Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

POEZİYA

 

 

NİGAR HƏSƏNZADƏ

 

 

QAYIDIŞIN MÜBARƏK...

 

Sənsiz keçən otuz il saçımızı ağartdı,

Ağır bir yükün altda qaldı kürəyimiz də. 

Gözlərimiz kor oldu göz yaşının duzundan,

Lal quşlar yuvasını qurdu ürəyimizdə. 

 

Əzablıydı dünyanı qolsuz qucaqlamaq da, 

Otuz gecə dualar elədik səs-səmirsiz.

Evindən-eşiyindən, əzizindən ayrılıb,

Böyük zəfər dalınca getdi igidlərimiz...

 

Getdi igidlərimiz – bu xalq sözünü tutdu...

Divarları, sədləri yarıb keçdilər onlar.

Otuz il yaşamışdıq sənin intizarınla,

Bir bax, sağalır indi yaralar, sıyrıntılar...

 

İndi daha gözəldi göy üzündə mələklər,

Qardaşlarım yol alıb Tanrının hüzuruna.

Bu rəşadət işığı əsrlərlə çəkilməz

Ölkəmin, şəhərimin üzərindən heç yana.

 

Köhnə yara yerləri biləklərdə sağalar. 

Dərdimiz də toxtayar, sızıldamaz canımız.

Bu qəhrəman oğullar – qəlbimizin fərəhi,

Qanımız, zəfərimiz, şöhrətimiz, şanımız.

 

Torpaq oğul qoxuyur, Vətəndə ana ətri.

Otuz ilin qürubu dönüb olub dan yeri.

Zamanın qanatdığı milli yaddaşımızdan,

Silib təmizləmişik xəyanətkar izləri. 

 

Planet əvəlkitək fırlanır bizim üçün.

Var olsun bu uşaqlar, bu atalar, analar.

Varsa xilaf çıxmayan öz andına, əhdinə, 

Demək, həqiqi insan bu dünyada hələ var.  

 

Mənim qəhrəman Şuşam, nəfəsindən öpürəm,

Otuz ilin yükündən azad olur bu kürək. 

Bu gecə nəğmə deyir qayıdışın eşqinə 

Və torpaq cavab verir: qayıdışın mübarək!

 

 

               BU DA KEÇƏR...

 

Mələklərin ölməzliyinə, 

Yelçəkənin yüngüllüyünə inanan, 

Qanadlı ayaqlarla yol gedən 

Hər kəsin barmağında

«Bu da keçər...» hikməti 

Yazılmış bir üzük.

 

«Bu da keçər...» – 

Ehtirasların və yaraların 

Üzünə çırpılan gülüşlə

Üzük dilə gəlirdi:

Şad-xürrəm yaşayaq, xoşbəxt qocalaq.

 

Yalandan gözü qorxmuş bu dünya

Ruhdan salmasın qəhrəmanları 

Və quzğunlar anlasın:

Allah qu quşlarını sevir göylərdə...

 

Sinəsində ürək gəzdirən bəndələr – 

Kinlərinin, vədlərinin girovları,

Metaforaların və üzüklərin qoruyucuları

Qəbul eləsinlər bu həqiqəti: 

Bəraət yoxdu əzablara.  

 

«Bu da keçər...» – bir müdrikin 

Bu kəlamını unutmasan əgər.

Yaşamaq əmri verib həyat insana

Zəfər soraqlı sonluğa qədər...

 

  

SAVAŞ

 

Qabarlar içində ucalar saray... 

Qurbansız qurbangah yoxdu, bilirəm...

Mən həm əvvəlimi, həm də sonumu

Güzgünün önündə durub görürəm.

 

Bilirəm, kədərsiz səadət olmur...

Neçə savabım var, neçə günahım.

Qırışlar göylərə qırçın toxuyur,

Yenilmiş şeytanım, yenən Allahım!

 

Bu döyüş hər kəsin hünəri deyil, 

Əsəbi zəiflər çəkilsin geri...

Çağıraq bu savaş meydanına biz

Çılpaq baxışları, yalın əlləri...

 

Qurbansız qurbangah yoxdu, bilirəm...

Şam yanar – istisi gedər, ayrılar.

Bilirəm, ayrı cür ola da bilməz: 

Gözümdə bir savaş ehtirası var.

 

 

 

KAŞ…

 

Qaranlıq səmada işıqlı möhür...

Yağır ulduzların yağışı göydən. 

Qaçmağa lüzum yox, qaçmağa yer yox 

Cəzadan, ədalət məhkəməsindən.

 

Yerin qabığını qoparır səma,

Sanki dərisini soyur adamın...

Qoy baxıb anlasın gözləri korlar:

Göylərin altında qonaqdı hamı...

 

Kimi yuxudadır, kimi də oyaq –

Hamısı dünyada qonaqdı, qonaq.

Və bir an gələcək, hamısı tək-tək

Gözə görünməyən divar dibində

Durub kainata dua edəcək.

 

Qaranlıq səmada işıqlı möhür...

Günaha batmayan adam var hələ? 

Lələyi iynədən, mələyi cindən

Kaş seçib-ayıra biləydik elə.

 

 

                SADƏCƏ, AXTAR…

 

Bir yabanı qızılgül verib ağırlayaram

Ayağımı tikanla dalayan insanları...

Siz ey kirə-palçığa batmayan topuqların 

Hardasa körpüləri, hardasa perronları. 

 

Ruhunuz yox əzəldən sürüdə heyvan kimi,

Aşağı əyarların yiyəsisiz, uzağı... 

Cənnət havası çalır buynuz öz günahına,

Alnınıza salamım dəyir güllə sayağı. 

 

Mən tavan, siz döşəmə – nəmişliyi sevərsiz. 

Verdiyiniz ehsanı toxunmamışam hələ.

Sizin qənimət deyil zəfərlərim, çəkilin.

Oxuyuram dostları gözündən çərşənbələr.

 

Həm özünü yaradan, həm də qayçı adam var...

Edam kötükləriylə dar ağacı yanaşı...

Adam da var, çirkabı, zir-zibili təmizlər,

Usanmadan üfürər tozu, külü, yaddaşı...

 

Hamı ciyər dolusu nəfəs alar səmayla,

Hər kəsin dərisi var – hər kəsin libası var.

Hamı gəlir dünyaya, saralıb-solub gedir,

Hamının sifətini bürüyür sızanaqlar...

 

Arabir xoş təsadüf çıxır qabağımıza 

Payız yağışılarında, qışın qarında, yazda...

Dünyaya İnsan gəlir evlərin, həyətlərin, 

Və qədimi tağların, bağların arasında.

 

Varlığı hiss olunmaz, səsi gəlməz ucadan,

Bəlkə də zəngin deyil, bəlkə də kamil deyil.

İyirmi yaşındadı, amma yox, qırxdır yaşı...

Bütün varı-dövləti özündədir elə bil.

 

Ürəyində təpər var... çəkinmədən, qorxmadan

Qucaq açar hamıya, gülümsəyər üzlərə.

Onun baxışlarında yanan şamlar neçə yol

Yandırıb kainatı, alışdırıb gözləri.

 

İnanar əlamətə, işarətə, mənaya,

Gah zarafat eləyər, gah da susar bu adam.

Dadlı şərablar içər, acı şirnilər yeyər,

Ayaqyalın dolaşar tikanlıqda qorxmadan.

 

Sübh şehini xoşlayar... bədənini, ruhunu

Gərər böyük həvəslə bu dəli küləklərə.

Ürəklə salam verər özgələrə, yadlara,

Sevdiyi adamlara sehirli üzük verər...

 

Həm özünü yaradan, həm də qayçı adamlar... 

Dərisi var hər kəsin – hər kəsin libası var.

Amma bir insan da var bir ömür dəyərində –

Hardasa, yanındadı… sadəcə, axtar, axtar...

 

 

 Rus dilindən tərcümə: Salam Sarvanındır

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

28.

FASİLƏSİZ TƏHSİL ANLAYIŞI

 

Mütaliənin faydaları barədə danışırıqsa, mütləq fasiləsiz təhsil barədə də danışmalıyıq. Belə ki, özünüinkişaf proqramında əsas çəkiyə malik olan bu təmrin məhz mütaliənin hesabına formalaşır.

Heç bir ali təhsil müəssisəsi, məktəb proqramı insana təbiətin və cəmiyyətin inkişaf qanunları haqqında lazımi biliklər verə bilməz. Mövcud təhsil proqramları məhdud zaman çərçivəsi üçün hazırlanır. Odur ki, insan ömrü boyu fasiləsiz olaraq bilik almalı, bunun üçün isə şəxsi təhsilə - fasiləsiz şəxsi təhsilə müraciət etməlidir.

Beləliklə, şəxsiyyətin formalaşmasında şəxsi təhsil müəssisəsinin tərkib hissəsi olan fasiləsiz təhsilin əsas rol oynaması dünyada birtərəfli şəkildə etiraf olunur. 2000-ci ilin martında Lissabonda keçirilən Avropa Sammiti Avropa Birliyinin siyasətinin və təcrübəsinin müəyyən edilməsində dönüş anı oldu. Orada fasiləsiz təhsil haqqında Avropa Birliyi Memorandumu imzalandı.

Fasiləsiz təhsil, yəqin ki, bunu bilirsiniz, məhz kitabların hesabına formalaşır. Ən müxtəlif mövzularda, ən müxtəlif cildlərdə, ən müxtəlif müəlliflərin müxtəlif qiymətlərə milyonlarla kitabı var. Siz öz kitablarınızı seçib karyera pillələri ilə irəliləməkdə davam edin. Unutmayın, dayanmaq, kifayətlənmək olmaz. Dayanmaq inkişafdan qalmaq, tənəzzülə uğramaq deməkdir.

 

Növbəti: 29.Qara ststistika

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birlikdə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün “Dərgidə sərgi” nümayişidir.

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Yəqin jurnalın daimi oxucuları bilirlər ki, söhbət nədən gedir. Amma bixəbərlərə anladaq ki, söhbət gənc rəssamların rəsm əsərlərinin nümayişindən gedir.

Bu gün iki rəsmi nümayiş etdirilən Nərmin Qəniyeva qapaq şəklində öz görüntüsü ilə bir yaşayış yeri mənzərəsi nümayiş etdirir. Şəhərdən kiçik, kənddən böyük – beləsinə qəsəbə deyirlər. Özü də xəyalımızda olan nümunəvi qəsəbə. Uzaqdakı dağ və su hövzəsinin verdiyi gözəlliyə qəsəbənin daş döşənmiş küçəsinin, səliqəli, eyvanı gül-çiçəkli binalarının gözəlliyi qatışır və gözəl rəng qammasının müşayiəti ilə mükəmməl bir kompozisiya yaranır.

İkinci rəsmdə isə bir qız simasının fraqmenti təsvir edilib. İlk baxışda sezilməsə də diqqqətlə baxdıqda qızın başını qaramtıl suların qoynunda görürsən, elə üzünə tökülmüş saçları da yaşdır.

Bir nikbin və bir bədbin iki rəsm əsəri.

Eynən həyatdakı kimi.

Gündüz və gecə.

Xeyir və Şər.

Qismətiniz həmişə birincilər olsun, istəkli oxucularımız.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə təqdim etdiyi layihədə Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının seçimində 51 türk müəllifinin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

 

“Sarışın Kurda Ağıt”

 

Ömer Kaya

 

Sarı yağız bir deli kurdu andırırdı gözleri

Ömrü bir destan, yüreği bir kor, sözü ateşti

Şimdi mıh gibi aklımda tutuyorum ettiği sözleri

Ağıtlara sığmazdı ya... bir tabuta sığdı gitti

 

Ayakta tutan bizi kavgası, derdi ve ülküsü

Kabına dar gelen adam kırklara karıştı gitti

Şimdi dudağımda yarım kalan bir Bozdoğan türküsü

Aydın'ım kurt nefesli ordularla yarıştı gitti

 

Bir tütün daha tellendirsek şimdi karşı karşıya

Bir marşı daha söylesek beraber bağıra bağıra

Ölmez bu hareket be ağam ölmez bu dava

Sarı kurt göklerin sonsuz suyuna kanmaya gitti

 

Nerde şimdi söyle göklere çıkan naran reis

Kırım, Kerkük, Türkistan öksüz kaldı gitti

Böyle mi olmalıydı kör acuna vedan reis

Turan'ı soluyan düşlerimiz sensiz kaldı gitti

 

Görklü Tanrım sabır ver kolumuz kanadımız kırıldı

Sarsıldı benliğimiz ucalardan odlar yakıldı

Kara dumanlar çöktü üstümüze devran yıkıldı

Dayansın âlem sarı kurt uçmağa vardı gitti

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)

 

 

 

 

 

Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə seçilmiş, mədəniyyətin müxtəlif sahələrində uğurları ilə fərqlənən 10 azərbaycanlı gənc TÜRKSOY-un Qazaxıstanın Almatı şəhərində keçirdiyi “I TÜRKSOY Türk Dünyası Gənclik Görüşü”ndə iştirak edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, tədbir türk xalqları arasında mədəni və tarixi bağların möhkəmləndirilməsi, qardaşlıq və birlik ruhunun gücləndirilməsi məqsədi daşıyır.

 

Görüş çərçivəsində iştirakçılar Türk dünyasının mədəni irsinin təbliği ilə bağlı seminar, müzakirə və təqdimatlarda iştirak edərək düşüncələrini bölüşüblər. Gənclərimiz ortaq problemlərin həlli və birgə layihələrin reallaşdırılması istiqamətində təkliflər irəli sürüb, gənclər arasında əlaqələrin daha da irəliləməsi üçün əməkdaşlıq imkanlarını araşdırıblar.

 

Azərbaycan nümayəndə heyəti görüş zamanı, həmçinin ölkəmizin zəngin mədəni irsini də tanıdaraq Türk dünyasının bir parçası kimi mədəni inteqrasiya və dialoqun inkişafına töhfə veriblər.

 

Tədbir Azərbaycan gənclərinin Türk dünyası ilə əlaqələrinin möhkəmlənməsi, təcrübə mübadiləsi və yeni dostluqların qurulması baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Rəssamlar ilk baxışdan bənzərdirlər. Elə rəsm əsərləri də. Amma diqqət ayıranda fərqlər aşkardır. Kimisi sadəcə çəkmək xətrinə çəkir. Kimisi, çəkdikləri ilə yaşayır. Çəkdikləri ilə yaşayanlardan biri də odur – Fərhad Xəlilovdur.

 

1987-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri olan Fərhad Xəlilovun yaradıcılığında Avropa və rus rəssamlıq ənənələri Şərq mədəniyyəti ilə vəhdət təşkil edir. Əsərlərində Abşeron motivləri əhəmiyyətli yer tutur: çimərliklər, dəniz görüntüləri, yarımadanın kəndləri - Nardaran, Buzovna, Zağulba, Maştağa, Mərdəkan...

Onun əsərləri üçün rənglərin və fəzanın real vəhdəti xarakterikdir. Təsvirləri mücərrəd minimalizmə yaxındır və əsasən cənub təbiətindən gələn təəssüratların obrazlı şəkildə ifadəsidir. Əsərləri dəfələrlə keçmiş SSRİ-də, Avropada, dünyanın müxtəlif qalereya və sərgilərində nümayiş etdirilib. Çox əlamətdar bir tarix: 2008-ci ildə Moskvada, məşhur Dövlət Tretyakov Qalereyasında Fərhad Xəlilovun fərdi sərgisinin təntənəli açılışı mərasim keçirilib, yaradıcılığının 30 ildən artıq dövrünü əhatə edən retrospektiv sərgidə 80-nə yaxın rəsm əsəri nümayiş etdirilib. O cümlədən ən yaxşı sayılan “Görüş”, “Xatirə”, “Torpaq naxışları”, “1984-cü ilin baharı”, “Axşamın gec saatları” əsərləri.

Fərhad Xəlilov 2008-ci ildə Rusiya Bədaye Akademiyasının həqiqi üzvü, 2016-cı ildə Roma Rəssamlıq Akademiyasının fəxri professoru seçilib, Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının qızıl medalı ilə mükafat­landırılıb. İncəsənətimizin inkişafındakı xidmətlərinə görə o, 2002-ci ildə “Xalq rəssamı” fəxri adına layiq görülüb, 2006-cı ildə “Şöhrət”, 2016-cı ildə “Şərəf” ordenləri ilə təltif edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 aprel 2009-cu il tarixli Sərəncamı ilə fərdi Prezident təqaüdçüsüdür.

Xalq rəssamımızı təbrik edir, ona cansağlığı və yeni-yeni əsərlər arzulayırıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.11.2024)