Lətifə Məmmədova muğam sənətinin təkcə Azərbaycan xalqının deyil, bütün bəşəriyyətin mədəni sərvətinin ayrılmaz hissəsi kimi qiymətləndirilməsindən, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Azərbaycanda beynəlxalq muğam festivallarının keçirilməsindən danışıb. O bildirib ki, muğamlarımız dərin fəlsəfi məzmuna malikdir, onun bir janrı da simfonik muğamdır, əsası dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən qoyulub.
Abonement bölməsinin müdiri Lalə Səlimova Azərbaycan muğamının yaranma tarixi haqqında, Oxuculara xidmət şöbəsinin müdiri Yeganə Qafarova Azərbaycanda muğamın geniş yayılması barədə məlumat verib.
Qonaqlardan Şəhla Vəliyeva, Raya Məmmədova, Mələk Nəcəfzadə, Tünzalə Nəsirova bütün Türk dünyasına xas olan muğamın vətəninin Azərbaycan olduğunu, bizi həyatımızın əvvəlindən sonuna qədər müşayiət etdiyini, insana ruhi saflıq və ucalıq bəxş etdiyini söyləyiblər.
Kitabxananın fəxri oxucusu, xanəndə Maya Cəbrayılova Azərbaycan muğamları haqqında tədbir iştirakçılarına maraqlı məlumatlar verib və müxtəlif növ muğamlar ifa edib.
Tədbirin sonunda muğamla bağlı diskussiya keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.08.2023)
Sabah Abşeron yarımadasının bəzi yerlərində leysan yağacaq
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin yaydığı məlumata görə, sabah - avqustun 24-də Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, arabir tutulacağı, gün ərzində bəzi yerlərdə arabir yağış yağacağı gözlənilir.
Yarımadanın bəzi yerlərində qısamüddətli leysan xarakterli olacağı ehtimalı var. Şimal-qərb küləyi əsəcək, gecə və səhər arabir güclənəcək. Havanın temperaturunun gecə 20-25°, gündüz 27-32° isti olacağı ehtimal edilir. Atmosfer təzyiqi normadan aşağı - 758 millimetr civə sütunu, nisbi rütubət gecə 70-80, gündüz 50-60 faiz təşkil edəcək.
Abşeron çimərliklərində şimal-qərb küləyi əsəcək, gecə və səhər arabir güclənəcək. Dəniz suyunun temperaturu şimal çimərliklərində - Sumqayıt, Novxanı, Pirşağı, Nardaran, Bilgəh, Zuğulbada 25-26°, cənub çimərliklərində - Türkan, Hövsan, Sahil, Şıxda 26-27° isti olacaq.
Azərbaycanın rayonlarının bəzi yerlərində arabir leysan xarakterli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə intensiv və güclü olacağı, dolu düşəcəyi proqnozlaşdırılır. Gecə və səhər bəzi rayonlarda duman olacaq. Şərq küləyi əsəcək, ayrı-ayrı yerlərdə arabir güclənəcək. Havanın temperaturunun gecə 20-25°, gündüz 27-32° isti, dağlarda gecə 10-15°, gündüz 18-23° isti olacağı bildirilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.08.2023)
Gülməkmi yaxşıdır, ağlamaqmı?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı statusman Hümbət Həsənoğlunun növbəti aforizmlər onluğunu diqqətinizə çatdırır.
1.Bədbin olma, nikbin ol, çünki gülmək ağlamaqdan yaxşıdır.
2.Ən ehtiyacsız insan səhərlər yuxudan zənglə oyadılmağa ehtiyacı olmayandır.
3.Eyni dildə danışan insanların ən böyük çətinliyi bir-birilə dil tapmasıdır.
4.Xalq ağacdırsa, ədəbiyyat onun dibinə tökülən sudur.
5.Susmaqla canını qurtaracağını düşünmə, istəsələr, susmağını da sənə irad tutacaqlar.
6.Kədər insanları daha çox yaxınlaşdırar, sevinc daha çox uzaqlaşdırar.
7.Ordunun müharibədə, insanın həyatda qələbələrinin rəhni intizamdır.
8.Yaşamaq, sənə acıqlı baxan həyata gülümsəyə bilməkdir.
9.Kişi hər qadında anasından bir parça görməyə borcludur.
10.Ən çox aldanan başqalarını aldatmaq istəyən olur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.08.2023)
Aşıqlar Birliyində yeni layihə yekunlaşmaq üzrədir
Son illərdə bir sıra uğurlu layihələrə imza atan Azərbaycan Aşıqlar Birliyində (AAB) növbəti layihə yekunlaşmaq üzrədir. “Aşıqlar Vətən müharibəsində Qələbəni tərənnüm edir” adlı bu layihə Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilir.
Bu barədə AzərTAC-a məlumat verən AAB-nin sədr müavini Altay Məmmədli bildirib ki, layihə çərçivəsində aşıqların 44 günlük müharibədə müzəffər Azərbaycan ordusunun əldə etdiyi qələbəni tərənnüm edən ifalarından ibarət audiodisk buraxılacaq. Artıq Əməkdar mədəniyyət işçiləri Ağamurad Şirvanlı və Samirə Əliyeva ilə yanaşı aşıqlardan Qələndər Zeynalov, Nazim Quliyev, Nəbi Nağıyev, Altay Məmmədli, Kəmalə Qubadlı, Roman Azaflı və digərləri ilə yanaşı, “Çeşmə” və “Misri” qruplarının ifasında qələbəmizi tərənnüm edən, ordumuzu yeni uğurlara səsləyən aşıq mahnıları səsyazma studiyasında lentə alınıb. Ümumilikdə audiodiskdə müxtəlif aşıq havalarından ibarət 20 ifa yer alacaq.
Layihənin rəhbəri Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı, koordinatoru isə birliyin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğludur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.07.2023)
İstanbulun ən baxımlı və nadir muzeyləri
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Yüz eşitməkdənsə bir görmək yaxşıdır” - bu məsəlin ən gözəl isbatı şəhərlər şəhəri İstanbuldadır, oranı gedib görməmək sadəcə qəbahətdir.
Mən bu şəhərdə dəfələrlə olmuşam, onu doyunca gəzmişəm. Təbii ki, şəhərin gözəl
arxitektura abidələri, körfəz füsünkarlığı bir yana, onun muzeyləri də bir ayrı gözəllikdir.
Milli sərvətin nadir qoruyucusu rolunda çıxış edən muzeylərin rolu əvəzedilməzdir. Muzeylər ümumbəşəri dəyərlərə qoşularaq öz xalqının tarixi irsinə marağı təmin edir. Qardaş Türkiyə də tarixiliyi və muzeylərinin zənginliyi ilə diqqət çəkir.
Türkiyənin səs-küylü meqapolisi olan İstanbul yalnız sosial həyatı ilə deyil, həm də tarixi yerləri, muzeyləri ilə turistlərin marağını cəlb edir. Bu muzeylərdən “İstanbul Modern”, İstanbul Arxeologiya Muzeyləri, Pera Muzeyi, Sakıp Sabancı Muzeyi və İstanbul Rəsm və Heykəltəraşlıq Muzeyinin adlarını çəkmək mümkündür.
Şəhərin “İstanbul Modern” adlı incəsənət muzeyi Boğaziçi sahilində yerləşir. Tanınmış memar Renzo Pianonun layihəsi əsasında inşa edilən muzeyin yeni binası da boğazın Qızıl Buynuzla qovuşduğu Karaköydə yerləşir. “İstanbul Modern” muzeyində beynəlxalq və yerli sənətçilərin əsərləri nümayiş etdirilir. Muzey, həmçinin dünya miqyasında müasir incəsənət sərgilərinə ev sahibliyi edir.
Topqapı Sarayı ərazisində yerləşən İstanbul Arxeologiya Muzeyləri qoruduqları əsərlərlə dünyanın ən zəngin arxeologiya muzeylərindən hesab olunurlar. “Arxeologiya Muzeyi”, “Qədim Şərq Əsərləri Muzeyi” və “Çinili Köşk Muzeyi” olmaqla üç əsas bölmədən ibarət kompleksdə Osmanlı İmperiyası sərhədləri daxilində sivilizasiyalara aid bir milyondan çox əsər var. Kompleksin əsas binası olan Arxeologiya Muzeyi dünyada əsasən muzey kimi tikilmiş nadir tikililərdən biridir. Bu gözəl muzeydə Arxaik dövrdən Roma dövrünün sonuna qədər Didim-Milet müqəddəs yolunun Branxit heykəlləri, Kore və Kouros (gənc qız və oğlan) heykəlləri, Halikarnas məqbərəsinin Aslan heykəli, Afrodita Başçısı Məşhur Pergamon Zevs qurbangahından Böyük İskəndərin portreti, Roma dövrünün üç böyük mərmər şəhəri Afrodisias, Efes və Miletdə kəşf edilən heykəltaraşlıq əsərləri saxlanılır.
Muzeydə 19-cu əsrdə muzeyin banisi və muzeyin ilk direktoru Osman Həmdi bəyin apardığı qazıntılar zamanı ortaya çıxan çoxlu əsərlər də var. Bunlardan biri də Osman Həmdi bəyin 1887-1888-ci illər arasında apardığı qazıntılar zamanı Sayda Kral Nekropolunda üzə çıxarılan dünyaca məşhur İsgəndər Lahitdir. Gülhane parkına baxan bu füsunkar muzeyin rahat kafesində dincələrək zəriflikdən həzz almaq mümkündür. Bina İstanbulun neoklassik memarlığının ən gözəl və möhtəşəm nümunələrindən biridir.
Suna və İnan Kraç Vəqfi tərəfindən qurulan Pera Muzeyi İstanbulun mərkəzində, Təpəbaşında, İstiqlal küçəsinin düz yanında yerləşir. Memar Achille Manoussos tərəfindən inşa edilən Bristol otelinin binasından sonralar muzey kimi istifadə olunub. Pera Muzeyinin “Şərqşünas Rəsm” kolleksiyasında 17-19-cu əsrlərdə Osmanlı idarəçiliyindən ilhamlanan rəsmlər olduğu halda, “Anadolu Çəki və Ölçüləri” kolleksiyasında Anadolunun müxtəlif sivilizasiyalarına aid 10 mindən çox əsər var.
Boğazın ən qədim yaşayış məntəqələrindən biri olan Əmirqanda yerləşən Sakıp Sabancı Muzeyinin əsas binası 1925-ci ildə italyan memar Edoardo De Nari tərəfindən tikilib. “Atlı malikanəsi” kimi tanınan malikanə 2002-ci ildən muzey və mədəniyyət-incəsənət mərkəzi kimi fəaliyyət göstərir.
Türkiyənin ilk plastik sənət muzeyi olan İstanbul Rəsm və Heykəltaraşlıq Muzeyi Osmanlı İmperiyasının tarixini özündə əks etdirir. Muzeyin kolleksiyasında 10 min 497 rəsm, 719 heykəl, 257 keramika, 182 xəttatlıq, 10 ikona saxlanılır.
Hələ nə qədər də muzey-butiklər var, adları bura belə sığmaz.
Sadəcə, gedin, görün!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.08.2023)
Rəsm qalereyası: Aysel Hacızadə, “Rəqəmsal düşüncə”
Rəsm qalereyası: Aysel Hacızadə, “Rəqəmsal düşüncə”
Əzizə Cəfərzadənin nadir fotoları
Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin vəfatının 20 illiyi yaxınlaşdığı dövrdə (4 sentyabr, 2003-cü ildə vəfat edib) onun doğmaları bir sıra nadir fotosunu sosial mediada paylaşıblar. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu dərc edilənlər yazıçının 1937-1960-ci illərdə çəkilmiş olan tək fotolarıdır.
Bu fotoların böyük hissəsini yazıçının doömaları 2020-ci ildə köhnə (1946-1960) foto lentlərdən kompüterləşdiriblər. 7500-dən çox fotodur.
Əzizə Cəfərzadə həm də gözəl həvəskar fotoqraf idi. Özü çəkər və özü həm lenti aşkarlayar, həm də foto kağıza keçirərdi. Qızı 11-12 yaşına çatanda yeni fotoaparat, aşkarlama qurğuları və kinokamera alaraq bu işləri artıq qızına həvalə etdi.
Bu fotoların elektron formasını keçən il Dövlət kino-foto arxivinə də təqdim edilib. Bunların kiçik bir hissəsi (600-ə yaxın foto) www.azizajafarzade.com saytında və google photos da var.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.09.2023)
Gəlincik bütün rekordları qırır
Rejissor Qreta Qerviqin ekranlaşdırdığı “Barbi” filmi rekord məbləğdə gəlir əldə edib. Bu barədə kinonews.ru saytı məlumat verib.
Film nümayişə çıxmasının beşinci həftəsində 20 milyon dollardan çox gəlir əldə edən 10-cu film olub.
Qeyd edək ki, ilk onluğa daxil edilən ən yaxşı filmlərin arasında “Titanik” və “Avatar” da yer alır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.08.2023)
