Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın təşəbbüsü və dəstəyi ilə Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrı 22-25 dekabr tarixlərində Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərində qastrol səfərində olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən  xəbər verir ki, Pantomim Teatrı Termeçikov adına Milli Dram və Satira Teatrının səhnəsində rejissor Ceyhun Dadaşovun quruluşunda qırğız ədibi Çingiz Aytmatovun “Əsrə bərabər gün” romanı əsasında "Manqurt" və Bəhruz Vaqifoğlunun quruluşunda Hüseyn Cavidin "İblis" əsəri əsasında hazırlanmış tamaşalar ilə çıxış edib.

Hər iki əsərin pantomim janrında təqdim olunması emosional təsiri artıran qeyri-verbal ifadə vasitələri ilə tamaşaçıların yaddaşında dərin izlər buraxıb və böyük maraqla qarşılanıb.

Qastrol səfəri çərçivəsində Azərbaycan nümayəndə heyəti Moldobasanov adına Qırğızıstan Milli Konservatoriyası, Milli Tarix Muzeyi, Aytiev adına Milli Təsviri İncəsənət Muzeyi və İzibaev adına Qırğızıstan Dövlət Sirki ilə tanış olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Yanvar ayının 5-i nasir, şair, tərcüməçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əməkdar incəsənət xadimi, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü, "Şərəf" ordenli yazıçı Vidadi Babanlının doğum günüdür. Dünən yazıçının bə az, nə çox, düz 98 yaşı tamam oldu! 

Azərbaycan ədəbiyyatının Qızıl Fonduna “Vicdan susanda” kimi möhtəşəm roman bəxş etmiş yazıçını təbrik etməyə tələsdik! 

Vidadi Babanlı axı həm də “Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyinin Fəxri üzvüdür. 

Hər il olduğu kimi, bu il də "Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə heyətinin sədri, professor İlham Pirməmmədov və İctimai Birliyin üzvləri həm yazıçının yeni ilini, həm də doğum gününü təbrik etmək üçün onu ziyarət etdilər. 

İlham Pirməmmədov Vidadi Babanlının yüzün ikicə addımlığında olmasını vurğuladı, yazıçını daim sağlam, əldə qələm, yeni-yeni əsərlərlə oxucuların görüşünə gəlməsini arzu etdi. Qazax mahalının ziyalılarının, İctimai Birliyin bütün üzvlərinin salam və təbriklərini çatdırdı. 

Yeri gəlmişkən, Vidadi Babanlı yeni əsər üzərində işləyir və onu tamamlamağa tələsir. 

Qonaqlar Vidadi Babanlı yaradıcılığından söz açıb, əsərləri haqqında öz fikirlərini bölüşdülər. Doğum günü iştirakçıları Vidadi Babanlıya uzun ömür, can sağlığı arzuladılar. Ona 100 illik yubileyini birlikdə qeyd etməyi arzu etdilər.

İctimai Birliyin üzvləri Sultanxanım Nəsibova, İlham Qazaxlı da öz növbələrində Vidadi Babanlını təbrik edib, əvəzsiz yazıçıya möhkəm cansağlığı arzuladılar. 

Aşıq Avdı Musayev Vidadi Babanlının istəyini nəzərə alaraq "Dübeyti", "Təcnis", "Sadiqi", "Baş Sarıtel" saz havalarını ifa etdi. 

Ziyarət yüksək əhval-ruhiyyə ilə başa çatdı.

Vidalaşarkən ziyarətə gələnlər bit ağızdan “Biz Sizinlə fəxr edirik, hörmətli Vidadi müəllim” söylədilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Yaşadım” şeirində yazır:-

“Mən sevdalar diyarında

Olub ulu şah yaşadım!

Bir kimsəyə əyilmədim,

Ömrüm boyu şax yaşadım!

Az dodaqdan söz çəkmədim,

Az ocaqdan köz çəkmədim,

Gözəllərdən göz çəkmədim,

Edib yüz günah yaşadım.

Yarı yalan, yarı doğru,

Hey can atdım yara doğru.

Ürəyimdə nisgil, ağrı,

Dodağımda ah yaşadım.

Danışanda sözüm güldü,

Nəfəsinlə közüm güldü,

Həmişə bir gözüm güldü, –

Gah ağladım, gah yaşadım...

Qonaq çağır yar, odana!

Alovlanım yar oduna!

Ömrüm boyu Yaradana

Aparıb pənah yaşadım…”

Şair Rafiq Yusifoğlu 1950-ci ildə Qubadlı rayonunun Çardaxlı kəndində müəllim ailəsində dünyaya gəlib. 1966-cı ildə orta təhsilini başa vurduqdan sonra Bakıya üz tutub. 1966-1970-ci illərdə təhsilini indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin filologiya fakültəsində davam etdirib. Sonra bir müddət Sumqayıt şəhərində müəllim işləyib. Eyni zamanda Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olub. “Azərbaycan Sovet poemasının inkişaf problemləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib.

1985-ci ildən 1992-ci ilədək “Göyərçin” jurnalında söbə müdiri, 1992-ci ildən 1996-cı ilədək məsul katib, 1996-1997-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziyasının “Xəbərlər” baş redaksiyasında “Elm, mədəniyyət, incəsənət” şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışıb. 1997-ci ildən “Göyərçin” jurnalının baş redaktorudur.

Şairin uşaq ədəbiyyatının inkişafında xüsusi fəaliyyəti var. 

2007-ci ildə “XX əsr Azərbaycan poemasının sənətkarlıq xüsusiyyətləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru adına layiq görülüb. Hazırda Sumqayıt Dövlət Universitetinin “Azərbaycan ədəbiyyatı” kafedrasının professorudur. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət işçisidir.

Ədəbi fəaliyyətə hələ orta məktəbdə oxuyarkən başlayan şair, 1966-cı ildən şeirləri, məqalələri ilə mətbuatda çıxış edir. Son illər bədii tərcümə ilə də məşğul olur. F.Q.Lorkanın, Corc Bayronun, Peter Şyuttun, Hans Yurgen Hayzenin, Ulla Hanın, Roza Auslenderin və başqalarının şeirlərini, dünya uşaq ədəbiyyatının gözəl nümunələrini dilimizə tərcümə edib. Bununla yanaşı öz əsərləri də bir sıra dillərə tərcümə olunub, dərsliklərə düşüb. Çoxlu mahnı mətnlərinin, elmi-publisistik məqalələrin müəllifidir. Əsərləri əsasında “Qəm karvanı”, “Bütün Azərbaycan əsgər olmalı” televiziya tamaşaları çəkilib və dəfələrlə nümayiş etdirilib.

Bu günlərdə Rafiq Yusifoğlunun 75 yaşı tamam oldu. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat arzulayırıq.

Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Yol… Həyatın sonsuz, qanadlı və həyəcanverici dalğaları üzərində yelkən açan gəmi kimi, insanı həm irəli çağırır, həm də özündə saxlayır, elə bil. Hər bir addımda, bir dərsdir o; bəzən gözdən qaçır sanki, bəzən də könlüncə hiss edərsən onu. 

Amma hər halda yol, insanın özü ilə görüşü, özündən söz açan bir öykünün yazıldığı yüyrək məkandır.

Yol insanı tərbiyə edir - deyiblər.

Tərbiyə toplumun dənətimində olan bir sürəc deyil. Həqiqi tərbiyə, yalnız qarşıya qoyulan məqsədlərdə yox, yolun özündə saxlıdır. İnsan, yalnız öz yolunu tapmaqla, digər yollara açılan qapıları da kəşf etmiş olur. Həyat ona qarşı qoyduğu əngəlləri aşmağa çalışarkən, onun içindəki qaranlıq nöqtələri işıqlandırar. Tərbiyə, hər addımımızda meydana çıxan qətiyyətin, inamın və dözümlülüyün bir nəticəsi, təntənəsidir. Yol insanı yalnız öz uğurları ilə deyil, düşürdüyü çətinliklər, yanlışlarla da tərbiyə edir. Bəlkə də, insanın ən böyük gücü, öz yanlışlarını yeniləmədən, onlardan dərs çıxara bilməsindədir.

Yol yalnız irəliləməyə xidmət etmir, həm də geri baxmaq üçün fürsətlər yaradır. Bəlkə, geriyə doğru addım atarkən insanoğlu daha çox dərk edir - nəyi düzgün etdiyini, nəyi isə dəyişməsi gərəkdiyini anlayır. Həyatın düzxətli, bərabərsürətli gerçəyi belədir: yalnız geriyə baxaraq, önümüzə qoyulan yeni yollara daha doğru, daha sərbəst addımlar ata bilərik. Geri geridir, irəli də öz irəliliyində… bir də, bu ankı durumumuz, tutumumuz və tutqumuz vardır - bax, bax, ona görə də, üçkordinatlı sistem kimidir mahiyyət yolu - yolçuluğun əsli!

Yolun hər çətinliyi, özündə bir möcüzə saxlayır. Yol insanı nə qədər sınasa da, o, daim özünü kəşf edir, daha dərinə gedir, daha yeni üfüqlərə canatır. Bəlkə də yolun özündə tərbiyənin ən gözəl yönü budur: yalnız məqamları keçmək yox, hər bir məqamda illa özünü bulmaq!..

Yolun insanı tərbiyə etməsi sadəcə fiziki bir məsələ deyil. Bu, bir fəlsəfi təcrübədir. Yol, insanın iç dünyasına daxil olur, onun incikliyini, sevincini, arzularını, qorxularını üzə çıxarır. Bəzən insanlar yolun sonunda yalnız bir yerə çatmağı düşünürlər, amma unudurlar ki, həyatın ən dəyərli anı yolun özüdür. Hər bir addım, hər bir duracaq insanın öz içində bir dönüşdür. Hər bir çətinlik, toxtaqlığın bir ölçüsüdür... Hər bir uğur isə… bir öyrənmə mərhələsidir.

Yol, həyatın ən böyük öyrətmənidir. O, heç vaxt əsla yalan danışmaz, heç vaxt təkrarlamaz, heç vaxt yorgun düşməz. Onun gətirdiyi hər an özüdür, hər zaman fərqlidir. İnsan yolun tərbiyəsini qəbul etdikcə, o, daha da böyüyər, daha da güclü olar. Yalnız belə insan, yolun həqiqi anlamını tutar və özünün heç vaxt təkrarlamayacaq öyküsünü yazar.

Yol, tərbiyənin özü ilə başlayıb, tərbiyənin özü ilə bitir. O, təkcə ayaqların addımladığı bir yer deyil, həm də ruhun, düşüncənin və hisslərin irəlilədiyi bir zaman dilimidir. Hər birimiz o yolda irəliləyir, o yolda tərbiyə olunuruq. 

Yollar qurtarmayır, yollar dəyişir; rollar dəyişir, zaman dəyişir, yolçu və yolçuluğun şəkli də dəyişir amma həmişə hər yerdə ən azı bir yol vardır illa…

Yol insanoğlunun böyük ustasıdır.

Yolumuz və zehnimiz açıq olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Həyat, bir yolçu üçün yol nəğməsi, bir yaradıcı üçün isə zəmanə aynasıdır. Bu aynada kiminsə izi solmasın deyə, kiminsə adı itməsin deyə, hər birinin əziz anlarını zəka-qələm birliyiylə anıya çevirən Elman Eldaroğlunun adgünüdür. Elman bəy, bu gün, Siz, ömür yolunun daha bir addamacından keçirsiniz. Xeyirli-uğurlu olsun!

Siz, Elman bəy, tanıdığınız-tanımadığınız onlarla aydının həyatını (sanki) bir rəsm əsəri kimi görür, onun cizgilərini məhəbbət və diqqətlə sözlərdə yaşadırsınız. Hər adgünü yazınız, yalnız yığcam tarixçələr deyil, həm də, bir insanın mahiyyətinə poetik pəncərədir. Siz, yalnız qutlamırsınız, həm də insan ömrünün dərin anlamlarını işıqlandırır, zamanın axarını bir anlıq tutub, gözəllik yaratmağı bacarırsınız.

İndi isə Sizin ilhamverici gələnəyinizə uyğun olaraq, biz də Sizin yaradıcılığınıza və insani keyfiyyətlərinizə öz dost, həmkar sayğımızı yetirmək istəyirik, əfəndim. Sizin duyğu-düşüncələriniz, fikirləriniz, ədəbiyyata, kültürə, biliyə, bilgiyə töhfələriniz oxucunuz, həmkarınız üçün dəyərlidir. Siz həm yaradıcı fəaliyyətinizlə, həm də səmimiyyətinizlə çevrənizdəki insanlara ilham verməyə davam edirsiniz. 

Siz diqqətcil, qayğıkeş aydın olaraq, hər kəsə öz doğma münasibətinizi, poetik yanaşmanızı və dəyərli sözlərinizi təqdim etməklə, adgünlərini daha da anlamlı qılırsınız. Yazılarınızda adgünü yiyələrinin həyat və fəaliyyətlərinin ən önəmli məqamlarını bənzərsiz vurğularla işıqlandırırsınız. Bəlkə də bu işdə, Sizin doğulub, boya-başa çatdığınız el-obanın da özgü payı vardır: el-obasının adı Yardımlı, özləm dolu baxış yeri Savalan, Ərdəbil olan yaradıcı insan bəs necə olmalı, nə təhər yazmalıdır?.. Üstəlik, öz adın ELman, ata adın ELdar ola!..

Sizin “həyat rəsmi”nizə bir neçə rəng qatmaq yaxud mövcud rəngləri təsbit və tərənnüm edəsi olsaq, ən azı bu üç məqamı vurğulamalıyq:

— Sizin qayğıkeş münasibətiniz insanlara ümid və sevinc bəxş edir;

— Yaradıcılığınız, ədəbiyyatın, kültürün ruhunun daim yeni zirvələrə daşınma haqqı olduğunu aşılayır;

— Dəyərlərə dəyər qatamağınız, vəfadarlığınız dostlar, həmkarlar üçün örnəkdir.

Ömür yolunuzda əliniz çatıb, ününüz yetən zirvələr, yeni uğurlar, yeni nəğmələr və ən uyumlu rənglər olsun, əfəndim! Həyatınızın hər anı bir sənət əsəri kimi incə, anlamlı və dəyərli qalsın!

Qoy bu yeni il, yeni yaş Sizin üçün yeni uğurların və sevinc dolu anların başlanğıcı olsun!

Adgününüzü bir daha qutlayır,

Sizə möhkəm cansağlığı, yeni 

yaradıcılıq uğurları diləyirəm!

Sayğılarla!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Pendir, yağ və şor maldar əhali arasında, əsasən, motallarda saxlanılır. Azərbaycanda bir-birinə oxşar iki motal növü var:

Qarabağ motalı

Qazax motalı

Xırdabuynuzlu heyvan dərisinin iyidilərək yunu yonulur və duzlanaraq o qurudulur. Sonra dəri yenidən yumşaldılaraq içəri tərəfə çevrilir. Dərinin qolları iplə möhkəm bağlanır. Motala pendir yığılanda onun içərisinə bir qədər üzlü süd, dələmə və ya qaymaq tökülür ki, pendir həm yaxşı qalsın, həm də yağlılığı və dadı artsın. Ağzı bağlanan motalı uzun müddət saxlamaq olur. Xalq arasında buna Qarabağ motalı deyilir.

Qazax motalı adı ilə tanınan digər motal Azərbaycanın qərb zonasında geniş yayılmışdır. Bu növ motalı hazırlamaq üçün yenə də dəri duzlanır və günün altında möhkəm qurudulur. Dəri duzu aldıqdan sonra yenidən yumşaldılıb yunlu tərəfi içəri qatlanır. Duzlanmış yağ, pendir və ya şor motala doldurulur. Möhkəm sığanır və ağacla bərk basılır ki, içəridə hava qalıb motalın içərisindəki məhsulu xarab eləməsin.

Motal pendiri nəinki azərbaycanlılar, hətta Cənubi Qafqazın başqa xalqları arasında da yüksək qiymətləndirilir. Onun alıcısı çox, qiyməti üstün tutulur.

Bakı bazarlarında hazırda motal pendiri növündən asılı olaraq kilosu 35-60 manata satılır. Ən yaxşı motal pendiri keçi südündən hazırlanan hesab edilir. 

Bəs Axtarma motal nədir?

Ağsaqqal-ağbirçəklərdən öyrənirik bunu:

-Bəziləri pendiri əvvəl-əvvəl çılğıya yığardı. Dərinin təmiz olan ət üzünə. Cılğıda pendir tamam yetişərdi. Sonra dərinin tük üzünə pendiri yığıb içinə azacıq nor, ya şor qatıb, üstünə bir az xama, süd vurub motal basardılar. Motal! Bir deyil-beş deyil, Allah bərəkət versin! Köç boyu özlərinə yük eləyib dağa çıxartmır, işarələdikləri bir yerdə torpağa basdırırlar ki, qayıdanbaş götürsünlər. Motal torpaqda 3-4 ay qalıb yetişir. Köç gedəndə hər yan çəmənzar, yarpaq, meşə idi. Geri qayıdanda  həmin ağac-meşə libasını dəyişib, axtardıqlarını çətin tapır, bəzən heç tapmırlar. Qurd-quşa yem olur. Belə çətinliklə tapılan, qalıb torpaqda yetişən pendir bazarda da əl-əl axtarılır. Buna axtarma motal deyilir. 

Dədə Ələsgər:

Axtarma motalın, balın, qaymağın, 

Zənbur çiçəyindən bal alı, dağlar.

-deyəndə yaylağın digər nemətləri ilə yanaşı, məhz bu "axtarma motalı" nəzərdə tuturdu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)