Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ölkədə elə bir qələm adamı tapılmaz ki, onun haqqında məlumatı olmasın. Eləcə də, diqqətli oxucuların arasında ərsəyə gətirdiyi əsərlərdən xəbərdar olanlar da az deyil. İddia edir ki, dünya ədəbiyyatına skelet-roman anlayışını o gətirib…

Bəli, bu dəfə sizə yazıçı, publisist Seymur Baycandan söhbət açmaq istəyirəm. Dünən onun 49 yaşı tamam oldu..

Deyir ki:- “Qəzavü-qədər elə gətirib ki, rus ədəbiyyatını daha çox oxumuşam. Şübhəsiz, oxuduqlarım yazdıqlarıma öz təsirini göstərib. Moskvalı bir rəssam qız vardı. O, “Həyatımın ən xoşbəxt günü” kitabımdakı hekayələri oxuyub demişdi ki, elə bil bu hekayələri Qafqazda yaşayan bir rus yazıçı yazıb. Ümumiyyətlə, bu sözü kitablarımı rus dilində oxuyan müxtəlif xalqlara mənsub adamlardan dəfələrlə eşitmişəm.”

 Sanki alayı planetdən gəlib. Əhvalı tez-tez dəyişir. Onu bir dəfə mülayim, mehriban görən, növbəti dəfə qaş-qabaqlı, sərt, əsəbi, daha sonra həddindən artıq kədərli, üzgün görə bilər. Hamıya yadplanetlilər, qəribə məxluqlar kimi baxır, elə bil bu dünyanın adamı deyil. Gözəl qələmi var, amma Azərbycan dilinin qrammatikasını yaxşı bilmədiyini etiraf edir:

“Bircə onu bilirəm ki, cümlə qurtaranda nöqtə qoymaq lazımdır. Lap əvvəllər, buna görə tez-tez narahat olurdum. Amma sonralar bəzi məşhur yazıçıların əlyazmalarını görəndən sonra təskinlik tapdım. Sən demə, mənim yazanda buraxdığım qrammatik səhvlər, onların səhvlərinin yanında toya-bayrama getməlidir.”- söyləyir.

Daha sonra qınayır ki: - “Azərbaycanda yüzlərə yazıçı, şair, publisist, redaktor, tərcüməçi, bir sözlə, yazı-pozu adamı var. Yüzlərlə adam azərbaycan dilinin hesabına ev, təqaüd, müxtəlif mükafatlar, maaş, honorar alıb. Yüzlərlə adam azərbaycan dilinin hesabına ad-san qazanıb, cəmiyyətdə özünə azdan-çoxdan yer tutub, söz, vəzifə, mənsəb sahibi olub, məclislərdə tamada seçilib, ailə saxlayıb, uşaq böyüdüb. Azərbaycan dilinin hesabına adam olmuş yüzlərlə adamdan heç biri dil ətrafında gedən məlum müzakirələrdə qəti və açıq şəkildə azərbaycan dilinin tərəfini saxlamadı. Əksinə, Mirzə Cəlilin dilini Akop Martayanın yaratdığı saxta, süni dilin ayağına verdilər. Bunu ciddi-cəhdlə əsaslandırmağa çalışdılar. Ən yaxşı halda nala-mıxa vurdular. Mus-mus dedilər, lakin Mustafa deməyə heç kimin cəsarəti çatmadı. Mirzə Cəlilin dilini Akop Martayanın yaratdığı saxta, süni dilin ayağına vermək məsuliyyətsizliyin, tənbəlliyin, qorxaqlığın, yaltaqlığın təzahürü olmaqla yanaşı, həm də nankorluğun, çörəyi dizinin üstə olmağın, yediyi qaba tüpürməyin göstəricisidir. Hər şeyi qoyaq bir qırağa, insan heç olmasa yemək yediyi, su içdiyi qaba hörmət edər…”

1976-cı ilin aprel ayının 22-də Füzuli rayonunda anadan olub. Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi məktəbi bitirib. Qafqaz universitetinin "Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi” fakültəsində oxuyub. Lakin universiteti yarımçıq qoyub, təhsilini davam etdirməyib. Hekayələri rus, gürcü, erməni, ukrayna, qazax və s. dillərdə çap olunub. Publisistik fəaliyyəti dönəmində "Reytinq", "Milli yol", "Gündəlik Azərbaycan" və digər qəzetlərlə əməkdaşlıq edib. Publisistika üzrə "Cənnətdə bazar günü" yazısına görə "Media Açarı" mükafatına layiq görülüb. İyirmi beşə yaxın kitabın müəllifidr...

Deyir ki:- “Məni bu ölkədə publisist kimi tanıyanlar daha çoxdur. Bu da təbiidir. Məqalələrim daha çox yayılır, daha çox oxunur. Hətta publisist kimi tanıyanların çoxu hekayələr kitabımın, romanlarımın heç üzünü də görməyiblər. Eşidiblər ki, nəsə arada vaxtım olanda bekarçılıqdan hekayə, roman da yazıram. Mənimlə maraqlanan oxucular kitablarımı axtarıb tapıb oxuyurlar. Onların da çoxu Bakıda yaşayan oxuculardı. Gənclərdir. Burda oxumaq marağından əlavə dəstək vermək məqsədi də var. Yəni kitabı almaqla bir növ mənə dəstəklərini göstərirlər. Bu adamları, bu oxucuları yazılarımla qazanmışam, uzun illər, bir-bir. Kitablarımı almaqla bir növ öz minnətdarlıqlarını bildirirlər. Əgər publisistikayla məşğul olmasaydım, məni tanıyan adamların sayı bəlkə də heç yüzü keçməzdi. Odur ki, az-çox tanınmağıma görə publisistikaya minnətdaram.” 

Azərbaycan Ədəbiyyatının müstəqillik dövrü yazıçılarındandır. Üsyankar təbiətə malikdir. Bir də görürsən ki, hansısa yazıçını inkar edir, onun yaradıcılığını şübhə altına alıb tənqid edir. Ümumiyyətlə, qarışıq fikirləri çoxdur. Nə qədər haqlı olub-olmamadığını isə deyə bilmərəm. Bircə onu bilirəm ki, fikirlərini dəstəkləyənlər də var...

Qəribə xüsusiyyətləri çoxdur. Atası vəfat edəndə on dörd yaşı olub. Atasını dəfn edib qəbiristanlıqdan çıxanda, qəbiristanlığın çölündəki bulağın suyunda əl-üzünü yuyub. Soyuq su ona necə təsir edibsə mahnı oxumağa başlayıb. Adamlar da elə biliblər ki, dərddən havalanıb...

Deyir ki:- “Bəzən özümü tanımaqda çətinlik çəkirəm. Hansı hadisəyə necə reaksiya verəcəyim həmin an ovqatımın necəliyindən asılıdır. Bir də görürsən ki, çox böyük cəsarət nümayiş etdirirəm. Özüm də məəttəl qalıram ki, mən bunu necə bacardım? Bəzən isə kölgəmdən də qorxuram.”

Onunla dostluq, yoldaşlıq etmək çox çətindir. Qeyri-adi hərəkətləri ilə adamı məyus və ya da ki heyrətləndirə bilir. Yadıma dünyaşöhrətli bəstəkarlardan biri düşdü. Konsertlərinin sonunda şalvarını aşağı çəkib, arxasını onu alqışlayan tamaşaçılara göstərməklə “minnətdarlıq” edirdi. Hər dəfə də, onu dahi olduğuna görə bağışlayırdılar...

Bəli, aprelin 22-si ölkədə tanınan yazıçı, publisist Seymur Baycanın ad günüydü.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2025)