Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova dekabrın 27-də Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyində (AzərTAC) olub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan məlumat verilib.

AzərTAC-ın İdarə Heyətinin sədri Vüqar Əliyevlə görüşən Aktotı Raimkulova “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus sərnişin təyyarəsinin Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması nəticəsində insan tələfatından kədərləndiyini bildirib, dərin hüznlə başsağlığı verib.

Görüşdə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun fəaliyyətinə toxunulub,  həyata keçirdiyi layihələr, Türk dünyasının maddi-mənəvi irsinin və tarixinin öyrənilib qorunması istiqamətində apardığı işlər barədə məlumat verilib. Aktotı Raimkulova rəhbərlik etdiyi qurumun Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü, Türkiyə, Qazaxıstan və Qırğızıstanın dövlət başçılarının dəstəyi ilə yaradıldığını, hazırda dövlət başçılarının tapşırığına əsasən Türk dünyasının ortaq mədəni abidələrinin yenidən qurulması və bərpası işlərini apardığını, UNESCO-nun çoxmillətli nominasiyalarına təqdim olunacaq layihələrə dəstək həyata keçirdiyini diqqətə çatdırıb.

Aktotı Raimkulova qeyd edib ki, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən ümumtürk maddi və qeyri-maddi mədəni irs kataloqunun hazırlanması istiqamətində işlər görülür. Bu, təkcə ortaq mirasın siyahısının hazırlanmasından ibarət deyil, kataloq, həmçinin daha geniş ictimaiyyətə çatdırılması məqsədilə kitab və rəqəmsal formatda yayımlanacaq. Bildirib ki, kataloqun hazırlanması üçün nüfuzlu elm xadimlərindən və mütəxəssislərdən ibarət xüsusi komissiya yaradılıb. Mütəxəssislərin köməyi ilə çox mühüm nümunələr seçilərək kataloqa daxil ediləcək. Bu abidələr sırasında məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşən və ya artıq yox olanlar, o cümlədən Qarabağda dağıdılmış maddi-mədəniyyət nümunələri də var. 

Görüşdə AzərTAC-ın İdarə Heyətinin sədri Vüqar Əliyev qurumun keçdiyi tarixi yola nəzər salıb, agentliyin Türk dünyasının birliyi naminə həyata keçirilən bütün layihələrə verdiyi informasiya dəstəyi yüksək qiymətləndirilib.

Diqqətə çatdırılıb ki, gələn ilin martında 105 illik yubileyini qeyd edəcək agentlik hazırda hər gün 8 dildə 600-ə yaxın xəbər yayır, dünyanın 53 informasiya agentliyi və media strukturu ilə əməkdaşlıq edir.

Vüqar Əliyev qeyd edib ki, türk dövlətlərinin informasiya agentliklərinin birgə əməkdaşlığı ölkələrimiz haqqında həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasına öz töhfəsini verməkdədir. Bu əməkdaşlıq ölkələrimizin siyasi, iqtisadi, humanitar və digər sahələrdə əlaqələrinin genişlənməsinə də müsbət təsir göstərir. 

Görüşdə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə AzərTAC-ın birgə layihələr reallaşdırması, həmçinin hər iki qurum arasında əməkdaşlıq haqqında memorandumun imzalanması məsələləri də müzakirə olunub.

Gələcək türk dünyasının mütəşəkkilliyi və coşğun inkişafını özündə ehtiva edəcək və tərəflərin görüşü bir daha bu inama köklənmişdi.

Foto Azər TAC-ındır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Düzdür, bu matəmli günlərimizlə mövzumuz səslənməsə də, yenə də böyük bir sənətkarı xatırlamağa borcluyuq.

Rəqsi hər birimiz sevirik. Azərbaycan rəqs sənətinin çoxəsrlik ənənələri barədə isə demək olar, bilgisizik. 

Kimləri tanıyırıq bu sənətə xidmət edənlərdən?

Yəqin ki, 2-3 ad ancaq çəkə biləcəyik. Amma bir adı hamımız çəkəcəyik - rəqa sənətimizin qorunub yaşadılmasında müstəsna xidmətlər göstərən Əminə Dilbazi!Öz fəaliyyəti ərzində daim yüksək səhnə mədəniyyəti nümayiş etdirən, fitri istedada malik bu xanım rəqs tariximizə adını qızıl hərflərlə yazdırıb. 

Görkəmli rəqs ustası, Xalq artisti, “İstiqlal” ordenli Əminə Dilbazi 1919-cu ildə şeir-sənət ocağı olan Qazax mahalında dünyaya göz açıb. 1935-ci ildə ilk dəfə səhnəyə çıxaraq dahi Üzeyir Hacıbəylinin bəstələdiyi “Kolxoz çölləri” mahnısını ifa edib. O, 1936-1969-cu illərdə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti kimi çalışıb və müxtəlif illərdə rəqs qruplarına rəhbərlik edib.

Müəllimlik fəaliyyətinə isə 1939-cu ildə Teatr Texnikumunda başlayıb. Sonralar uzun illər Bakı Xoreoqrafiya Məktəbində və Azərbaycan Milli Konservatoriyasının nəzdindəki İncəsənət Gimnaziyasında pedaqoji fəaliyyət göstərən Əminə Dilbazi özünün zəngin sənət təcrübəsini ölkəmizdə milli xoreoqrafiyanın təşəkkülünə sərf edib, xalq rəqslərinin incəliklərini gənc nəslə öyrətmək sahəsində qüvvə və bacarığını əsirgəməyib. Bununla da milli rəqs məktəbinin püxtələşməsi prosesinə böyük töhfələr verib.

Mahir ifaçı 1959-cu ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun yaratdığı “Çinar” tələbə rəqs kollektivinə rəhbərlik edib. 1967-ci ildə isə “Sevinc” qızlar ansamblını yaradıb. Bununla da zəngin pedaqoji təcrübəsini ölkəmizdə milli xoreoqrafiyanın inkişafına yönəldən Əminə Dilbazi xalq rəqslərinin sirlərinə bələd olan yeni ifaçılar nəslinin hazırlanması yolunda yorulmadan çalışıb.

Görkəmli ifaçının fəaliyyəti boyu repertuarı hər zaman öz rəngarəngliyi ilə səciyyələnib. O, bir çox filmlərdə rəqslərə quruluş verib. Mahir rəqqasənin ifa etdiyi “İnnabı”, “Tərəkəmə”, “Vağzalı-Mirzeyi”, “Turacı”, “Naz eləmə” rəqsləri xüsusilə sevilib.

Əminə Dilbazi həm də “Leyli və Məcnun” operasında, “Arşın mal alan” və “O olmasın, bu olsun” komediyaları və digər əsərlərdə də rəqslərə quruluş verib. Rəqqasə “Əzablı yollar”, “Mən mahnı qoşuram”, “Ulduz” və s. filmlərin xoreoqrafı olub.

Əminə Dilbazi Azərbaycan mədəniyyətinin xarici ölkələrdə tanınmasında və geniş şöhrət qazanmasında da özünəməxsus rol oynayıb.

Tanınmış rəqqasə 1954-cü ildə Əməkdar artist, 1959-cu ildə Xalq artisti adlarına layiq görülüb, 1999-cu ildə “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilib. Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə Əminə Dilbazinin anadan olmasının 100 illiyi ölkəmizdə geniş şəkildə qeyd olunub.

Əminə Dilbazi gözəl sənətkar olmaqla bərabər, həm də Cövdət Hacıyev kimi görkəmli musiqiçinin həyat yoldaşı olub.

2010-cu il aprelin 30-da haqq dünyasına qovuşan Əminə Dilbazi unudularmı, əlbəttə yox.

Ruhu şad olsun! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Eyvanımızın qarşısında bir çinar ağacı

boy atırdı, boylanırdı. Onu nə səbəbdənsə

soyuq ürəklər məhv etdilər.

Tənha çinar ağacı, bilinmirdi neçəydi yaşın. Nə qədər illər yola salmışdın qoynundan, fəsillər sallamışdın uca boynundan. Soyuğa, istiyə sinə gərmişdin, neçəsini kölgənə çəkmişdin. 

Çox zaman təkbətək idik səninlə, təsəlli verirdin, deyirdin: məsləhəti dinlə, nə sızla, nə inlə, yaşama kinlə. 

Sirdaşımıydın, qardaşımıydın. Baxdıqca doymurdum vüqarından, pay alırdım qürurundan. 

Səbrlə dinləyirdin ürəyimin səsini. Yarpaqların meh əsdikcə quştək dənləyirdi dərdi-sərimi. Sinəndən gələn cəh-cəh səsləri pərvazlandırırdı diləklərimi, hüsnündən saçan yaşıl işıq yaşadırdı ümidlərimi. 

Ömrün sərt yelləri əsəndə dəyişirdin ovqatımı. Dərd dilə gəlməyəndə baxışlar söz söyləyirdi. Sonra isə hər şey müəyyən andaca unudulurdu, Tanrıdan xoş günlər umulurdu. 

Ucalsan da göyün qatına mənəm demirdin, ayam demirdin, günəm demirdin. Arxanam, dayağınam deyirdin. 

Sənin xətrinə niyə dəyildi? Sənə necə qıyıldı? Qol-budağın qırıldı, varlığın yox oldu, gözlərim yaşla doldu. 

İndi xəyalımdasan. Ruhunla ruhumdasan, tənha çinar ağacı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Budəfəki qonağım qardaş Türkiyənin dəyərli yazıçılarından biri, Türkiyə Yazıçılar Birliyinin üzvü, redaktor, tənqidçi Erol Aydın bəydir

-Salam Erol Aydın bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-1965 Kars/ Sarıkamış doğumluyum. 1987 yılından beri İzmir’de ikamet ediyorum. Teknik adam olarak 30 sene özel sektöründe çalıştıktan sonra 2018 yılında emekli oldum. Evliyim, biri kız, diğeri erkek ikiz çocuk babasıyım. Yazmak ve okumak hayatımın her döneminde çok büyük yer tutmuştur. Emekli olduktan sonra internet haber sitelerinde köşe yazarlığı yapmaktayım. Tercüman Gazetesi,  Habergündemim, Haberini Oku, Akasyam Haber, Saylan Medya gibi platformlarda,haftada bir gün genellikle sosyolojik ve deneme tarzında yazıyorum. Gündem, karşılaştığım olumsuzluklar, toplumsal sorunlar, gözlemler, dini konular, ve insani ilişkiler ilgi alanlarım olmaktadır. Köşe yazarlığı dışında kitap editörlüğü ve eleştirmenliği de ilgi alanlarım dahilindedir. Bugüne kadar 20 farklı yazarın 30 kitabını basım öncesi yayıma hazırladım. Genellikle redaktörlük arzu edilirse de kitap kapağından ismine varıncaya kadar editör olarak destekliyorum. Eleştirmenlik ise kitabın kapağından, içeriğine, kurgusundan imlasına varıncaya kadar eleştirel okuma sonrasında hem teknik hem de genel olarak değerlendirilerek ilgili raporu yazar ve yayın evine iletilmekteyim.  Yayın evleri, genellikle maliyet unsurunu göz önüne alarak editörlük hizmetini ihmal edildiği için kitaplarda çok büyük hatalar sürpriz değildir. Günlük rutin okumaktan dolayı elde ettiğim kelime haznesi ve ifade kabiliyeti dolayısıyla hem yazmak, hem eleştirmek hem de düzeltmek benim için oldukça mekanik bir rutin olmaktadır. TYB (Türkiye Yazarlar Birliği İzmir Şubesi) üyesiyim, aynı zamanda YAZŞA-DER (Yazarlar ve Şairler Dayanışma Derneği) kuruluşunda kurucu üye olarak görev almış bulunuyorum. 

- Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-Haftalık köşe yazılarımı konuları itibariyle her daim kullanılabilir olduğu için havuz oluşturmak suretiyle yazarak havuza atıyorum. O hafta uygun yazıyı havuzdan seçerek yayımlıyorum. Dolayısıyla önüme mevzu ve konu çıktıkça yazarak arşivliyorum. Bazense güncel konuları da anında yazdığım da oluyor. Editörlük işini ise herhangi bir yayın evine bağlı olmaksızın serbest olarak yapmaktayım. Yazarların referans ve tavsiyeleri ile sürekli bir dosya ile uğraşarak basım öncesi desteğim devam ediyor. Eleştirmenlik ise genellikle yeni basılan kitapların yazarları tarafından gönderilmesi suretiyle gerçekleşmektedir. Yaptığım eleştiriler, yeni basımlarda kitabın; daha iyi, daha güzel ve daha mükemmele ulaşma yolunda yazara destek sağlamaktadır. Aynı zamanda kitaba da değer katmaktadır. Köşe yazılarından oluşan kitap çıkarma düşüncesi de ileride inşallah gerçekleşmiş olacaktır. Anılardan oluşan bir adet kitabım, “Dağın Arkasını Gören Adam” çalıştığım firma tarafından basıldığı için literatüre girmemiştir. 

-Azərbaycan və Türkiyədə mütaliə sizi qane edirmi?

-Bu soruya vakıf olamadığım için anladığım cevabı vermek istiyorum. Dolayısıyla gerekirse soruyu cevaba uygun olarak revize ederseniz sevinirim. Azərbaycan ve Türkiye geçmişten gelen ortak; kültürü, tarihi, geleneği, töresi ve geçmişi ile bir ve bütündür. Vahşi kapitalizmin ve Sovyet Rusya’nın ideolojik olarak bizi ayrıştırmak için ortaya koyduğu plan günümüzde tarumar olmuş durumdadır. Şimdi birbirimizi daha yakından tanıma ve restorasyon süreci devam etmektedir. Dolayısıyla genetik olarak Azərbaycan halkı kültür ve sanat konusunda her daim bir adım önde olmuştur. Sokaktaki her bir kişi şair ve ozan olduğu için bu seviyeyi her zaman gıpta ile takdir etmişimdir. Azərbaycan adı bile ruhumda çok büyük bir coşku ve esenliğe sebep olmaktadır. Hele kullandığınız lehçe öz Türkçe olup, bizim dejenere ettiğimiz dilimizi muhafaza etmiş olmanız her türlü takdirin üzerindedir. Var olsun, Türkiye-Azərbaycan dostluğu ve kardeşliği. İçinde bulunduğumuz yüzyılın Türk asrı olması Kızılelma ülküsü için elzemdir. 

-Ənənəvi və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz?

-Bizler nesil olarak bilgi çağının öncesinde dünyaya geldiğimiz için gelenekseli her ortamda tercih ediyorum. Bu kitap konusunda da aynı şekilde devam etmektedir. Kitaba dokunmak, onun matbaa ve mürekkep kokusunu duymak çok farklı bir duygu olmaktadır. Hissetmekle başlayan mutluluk, her bir sayfayı çevirirken ortaya çıkan ses, gerektiğinde sayfa boşluklarına yazılan notlar ve önemli bazı satırların kalem ile altlarının çizilmesi gibi duyguları elektronik ortamda elde etmeniz mümkün değildir. Elektronik kitaplarda belki çok büyük kolaylık ve avantajlar olsa da hatta dinleme imkânı bile olsa muhafazakâr insanların her daim tercihi gelenekselden yana olacaktır. Dolayısıyla geleneksel,  belki konjonktürle birlikte azalsa da tamamen yok olması mümkün değildir. En büyük fark,  geleneksel olanda ruh, dijital de mekanik bir duygunun olmasıdır. 

-Gələcək planlarınızdan bəhs edə bilərsinizmi?

-İnancımız, “İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olandır!” diye ifade etmektedir. Dolayısıyla bir fani olarak, kalemimle ve kapasitem çerçevesinde iyiye ve güzele hizmet etmek felsefem olmaktadır. Ne iş yaparsanız yapın o işi en iyi şekilde yapmış olmanız hem toplum hem de ülkeniz için asıl hedef olacaktır. Edebiyat,  bir ülkenin en önemli gelişmişlik göstergesi olduğu için köşe yazarlığı, editör ve eleştirmen olarak katkı sunarsam kendimi bahtiyar addetmiş olacağım. 

Saygı ve hürmetle, Erol Aydın, Balçova/İzmir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir. 

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Köklü ağacın ucalıq sirri kiçik bir toxum da, nəhəng çayın müqəddəs təmizliyi bulağın gözündədir.

2.

Deyilənlərə görə dahi Nyutonun biri böyük, o biri balaca iki pişiyi varmış. Onların həyətdən evə girmələri üçün Nyuton ev qapısının aşağı tərəfində iki deşik açmışdı - böyük pişik üçün böyük deşik, balaca pişik üçün balaca deşik. Ağıllı adamlar deyir ki, bir böyük deşik də kifayət edərdi. Balaca pişik bu deşikdən də evə girə bilərdi. Daha ağıllı adamlar isə bunda demokratiyanın elementar təzahürünü görür.

3.

Qazanın daha bir düşünülməmiş hərəkəti. Bəkilin hünərini ov zamanı bəylərin yanında “hünər ərin deyil, atındır” deyərək aşağılaması, nəticədə, Bəkilin küsüb getməsinə, Oğuz üzərinə yağıların ayaq açmasına gətirib çıxarır.

4.

İki-üç nəfərin küçədə başqa dildə danışması ilə dilimiz əldən getdi deyənlər üçün. Bir dil ki, bir neçə nəfərin başqa dildə danışması ilə əldən gedəcəkdir, belə dil dünəndən əldən getsə yaxşıdır.

5.

Ç.Viko: “İnsanlıq tarixini şairlər yazmağa başladı.” Biz tarixləri onların yazdıqlarına əsasən öyrənirik.

6.

Bəzən axtardığını tapmaqdansa, axtara-axtara qalmaq daha maraqlıdır.

7.

Minnətdar olmağı bacarmayan adamlar var. Yaxşı adam ola bilərsən, pis adam ola bilər sən, mənasız adam, ağıllı adam, dəyanətli adam, istedadsız adam və ya istedadlı adam, hətta işıqlı adam… Amma bütün bunlarla yanaşı, minnətdar olmaya bilərsən. Minnətdar olmağın milli gen kodumuzda yeri yoxdur. Minnətdar ola bilməyənlər məcburdular ki, sənə nifrət etsinlər, sənə hədyan və yalanlar yağdırsınlar (bir az əvvəl bu zavallılar səni necə də sevirdilər!). Onlar səndən özlərinin uydurduğu nəyinsə intiqamını almağa çalışırlar. Sübut eləməlidilər axı niyə minnətdar deyillər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı məlum aviaqəza ilə bağlı yazıların dərcini davam etdirir. Hamımız yazırıq ki, bir qədər yüngülləşək. Əlbəttə, çox dəhşətli bir faciə yaşayırıq. 

“Hər şey yaxşı olacaq!” – dedi stüardessa, səsi sanki dalğalı və bir az da dalğın idi; amma yenə də illa ötkəmlik və ümid vardı o səsdə. Əslində, bu sözlər göylərdən asılı qalıb… sanki, buludlara qarışır o səs… elə bil inam olub doğrulmasa da, yağmur olub yağacaq kimidir… 

İçimdə təlatüm, ürəyimdə ağırlıq var… amma təlatümlə ağırlıq bir-birini gah cəzb edir gah itələyir və bu hal mənim hər hansı bir qərar verməmi əngəlləyir. - Göyün yeddinci qatında, qəza enişinə hazırlaşan bir uçaqda, guya nə qərar verə bilərəm ki… lap bir qərarım olsun - o bu an, bu göy üzündə nəyə yarar ki?!. Qərar - indi yalnız, yalnız və yalnız Yaradana məxsusdur. O, nə yaparsa, doğru yapar…

Pəncərədən baxıram. Göyün rəngi indi daha ağır, daha soyuqdur, sanki göylərin üzündə yox, dənizlərin dibində batırıq. Torpaq isə… ana torpaq isə hələ ün yetər, əl çatar görünmür; elə bil bizi gözləyən bir dərinlik, uçurum kimi bir yer var, amma onun nə qədər yaxın olduğunu heç kim, heç kim bilmir… 

Qəza enişinə hazırlaşan, mümkün manevrlər edən pilotumuz, uçağımızın ilk öpəcəyi yerlə bağlı cilvəsinin dərin fərqindədir… (Bəli, bəli, uçaqların da cilvəsi olur, şahlanışı olur, küsdüyü, umduğu olur - bunu indi anlayıram)… Necə deyim, zəhərli öpüş kimi, bu öpüşə görə ölüm hökmü varmışcasına bir durum söz konusu - amma “könül fərman dinləmiyor” misali uçağımız fərman dinləmir ki…

Bu, aid olduğumuz torpağa – ana məkanımıza – qəribə bir dönüşdür. Bəlkə də, ən sonuncu...

“Hər şey yaxşı olacaq”… - Sanki bu sözlər qanadlarını itirmiş quş kimidir – uça bilmir, çırpınır, çırpınır, düşür…  di gəl, inadına bir də, bir də qanadlanır, bir də ümidləndirir… 

Ey böyük Yaradan, nə yaxşı, insanoğluna özünü aldatmaq istedadı vermisən, nə yaxşı…

Bu an bu uçaqda hamımız bir yalanın işığına ortağıq...

Yanımda oturan yaşlı sərnişin – öz-özünə pıçıldayır - yəqin dua edir. Gözləri bəlirsiz bir nöqtəyə dikilib, amma o nöqtə artıq bu dünyada deyil... Elə bil özünün son məktubunu oxuyur – ürəyinin içində, heç kimə göndərilməyəcək bir məktub...

Mənim də öz həyatım gözümün önündən keçir, yox gah keçir - gah keçmir… Bu, film deyil, əfsanə deyil, bu, yavaş-yavaş yanan bir şam misali bir qeyri-adi hadisədir. 

Gözəl anılara tutunmaq necə də fövqəladə hissiymiş, Tanrım!.. Di gəl, bu fövqəladə tutunma elə fövqəladə ortama uyğun sürətlə bir yerlərdə əriyib gedir, sonra dönür bir də gəlir, bir də gedir…

Yaddaşımın qapıları bağlanır bir anlıq. Ağlım tələsik başqa suallar verir: Ömür yolumu ildırım sürətiylə vərəqləyirəm… vərəqləyə-vərəqləyə özümə sual edirəm: nə üçün?.. Nə üçünsə ağılla könül yerdəyişmə edir, hislərin burulğanına düşürəm…

Birdən uçaq çox bərk silkələnir, sövq-təbii, pəncərədən dışarı baxıram. Ah! Budur, Dənizlə Torpağın əbədi görüş yeri görünür. Dənizlə Torpaq gözəl qovuşur, əlbəttə, amma bizim ya Dəniz ya Torpaqla bu dəfəki qovuşmamız gözəl olmayacaq kimi gəlir mənə... Bu, bir aşiqlə ayrılmış sevgilinin çarəsiz geri dönüşüdürmü yahu?.. 

İndi sanki biz Dənizə, Torpağa yox, Dəniz, Torpaq bizə yaxınlaşır... Sanki Dəniziylə, Torpağlyla Ana Yer bizi öz bağrına basmağa hazırlaşır...

“Hər şey yaxşı olacaq” – səs indi daha sönük, daha boğuqmu gəlir, yahu?.. Yoxsa, hamı olacaqları bilə-biləmi susur? Stüardessanın sözləri son bir dua kimi dolaşır... Onun səsi bir mələyin qanad çırpıntısına çevrilir. O qanad bizə toxunur, amma artıq heç nəyi dəyişə bilmir...

Və nəhayət… 

İnsanların səsindən başqa, uçağın mühərrikinin səsi də dayanır… İndi uçağın hava ilə sürtünməsini hiss edirəm sanki… Bəlkə, heç sərnişinlər susmayıb - mən eşitmirəm; uçağın mühərriki də sönməyib yəqin - yenə mən eşitmirəm…

Bəs bu bizim Torpağa son gəlişimizdirmi? - Kimsə bilmir - Ümid və yarmçıq qalmış işlər ağlın hökmünü qəbul etmir… Biz yalnız ağılla idarə olunsaydıq, dünyamız necə də bərbad olarmış, İlahi!.. Nə yaxşı duyğu var, hiss var, həyəcan var - var da var…

Dəniz böyükdür…

Torpaq böyükdür!..

Pilotumuz böyük ustadır!..

Ümid çox daha böyükdür!..

Tanrı Dənizdən də, Torpaqdan da və hər şeydən, hamıdan böyükdür, böyükdür, böyükdür!

“Hər şey təlimat üzrədir”… - Yenə belə eşidirəm, yoxsa, qulağım səsəmi düşüb?..

Yenə “Kəmərləri bağlayın!” deyirlər sanki, qulağımmı səsə düşüb, yoxsa?..

“Yerinizdə oturun”, “Qorxmayın, qorxmayın, yerinizdə oturun”!.. - Yox, yox, mənim qulağımı səsə düşüb… Kəmər, təlimat vaxtıdırmı daha?.. Qorxumu? Qorxu - o da göyüzünün nemətidir bəlkə?.. Bəlkə, qorxu özü bizə kömək olacaq?..

Kimsə “Telefonları yığışdırın!” deyir - bəlkə də heç kim heç nə demir, onsuz da mən artıq özümü yığışdırmışam…

İlahi, məndən başqa da duyan varmı bu səsləri yoxsa, mən məndə deyiləm artıq… 

Yox axı deyəsən suallar da bitir… cavablar da… Sükut başlayır, sükut, sükut... Göylərdən üzü aşağı qanadsız quş kimi şığıyırıq elə bil… Dənizi də ötmüşük… demək, az sonra Torpaqla birləşəcəyik – kimimiz bir külək, kimimiz bir toxum kimi... Və bəlkə, yenidən doğulmaq üçün… Hə?.. Kim bilir?..

Bu sözü bura yazıram - yadigar qalsın: bir azdan bizi ya insanlar qarşılayacaq ya da mələklər… İnsanlar mələk olsaydı…

AZALın Bakı-Qroznı marşurutu üzrə uçub, Qroznıda vurulub, Xəzər üzərindən keçərək Aktauda Yerə çırpılan uçağındakı yolçunun duyğularını

Əkbər QOŞALI 

çatdırdı…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Varis, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Həqiqətdə gözəllik çoxdur. Hətta o, dəhşətli gözəllik olsa belə!”

                                                                                       Con Steynbek

Əvvəl gümanlar, şübhələr gələr, baş verən hadisənin mahiyyəti sənə aydın olmadıqca bu gümanlar, şübhələr səni elədən-elə, belədən-belə sürükləyər, dumana düşmüş, yolunu-rizini görməsi məhdudlaşmış yolçunun gününə düşərsən, “bəlkələr”, “görəsənlər”, “yəqinlər”dən qopa bilməzsən.

Ömürlük bu dumanda da qalmaq olar. Amma bu dumanın dağılması, səni həqiqətlə baş-başa qoyması da mümkün ola bilər...

Rusiya müharibə edən bir ölkədir, onun səması təhlükəlidir, bir səmada ki, Ukrayna dronları ilə Rusiya hava hücumundan müdafiə qurğuları amansız mübarizə aparır, bizim sərnişin təyyarəmiz orada olmamalıdır. Olursa, demək, bu bizim qərarsızlığımızdır.

Hətta bu boyda olaydan sonra bu səhər AZAL-ın yenidən Şimali Qafqaza – bu dəfə Minvoda təyyarə uçurması və təyyarənin səma müharibəsi səbəbindən uçuşu dayandırıb geri dönməsi xəbərini almışıq.

Bu qədər məsuliyyətsizliyə bizə sadəcə təəccüblənmək qalır.

Bunu qoyaq bir kənara.

Təyyarəmizin rus raketi ilə səhvən vurulmasını müharibənin və öz yanlışlığımızın  ayağına yazıb anlayışla qarşılayırıq. Həqiqətən də burada alternativ fikir yaymağa əsas yoxdur. Qəsdən niyə vursunlar ki?

 Bunu da qoyduq bir kənara.

Amma bu dünyada bir insanlıq, bir təəssübkeşlik, humanizm deyilən nəsnə var. Sən içində uşaqlar, qadınlar, qocalar da olan, dinc sakinlərdən ibarət təyyarəni səhvən vurduqdan sonra səhvini düzəltməyə cəhd etmək əvəzinə, yaxın ətrafda sənin ölkənin 12 aeroportu olduğu halda ölüm təhlükəsinə uğratdığın ekipajı və sərnişinləri bu aeroportların heç birinə enməyə qoymursan, törətdiyin cinayətin izlərini itirmək, məsuliyyətdən qaçmaq üçün onları Xəzərin üzərindən qonşu dövlətin aeroportuna yönləndirirsən. Əminsən ki, sıradan çıxmaqda olan təyyarə gedib ora çıxmayacaq, dənizdə qərq olaraq öz sirrini – qara qutusunu da əbədi olaraq suların qoynunda gizlədəcək. Və sənin cinayətinin izi itəcək.

Ən ağrılısı bax budur.

Və nəticənin onların düşündükləri kimi olmaq ehtimalı bəlkə də yüzdə doxsan doqquz idi.

Və nə yaxşı ki, o doxsan doqquz işləmədi, o bir işlədi, hamı məhv olmadı, ilkin məlumata görə 32 xilas edilən də oldu. Və bizlər də “duman səbəbindən idarəetməni itirərək”, yaxud “quş hücumuna məruz qalaraq” məhv olduğuna inandırılacağımız, AZAL-a məxsus, göyərtəsində 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olan, dekabr ayının 25-də səhər saatlarında J2-8243 nömrəli Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embrarer 190” təyyarəsi barədə əsl həqiqəti bilmiş olduq.

Bu şəklini paylaşdığım ay üzlü, yaraşıqlı oğlan uşağı da həlak olanların sırasındadır. 13 yaşlı Məhəmməd Fərid oğlu Eqanov. Bakının Xətai rayonunda yaşayırdı, 27 nömrəli tam orta məktəbin 8-ci sinfində təhsil alırdı. Gülərüz, şən, həyat eşqi ilə dopdolu bir yeniyetmə idi. Ölüm anında simasına qonmuş qorxunun, dəhşətin cizgilərini təsəvvür edə bildinizmi? Daim şən olan adamlar, heç bilirsinizmi, ölümü daha həssas, daha ağrılı qarşılayırlar?

Yenə onlara səslənirəm: Nə qədər ki sağsınız, bu uşağın ahı sizi tutacaq, lənətlənmiş halda yaşayacaqsınız.

Zira, bu dünyada heç bir güclər haqsızlara və ədalətsizlərə üstün gələ bilməyəndə, bu dünyada ən böyük cinayətlər belə cəzasız qalanda sonda ən ali bir güc – Allah öz qisasını mütləq almış olur.

Necə ki, Qurani – Kərimin “Nisa” surəsinin 92-ci ayəsində bəyan edilir: “Heç kimə kimsəni öldürmək yaraşmaz. Öldürdüsə, bağışlanmadığı təqdirdə qanbahası verməlidir”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki:- “İllər ötür, yaşa dolduqca anlayıram ki, əxz etdiklərim, öyrəndiklərim hələ də öyrənə bilmədiklərimlə müqayisədə xeyli azdır, bəlkə də cüzidir. Musiqi aləmində mənə bəlli olmayan o qədər gözəlliklər var ki... 

Xırda, ikinci dərəcəli nə varsa, ondan yaxa qurtarıb, daha böyük məqsədlər qarşıya qoyaraq onlara doğru addım-addım irəliləmək gərəkdir. Əlbəttə, həyəcan var, amma təlaş və bədbinlikdən uzaq olmalıyıq. Eyni zamanda, saxta şadyanalıq, bəsit şərhlər, mənasız məsləhətlər, bir sözlə, qeyri-konstruktiv mövqedən uzaq olmalıyıq. Açığını deyim ki, belə hallar məni çox narahat edir...”

Son dərəcə şən insandır və enerji dolu xarekterə sahibdir. Praktik zəkası güclüdür, daim nə isə öyrənmək istəyir. Maraqlı olduğu qədər də məzmunludur. Ünsiyyətdə mehribandır, odur ki, ona ehtiram göstərənlərin də sayı çoxdur. Həyatda nikbin olduğundan ətrafına həmişə sevinc saçır...

“Mənim əsas tədqiqatım “fəlsəfi ümumiləşdirmələr” janrı - simfoniyaya həsr olunub. Burada mən XX əsrin 60-cı illərindən başlayaraq simfoniyanın “həyatında” baş verən ən önəmli hadisələr - silsilə yozumu, dramaturji həll baxımdan özünəməxsus nümunələrə üz tutmuşam, bəstəkarlarımızın “nəhəng simfonik eksperiment” adlandırılan prosesə töhfələrini sərgiləməyə çalışmışam. Musiqi haqqında yazan, fikir söyləyən adamın dünyagörüşü geniş olmalı və o, fikirlərini əsaslandırmağı bacarmalıdır. Sənətdə dürüst mövqe tutmalı, vəzifəsindən, yaşından asılı olmayaraq - bu və ya digər müəllifi, onun əsərini qiymətləndirərkən ancaq ali peşəkarlıq prinsiplərini əsas götürməlidir.”- söyləyir...

Söhbət Bəstəkarlar İttifaqının üzvü, musiqişünas, musiqi tənqidçisi, pedaqoq, əməkdar incəsənət xadimi, professor Zümrüd Dadaşzadədən gedir. O, Azərbaycan tənqidçisi və ədəbiyyatşünası Araz Dadaşzadənin ailəsində dünyaya gəlib, akademik Məmməd Arifin nəvəsidir. Nənəsinin- Azərbaycanın ilk qadın alimi, “Şərəf nişanı” ordenli Zümrüd Axundovanın adını daşıyır. Əvvəlcə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbini qızıl medalla, daha sonra indiki Bakı Musiqi Akademiyasının tarix-nəzəriyyə fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1989–1992-ci illərdə isə Milli Elmlər Akademiyasının aspiranturasında oxuyub. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktorudur. Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının "Musiqi tarixi" kafedrasında dərs deyir. 2013-cü ildən həmin elm ocağının professorudur. Xidmətlərinə görə, ona Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar İncəsənət Xadimi" fəxri adı verilib...

Həyatı doya-doya yaşamağı bacarır. Xüsusilə, səyahət etməkdən xoşu gəlir. Yeni biliklər öyrənməkdən, yeni insanlarla tanış olmaqdan zövq alır.  Olduqca ünsiyyətcildir. Hər insanı qəbul etməsə də, düşüncə baxımından onunla eyni olanlarla ünsiyyətdən yayınmır. Deyingən insanlardan xoşu gəlmir. Münasibətdə həmişə anlayış və tolerantlıq gözləyir...

Deyir ki:- “Ölkəmizdə istedadlı gənclər çoxdur. Onların beynəlxalq müsabiqə və festivallardakı uğurları olduqca ruhlandırıcı və sevindiricidir. Bir çoxları indi xaricdə, dünyanın ən yaxşı musiqi universitetlərində təhsil alırlar. Bizi əhatə edən fonosferanın saflığı uğrunda mübarizə aparmaq hər birimizin borcudur. Yüksək bədii səviyyəli gözəl, məlahətli musiqi səslənməlidir. Ümid edirəm ki, Azərbaycan musiqisi öz ifaçılıq məktəbi ilə bizi bundan sonra da sevindirəcək.”

Maraqlı həyat tərzi var, dünyanı musiqisiz təsəvvür etmir. Kompüter arxasında çalışmağı- yazıb yaratmağı xoşlayır. Noutbuku da özünün ən vəfalı dostu hesab edir: - hara gedirsə, əlavə yük olsa da onu- özüylə aparır. Çalışır ki, vaxtını səmərəli keçirsin...

“Öz təcrübəmə əsasən deyə bilərəm ki, həyatımın ən ağır günlərində məhz musiqidə təskinlik tapmışam. Bu da musiqinin əsasını təşkil edən səslərin böyük təsiredici qüvvəsi ilə bağlıdır. Ancaq burada bir başqa məsələ də ortalığa çıxır. Səslərlə davranarkən ehtiyatlı olmaq lazımdır. Müəyyən səs kombinasiyalarının, “inadkar” ritmlərin təcavüz xarakterli müdaxilələri heç də təhlükəsiz deyil. Səs mühitinin ekoloji təmizliyini mühafizə etmək zəruridir.”- söyləyir...

Deyirlər, kübarlıq gendən gəlir. Haqqında söhbət açdığım Zümrüd xanım da belə bir genin daşıyıcısıdır. Bəli, o, əsl xanımdır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sağdaki səhifədə özümü də cəlb edən bir cümlə var, şəkildən oxuyarsınız.

Xəttimi oxuya bilməyəcəksiniz deyə, paylaşmadan keçə bilməyəcəm.

"Hansı ki, sən olmadıqda ruhum islanmış kağız, mürəkkəbi axan qələm kimi olur. Sənsiz heç nəyi düşünə, arzulaya, xəyal qura bilmirəm. 

Sən mənimçün dəyərli deyilsən. Dəyərin özüsən. 

Səmadan ay öz parıltısını səndən oğurlayır, yerdəki gül öz qoxusunu zülfündən oğurlayır. Bülbül səsini sənin səsinə bənzədir. 

Səndəki bu gözəllik var, Afrodita səni gördükdən sonra Zevsə nifrət edib. 

Sən çox gözəlsən. 

Bu aşiqanəlik məndə, bu gözəllik ki səndə var, bizə bu dünyada ölüm haqq deyil"

“Ədəbiyyat və incəaənət”

(27.12.2024)