Əşrəf Veysəlli – Sumqayıtda bu adı böyükdən kiçiyə hamı uca tutur. Əməkdar mədəniyyət  işçisi, yeniyetməlik illərindən şeir yazan ustad  şair Əşrəf Veysəllinin bu gün - 6 mart tarixində ad günüdür.

 

O, 1938-ci ilin mart ayının 6-da Füzulidə dünyaya gəlib.

Biz bütün oxucularımız adından ona can sağlığı arzu edirik və yeni-yeni şeirlərini gözləyirik. O, ömrünün bu müdrik vaxtında da çoxlu şeirlər yazır. Və ictimai həyatda da  fəal iştirak eləyir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına şairin şeirlərindən seçmələri təqdim edirik.

 

SEVGİ ŞEİRLƏRİ YAZIRAM HƏLƏ

 

Bir cüt göz boylanar gözlər içindən,

Qırx ilin həsrəti sızlar içimdə.

Onun bənzərini qızlar içində

Görcək, ünvanımı azıram hələ,

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

Gah havaya həsrət, gah suya həsrət

Neylərdim o zərif duyğuya həsrət?..

Qan sızan gözlərim yuxuya həsrət

Məni sevənlərə, mən sevənlərə

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

Söz ki məhəbbətə, eşqə söykənər

Dönər ev tikənə, işıq çəkənə.

Sevgi tükənəndə ömür tükənər,

Odur ki, qəlbimlə verib əl-ələ,

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

Neçə ölümlərdən keçdim, ölmədim,

Ölmədi dərdimdən heç kim, ölmədi.

Özüm öləndə də eşqim ölmədi,

Onun hər cövrünə hazıram hələ,

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

Dalımca danışıb söyməsin heç kəs,

Düz olan işimi əyməsin heç kəs.

Bu yaşda xətrimə dəyməsin heç kəs,

Getsin öz işinin dalınca hərə,

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

Eşqim düşürməsin atından məni,

Yansam, ayırmasın odundan məni.

Əzrail çıxartsın yadından məni,

Lap belə fələin özü də gələ

Sevgi şeirləri yazıram hələ.

 

ÖZÜMDƏ BİR ŞAİR ÖLDÜRMÜŞƏM MƏN

 

Ömrümün yazını soldurmuşam mən,

Könlümün gülləri solmayıb hələ.

Özümdə bir şair öldürmüşəm mən,

O şair anadan olmayıb hələ.

 

MƏN NİYƏ YAZIRAM BU YAZILARI

 

Əridə-əridə odlu qəlbimi,

Dünya öz işində qalacaqdısa,

Kainat milyon il əvvəlki kimi,

Köhnə havaları çalacaqdısa,

Mən niyə yazıram bu yazıları?

 

Tanrının yanında üzüm yoxdusa,

Dünyada heç nədə gözüm yoxdusa,

Haçandır dilimi bir söz göynədir,

Onu da deməyə lüzum yoxdursa,

Mən niyə yazıram bu yazıları?

 

Bir də görürsən ki, gün dağdan aşıb,

Dərdin əllərinə saçın dolaşıb..

Çoxu çıxarıbdır ürəyi yaddan,

Çoxunun çörəyə qarışıb başı,

Mən niyə yazıram bu yazıları?

 

Uzağı bir sözü yazanacandı,

Əl sözə isinib qızanacandı..

Çətini beşikdən məzaracandı,

Məzardan bu yana gəliş yoxdusa,

Məzardan o yana gediş yoxdusa,

Məzardan o yanda bir iş yoxdusa,

Mən niyə yazıram bu yazıları?

Mən kimə yazıram bu yazıları?

 

UTANIR

 

Budanıbdır insanlığın ağacı,

Sındırılmış budağından utanır.

Dünənlərdə itib qalıb dünəni,

Bu günündən, sabahından utanır.

 

Bu ağacın yarpaqları incədir,

Bu yamacın çiçəkləri qönçədir.

Bu görünən dağlar ki var, külçədir

Viran qalmış yatağından utanır.

 

Əsrimizin əsəbləri nə gərgin,

Bu ağrıdan hamımıza yetər ki...

Hara baxsan qaçqın, köçkün, didərgin..,

Söndürülmüş ocağından utanır.

 

Haqq yoludur Kəbəmizin yolları,

Haqlılar da, haqsızlar da yoldadır.

Öz nəfsinin, tamahının qulları

Həccə gedən günahından utanır.

 

Gedən gəlmir, gələn getmək istəmir,

Sözqananlar söz eşitmək istəmir.

Üzlü qonaq durub getmək istəmir,

Ev sahibi qonağından utanır.

 

Könüllərdə yurd salıbsa xəyanət,

Şəriətə, təriqətə nə hacət?!

Məclislərdən qaçaq düşən mərifət

Endirilmiş bayrağından utanır.

 

Yazdıqlarım söz öncəsi, söz ardı...

Bacarsaydım hamısını pozardım...

Əvəzində bircə kəlmə yazardım,

Əlim elin qınağından utanır.

 

Biz oyunçu, həyatsa bir səhnədir,

Bu quruluş bu mizanda köhnədir.

Dünya bizim anamızdır, ya nədir

Öz yarımçıq uşağından utanır.

 

Mərd yaxası namərdlərin əlində,

Vüsal qalıb həsrətlərin əlində.

Naçar bəndə bu dərdlərin əlində

Naçar qalmış Allahından utanır.

 

VAXT QATİLLƏRİ

 

Hər gün neçə-neçə qayğı gətirər,

Fikirlər qurd kimi daraşar bizə.

Bizsə vaxt qatili, zaman qatili,

Cani də desələr yaraşar bizə.

 

Yaşayıb, yaradıb ömür sürməyi,

Nəğmə zənn eyləyib, nağıl biliblər.

Müdrik ağsaqqallar vaxt öldürməyi

Adam öldürməkdən ağır biliblər.

 

Heyif!-Ömrümüzü bir qədəh kimi

Qaldırıb başına, içən günlərə.

Şərab stolunda, nərd arxasında,

Məmur qəbulunda keçən günlərə.

 

Neyləyək?-biz haram qata bilmərik

Tənbəl ayaqların yerişinə də.

Çox vədə vaxt tapıb gedə bilmərik

Doğma insanların görüşünə də.

Növ-növ oyunlarla baş qatarıq biz,

Çox vaxt uduzarıq-bəxtimiz olmaz.

Vaxtı öldürməyə vaxt taparıq biz,

Vaxtı yaşatmağa vaxtımız olmaz.

 

OLMAZ

“ Gözdən yaş çıxarmı ürək yanmasa”

M.Müşfiq

 

“Gözdən yaş çıxarmı ürək yanmasa...”

Hər gözüyaşlıda mərhəmət olmaz.

İncimə tez küsüb, tez barışandan,

Soyuqqanlılarda məhəbbət olmaz.

 

Yanmaya-yanmaya kül olanların,

Arzusu, qayəsi pul olanların,

Bir də öz nəfsinə qul olanların

İşində etibar, sədaqət olmaz.

 

Əyilmək əzəldən ruhuma yaddır,

Yaxşı ki bu yükdən könlüm azaddır.

Fərasət özü də bir istedaddır,

Ancaq istedadda fərasət olmaz.

 

Yaltaq lap qocalıb qarı da olsa,

Ağardar dişini harada olsa.

Evində dünyanın varı da olsa,

Onda mərdlik olmaz, ləyaqət olmaz.

 

Xainin hər işi, sözü kölgəli,

Kölgəsi kölgəli, özü kölgəli.

Yaxşı ki, olmadıq gözü kölgəli,

Gözükölgəlidə cəsarət olmaz.

 

Birinin var-dövlət başından aşar,

Biri yoxsul yaşar, ancaq mərd yaşar.

Varını güdənlər tez arsızlaşar,

Arını güdənlər xəcalət olmaz..

 

Elə ki xamladı tamahın atı,

Bir də görəcəksən səni saymadı.

Əllər ki qızılla, pulla oynadı

İnan ki onlarda ədalət olmaz.

 

Əzəldən qardaşdır xeyir də, şər də,

İnsan ucalar da, insan düşər də..

Dost dostu gəzməsə xeyirdə, şərdə,

Unsiyyət olsa da, ülviyyət olmaz.

 

Bəzəkli yalanlar taxta çıxandan,

Onəlli tutmuşuq baxta çıxandan.

Cahildir dostluğa saxta çıxanlar,

Cahillər olmasa cəhalət olmaz.

 

Nə qədər “çorlara” biz “can” demişik.

Canımız çıxsa da plan demişik.

Evdə uşağa da yalan demişik,

Heç yerdə bu boyda ətalət olmaz.

 

Nurlu bir arzudur hər ot, hər çiçək,

Yaşar babaların odlu ruhutək.

Hər kim nə istəsə, götürüb versək,

Bizdən gələcəyə əmanət olmaz.

 

Köçür ürəyinə məcnun çölləri,

Dillənsin qəlbinin kaman telləri.

Bil ki, oxşamasa Vətən yelləri,

Gözdə də nur olmaz, təravət olmaz.

 

Mən hara, dostluqdan bezikmək hara?

Yenə də birinci yetişdim kara.

İnsan düşməlidir çovğuna, qara,

Dara düşməyəndə dəyanət olmaz.

 

Şaxtada bərkiyib, odda bişməsək,

Kor olluq-düşməni dostdan seçməsək.

Lazımsa, uğrunda candan keçməsək,

Torpaq Vətən olmaz, məmləkət olmaz.

 

Bir qaşıq qanından qorxursansa sən,

Get uzaqda dolan, gəz vətənindən.

Diz ki güc almadı öz vətənindən

Dizdə də güc olmaz, mətanət olmaz.

 

Kimin ki insanlıq siması yoxdur,

Ona dünyanı ver-mənası yoxdur.

Harda ki ağsaqqal duası yoxdur,

Orda xeyir olmaz, bərəkət olmaz.

 

Ülvi duyğularım-ayna təbimdir,

Körpə sözlərimə layla-təbimdir.

Köksümə baş qoyan leyla-təbimdir,

Təbsiz bir ürəkdə hərarət olmaz.

 

Saldı saçlarıma dəni həsrətin,

İnsafı olmurmuş yəni həsrətin?!

Elə əsir aldı məni həsrətin,

Ay gülüm, heç belə əsarət olmaz.

 

Bir Leyli baxışlı hey oğrun-oğrun,

Məndən xəbər alır:

Hardadır Məcnun?-

Eşqə qurban getməz hər adı Məcnun,

Hər adı Kərəmdə kəramət olmaz.

 

Yatıb qalmaq idi qorxudan məni,

Sağ ol ki, ayıltdın yuxudan məni.

İndi öz dərdimdir oxudan məni,

Dərdsiz oxuyanda məlahət olmaz.

 

Hər kəs öz verdiyi sözə düz olsa,

O, əyriyə-əyri, düzə- düz olsa,

Tənqid haqlı olsa, cəza düz olsa,

Bəlkə yer üzündə cinayət olmaz.

 

Saldın qəribliyə sözümü mənim,

Necə çıxacaqsan üzümə mənim.

Əl atdın qəlbimə, gözümə mənim,

Ay “qonşu”, belə də ədavət olmaz.

 

Bir tülkü maskası taxıb yenə sən,

Təzədən yanıma dönə bilərsən.

Ancaq maskasız da tülkü lələsən,

Sənin dostluğuna zəmanət olmaz.

 

Araya ayrılıq sədləri çəkdin,

Yəqin mən ölsəm də gəlməyəcəkdin.

Ayağım altından torpağı çəkdin,

Daha bundan ağır fəlakət olmaz.

 

Vətən torpağının sərtinə qurban,

Sevincinə qurban, dərdinə qurban.

Olum düşmənimin mərdinə qurban,

Yalançı dostlarda səxavət olmaz.

 

Həyatda min çətin imtahan olar,

Gah günəş parlayar, gah tufan olar.

Ürək sevgi olar, həyəcan olar,

Ürək duyğu olar, ürək ət olmaz.

 

Ay Əşrəf, tələsmə bir zaman gələr,

Dostuna kəm baxan gözə qan gələr...

İnsana xəyanət insandan gələr,

Başqa canlılarda xəyanət olmaz.

 

BU ÜTÜK ADAMLAR, SÜRTÜK ADAMLAR

 

Bostandan inciyən, bağdan inciyən,

Bardan yarımayan “kitab” bağlayır.

Taledən inciyən, baxtdan inciyən,

Yardan yarımayan “kitab” bağlayır.

 

Yerinə düşmürsə, düşür yerə söz,

Yersiz söz-yel vurmuş yelin kimidir.

Yerinə düşməyən hər bakirə söz

Evdən acıq etmiş gəlin kimidir.

 

Vərəqlər tutular söz yağışına,

Hər sözün öz yükü, öz çəkisi var.

Daş o vaxt düşür ki, şeirin başına

Sözü olmayanlar şeir yazırlar...

 

Neçə ev dağıdıb, kümələr yıxıb,

Görənlər danışır “səxavət” indən.

Bu arsız nə üzlə efirə çıxıb,

Dərs verir ailə səadətindən.?..

 

Düşüb qapı-qapı “kitab” paylayır,

Sırtıqlıq qonubdur həya yerinə.

Zalımın üzündə su da qalmayıb,

Hopub üzdəniraq şeirlərinə.

 

“Üstü bəzək...” olan kitabları var,

Hələ birini də yazıb gəlibdir.

Onun bu yerlərdə nə azarı var,

Yoxsa buralara azıb gəlibdir?!

 

Yolları, izləri əzbər öyrənər,

Yazar yaddaşına azdığı yeri.

Qorxuram: bakirə qızlar öyrənə

Üzü üzlər görmüş, bu gözə girən

Sürtük adamların yazdığı şeiri,

Sırtıq adamların yazdığı şeiri.

 

 

GÖYDƏN ÜÇ ALMA DÜŞDÜ

 

Göydən üç alma düşdü,

Üçü də qırmızıdır.

Alma deyil, göylərin

Al paltarlı qızıdır.

 

Göydən üç alma düşdü,

Üçü də bağ alması.

Gör gedib harda bitib

Qubanın ağ alması...

 

Göylərin bağ-bağçası

Almalarla doluymuş.

Göydə alma nə gəzir,

Göydən düşən doluymuş..

 

DƏNİZ VƏ KÖRPƏLƏR

 

Günəş qızıl bayrağıdır səhərin,

Günəş doğdu, qaranlıqlar söküldü.

Budur, uşaq bağçaları

şəhərin

Yaxasından mirvaritək açılıb,

Ləpələrin bağçasına töküldü.

 

Qovuşdular onlar mavi nəğməyə,

Damla-damla sevinc qondu hər üzə,

Qəm karvanı bu yerlərdən üzüldü.

İxtiyarsız bir söz dedim dənizə,

Ləpələr də misra-misra düzüldü,

Körpələr də misra-misra düzüldü.

 

Gül açmışdı dalğaların saçında,

Qağayılar çığrışırdı, süzürdü.

Günəş zərrin barmaqları ucunda

Gözəl-göyçək balaların boynuna

Mirvarilər muncuğunu düzürdü.

 

Səma, dəniz, qağayılar, ləpələr

Bir-birinə qarışırdı sinəmdə.

Mənə elə gəlirdi ki,

bu dəmdə

Misra-misra suya düşən körpələr

Qəlbimdəki misralarda üzürdü.

 

XƏZƏRDƏ QIZLAR ÇİMİR..

 

Xəzərdə qızlar çimir,

Qızlar nəğmə oxuyur,

Nəğmələr quş qanadlı.

Sahillər bar gətirir

Sevgi adlı, yar adlı.

 

Xəzərdə qızlar çimir,

Sanki su pəriləri

Qalxıb dalğa atına.

Dənizə bax, dənizə,

Vəfalı aşiq kimi

Sərilib gözəllərin

Ayaqları altına.

 

Xəzərdə qızlar çimir,

Ağ bir sevinc gizlənib

Zil qara gözlərində;

Məhəbbətin, ilqarın

Sevda dənizlərində

Şirin xəyallar çimir,

Şirin arzular çimir.

 

Hardasınız, oğlanlar?

Sözü duzlu Xəzərin,

mavi gözlü Xəzərin

bəxtəvər sularında

Göyərçin qızlar çimir...

 

BİR AZ BU DƏNİZ DƏ MƏNƏ BƏNZƏYƏR

 

Yenə gəl-gəl deyər mavi dənizim,

Mən də qanadlanıb uçaram yenə.

Gənclik illərimdə sevdiyim qızın

Sanki görüşünə qaçaram yenə.

 

Sızlar ayağımda daşların ərki,

Uşaqtək sarmaşar yosunlar mənə.

Balıqlar yanıma üzüb gələr ki,

Ürək sözlərini desilnər mənə.

 

Bir an qayğılardan uzaqlaşaram,

Mənə günəş baxar, mənə ay baxar.

Suya girən kimi uşaqlaşaram,

Göyün ulduzları köksümə axar.

 

Ona doğmam kimi qaynayar qanım,

Duyğutək çırpınar döşümün altda.

O mavi səmalar-mavi yorğanım,

Ay da bəyaz balınc-başımın altda.

 

Mənim sevinc payım, səadət payım,

Ləpəsi saçımda dənə bənzəyər.

O qumlu sahilə atılan qayıq,

Ömürdən yaşanmış günə bənzəyər.

Özünü sulara çırpan qağayı,

Bir az bu xislətdə mənə bənzəyər.

Sahildə çırpınan o gümüş balıq,

Vətənə həsrətdə mənə bənzəyər.

 

Köklənər dünyanın qəmləri üstə,

Bir az bu dəniz də mənə bənzəyər.

Dövləti daşınar, varı talanar,

Sərvəti çapılar-mənə bənzəyər.

Bir gün bu sahilin qumları üstdə

Günbatan tərəfdə gülzarı qalan,

Hər dağın döşündə məzarı qalan,

Əli o dağlara uzalı qalan,

Köksü titrəməyən, nəbzi vurmayan,

Bir qoca tapılar-mənə bənzəyər...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.03.2025)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

 

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir:

 

NİGAR RƏFİBƏYLİNİN ANARA MƏKTUBU

 

Anarım!

Səni anadan olduğun gün münasibətilə təbrik edir, bağrıma basır, bərk-bərk öpürəm. 26 il əvvəl sən yox idin, mən tək və kimsəsiz idim. Sonra sən dünyaya gəldin, təsəvvür edə bilməyəcəyin qədər sevinc gətirdin, ümid və məna gətirdin, sağ ol, oğlum, dostum və yoldaşım... Anarım, hərənin bu dünyada bir ehtirası var, mənimki yalnız əməkdir, çox kiçik yaşlarımdan zəhmətə öyrəndiyim üçün işsiz dayana bilmirəm. Ömrümün bir hissəsi yazı masası arxasında qalın-qalın kitabların tərcüməsi, mütaliəsi ilə keçib, zalım ürək vəfasız çıxdıqdan sonra isə mən mətbəxə, piltə başına keçmişəm. Mən havayı çörək yeməmişəm. Əgər paltar təknəsinin arxasında, piltə başında, yaxıd yazı stolumun arxasında ölsəm, özümü ən xoşbəxt adam hesab edərdim. Bu günə qədər heç kəsə yük olmamışam, bu gündən sonra da olmaq istəmirəm. Bu sözlərin səmimi olduğuna inan. Bilmirəm bunları sənə nə münasibətlə yazıram, ancaq üzündə istehzalı təbəssüm görürəm. Əgər yersiz söhbətdirsə, bağışla. Zemfiraya çoxlu salam... Öpürəm bərk-bərk.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.03.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Elə bircə kitab adı çəkim – “Qaçaq Kərəm”. Təbii ki, mütaliəli hər kəs başa düşdü ki, söhbət Fərman Eyvazlıdan gedir.

Fərman Eyvazlı 6 Mart 1931-ci ildə Qazax rayonunda anadan olub. 1956-cı ildə Moskvadakı Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun məzunu olub. 

 

Ədəbi fəaliyyətə 1950-ci illərdə başlayan yazıçının ilk şeiri ,,İlk Səsim’’, Azərbaycan Gəncləri qəzetində yayımlanmışdır.

1986-cı ildə ,,Drujba Narodov’’ jurnalında baş müxbir, 1961-cı ildə Radio və Televiziya Komitəsində aparıcı kimi çalışmışdır.

1965-ci ildə ,,Azərnəşr’’də tərcüməçi, 1967-ci ildə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyində şöbə müdiri olub. 1962-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə, 1970-ci ildə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinə üzv olmuşdur.

 

Kitabları: 

1. Mən niyə qayıtmadım

2. Qaçaq Kərəm

 

Tərcümə kitabları:

1. N.Nosov. Yamaq

2. Y.Fuçik, B.Silovo. Radistin qutusundan üç Hərf

3. Fateh Niyazi. Üçüncü qız

4. J.Amadu. Su Kinkasın Qeyri-adi alümü

5. Yapon xalq nağıllar

6. B.Rjevski. Heyvanat parkları şahının səhvi

7. Yuqoslaviya hekayələri

8. Ostan Vişnya. Məhşər Günü

9. Vasil Bolşak. Köhnə Azar

 

26 noyabr 1996-cı ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.

Allah rəhmət eləsin!

Amin!

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.03.2025)

 

 Leyla Səfərova, "Ədəbiyyat və incəsənət"

 

Ötən gün- 5 mart tarixində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Bakı Musiqi Akademiyası ilə əməkdaşlıq çərçivəsində nəşr etdirdiyi “Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri”adlı kitabın təqdimat mərasimi keçirilib.

Türk dünyası incəsənətinə dəyərli bir töhfə olacaq bu kitabın təqdimat mərasimi Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində baş tutub. Kitabın təqdimatında Azərbaycan Respublikasında akkreditə olunmuş diplomatik korpusun nümayəndələri, deputatlar, incəsənət və mədəniyyət sahəsinin tanınmış simaları, KİV agentliklərinin əməkdaşları və başqaları iştirak edirdilər.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun növbəti genişmiqyaslı layihəsi olan "Türk dilli ölkələrin milli musiqi alətləri" kitabı 6 türk ölkəsinin alimlərinin, incəsənətşünasları və musiqiçilərinin birgə əməyinin nəticəsidir. Təqdim olunmuş nəşrdə çoxsaylı elmi mənbələrə əsasən türkdilli xalqlar arasında ən geniş yayılmış yüzdən çox ənənəvi musiqi aləti haqqında geniş informasiya verilir. Atlas musiqişünaslar, musiqiçilər, folklorçular, orqanoloqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Təqdimat mərasimində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova çıxış edib. Çıxışın mətnini diqqətinizə çatdırırıq:

 

- Əziz tədbir iştirakçıları, hörmətli xanımlar və cənablar!

Hər birinizi Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Bakı Musiqi Akademiyası ilə birgə əməkdaşlığı çərçivəsində nəşr edilən “Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri” kitabının təqdimat mərasimində salamlayıram.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə DövlətBaşçılarının dəstəyi ilə yaradılan Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Türk ölkələrinin zəngin mədəniyyətinin və irsinin, çoxəsrlik tarixinin qorunması, beynəlxalq aləmdə təbliği və gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində fəaliyyət göstərir. Fondun növbəti layihəsinin təqdimat mərasimi başlamazdan əvvəl qısaca demək istəyirəm ki, 2024-cü il təşkilat üçün böyük uğurlar ilə yadda qaldı.

Öncə Fondun Şurası haqqında məlumat vermək istəyirəm. Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Nizamnaməsinə uyğun olaraq, Fondun Şurası – ali nəzarət orqanıdır və üzvləri mədəniyyət nazirlərinin səviyyəsində təsdiq olunub.Keçən il, təşkilatımızın Nizamnaməsinə əsasən, Fondun fəaliyyətində ilk dəfə olaraq Azərbaycanda, Fondun mənzil qərargahında, Türk ölkələrinin mədəniyyət nazirlərinin iştirakı ilə təşkilatınilk Şura iclasını keçirdik.

Bu kontekstə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinə Fondun fəaliyyətində fəal iştirakına, beynəlxalq layihələrdə dəstəyinə və təşkilatımızın işinə verdiyi töhfələrə görə xüsusi təşəkkürümüzü bildiririk.2025-ci ildə isə Fondun Şurasına Qazaxıstan Respublikası sədrlik edir. Cari ilin fevral ayında, nazirlərin iştirakı ilə Astanada uğurla Fondunikinci Şura iclasını keçirdik.

Fondun 2024-cü il üzrə iş planında 25 layihə təsdiqlənmişdi, lakin Fond tərəfindən bərpa və muzeyləşdirmə, elmi və maarifləndirmə, təhsil, mədəniyyət və incəsənət, o cümlədən yaradıcılıq sahələrində 75-dən çox genişmiqyaslı layihə icra edildi.Xatırlatmaq istərdim ki, 2023-cü ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının 10-cu Zirvə Toplantısından sonra biz yeni strateji fəaliyyət mərhələsinə qədəm qoymuşuq.Astanada keçirilən Zirvə Toplantısının bəyannaməsində verilən tapşırıqlara uyğun olaraq, ötən il biz Bişkekdə Alıkul Osmonovun ev-muzeyinin bərpası və muzeyləşdirilməsi işlərini uğurla başa çatdırdıq.

”Türk Dünyasına baxış – 2040” və «TURKTIME» strateji sənədlərinə əsaslanaraq, biz Türk mədəni irsinin çoxdilli Kataloqunu çapa hazırlayırıq.

Bu Kataloq, yaxın illərdə Türk irsinin rəqəmsal platformasının yaradılmasında təməl olacaq.

Bundan başqa təşkilatımız Beşinci Dünya Köçəri Oyunlarına dəstək verərək, biz yenə də qədim mədəniyyətimizi ictimaiyyətə təqdim etdi.

Qardaş təşkilatlarla əməkdaşlıq baxımından da ötən il bizim üçün uğurlu oldu. Belə ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı, TÜRKSOY və Türk Akademiyası kimi qardaş təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək, biz “Türk dünyasının tarixi və mədəni irsinin öyrənilməsi və qorunub saxlanması – UNESCO nöqteyi-nəzərindən” mövzusundabeynəlxalq konfrans keçirdik. Bu tədbir, 2025-ci ilin «Anev - Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı» elan edilməsi münasibətilə Türkmənistanın Anev şəhərində keçirilmişdir. Həmçinin, «Qədim Anev Mədəniyyəti» mövzusunda beynəlxalq konfrans təşkil olunmuşdur.

UNESCO ilə əlaqəli biz Türk ölkələrin qeyri-maddi mədəni irsinin çoxmillətli nominasiya layihələrinin koordinasiyasına başlamışıq. Hazırda biz üzv ölkələrlə "Qurama" (Kurak, Kurok, Kırk yama) və "Alpamıs" dastanı üçün çoxmillətli nominasiya təqdimatı üzərində işləyirik

Türkiyənin İstanbul şəhərində və Qazaxıstanın Tanbalı və Kulan bölgələrində, türk mədəni irsinin idarə edilməsi üzrə təhsil proqramları həyata keçirilib və həftəlik təcrübə proqramları həyata keçirdik.

Eyni zamanda FondAzərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası Dövlət Xidməti ilə birgə  Azərbaycanın ayrılmaz parçası olan tarixi Qarabağ bölgəsinin Füzuli şəhərində yerləşən 18-ci əsrə aid Qoçəhmədli məscidinin bərpası yönündə hazırlıq işlərinə başlamışdır.

«Türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətləri», «Türk dünyasının ədəbi inciləri», «Türk dünyasının elmi inciləri», adlı yeni kitab seriyalarından isə indiyədək 18 kitab nəşr etdik.

Eyni zamanda, biz media fəaliyyətimizi də davam etdiririk. YouTube-da yerləşdirdiyimiz TurkDiscovery kanalımız yüksək keyfiyyətli məzmunu ilə izləyici auditoriyasını cəlb edib.

Keçən ilin nəticələrinə əsasən, bu kanal 85 yeni videonu tamaşaçıların ixtiyarına verib, bu çarxlara, 3 600 000 baxış və kanal olaraq 20 000-dən çox daimi izləyici qazanmışıq.

UNESCO 2024-2025 illərini Mahmud Qaşqarinin «Divani lugat at-türk» əsərinin yubileyinə həsr edib. Bu təşəbbüsə dəstək olaraq, Biz Bişkekdə beynəlxalq sərginin açılışını keçirdik, hazırda sərgi Qazaxıstandadır və 2025-ci il ərzində Türk dünyasınındigər ölkələrində təqdim olunacaq.

Ötən il noyabrda Qırğızıstanın Bişkek şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət Başçıları 11-ci Zirvə Toplantısında Fondun fəaliyyəti və əldə etdiyi uğurlar xüsusilə Qırğızıstanın Prezidenti cənab Sadır Japarov tərəfindən yüksək qiymətləndirildi.Həmçinin, Zirvə Toplantısında, Özbəkistan Respublikasının Prezidenti, hörmətli cənab Şavkat Mirziyoyev öz çıxışında Fondumuza tamhüquqlu üzv olmaq üçün hazır olduğunu ifadə etdi.

Bundan əlavə, Türkmənistan dövləti, təşkilatımıza müşahidəçi dövlət kimi qoşulmağa hazır olduğunu bildirən diplomatik nota təqdim edib.

Ötən ili biz Türk dünyasının və ümumilikdə dünya mədəniyyət irsinin qiymətli incisi olan «Divani-lüğat at-türk»ün 950 illiyinə həsr olunmuş genişmiqyaslı sərgi və beynəlxalq konfransın keçirilməsi ilə başa çatdırdıq.13 dekabr 2024-cü ildə, Fransanın Paris şəhərində, UNESCO-nun mənzil qərargahında keçirilən bu konfransda Fond, Fransada akkreditə olunmuş Türk dövlətlərinin səfirlərini, UNESCO üzrə milli komissiyaların baş katiblərini və Türk dövlətlərinin UNESCO-dakı daimi nümayəndələri, həmçinin Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Türkmənistan, Macarıstan və digər ölkələrdən görkəmli alimləri bir araya gətirdi.

Tədbirdə UNESCO-nun və digər beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri, eləcə də Türk dünyasının ziyalıları da iştirak etdi. 

Bütün bunlar təşkilat olaraq gördüyümüz işlərin az bir hissəsi qısa icmalı idi. İndi isə sizlərə təqdim olunan kitab haqqında fikirlərimi bölüşmək istəyirəm.

«Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri» kitabı Fondun növbəti genişmiqyaslı layihəsidir.

Vurğulamaq istəyirəm ki, bu layihənin həyata keçirilməsinə 2023-cü ildə başlanılıb və keçən il Fondun tam dəstəyi ilə nəşr işıq üzü görüb. Bu münasibətlə, Fondun dəstəyi ilə bu musiqi atlasının nəşrinə öz töhfələrini verən hər kəsə, xüsusilə də Fondun birinci prezidenti və layihə rəhbəri, millət vəkili Günay Əfəndiyevaya, Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, professor Fərhad Bədəlbəyliyə və Akademiyanın bütün kollektivinə dərin təşəkkürümü bildirirəm. Bu kitab, 6 Türk dövlətinin alimlərinin, sənətşünaslarının və musiqiçilərinin birgə əməyinin nəticəsidir. Kitab oxuculara Türk dünyasının musiqi alətlərinin mahiyyətini oxuculara açır və onlara əhatəli biliklər qazandırır. Gələcəkdə musiqişünaslar bu əsəri ensiklopediyaya çevirməyi təklif edirlər.

Bu dəyərli işə öz töhfələrini verən bütün redaktorlar, layihə koordinatorları və redaksiya heyətinin üzvlərinə dərin təşəkkürümü bildirirəm.

Xüsusilə, Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan ədəbiyyatı Muzeyində təqdimatın keçirilməsində dəstək göstərən görkəmli elm xadimi, Milli məclisin sədr müavini, akademik Rafael Hüseynova dərindən minnətdaram.

Sonda vurğulamaq istəyirəm ki, bizim üçün bu təqdimat yalnız Türk dünyasının mədəni irsinin daha dərindən öyrənilməsi və qorunması yolunda atdığımız addımlardan biridir.

Hər kəsə diqqət və iştirak üçün təşəkkür edirəm.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.03.2025)

Üzümüzə gələn ay – aprelin 5-də İsveçrənin Cenevrə şəhərində Azərbaycan milli rəqsləri üzrə ustad dərsləri təşkil olunacaq.

 

Dərslər İsveçrə Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurasının üzvü Mariya Xan-Xoyskaya Martinyolinin rəhbəri olduğu “İRS” rəqs qrupunun təşkilatçılığı, Azərbaycandan dəvət olunmuş rəqqas Firuz Əlövsətovun iştirakı ilə baş tutacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, dərslər böyüklər və 6 yaşdan yuxarı uşaqlar üçün nəzərdə tutulur. Birinci dərsdə iştirakçılara “Naz eləmə”, ikinci dərsdə isə Azərbaycan mədəni irsinə dərin kök salmış “Yallı” rəqsi öyrədiləcək.

Azərbaycan dilində keçiriləcək ustad dərsləri iştirakçılar üçün ingilis və fransız dillərinə də tərcümə ediləcək.

 

Sözügedən ustad dərsləri ilə bağlı İsveçrə mediasında da məlumat paylaşılıb:

https://www.associationakhtar.com/avenir

https://www.geneve.ch/agenda/journee-decouverte-danses-azerbaidjan

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.03.2025)