Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!

«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.

-Deyirsən ki, qonağımız qarşılanmaqdan imtina etdi?

-Bəli, cənab general. Hələ təyyarəyə minməzdən əvvəl telefon danışığında demişdi ki, qarşılamağa ehtiyac yoxdur. Biz də etiraz edə bilmədik. Yəqin bir azdan gələr,-mayor rütbəli zabit farağat vəziyyəti alıb məruzə etdi.

-Yaxşı. Neyləmək olar. Deyibsə, deməli belə lazımdır. Yəqin ki, sığortalamağı unutmamısız?-ağ saçlı general sağ əlini daraq kimi arxaya daranmış saçlarına çəkib qarşısında dayanmış əməkdaşından soruşdu.

-Hər şeyi nəzərə almışıq. Aeroportun ərazisində olan əməkdaşlar məlumat verdilər ki, qonaq aeroport ərazisini avtobusda tərk edib. İki dayanacaqdan sonra düşüb göy rəngli «Niva»ya minib. «Niva»nın sahibini yoxladıq. Bizim keçmiş kolleqamız, polkovnik Bondaryovun tələbə yoldaşı və yaxın dostu mayor Bəxtiyar Nəzərlidir. Hazırda detektiv fəaliyyəti ilə məşğuldur. «Nizami» metrosu ilə üzbəüzdəki detektiv agentliyinin rəhbəridir. İşlədiyi dövrdə peşəkar əməliyyatçı kimi hörmət qazanmış, detektiv kimi də bir neçə səs-küylü cinayətin açılmasında imzası var.

-Mayor Nəzərlini xatırlayıram. Oddan-alovdan keçmiş əməkdaşımız idi. Heyif ki, aldığı güllə yarası xidmətini davam etdirməsinə imkan vermədi. Əgər polkovnik Bondaryov belə bir addım atıbsa, deməli, nəsə bir fikri var. Məncə bu, sadəcə iki köhnə dostun görüşü deyil. Bu halda bizə gözləmək qalır. Siz gedə bilərsiniz, mayor.

Mayor hərbi təzim edib yerində geriyə fırlandı və kabineti tərk etdi.

*

Onun Bakıya gəlişinin on üçüncü günü başlamışdı. Sentyabr ayının 13-ü gəlmiş, indi ayın 25-i idi. Qalacağı mənzilin ünvanını əzbərdən bilirdi. Gəldiyi gündən əvvəlcədən açarı ona verilmiş bu yarızirzəmi mənzilə yerləşmiş, bayıra yalnız hərdən, ərzaq almaq üçün çıxırdı. Mənzilin qapısı ilə üzbəüz, blokun girişində divarda yan-yana düzülmüş poçt qutularından sıraca soldan ikinci olan onun qaldığı mənzilə aid idi. O, hər gün axşam saat 10-dan sonra poçt qutusunu yoxlamalı idi. Belə də edirdi. Gəldiyi gün verilən təlimata uyğun olaraq poçt qutusuna baxmış və oradan onun üçün hazırlanmış saxta sənədləri götürmüşdü. Sonrakı günlərdə isə, hələ ki, qutu boş idi. Qutuya atılacaq zərf digər təlimatlarla yanaşı, aldığı tapşırığa başlamasına işarə olacaqdı.

Günlərlə bir yerdə tərpənməz qalıb şikarını gözləyən əfi ilan soyuqqanlılığına malik olan bu adam burada olduğu on iki gündə qətiyyən darıxmamışdı. O, Rusiyanın ən ciddi rejimli həbsxanalarında illərlə cəza çəkmiş, cəzasının son dörd ilini isə təkadamlıq kamerada keçirmişdi. Bu səbəbdən, on iki yox, bundan sonra yüz iyirmi gün də burada qalmalı olsa, həmin qaydada yaşamağa davam edəcək və öyrəncəli olduğu üçün heç bir sıxıntı hiss etməyəcəkdi.

Həbsdə olarkən onunla yanaşı olan kameralarda yatanların çoxunun bir neçə ildən sonra təkliyə tab gətirməyərək ağıllarını itirdiklərinin çox şahidi olmuşdu. Belə tipli həbsxanalarda işləyənlərin və cəza çəkənlərin hamısının bildiyi, təsdiqlənmiş bir həqiqət var: təkliyin təxminən ilk ili başa çatanda  insan kameradakı əşyalarla danışmağa başlayır. Bu, normal hal hesab olunur və kiminsə psixikasının zəif olması kimi qəbul edilmir. Ancaq sonrakı illərdə, əgər əşyalar səninlə danışmağa başlayırsa, bu artıq geriyə dönüşü olmayan psixi pozuntudur. Adətən, psixikaları əşyaların danışmağa başladığı fazaya girən məhbuslar çox yaşamır və əllərinə düşən ilk fürsətdə intihar edirlər.

Nədənsə, indi bunlar yadına düşən kirayənişin dodaqaltı gülümsədi. Kiçik həbsxana kamerasında təklikdə qaldığı uzun illər ərzində nəinki əşyalar onunla, heç o, özü bir dəfə də olsun əşyalarla danışmamışdı…  

İndi ona vəd edilənə çatmaq üçün, dörd kvadratmetrlik həbsxana kamerası ilə müqayisədə kifayət qədər şəraitli sayıla biləcək bu mənzildə nə qədər desən qalmağa hazır idi. Ancaq, nədənsə hissiyyatı ona deyirdi ki, daha elə də çox gözləməyəcək. Bəlkə də, hər şeyin başlanmasına günlər qalmışdı. Qaldığı mənzilin poçt qutusuna atılacaq bir zərflə hər şey birdən-birə dəyişəcəkdi.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İndi isə gəlin əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luğa nəzər yetirək:

Bir məşhur deyim var, «Təhsilsiz insan həyatda heç nəyə nail ola bilməz». Robert Kiyosakinin sözügedən kitabı məhz bu deyimin əksini sübut edir, iddia eləyir ki, təhsilin hər şeyi həll etmə dövrü artıq arxada qalıb, orta və ali məktəblər əsl həyatı öyrədə bilmirlər, sərvət toplamağın yollarını göstərmək iqtidarında deyillər.

Müəllif sadə dillə varlı olmağın yollarını göstərir, maliyyə savadının sirlərini açır.

Bir diqqət edin:

 - İş onda deyil ki, siz nə qədər qazanırsınız. İş ondadır ki, siz nə qədər qənaət edə bilirsiniz, pullar sizə nə dərəcədə effektiv işləyir, sizdən sonra neçə nəsil ondan istifadə edə biləcək!

 - Məğlub olmaqdan qorxmayın. Qaliblər – məğlub olmaqdan qorxmayanlardır. Uğursuzluq – uğura doğru gedən yolun bir hissəsidir. Uğursuzluqdan qorxub qaçanlar uğurdan da qaçanlardır.

 - Biz öz vərdişlərimizin quluyuq. Öz vərdişlərini dəyiş, gör həyatın necə dəyişəcək.

 - Kasıb, uğursuz, bədbəxt və xəstə adam o adamdır ki, tez-tez «sabah» sözünü işlədir.

 - Sizin beyniniz hər şeyi bacarır. Mütləq olaraq hər şeyi. Ən əsası, özünüzü buna inandırmanızdır. Əlləriniz bilmir ki, onlar bükülüb açılammır, ayaqlarınız bilmir ki, onlar taqətdən düşüb, qarnınız bilmir ki, onu piy basıb. Bunların hamısını billən beyninizdir. Özünüzü hər şeyi bildiyinizə inandırsanız, doğrudan da siz hər şey edə bilərsiniz.

 - Hər bir insanın əli, ayağı, başı və həftədə 168 saatı var ki, o, ən çox arzuladığı şeyləri həyata keçirə bilsin.

Və ən nəhayət, Robert Kiyosakiyə aid olan bu qızıl kəlama diqqət edin:

 - Bizim öyrənmək istədiyimiz birinci dərs odur ki, pul özlüyündə Şər deyil. O, sadəcə bir alətdir, qələm kimi. Qələmdən gözəl bir sevgi məktubu yazanda da istifadə etmək olar, işdən qovulmaya səbəb olan şikayət yazanda da. Qələmi yaradanda onu həm yazmaq üçün rahat olmasının qeydinə qalıblar, həm də iti ucu ilə gözə soxulması üçün.

İş əşyanın özündə deyil, onu – pulu və yaxud qələmi əlində tutan insanın motivasiyasındadır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Zahirə Cabirin nağıllarını, əfsanələrini ardıcıl təqdim etməkdədir. Nağıllar uşaqlar üçün yaradılır. Amma bu nağılları böyüklər də məmnuniyyətlə oxuyurlar və bəyənirlər. Əfsanələr isə yurdumuzun qədim tarixi, toponimləri, abidələri barədə hamı üçün bir mənbədir.

 Çox-çox əvvəllərdə, qədim Aran torpağında qocaman bir diyar vardı. Bu diyar dağlar arxasında, bol sulu çayların kənarında yerləşirdi. Buranın ərənlərinə igidlikdə çatan olmazdı. Ərənlərin içində Əli adlı bığ yeri təzəcə tərləmiş bir igid vardi. Əli mahaldakı cavanlarla qurşaq yarışına çıxar,  hamısının da kürəyini yerə qoyardı. Beləcə bu diyar öz igid pəhləvanları ilə ad çıxarmışdı.

Sizə kimdən deyim, kimdən danışım... Gözəl bir diyarda, çox- çox uzaqlarda, mənəm-mənəm deyən bir zalım padşahdan. Bu padşah sanki müharibə etmək, qan tökmək üçün doğulmuşdu. Ömrü döyüşlərdə keçmiş, bircə dəfə də olsun məğlub olmamışdı. Neçə-neçə padşahların dizlərini yerə vurmuşdu. Şəhərlər, obalar, mahallar dağıltmış, əldə etdiyi qənimətləri xəzinəsinə yığmışdı.  Amma yenə də qana susayıb gözü ac idi. Hər il ordusunun sayının artırır, yalnız torpaqlar tutmaq, evləri, obaları viranə qoymaqla həyat sürərdü. Onun əsgərləri dağlardan, düzlərdən qasırğa kimi ötüb keçərdilər. Bir gün şah yuxusunda görür ki, bir cavan uşaq onu yerə yıxıb xəncəri ilə başın kəsmək istəyir. Şah qan-tər içində yuxudan oyanır. Yuxu yozanı yanına çağırıb soruşur ki, bu yuxu nə yuxudur. Yəni bu  dünyada onun kürəyini yerə vuran, qalib biri ola bilərmi? Yuxu yozan həm də rəmmal idi. Rəmmal deyir ki, bəs filan yerdə Əli adlı bığ yeri təzəcə tərləmiş bir pəhləvan var, sən ona uduzacaqsan. Padşah hirslənir, rəmmalı zindana atır, özü isə qoşun götürüb həmin diyara gəlir. Həmin vaxt Əli meşədə idi, düşmən qoşunu atları dörd nala çapıb camaatı mahaldan meşəyə qaçmağa vadar qoymuşdu. Toz-tozanaq içində itən meşənin üz-gözünə elə bil kəfən salınmışdı. Deyirlər ki,  bir mıx bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir igidi, bir igid isə bir eli qurtarar. Əli camaatın qırıldığını görür. Ərənlər döyüşlərdə ikən, arvad-uşaq meşələrə üz tutub dağlarda, kahalarda gizlənir. Əli ah-fəğan edən insanları eşidir, qılıncını götürüb sevdiyi qızın yanına vidalaşmağa gəlir. Əlini sevən qız ona deyir ki, sən igidləri başına topla, düşmən üzərinə arxayın get. Mən yumurta qabığında bütün qoşunu doyuran plov bişirərəm. Elə bir kilim toxuyaram ki, bütün igidlərin onun üstündə yerləşər, düşmənə göydən zərbə endirib qalib gələrsən.

Bəli, Əlinin başına toplaşan igidlər Əlinin sevgilisinin bişirdiyi plovdan yeyib gücləndilər. Dağ qüdrətli, qüvvətli oldular. Belə igidlərin qarşısında şahın qoşunu tab gətirə bilmədi. Hamısını Əlinin silahdaşları qılıncdan keçirdi. Sonda şahla təkbətək qaldı.  Əli əvvəlcə şahla qılınc döyüşünə girdi. Yeddi gün, yeddi gecə vuruşdular, bir-birinə qalib gələ bilmədilər. Sonra qurşaq tutdular. Əli sevgilisinin ona verdiyi yaylığı cibindən çıxarıb ətrini aldı. Bir anda şahı iki əli ilə qaldırıb yerə çırpdı. Şah həmin dəqiqə canını tapşırdı. Beləcə düşmən öz əcəli ilə qırıldı. Mahalın ağsaqqalları yığışıb Əlinin şərəfinə qonaqlıq verdilər. İllər keçdi. Əli haqq yolunu tutub, Həccə getdi. Doğma yurdunda qızıl gümbəzli məscid tikdirdi. Məscidin gümbəzi hər səhər doğan günəşin şəfəqləri altında bərq vururdı. O vaxtdan gümbəzli məscid Hacı Əli gümbəzi kimi yaddaşlarda qalır.  İnsanlar azan səsilə camaat namazı qılmaq üçün məscidə gedir. Belə deyirlər ki, məscidə gedən insanların o yolda atdıqları hər addıma görə günahları silinir, məscidi tikənə isə o addımlara görə savab yazılır.

Söylənilən bu əfsanə Xocalıda XIV əsrdə inşa edilmiş Hacı Əli günbəzi haqqındadır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

AYB-nin Sumqayıt bölməsinin sədri! 

Gülnarə Camaləddin imzası poeziyasevərlərə çoxdan tanışdır. Bir xanım şair kimi geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazana bilib. Onun yaradıcılığına baş vuranda, gözəl poeziya nümunələrinin şahidi olursan. Bu nümunələrdə həm vətən sevgisi, insanlara məhəbbət, təbiət lövhələri, ülvi hisslər, saf duyğular qabarıq şəkildə əksini tapıb. Bir sözlə, onun şeirləri rəngarəngdir, hər bir mövzunu əhatə edir...

Gülnarə xanım təkcə gözəl şair deyil, həm də səriştəli təşkilatçı və bacarıqlı inzibatçıdır. Onun, kənardan yaradılan hansı çətinliklərə sinə gərərək, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Sumqayıt bölməsinə rəhbərlik etdiyindən məlumatım var. Necə deyərlər, mərdiməzar olmasa yaşamağa nə var ki? Amma buna baxmayaraq, təşkil etdiyi bütün tədbirlər gözəldir, yerində və vaxtında baş verir...

Gülnarə xanım bir inzibatçı kimi də yerində olan adamdır. Özünəməxsus xarizması var. Polad kimi sərt, əyilməzdir. Qərar verdisə, onu yolundan döndərmək mümkün deyil. Bütün maneələri dəf etməyi bacarır. Nəticədə işi və əməli ilə yerində olduğunu ortaya qoyur...

Uşaqlıq illərini ucqar dağ rayonu Yardımlının Bərcan kəndində keçirib. Bərcan dünyanın cənnət guşələrindən biri olduğu üçün Gülnarə Camaləddinin yaradıcılığı da cənnət ətirlidir. O kənddən olan dostlarıma həmişə zarafatla- Bərcan Yardımlının Avropasıdır-deyirəm. Məcazi mənada olsa da, bu kənd zaman-zaman ölkəmizə mütərəqqi düşüncəli insanlar bəxş edib. Bəli, onlardan biri də Gülnarə xanımdır...

İnsan real həyatı romantik duyğularla yaşayanda ömürü daha maraqlı, daha da şirin- şipşirin olur. Bəli, Gülnarə xanım bu sintezdən yararlanıb gözəl və mənalı yaşamağı bacarır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Birinci katibi Çingiz Abdullayevin

Qış idi, növbəti dəfə dostum Rəhimlə Moskvaya, oradan isə Berlinə səfər edirdik. Qatarla. Kupemizdə əslən sabirabadlı Aslan adlı bir nəfər də gedirdi. 40-45 yaşı olardı. Bakı-Moskva qatarının köhnə alman vaqonlarında – sərnişini çox olmayan kupelər darıxdırıcı olduğu üçün yol boyu hamı bir-biri ilə tanış olur və maraqlı əhvalatlar danışırdı.

Mən də dəfələrlə səfərlər zamanı rastlaşdığım azərbaycanlıların Rusiyadakı durumundan, onların qazanc dalınca Rusiyaya getmələrindən, əziyyət çəkmələrindən danışırdım. Birdən Aslan sözümü kəsdi – “Siz əzab-əziyyət görməmisiniz ki!” – deyib, başına gələnləri danışmağa başladı.

Aslan:

"Sovet Ordusunda qulluq etdiyim zaman Əfqanıstana hərbi xidmətə göndərilmişdim. Əfqanıstan müharibəsi zamanı əfqanlar tərəfindən əsir götürülərək, kəndlərin birində iki həmvətənim və bir gürcü ilə yeraltı zirzəmidə əsir həyatı yaşayırdım. Azərbaycanda bizim əsir düşməmiz barədə xəbər yayılmışdı və hamı  elə bilirdi ki, bizi öldürüblər. Ancaq əsirlik zamanı bizi bir başqa kəndə aparıb tövləyəbənzər yerə atdılar. Aclıqdan qabaqdan qalan yeməkləri yeyirdik. İlk vaxtlar bizi sorğu-suala tutaraq SSRİ-nin Əfqanıstanı işğal etməsini bəhanə gətirib bizə olmazın əziyyət verirdilər. Çətinliklərə, əzablara dözərək azadlıq arzusu ilə yaşayırdıq. Oradakı ev sahibləri bir neçə müddət keçəndən sonra yavaş-yavaş bizə öyrəşmişdilər.

Gözətçimiz insaflı adama oxşayırdı. Başqalarından fərqli olaraq, bizimlə daha yumşaq rəftar edirdi. Arada imkan düşən kimi gizlicə bizə siqaret, çörək və su verərdi. Başa düşürdü ki, bizim heç bir günahımız yoxdu. Öz istəyimizlə əfqanlara güllə atmağa gəlməmişdik.

Dağətəyi kənddə yaşayıb işləyirdik. Bir gün iş vaxtı gözətçi təxmini məsafəni göstərib – “Siz bu dağ aşırımını 30 saniyəyə qaça bilərsiz?” – deyərək bizə kömək etmək istədiyini bildirdi. Uzaqdan çətin görsənirdi. Ancaq azadlıq istəyi bizi quş kimi uçmağa sövq edirdi. Sevincimizi sözlə ifadə etmək olmurdu. Axı dağın o tayı SSRİ ərazisi idi. Anlayırdıq ki, bu, bir şansdır. Ondan istifadə etməliyik.

Bir müddət sonra Pakistan əsilli gözətçi bizim üçün yüngül çarıq gətirib hazırlaşmağı məsləhət gördü. Axşam bizə yaxınlaşaraq türkləri çox sevdiyini və bunun üçün bizə kömək etdiyini söylədi. Təyin olunmuş vaxtda bizi zirzəmidən çıxardıb qaçacağımız yerə gətirdi. Ayrıldıq.

Bizə şərti işarə verəcəyini, hamımızın yaxşı bildiyimiz, Şərqi tərənnüm edən bir musiqi parçasını ucadan oxuyacağını söylədi. 10-15 dəqiqədən sonra o səsi, o parçanı eşitdik. Hazır idik. Həmin məsafəni 30 saniyəyə qaçmasaydıq, bizi vuracaqdılar. Yəqin, o 30 saniyə onların sərhəd zonalarında yaranmış boşluq postun dəyişməsi ilə bağlı idi. Bir göz qırpımında sanki uçaraq sərhədi keçdik və nəhayət, ruslara rast gəldik. Bu dəfə də ruslar bizi sorğu-suala tutdular. Bir müddət sonra bizi Moskvaya göndərdilər. Aeroporta gəldik. Bakıya uçmaq üçün bilet almağa pulumuz yox idi. Hava limanında bir azərbaycanlı bizə bilet aldı. Azərbaycanda heç kim inanmırdı ki, biz sağıq. Hamı sevindi. Yeni həyata beləcə qədəm qoyaraq işləməyə başladıq.

O zamandan Xaçmazdan, İsmayıllıdan və Gürcüstandan olan əsgər yoldaşlarımızla dostluq edirik. Gürcü dostumuz Davidlə tez-tez əlaqə saxlayırdıq. Bir gün David zəng edib ailə həyatı qurmalarının 20 illiyi və qızı Ninonun 15 yaşının tamam olması münasibəti ilə bizi Qori yaxınlığında yerləşən kəndlərinə dəvət etdi. Dəvət Novruz bayramı ərəfəsində olduğu üçün bizdə bayram xonçası ilə yanaşı, bir xalça da hədiyyə üçün özümüzlə götürüb yola düşdük.   Həyat yoldaşım, oğlum Əli və mən Gürcüstana səfər etdik. Bizi təmtərahla qarşılayıb qohum-qonşuya təqdim etdilər. Evlərindəki böyük otağı da bizə ayırmışdılar.

Ertəsi gün, adətləri üzrə, səhərdən məclis başladı. Arabir keçmişdəki çətin günlərimizi yada salıb söhbətləşirdik.

Birdən mənim gözüm Əli ilə Ninonun həyətyanı sahədə üzümləri dərib zənbilə yığaraq şirin-şirin söhbət etmələrinə sataşdı. Onlar həmyaşıd olduqları üçün öz dünyalarına qapılmışdılar. Sanki ətrafı görmürdülər. Bir neçə gündən sonra Azərbaycan qayıtdıq.

Zaman keçdi. Əli universitetdə təhsilini davam etdirmək üçün  – “Ata, mən Almaniyada oxumaq istəyirəm” – dedi. Bir az duruxdum, sonra isə dedim: “Oğlum, indi Azərbaycan müstəqil ölkədir. Harda istəsən, gedib oxuya bilərsən. Əsas odur ki, savadlı olasan”.

Günlərin bir günü Əli Mainz Universitetindən dəvət aldığını söylədi. Sən demə, dostum Davidin qızı Nino da elə həmin universitetdə oxumaq üçün Almaniyaya gedibmiş. Bunu biz Davidlə  telefonla danışanda bildik, üstünü vurmadıq.  Əli və Nino universitetdə tədqiqatçı alim, islamı qəbul etmiş Əhməd Şmide ilə tanış olmuşdu. Əhməd bəy eşidəndə ki onlar Qafqazdandır, bir gün onları evinə də dəvət etmişdi.

Əli:

Həftə sonu biz onun evinə getdik. Mart ayı olduğundan gedəndə Novruz şirniyyatlarını da özümüzlə götürdük.

Əhməd bəy bizi görüb çox sevindi. Xanımı Aişə türk olduğundan bizə çox isti münasibət göstərdi.

Çay süfrəsi ətrafında türk dünyası ilə ilişkilərindən, Qafqazdakı durumdan söhbət açdı. Sonra isə bizi yazı otağına dəvət edərək kitablarla tanış etdi.

Kitablar alman və türk dillərində idi. Birdən gözümüzə “Əli və Nino” əsəri dəydi. İkimiz də bir ağızdan: “Bu əsərlə tanışsınız?” – deyə soruşduq. Gülümsündü. “Əlbəttə, tanışam. Müəllifi bakılıdır” – dedi. Əsər barədə ətraflı danışdı. Mən Ninoya baxanda sanki röyalarda olduğunu hiss etdim. Doğrudanmı bu bir möcüzədir, bəlkə, gerçəklikdir? Yoxsa  bir təsadüfdür?

Şmide bu əsərin dünya şöhrəti qazanmasından və müxtəlif dillərə tərcümə olunmasından danışırdı. Əsərin müəllifinin həyat və yaradıcılığı ilə məşğul olan Berlin Şərq Tədqiqatları İnstitutunun professoru Gerhard Hopp haqqında çox maraqlı açıqlamalar verdi. Müəllifin İtaliya həyatı ilə bağlı, Avstriyada birgə  əməkdaşlıq etdiyi Baronessa Elfrede Erenfels haqqında çox maraqlı əhvalatlar danışdı. Əsərin Qafqazın simvolu ola biləcək qədər dünya çapındakı sədasından söhbət açdı. Qəfil Əhməd bəy isimlərimizi dəqiqliyi ilə bir daha soruşdu. Adımın Əli, qızın adının isə Nino olduğunu xatırlatdım. O duruxdu. Doğrudanmı bu, bir təsadüfdür? – deyə, fikrə daldı. Aişə xanımı çağıraraq: – “Sən bir təsadüfə bax! Bu gənclərin adı Əli və Ninodur” – dedi. Aişə xanım isə: - “O gün olsun ki, sizin düyününüzdə iştirak edə bilək” – sözlərini zarafatla söylədi.

Əhməd bəy hiss etmişdi ki, biz bir-birimizi sevirik. O da xanımının sözlərinə qüvvət verərək: “Hə, düz deyirsən, Qafqazda bir maraqlı milli toya getmək pis olmazdı” – dedi. – Sonra isə burda nə var ki, mən islamı qəbul edib Aişə xanımla həyat qurmuşam. Bir də ki dinin buna nə dəxli? Bütün dinlərə hörmətlə yanaşmaq lazımdır”.

– Universitetdə tanış olmusunuz? – deyə sual verdi.

Mən isə atalarımızın dost olduğunu, Əfqanıstanda onların başına gələnləri qısaca danışdım.

Zaman keçdi. Universiteti bitirmək üzrə idik. Ancaq arabir Əhməd bəygilə gedib, onunla görüşüb bəzi şeyləri məsləhətləşirdik. Bir gün Şmidenin evinə gələndə qapının bağlı olduğunu gördük. Həyətində bir nəfər bağ təmizləyir, ağaclara su verirdi.

Bu zaman bizə yaxınlaşan adam – “Siz Allah, bağışlayın. Bir az gecikdim” – deyə bizimlə salamlaşdı. Bizə isə bu kişinin kim olduğunu dedi: “O, Əfqanıstandandır. Bağıma baxır, ağaclara qulluq edir. Əfqanıstan müharibəsindən baş götürüb qaçanlardandır. Yaxşı adamdır, artıq dost olmuşuq”.

Günlərin bir günü Nino ilə evlənmək qərarını verdik. Bu haqda valideynlərimizə xəbər də göndərdik. Evdən “Gələrsiniz, baxarıq, məsləhətləşərik. Evlənmək oyuncaq deyil ki, adət-ənənəmiz var. Elçi getməliyik. Qız tərəfin razılığı olmalıdır” söylədilər. İstəyimizi doğmalaşan Əhməd bəyə də bildirdik. O da çox sevindi: “Dəvət etsəniz, toyunuza gələrəm. Həm Azərbaycanı, həm də Gürcüstanı görərəm”.

Evə döndükdən bir müddət sonra valideynlərimiz də razı olub “Xoşbəxt olun!” dedilər.

Biz öz növbəmizdə, Almaniyadan hörmətli müəllimimiz. Şmideni toya dəvət etmək istəyimizi bildirdik.  Atam:  – Əlbəttə, çox yaxşı olar. Elə mən də, dostlar da, David də bizi həyata qaytaran, xilaskarımız olan, Pakistanda yaşayan Qurban Səid Məhəmməd Əsədi toya dəvət etmək istəyirik. Görəsən, onu tapa biləcəyikmi?

Bir ay sonra Əhməd bəyə  telefon açaraq onu və həyat yoldaşını toyumuza dəvət etdim. O çox sevindi. Toy öncəsi və sonrası prosesləri diqqətlə izləyəcəyini və bu adət-ənənəni lentə alacağını söylədi: “Etiraz etməsəniz, mən özümlə dostum bağbanı da gətirərəm”,  sizin haqqınızda danışanda o, çox maraq göstərdi. Bakıya gedəndə özümlə götürməsini xahiş etdi. Sən demə onun da Bakıda əfqan qohumları varmış. Həm də onları da görmək istəyir.

Şmide:

Bir ay sonra Gürcüstanda başlayan xeyir iş, qohumlarla görüş, qız toyu sonda Azərbaycanda davam elədi. Bakıda aeroportda bizi qarşılayan zaman yanımdakı əfqan dostum çox həyəcanlı idi.

Bizi qarşılayıb İçərişəhərdə “Altstadt” adlı qonaq evinə gətirdilər. İçəri şəhərin dar keçidləri, sakitliyi, insanların məhəbbəti, qonağa hörmət bizi valeh etmişdi.

Ertəsi gün Şamaxıya, oradan isə Pirquluya yola düşdük.

Budur, atlılar faytonda bəylə gəlini mağara gətirdilər. Azərbaycanın el adəti ilə musiqi çalınırdı, stolun üzərinə  qırmızı  lentli güzgü də qoyulmuşdu. Kənd yeri olduğundan uşaq-böyük bir-birinə qarışmış, Almaniyadan gəldiyimiz üçün başımıza yığışmışdılar. Bizim türkcə mükəmməl danışmamız onları heyran etmişdi. Hamı bizimlə şəkil çəkdirmək istəyirdi.

Bu arada,  dostuma evlənənlərin valideynlərinin başına gələnləri danışanda o, nəsə fikrə getmişdi . Bakıda hələ aeroportda qarşılaşanda  qonaq Əlinin atasının tanış siması olduğunu demişdi.  

*

Şmide bağbanla bərabər toyxanaya daxil olub mikrofonu əlinə götürdü, təbrik üçün söz deyəcəklərini, ilk sözü bağbanın deyəcəyini, onun isə həmin sözləri tərcümə edəcəyini söylədi. Qurban Səid xasiyyətcə danışmayan, susqun bir adam idi, odur ki, Şmide bir az da təəccüb qalmışdı. Bağban toy sahiblərini təbrik elədi, musiqi sifariş edib rəqs etməyə başladı. Şərqi tərənnüm edən məşhur bir musiqi. Əsirlikdə olmuş üç dostu da rəqsə dəvət etdi. Birdən Aslan sevincək qışqırdı ki, a kişilər, tanıdızmı kiminlə rəqs edirik?”

Dünya, doğrudan da kiçikdi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.02.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə Sovet dönəminin sonlarında və müstəqilliyimizin ilk illərində poeziyamızda parlayan ən parlaq ulduz olub. Onun bir neçə şeiri poeziyamızın qızıl fondunu təşkil edir. Vətəndaşlıq mövqeyi Bəxtiyar Vahabzadə şeirlərinin əsas qayəsidir. 

ÖMÜR

Deyirlər, çox azdır yüz il, əlli il,

İnsana bir ömür kifayət deyil.

Hələ isitməmiş öz yerimizi

Ölüm cəllad olub haqlayır bizi.

Deyirlər, şirindir dadı dünyanın,

Kaş iki olaydı ömrü insanın.

Nola, çalışsaydıq ömrün birində,

Sonra əylənəydik biz digərində. 

Hərə öz ömrünə bir cürə baxmış,

Hərə bu dünyanı bir cürə anlar.

Cahanda bəs nədən zövq alacaqmış

Zəhmətin özündən zövq almayanlar?

Yüz-yüz ömür belə azdır doğrusu

Bir ömrü insana az sayanlara

Haramdır bu hava, haramdır bu su

Əylənmək eşqilə yaşayanlara.

Yaşamaq, yanmaqdır, yanasan gərək,

Həyatın mənası yalnız ondadır

Şam əgər yanmasa, yaşamır demək

Onun da həyatı yanmağındadır.

Ömrü az olsa da, qartal yenmədi

Dedi, səmalarda öz oylağım var.

Ömrün azlığından gileylənmədi

Ömrü insan kimi başa vuranlar.

«Bu dünya beş gündür»,- deyib hər yerdə

Sağ ikən qəbirdə uzanan da var.

Öz alın tərilə bircə ömürdə

Yüz insan ömrünü qazanan da var.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)