Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!

«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.

 

 

-Haqlı sözün qarşısında nə demək olar. Solomin yoldaşların gözündən yayınmağı bacarıb.

-Bəs niyə belə əminsiniz ki, o Bakıya gəlib, bunu təsdiqləyən nəyiniz var əlinizdə? Əlbəttə, buradasansa, deməli, bu sualın konkret cavabı var. Mən bunun necə müəyyən olunduğunu bilmək istəyirəm.

-«Koramal»ın «yoxa çıxdığı» gündən bu günədək Rusiyadan Bakıya səfər etmiş bütün şəxsləri yoxladıq. Əlbəttə, tək birbaşa reyslərlə gələnləri yox. Gürcüstan vasitəsilə gələn Vasiliy Dımok adlı birinin adı diqqətimizi çəkdi. Yoxlamalar zamanı Dımokun evsiz-eşiksiz biri, bizim dildə desək, «bomj» olduğu məlum oldu. Belə birisinin birdən-birə təyyarə ilə Gürcüstana, oradan da Bakıya uçmaq həvəsinə düşməsi heç ağlabatan deyildi. Axtarışlar nəticəsində Dımokun yeri müəyyən edildi. Məlum oldu ki, bir neçə il əvvələdək normal həyat tərzi keçirən, evi, özünə görə maddi imkanı, səfərlər etmək üçün xarici pasportu olan və sonradan spirtli içkiyə aludə olub hər şeyini itirmiş Dımok heç yerə getməyib. Moskvanın Noqinsk vilayətində məskunlaşıb və oradakı zibil qutularına atılmış boş şüşələri toplayıb təhvil verməklə başını girləyir. Sənədlərinin harada olmasından isə xəbəri yoxdur.

-Düşünürsünüz ki, yüksək hazırlıq keçmiş biri «bomj» dediyiniz birinin sənədi ilə ölkəni tərk etməklə belə sadə bir səhv buraxıb? Solomini hazırlayanlar bu qədərmi axmaqdırlar? Axı, onlar Solomin yoxa çıxdıqdan sonra bütün halların yoxlanacağını hesablamalı idilər?

 -Razıyam. Amma əvvəla o da, onu hazırlayanlar da tərəfimizdən deşifrə olunduğu və izlənməsi barədə məlumatsızdırlar. Bu səbəbdən, sənin «yoxa çıxmaq» dediyin, onun üçün sadəcə evini tərk etməkdir. Evinisə, hər ehtimala qarşı kəşfiyyat məktəbində ona öyrədildiyi kimi, özünə məlum olan üsulla tərk edib. Kəşfiyyat məktəbi keçmiş biri əməliyyata başlaması haqqında tapşırıq alarkən belə də etməli idi. Moskvadan da ki, bilirsən, müxtəlif istiqamətlərə yüzlərlə reyslər var. Bu reyslərlə on minlərlə sərnişin uçur. Bu dediyim hələ təkcə hava yollarına aiddir. Təkcə həmin sərnişinləri yoxlamaq üçün yüzə yaxın əməkdaş günlərlə fasiləsiz yoxlamalar aparıblar. Fikrimi tutdun?

-Başa düşürəm. Onun terrorçu kimi hazırlandığının tam məxfi qaldığına əmin olduqları üçün bu tapşırığı verənlər əldə etdikləri o sənəddən belə arxayınlıqla istifadə ediblər. Həm də Dımokun sənədi yalnız bir dəfəlik, ölkəyə giriş məqsədi ilə istifadə olunub. Əminəm ki, buradakı rezidentləri onu çoxdan başqa sənədlə təmin edib.

-Tamamilə doğrudur, dostum.

-Saxta «Dımok»un Gürcüstandan Bakıya gəldiyi təyyarə reysi məlumdur. Hava limanının və onun sonrakı marşrutu boyu olan kameraların həmin tarixdəki görüntüləri heç nə verməyib?

-Kamera qeydləri var, amma nəticə yoxdur. Eynilə mənim kimi gəlib təyyarədən düşür, sonra avtobusa minib mərkəz istiqamətində gedir. Bundan sonra izi itir, harada avtobusu tərk etməsi məlum deyil. Böyük ehtimalla avtobusda hiss etdirmədən qiyafəsini dəyişdirib.

-Bəs, şəkli əlimizdə olan birinin yerini, bu günü saymasaq, son on iki gün ərzində müəyyən etməyə nə mane olub?

-Bu sualın iki cavabı var. Ya o zərurət olmadığı üçün qaldığı məkandan çölə çıxmır, ya da ki, gəldikdən sonra qrimlənib özünü burada ona verilmiş saxta sənəddəki şəkillə eyni görkəmə salıb rahatca gəzir. Özün başa düşürsən, adi bir süni saç insanı nə qədər dəyişdirir. Yəqin bütün indi dediklərimizi onlar nəzərə alıblar.

Nazirliyin yerləşdiyi binaya çatmağa az qalmışdı. Stepanla yenə görüşməyə vaxtımız olduğunu bildiyim üçün ona hələlik son sualımı verdim:

-İndi planın necədir?

-Vəziyyətlə bağlı digər Nazirlikdə qərargah yaradılıb. Hazırda kolleqalarımız oradadırlar. Sizin general qərargah rəhbərinin müavinidir. Bir azdan onun yanında müşavirə olacaq. Müşavirədən sonra istiqamətlər bilinəcək.

Daxili İşlər Nazirliyinin arxa küçəsində maşını saxladım.

-Onda zəngini gözləyirəm.

-Hələlik.

-Hələlik.

Stepan düşüb Nazirliyin girişinə tərəf getdi. Burada maşın saxlamaq qadağan idi. Mənə tərəf gələn polis nəfərini görüb əlimlə ona işarə etdim və maşını yerindən tərpətdim. Tərpənməzdən əvvəl güzgüdə məndən xeyli arxada gəldiyim küçədə dayanmış qara maşına baxdım. Bu maşın yol boyu arxamca gəlmişdi. Maşındakıların Stepanı müşayiət etmək üçün göndərilmiş əməliyyatçılar olduqlarını bilirdim. Belə də olmalı idi. İstənilən halda Daxili İşlər Nazirliyinin belə yüksək vəzifəli qonağı müşayiət olunmalı idi. Hətta, özü bundan imtina edibsə belə. Protokol qaydaları bunu tələb edirdi. Nazirliyin binasının tinindən sola dönüb sürəti artırdım. Evə qayıdacaqdım. Hələ ki, edəcək bir şey yox idi.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2024)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Əhməd Qəşəmoğlunun şeirlərini təqdim edir.

Əhməd Qəşəmoğlu şair, publisist, sosioloqdur, 1988-ci ildən AYB-nin üzvüdür, iqtisad elmləri doktoru, “Ahəngyol” elmi-fəlsəfi konsepsiyasının yaradıcısıdır.

O, fevral ayının 15-də 74 yaşını qeyd etdi, yenə də gənclik şövqü ilə yazıb yaradır. Əslən Naxçıvanın Babək rayonunun Vayxır kəndində olan müəllif ilk dəfə 1977-ci ildə Azərbaycan xalq şairi Rəsul Rzanın təqdimatı ilə "Azərbaycan Gəncləri" qəzetində dərc edilib, bundan sonra onun şerləri müntəzəm olaraq respublika mətbuatında çap olunub. "Vurğun külək" adlı ilk şeirlər kitabı 1981–ci ildə "Gənclik" nəşriyyatında çap olunub.

Ə. Qəşəmoğlu 1980–ci ildə Tuva MSSR–in paytaxtı Qızıl şəhərində keçirilən "Gənc yazıçıların Ümumittifaq Toplantısı"nın laureatı olub. Buna görə də onun "Vlyublennıy veter" (Aşiq olan külək)  kitabı Moskvada "Molodaya qvardiya" nəşriyyatında çap olunub. Razılaşın ki, o dövrdə belə uğur hər kəsə nəsib olmur. Üstəlik, Əhməd Qəşəmoğlu SSRİ Yazıçılar İttifaqına üzv də seçilib. O, həm də "Rəsul Rza" adına ədəbi mükafatın laueratıdır.

Yubiley yaşına doğru səmt götürən Əhməd müəllim redaksiyamıza xeyli şeir təqdim edib. Olduqca maraqla oxunan və əksəriyyəti lirik olan bu şeirlər həm də düşündürücüdür, günümüz üçün aktualdır.

Yaxın bir neçə gündə oxucuları Əhməd Qəşəmoğlu poeziyası ilə baş-başa buraxacağıq.

 

 

Mən sənin özünlə sevirəm səni...

 

Təkcə ürəklə sevmək nədi ki...

qəlbimin kökləndiyi

yerlə, göylə sevirəm səni...

 

min illərin səsi gəlir hər yandan...

min illərin

ruhuyla sevirəm səni...

 

ayağımı basdığım

hər qarış torpağın

duaları ilə sevirəm səni...

 

bilirsən anamı

nə qədər sevdiyimi...

anamın baxışları ilə sevirəm səni...

 

ulduzların, kəhkaşanların,

qaynayıb daşan aləmlərin

sirri ilə sevirəm səni...

 

...çiçəkli ağacların üstündə

ilahi nəğmə oxuyan

ay işığıyla sevirəm səni.

 

ürəyimin parçasısan,

səndən axıb gəlir üzümün nuru,

mən sənin özünlə sevirəm səni...

 

 

Səndən sonra

 

Eşqindən dərviş oldum,

Sirr oldum səndən sonra.

Dünyaları dolaşdım,

Sovruldum səndən sonra.

 

Axı, nədən, de nədən

Yer oynadı yerindən?

Mən şah idim əzəldən,

Devrildim səndən sonra.

 

Tərlandım, göydən endim,

Qanadım didim-didim...

Daha dünyadan bezdim,

Yoruldum səndən sonra.

 

 

Ay işığında

 

ay işığına bürünən gözəl,

mələk kimi görünən gözəl

üzülmə

       yer üzünün qayğılarından,

nə işin var yerinən, gözəl?!

 

...ay işığı nə gözəl yaraşır sənə?!

 

heç bir paltar belə sirli,

belə gözəl görünməz...

ay işığına heç bir gözəl

belə gözəl bürünməz...

gözlərinin işığı

yaraşıq verir ay işığına.

 

sənin qəlbin göy üzünə köklənib,

göy üzünün

             sehri var səndə,

göy üzünün ətri gəlir səndən...

 

titrəmə,

üzülmə

       yer üzünün qayğılarından...

 

 

Ülvi dünya

 

çiçəkdən istədiyimi

istəsəm səndən,

məni çiçəkdən də incə

                    dindirərmisən?

 

günəşdən istədiyimi

istəsəm səndən,

ömrümə günəşdən tək

                  nur yayarmısan?

 

anamdan istədiyimi

istəsəm səndən,

ruhumu anam tək

                 oxşayarmısan?

 

taledən istədiyimi

istəsəm səndən,

qoşulub taleyimə,

         üzümə  gülərmisən?

 

göy üzündən

yağan işıqdan istədiyimi

istəsəm səndən,

                     eşidərmisən?

 

tənha darıxıram

bu yer üzündə...

hayana  üz tutum?

                  sən deyərmisən?

 

 

Nisgil

 

Sən bu dünyadasan,  duyuram bunu,

üfüqün rəngindən, çiçəklərin ətrindən,

küləklərin səsindən

                               bilirəm bunu...

 

sən bu dünyadasan, bilirəm bunu,

bəlkə,  qonşu binada, bəlkə, qonşu küçədə,

bəlkə, başqa şəhərdə, kənddə,

                          bəlkə, başqa ölkədə...

 

hərəmizin öz dünyası, işi-gücü,

            bir kövrək kədər içində, intizarda

bu dünyalıq arzuları...

 

bəlkə də, üz-üzə gəlmişik

                                     neçə dəfə,

bəlkə, nəsə soruşmuşuq bir-birimizdən,

bəlkə, nəsə anlamışıq

                          gözlərimizdən...

aramızda bir tül kimi axan tilsim

alıb bizim xoşbəxtliyi

əllərimizdən?

 

bu dünya uçdu daha, gecdi daha...

heç üzə çıxma daha...

öyrəşdim nisgilinə...

bax, qaldım hansı günə...

vurula bilmədim sənə,

vuruldum nisgilinə...

 

 

Bu qəfil sevda

 

Mən bu qəfil sevdaya

baxıram ürkə-ürkə,

bu, Allahdan bir paymı,

ya imtahandı, bəlkə?

 

dörd bir yanda duman var,

gün çıxmağa güman var,

darıxma, sınma könlüm,

hələ öndə zaman var.

 

göy üzündə bir şəfəq

nəsə söyləyir mənə,

nə gözəl işıq yağır,

İlahi, kədərimə...

 

xəlvət hönkürən nəğmə

kimi ağlayır elə?

o nəğmədə nə səsdir,

nə deyir gülə-gülə?

 

alma mənim canımı,

alma, nisgilim, alma,

ömrümdəki soyuğu

salma, yadıma salma.

 

mən bu qəfil sevdaya

baxıram ürkə-ürkə,

bu, Allahdan bir paymı,

ya imtahandı, bəlkə?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2024)

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Sevimli kitabxanamın - Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının kollektivi ötən həftə daha iki layihə təqdim etdi. Bu dəfə bu layihələr barədə söz açmaq istəyirəm. Əminəm ki, layihələr oxucularımızda maraq oyadacaq.

 

GÖRKƏMLİ AKADEMİKİN 90 İLLİYİNƏ

Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən görkəmli alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, Azərbaycan Mühəndislik Akademiyasının prezidenti, Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının vitse-prezidenti, Azərbaycan Dövlət Mükafatı laureatı, Əməkdar elm xadimi, bir çox beynəlxalq akademiyaların üzvü, Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru, akademik Arif Paşayevin 90 illik yubileyi münasibətilə elektron məlumat bazası hazırlandı.

 

Bazada Arif Paşayevin həyat və çoxşaxəli elmi fəaliyyəti, Azərbaycan elminə, təhsilinə, yüksəkixtisaslı mütəxəssislərin yetişdirilməsinə verdiyi böyük töhfələr haqqında məlumat verilir.

 

Bazada görkəmli şəxslərin akademik haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, tərtib etdiyi kitablar, məqalələri, dissertasiya və avtoreferatları da təqdim edilir. Elektron məlumat bazasında akademik Nizami Cəfərovun “Akademik Arif Paşayev və ya fizikanın metafizikası”, Xuraman İsmayılqızının “Böyük alim, görkəmli ziyalı...”, hüquq elmləri doktoru, professor Məhəmməd İmanlının “Dəyərli alim, nəcib ziyalı, layiqli vətəndaş” məqalələri ilə yanaşı, Arif Paşayevin Azərbaycan və rus dillərində çap olunan kitabları, məqalələri, ixtiraları, təltif və mükafatları haqqında məlumatlar da yer alır. Elektron məlumat bazasında akademikın video və fotoqalereyası, virtual kitab sərgisi də sərgilənir.

 

TANINMIŞ PROFESSORUN 70 İLLİYİNƏ

Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən görkəmli tədqiqatçı-alim, tanınmış Azərbaycan ədəbiyyatşünası, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, AYB tərkibində Cəfər Cabbarlı komissiyasının sədri, filologiya elmləri doktoru, professor Asif Rüstəmlinin  70 illik yubileyi münasibətilə də elektron məlumat bazası hazırlanıb.

 

Bazada Asif Rüstəmlinin həyat və elmi fəaliyyəti, görkəmli şəxslərin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, tərtib etdiyi kitablar, tərcümələri, məqalələri, müsahibələri, dissertasiya və avtoreferatları təqdim edilir.

 

Elektron məlumat bazasında “Professorun dəyərli fikirləri”, “Ədəbiyyatın layiqli sıra nəfəri” kimi bölmələrlə yanaşı, Asif Rüstəmlinin Azərbaycan, türk və rus dillərində çap olunan kitab və məqalələri, təltif və mükafatları haqqında məlumatlar da yer alır. Elektron məlumat bazasında professorun video və fotoqalereyası, virtual kitab sərgisi də sərgilənir.

 

Bir sözlə, hər iki yubilyar alim barədə olduqca maraqlı məlumat bazası sizlərin ixtiyarındadır, buyurub tanış ola bilərsiniz.

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 

(10.02.2024)

 

 

 

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Ötən gün Azərbaycanın Xalq şairi, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Ağsaqqallar Komitəsinin sədri, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi, “Şöhrət”, “Şərəf” və “İstiqlal” ordeni, Heydər Əliyev Mükafatı laureatı, dramaturq, professor Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadənin 93 yaşı tamam oldu. 
Bir-birindən gözəl şeirlər, epik-dramatik poemalar, publisistik yazılar müəllifi kimi tanınan, Azərbaycanın sevimli şairi Nəriman Həsənzadə Azərbaycan xalqının maddi-mədəniyyət xəzinəsinin böyük bir dəyəri və xəzinəsidir. Nəriman Həsənzadə ruh, sevgi, eşq şairidir. Onun yazdığı şeirlərdən qopan hər bir sözdə bir həyat eşqi var. Hər bir kəlməsi insanın xəyallarını reallıqlara birləşdirir. 

Nəriman Həsənzadə yaradıcılığına baş vurub onun yazdqlarını incələyən, oxuyan, öyrənən istənilən şəxs qeyrilərindən eşq, sevgi, məhəbbət, duyumluluq baxımından daha dolğun olur. Çünki şairin üzündəki nur, daxilindəki sevgi, xəyallarındakı eşq qəlbindən qələminə, qələmindən isə kağıza süzülərək bizlərin də gözləri vasitəsilə könlümüzə, ruhumuza süzülür. Şair ömrünü yaşamaq və yaşatmaq üçün insan ömrünü şeirə yükləməyə, sözlə qovuşdurmağa, şeirləşdirməyə, sənətləşdirməyə ehtiyac var. Nəriman Həsənzadənin zamanın köhnəldə bilmədiyi müasirlik sirri də yəqin ki, bundadır.

 

Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadə 1931-ci il fevralın 18-də Qazax rayonunun Poylu qəsəbəsində (indi Ağstafa rayonuna aiddir) anadan olub. Bir yaşında atasını (1932), iyirmi üç yaşında isə anasını itirib (1954). İbtidai və orta təhsilini öz doğma rayonlarında alıb. 1949-cu ildə H.Zərdabi adına Kirovabad Dövlət İnstitutunun (indiki Gəncə Dövlət Universiteti) filologiya fakültəsinə daxil olub. 1953-cü ildə həmin Universiteti bitirib. 1954-1956-cı illərdə ordu sıralarında hərbi xidmətdə olub. Elə o vaxtlar istedadı nəzərə çarpıb, şeirləri bəyənilib. 

 

Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Nəriman Həsənzadəni Moskvadakı İkiillik ədəbiyyat kursuna göndərir. Buranı bitirdikdən sonra Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna daxil olur. Beş il burada təhsil alıb, Bakıya qayıdır. 1962-1965-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin “Azərbaycan Ədəbiyyatı tarixi” kafedrasının aspirantı olur. 1965-ci ildə “Azərbaycan-Ukrayna ədəbi əlaqələri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini alır. 

1962-ci ildə Respublika Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində böyük redaktor, sonralar “Uşaq və gənclər ədəbiyyatı nəşriyyatı”nda redaktor, “Azərbaycan gəncləri” qəzetində, “Azərbaycan” jurnalında şöbə müdiri, “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş redaktoru (1976-1990) vəzifələrində işləyir. 

1975-ci ildə Belarusiya SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı və medal ilə təltif olunur. SSRİ yazıçıları Ədəbiyyat Fondu Azərbaycan bölməsinin direktoru olur. 1991-2001-ci illərdə Mətbuat və İnformasiya nazirinin birinci müavini vəzifəsində çalışır, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 221 saylı sərəncamı ilə Mətbuat və İnformasiya nazirini əvəz edir. Azərbaycan dövlətinin Fəxri fərmanı ilə təltif olunub. 

Hazırda Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının “Humanitar fənlər kafedrası”nın müdiri vəzifəsində çalışır. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yandında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə ona professor elmi adı verilib. Milli Aviasiya Akademiyası Elmi Şurasının üzvüdür.

2002-ci ildə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının (Azərbaycan bölməsi) müxbir üzvü, 2004-cü ildə isə akademiki seçilib. 

 

Fərdi prezident təqaüdünə layiq görülüb. 
Bir sıra Avropa və Şərq ölkələrində keçirilən elmi-ədəbi konfransların, poeziya simpoziumlarının, rəsmi dövlət səfərlərinin iştirakçısıdır. 1992-ci ildə Türkiyənin Böyük Millət Məclisində və Beynəlxalq konqresində xalq deputatı kimi nümayəndə heyəti adından çıxışlar edib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə 2005-ci ildə Azərbaycanın xalq şairi adına layiq görülüb. 

Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin xarici mətbuat səhifələrində “Vətənsiz” (Rumıniya, 2009) və “Nuru Paşa” (Türkiyənin 9 jurnalında) poemaları dərc edilib. 
“Kayseri poeziya günləri”ndən (Türkiyə, 2009) şair yüksək təəssüratlar və ödüllərlə qayıdıb. N. Həsənzadə ilin şairi elan olunub, ona “Uğur – 2009” diplomu verilib. 2016-cı ildə Cəfər Cabbarlı mükafatına layiq görülüb. 
Nəriman Həsənzadə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti  İlham Əliyevin 10.05.2017-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə HEYDƏR ƏLİYEV Mükafatına layiq görülüb. 
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 17.02.2021-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə və uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə görə Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadə “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilib.

Nəriman Həsənzadə həm də 
“Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin qurucularındandır, İdarə heyətinin üzvüdür. 

Təbii ki, şairi ad günü münasibətilə ilk olaraq təbrik edən də professor İlham Pirməmmədov başda olmaqla “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi tərəfindən gəldi.

Yüzə bir şey qalmadı, dəyərli Nəriman müəllim. Azı yüz yaşayın! 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2024)

21 fevral, saat 12:00-də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun və Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının (WOW  - World Organization of Writers) birgə təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyat platformalarına inteqrasiyası” mövzusunda dinləmə keçiriləcək.

Məruzəçi Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının sədri Marqarita Aldır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının əsas məqsədi dünya yazıçılarının yaradıcı səylərinin dünyanın humanitar sferasının gələcəyi uğrunda birləşdirilməsi, dünyada sabitliyin qorunmasında mədəniyyətin, ədəbiyyatın, mənəvi dəyərlərin həlledici rolunun təmin edilməsidir. 

Azərbaycan Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatı üçün xüsusi statuslu bir ölkədir, belə ki, məhz bura Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının yaranması ideyasının beşiyi sayılır. 2019-cu ilin 1 oktyabrında  BMT-nin patronajlığı altında Avrasiya Millətlər Assambleyasının və Heydər Əliyev Fondunun həmtəşkilatçılığı ilə Bakıda dünyanın 52 ölkəsinin iştirakı ilə keçirilən 3-cü LiFFt festivallar festivalı zamanı “Ədəbiyyatda gələcək insan obrazının yaradılması” panelində Marqarita Al və dünyaşöhrətli qazaxıstanlı yazar Oljas Süleymenov belə bir böyük masştablı ədəbiyyat təşkilatının yaranması zərurətini səsləndirmişlər. Sonradan 2023-cü ilin 2 fevralında Qahirədə dünyanın 17 ölkəsinin nümayəndələri Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının Memorandumunu imzalamışlar. 

Hazırda bu təşkilatda 69 ölkənin yazarları təmsil olunurlar.

Bu il 4-6 aprel tarixlərində Nigeriyanın paytaxtı Abudja şəhərində Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının “Biz eyni planetin insanlarıyıq” adı altında 1-ci Konqresi keçiriləcək. Konqres zamanı YUNESKO-nun XXV Ümumdünya Poeziya Gününün qeyd edilməsi, 7-ci LiFFt Festivallar Festivalının keçirilməsi, “Humanitar modernləşmənin müasir problemləri” Ümumdünya mədəniyyət-təhsil forumunun, Avrasiya- Afrika innovativ biznes forumunun təşkili də nəzərdə tutulur. 

Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının 1-ci Konqresinin tərəfdaşı PAWA Panafrika Yazıçılar Assosiasiyasıdır. 6-cı LiFFt Festivallar Festivalının qızıl laureatı, d.r Ueyl Okidiran, Nobel mükafatı laureatı d.r Vole Şoyinka Konqresin Nigeriya üzrə simaları olacaqlar. 

Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatı rəhbərliyinin Bakıya gəlişi səbəbləri Azərbaycan ədibləri ilə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması, dünya mədəni əlaqələrinin yeni dinamik inkişafında Azərbaycan mədəniyyətinin rolunun artırılması, eyni zamanda Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının yaranma ideyasının beşiyi sayılan Azərbaycanın yazıçılarının dünyanın böyük ədəbiyyat platformalarında təmsil edilmələrini təmin etməkdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.02.2024)

 

 

Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Fazil Mustafa AMEA-nın N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Baş elmi işçisi

Prof.Dr. Asif Rüstəmli ilə görüşüb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsindən məlumat verilib. 

 

Komitədə keçirilən görüşdə ədəbiyyat, mədəniyyət, elm və ictimai həyatımızın müxtəlif aktual mövzuları ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.

Komitə sədri Prof.Dr. Asif Rüstəmlinin ədəbiyyatşünaslıq elmimizə xidmətlərini vurğulayıb, ona yeni uğurlar arzulayıb. 

Komitə adından professora təqdim edilən təbrik məktubunda deyilir:

 

“Hörmətli Asif müəllim,

Sizi – tanınmış ədəbiyyatşünası, ictimai və elm xadimini 70 illik yubileyinizlə bağlı təbrik edir, möhkəm cansağlığı, yeni uğurlar diləyirəm!

Siz, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1996), Birliyin Cəfər Cabbarlı Komissiyasının sədri (2015), AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının üzvü (2003-2018), “Folklor Sarayı” Elmi-Mədəni Mərkəzinin (indiki Folklor İnstitutunun) direktoru (1991-1995), institutun Elmi nəşrlər bölməsinin (1995-1999), Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin (2014-2018) müdiri, BDU Dissertasiya Şurasının üzvü (2013-2018), 2018-ci ilin sentyabr ayından Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası (AAK) Humanitar, ictimai elmlər və sənətşünaslıq, 2020-ci ilin mart ayından 2022-ci ilin oktyabr ayınadəksə Akkreditasiya şöbəsinin müdiri, habelə AAK Kollegiyasının üzvü olaraq məhsuldar ictimai, elmi yaradıcılıq yolu keçmisiniz.

Elmi fəaliyyətinizin əsas yönünü cabbarlışünaslıq təşkil edir. Siz Cəfər Cabbarlının kitablarına salınmamış 6 pyesini, 4 hekayəsini, 30-dək lirik və satirik şeirini, 60 ədəbi-tənqidi məqaləsini ilk dəfə toplayıb, ərəb qrafikasından transliterasiya edib, önsöz, qeydlər və şərhlər yazaraq “Ədirnə fəthi” adı ilə 1996-cı ildə “Elm” nəşriyyatında nəşr etdirmisiniz.

C.Cabbarlının Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamı əsasında nəşr olunan 4 cildlik “Əsərləri”nin də tərtibi, önsözü və şərhləri Sizə məxsusdur. Siz bu nəşrə yazdığınız “Bədii həqiqətlər ustası” başlıqlı önsöz yeni faktlarla zəngindir. Sovet senzurasının yersiz redaktələrinə məruz qalmış əsərləri müəllifin əlyazmaları əsasında Siz bərpa etmiş, bir sıra örnəkləri ilk dəfə çoxcildliyə daxil etmisiniz.

“Molla Nəsrəddin” Ensiklopediyası”na (“Elm”, 2020) Sizin 33 məqaləniz daxil edilib.

Siz Ümummilli lider Heydər Əliyevin ədəbiyyat, mədəniyyət və incəsənət mövzusunda 30 illik dönəmi əhatə edən məruzələrini, çıxışlarını söhbətlərini toplayıb tərtib edərək, 2000-ci ildə “Nəcib, mənəvi idealların tərənnümü” (“Ozan”, 2000) başlığı ilə nəşr etdirmisiniz

Elmi məqalələriniz bir neçə xarici ölkədə yayınlanıb.

Siz 15 kitabın, 350-dən çox elmi, publisistik məqalənin və məruzənin müəllifi, 20 kitabın tərtibçisi, 2 kitabın tərcüməçisi, çoxsaylı kitabların redaktoru və rəyçisi olmuş, onlara önsöz yazmısınız.

Sizin ssenarilər əsasında “Günəş Şərqdən doğur” (2003), “İstiqlal fədaisi” (2004), “Nurlu gələcək naminə” (2005), “Bir kərə yüksələn bayraq. Azərbaycan Cümhuriyyəti – 100” (2018) sənədli filmləri çəkilib, nümayiş olunub.

Siz həmçinin Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Mətnşünaslıq, Redaktənin əsasları, Ədəbi redaktənin əsasları fənlərini tədris etmisiniz (1996-2019).

Haqqınızda “Fədakar tədqiqatçı-alim” adlı məqalələr toplusu gün üzü görüb.

Siz (Ankara (1991), Bağdad (1994), Tehran (1995), Təbriz (1998), Bəsrə (1999), Urmiya (2004, 2011), Varşava (2007), Tomski (2008), Elazığ (2008, 2012, 2013), Budapeşt (2010), Diyarbəkir (2013), Astana (2014), Balıkəsir (2018) və b. şəhərlərdə) keçirilən bir sıra beynəlxalq elmi konfrans və simpoziumun uğurlu iştirakçısı olmusunuz.

Sizi 70 illik yubileyiniz, ictimai, elmi yaradıcılıq uğurlarınızla bağlı Mədəniyyət Komitəsi adından bir daha təbrik edir, ən xoş diləklərimizi yetirirəm”!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Fevralda ara-sıra temperatur hətta müsbət 20 dərəcəyə qalxsa da bu gün soyuqdur, havanın hərarəti cəmi 3-5 dərəcədir. Bununla belə, qlobal istiləşmə özünü göstərir. 

Ümumdünya Metereologiya Təşkilatı (ÜMT) artıq təsdiq edib ki, 2023-cü il müşahidələr tarixində ən isti il olub.

 

2023-cü ilin çox hissəsində müşahidə olunan istiləşmə tendensiyası 2024-cü ildə də davam etməkdədir. Həyəcanverici bir fakt: bu ilin yanvar ayı müşahidələr tarixində ilin ən isti birinci ayı hesab olunub. 

BMT öz saytında xəbər verir ki, ABŞ Milli Okean və Atmosfer Tədqiqatları İdarəsi (NOAA), NASA, Avropa İttifaqının "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidməti və Yaponiya Meteorologiya Agentliyinin araşdırmaları sübut edib ki, dəniz səthinin temperaturu on ay ərzində davamlı şəkildə rekord səviyyədə yüksək olaraq qalmaqdadır. 

Yanvarda Yer qatına yaxın havanın orta aylıq temperaturu “sənaye dövründən əvvəlki dövr” adlandırılan 1850-1900-cu illərdəki orta yanvar göstəricisindən 1,66 dərəcə yüksək olub.

Bu, iqlim dəyişikliyi üzrə Paris Sazişində qarşıya qoyulmuş istiləşməni Selsi üzrə 1,5 dərəcə həddində saxlamaq məqsədinə artıq nail oluna bilməyəcəyi anlamına gəlmir: həmin sənəddə aylıq və ya illik artım deyil, bir çox illər ərzində uzunmüddətli istiləşmə haqqında deyilir. "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidmətinin məlumatına əsasən, 2024-cü ilin yanvar ayında temperatur 1991-2020-ci illərdəki yanvar temperaturun orta səviyyəsindən 0,70 dərəcə daha yüksək və bundan əvvəlki 2020-ci ilin ən isti yanvar ayının temperaturundan 0,12 dərəcə daha yuxarıdır.

Yanvar ayında qlobal yağıntının miqdarı rekord dərəcədə yağıntılı dekabrdan sonra demək olar ki, ən yüksək olub. Şimali Amerika, Asiya və Avstraliya ərazisinin çox hissəsində yağıntılar həmişəkindən daha çox olub, eyni zamanda, Cənubi Afrika və Cənubi Amerikanın çox hissəsində yanvar daha quraqlıq şəraitində keçib.

El-Ninyo hadisəsinin təsiri Sakit Okeanının ekvator hissəsində zəifləməyə başlayıb, lakin ümumilikdə dəniz havasının temperaturu həmişəkindən daha yüksək səviyyədə olub.

Qeyd edək ki, ÜMT-nin “2023-cü ildə qlobal iqlimin vəziyyəti” adlı yekun hesabatı martın 23-də qeyd olunan Ümumdünya Meteorologiya Günü ərəfəsində dərc olunacaq. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)