“Ədəbiyyat qəzeti”nin AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu və “Ulduz” jurnalı ilə birgə hazırladığı bu sayı böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin 880 illiyinə həsr olunmuş “Xüsusi buraxılış”dır.
 
Anar – Nizami bizimlədir, burdadır...
Həmid Herisçi – Dastançılığın estetik təsiri – mühüm keçid
Nizaminin müasiri olan Avropa şairləri: Parisli Aleksandr – O həm də böyük Nizami kimi Makedoniyalı İskəndərdən yazırdı (Səlim Babullaoğlunun təqdimatında)
Xəlil Yusifli – “Xosrov və Şirin” poeması ilə bağlı bəzi uydurmalar və həqiqətlər
Azər Turan – Altun Çağın şairi
İsa Həbibbəyli – Ədəbiyyat fatehi və əbədiyyətin fəthi
Deyir: “O Keyxosrovdursa, biz Əfrasiyabıq” – “Ədəbiyyat qəzeti”nin müsahibi İlqar Fəhmidir (Söhbətləşdi: Günel Musa)
Cavanşir Yusifli – Ey şeyx Nizami...
Səadət Şıxıyeva – Türklüyü ilə qürurlanan Şirin (Nizaminin “Xosrov və Şirin”i əsasında)
Nizami Cəfərov – Dahinin portreti
Elnarə Akimova – “Oğlum Məhəmmədə nəsihət” – uşaq ədəbiyyatının ilk örnəyi
“Bizim Nizamini anmağa deyil, anlamağa ehtiyacımız var” – “Ədəbiyyat qəzeti”
Siracəddin Hacı ilə söhbəti təqdim edir.
Mətanət Vahid – Nizami yaradıcılığında sənətlərarası əlaqə bədii dünyagörüş modeli kimi
Elçin – Cism ilə ruhun vəhdəti (Nizami Gəncəvi haqqında söz)
Sevinc Elsevər – Yer altında günəş (“Nizami” metrosundan reportaj)
Nəzakət Məmmədli – Nizami yaradıcılığında təsəvvüf
Abid Tahirli – Məhəmməd Əli Rəsulzadə: “Gəncəli şair, heç bir mübaliğəyə meydan verməmək üzrə ancaq və ancaq türk olmuşdur” (“Azərbaycan yurd bilgisi”nin bir məqaləsi haqqında)
Zəhra Allahverdiyeva – Nizami Gəncəvinin nəsil şəcərəsi haqqında
Seyfəddin Rzasoy – Nizami Gəncəvi və türk mifologiyası
Nəriman Həsənzadə - Akademik Y.E.Bertels yazıçı Mir Cəlalın evində
Ataəmi Mirzəyev – Azərbaycan epik şeirində qəzəl: Nizamidən Füzuliyə doğru
Əsəd Cahangir – Nizamidə məntiq və intuisiya
İmamveri Həmidov – Nizami Gəncəvi irsi ərəb alimlərinin araşdırmalarında
Namaz Manafov – Turandot – Turan qızı – Türk qızı
Şəfəq Əlibəyli – Nizaminin “Sirlər xəzinəsi”ndə “Təzadlar sirri”
Aygün Bağırlı – Nizami Gəncəvinin ictimai idealı
Yaqub Babayev – Nizami yaradıcılığında rəmzi-metaforik anlayış və əhvalatlar
Eynulla Mədətli – İranda Nizami Gəncəvi irsinə münasibət: iddialar və həqiqətlər
Hacı Firudin Qurbansoy – “Sirlər xəzinəsi”ndən iki beytin tərcüməsi haqqında
Mayıl İsmayılov – Nizaminin Amerika tədqiqatçısı
Mehdi Kazımov – Nizami “Xəmsə”si və Şərq ədəbiyyatı
İlham Abbasov – Nizaminin türk ruhu
Kamil Hüseynoğlu – İran nizamişünaslığındakı bəzi təhriflərə dair
Nizami Tağısoy – Nizami əsərlərinin rus tərcümələri və rus nəşrləri ilə bağlı qeydlər
Ceyhun Mirzəli – “Nizami”nin ekran həlli
Sərvaz Hüseynoğlu – Nizaminin duaları

Mənbə: Edebiyyatqazeti.az

Vinsent Van Qoqun 50-dən çox rəsm  əsəri və məktubu Amsterdamda, rəssamın Muzeyində ictimaiyyətə təqdim olundu. Bu barədə cümə günü The Guardian qəzeti məlumat verib.
Eskizlər Van Qoqun 1885-ci ildə orijinal versiyası yazılmış "Kartof yeyənlər" rəsminin davamı kimi nəzərdə tutulmuş, lakin sonradan həyata keçirilməmiş şəkillərə aiddir. Kətan üzərində kəndli ailəsinin şam yeməyi səhnəsi təsvir edilib. Ölümündən qısa bir müddət əvvəl rəssam şəklin motivlərinə qayıtmaq qərarına gəlib və yəqin ki, əvvəllər geniş auditoriyaya təqdim olunmayan eskizlər yaradıb.

"1890-da Van Qoq müalicə üçün Saint - Remyeyə gedir, o zaman ruhi xəstələr üçün bir tibb müəssisəsi vardı, orada müalicə alır, şimala qayıtmaq üçün ağrılı-acılı bir istək yaşadır içində, çünki beş il evdə olmamışdı. Rəssam “Kartof yeyənlər"in şəkillərinə qayıdır və yemək masasında interyer və fiqurların eskizlərini yaradır. Bizim arxiv yazılarımıza əsasən, bu eskizlərin bəziləri o qədər çoxdan nümayiş etdirilmirdi ki, onların, çox güman, heç zaman ictimaiyyətə nümayiş etdirilməməsi təxmin olunur", - deyə sərginin kuratoru Breqye Gerrits bildirib.
Qeyd edək ki, Van Qoq özünün ən əhəmiyyətli işləri sırasında "Kartof  yeyənləri"n adını çəkib. Amma şəkil yaradıldıqdan dərhal sonra sərt tənqid olunmuşdu. O dövrün art-Cəmiyyəti icra texnikasını kifayət qədər mükəmməl hesab etməmişdi. Rəssamın sağlığında əsər əsla tanınmamışdı. Bu gün isə rəsm müəllifin şah əsərlərindən biri sayılır.

Qeyd: Vinsent Van Qoq (1853-1890) - postimpressionist rəssamdır, onun əsərləri XX əsrin rəssamlığına böyük təsir göstərmişdir. Onun ən məşhur əsərləri arasında "Günəbaxan", "Ulduzlu gecə", "Kartof yeyənlər" qeyd edilir. Ustadın əsərlərindən biri - "Trenktayda körpü" bu il mayın 13-də Christies-in Nyu-Yorkdakı hərracında 39,2 milyon dollara satılmışdır.
“Kartof yeyənlər" sərgisi Amsterdamda rəssamın Muzeyində 13 fevral 2022-ci il tarixinədək davam edəcək.

Şəkildə: “Kartof yeyənlər” tablosu

10 oktyabr. Ümumdünya psixiki sağlamlıq günü

1992-ci ildən qeyd edilən bu gün diqqəti psixiki xəstəlikdən əziyyət çəkən insanlara yönəltmək məqsədi güdür. Hazırda dünyada 450 milyon insan bu cür xəstəliklərdən əziyyət çəkir. Qərb ölkələrində hər yeddinci adam ya paranoiddir, ya şizofrenikdir, ya da depressiya, yaxud alkoqolizmdən müalicə alır. Psixiki xəstəliklərin əsas səbəbkarı isə stress adlı düşməndir, o düşmən ki, günümüzün əsas mənfi qəhrəmanıdır.

10 oktyabr. “Barabançını qucaqla günü”

Bu gün musiqi ansambllarının barabançılarına ehtiram əlaməti olaraq onları qucaqlamaq lazımdır. Barabançı – bizim təbirimizcə nağaraçalanlar. İndi durub həqiqətən gedəsən, “Natiq” ritm qrupunun nağaraçılarından birini, lap elə Natiqin özünü qucaqlayasan ki, qardaş, təqvim belə deyir. Düşünərlər, yəqin bunun ağlı gedib.

10 oktyabr. Ermənilərin bugünkü bayramı

İndi sizə bir şey deyim, ancaq gülməyin. Bu gün Ermənistanda kimyəvi qoşunlar günüdür. Bunlar yəni belə dərinə gediblər ki, hətta ABŞ, Rusiya kimi hərbi derjavalar belə ayrıca qeyd etmədiyi kimyəvi qoşunlar gününü qeyd edirlər? Hanı bunların kimyəvi silahları, poliqonları, hanı xüsusi hazırlıq məktəbləri? Neçə mütəxəssisləri var bu sahədə? Gülünc və absurddur, gözə kül üfürmək buna deməzlərmi?

Sizdən kim lətifə söyləməyi xahiş etsə ona bax bu lakonik lətifəni söyləyin: 10 oktyabr - Ermənistanda kimyəvi qoşunlar günüdür.

10 oktyabr. Digər əlamətdar hadisələr

Bu gün Ümumdünya evsizlər günüdür. Bomj adlandırdığımız belələrinə bu gün mərhəmət göstərməyiniz yetər. Ölüm hökmü ilə ümumdünya mübarizə günüdür. Ümumdünya sıyıq günüdür. (Mannı sıyığını kim sevməyib ki, uşaqlığında?) Finlyandiyada milli ədəbiyyat günüdür. Ukraynada rəssamlar günüdür. Pakistanda, Honkonqda və Almaniyada babalar və nənələr günüdür. Polşada ağacəkmə, Kubada müstəqillik günüdür. Və ən nəhayət, bu gün Amerikada tortun bəzədilməsi günüdür. Üstəlik, mələk-biskvit günüdür həm də. Ay maşallah!

1963-cü ilin bu günündə məşhur türk aktrisası Hülya Avşar dünyaya gəlib. 1943-cü ilin bu günündə ingilis yazışısı Corc Oruel ilk dəfə “soyuq müharibə” terminindən istifadə edib. 1933-cü ilin bu günüdə ABŞ universamlarında ilk dəfə yuyucu vasitə - “poroşok” gözə görünüb. Dreft adlı bu vasitənin üzərinə də belə yazılıbmış: “Möcüzə molekulun sayəsində parçadan çirki sovurub çıxarır”. 1919-cu ildə Antanta RSFSR-ə qarşı iqtisadi sanksiyalar elan edib. 1875-ci ildə rus yazıçısı Aleksey Tolstoy (Lev yox a) dünyasını dəyişib. 1813-cü ildə dünyaşöhrətli italyan bəstəkarı Cüzeppe Verdi dünyaya gəlib. 680-ci ildə Məhəmməd peyğəmbərin nəvəsi  - Əli ibn Abu Talibin oğlu, 3-cü şiyə imamı Hüseyn ibn Əli işıqlı dünyadan köçüb.

Varisin “1-10 oktyabrın təqvimi” yazısından

Oktyabrın 8-də Bakı Ekspo Mərkəzində Mədəniyyət Nazirliyi və Mili Kitabxana ilə birlikdə dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyi münasibətilə yeni nəşr etdirdikləri “Nizami Gəncəvi. Biblioqrafiya” kitabının və “Sözləri Nizaminindir” adlı CD disk albomunun təqdimatını keçirib.
AzərTAC xəbər verir ki, Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov çıxış edərək VII Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasının açılışı ilə bağlı iştirakçıları təbrik edib. O, açılış mərasimində nazir Anar Kərimovun çıxışına istinad edərək bildirib ki, neçə illərdir ölkəmizdə kitab sərgiləri keçirilir, artıq bu ənənə halını alıb. Builki sərginin ən önəmli cəhətlərindən biri Prezident İlham Əliyevin bu ilin “Nizami Gəncəvi İli” elan edilməsi haqqında müvafiq Sərəncamının icrası ilə əlaqədar Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi Tədbirlər Planına uyğun olaraq, sərgi-yarmarkanın dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 880 illiyinə həsr olunmasıdır.
O bildirib ki, bəşər bədii fikrinin nadir hadisəsi olan Nizami yaradıcılığı səkkiz əsrdən artıqdır ki, dünya mədəniyyətinin və xalqımızın mənəviyyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Nizami Gəncəvi dünya poeziyasına bir-birindən dəyərli söz sənəti inciləri bəxş edib.
Direktor vurğulayıb ki, dövlətimizin başçısının müvafiq Sərəncamına və Mədəniyyət Nazirliyinin tədbirlər planına uyğun olaraq Milli Kitabxana “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından “Nizami Gəncəvi. Biblioqrafiya” kitabını və “Sözləri Nizaminindir” adlı CD disk albomunu hazırlayıb. O vurğulayıb ki, bu nəşrlər Nizami ilinə və böyük şairin tədqiqatçılarına Milli Kitabxananın bir töhfəsidir.
Mədəniyyət Nazirliyinin Kitab sənayesi şöbəsinin müdiri tarix üzrə fəlsəfə doktoru Akif Marifli çıxış edərək bildirib ki, bu təqdimat mərasimi kitab sərgisinin əsas qayəsini təşkil edir. Belə ki, Nizami Gəncəviyə həsr olunan kitab sərgisində belə nəşrlərin olması xüsusi əhəmiyyət daşıyan amillərdəndir. O bildirib ki, “Nizami Gəncəvi. Biblioqrafiya” kitabı və “Sözləri Nizaminindir” adlı CD disk albomu Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən hazırlanıb. Bu kitab bütün tədqiqatçı alimlərə öz araşdırmalarında köməklik göstərəcək, onların stolüstü kitablarına çevriləcəkdir.
AMEA-nın Əlyazmalar İnstitutunun elmi katibi, dosent Əzizağa Nəcəfov çıxış edərək vurğulayıb ki, Milli Kitabxananın “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından tərtib etdiyi “Nizami Gəncəvi. Biblioqrafiya” kitabı bütün nizamişünaslara, tədqiqatçı alimlərə bir hədiyyədir.
Türkiyə Kitabxanalar və Yayımlar Baş İdarəsinin müdir müavini Taner Beyoğlu çıxış edərək bildirib ki, bu il Azərbaycanda Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illik münasibətilə “Nizami Gəncəvi İli”, Türkiyədə isə Yunus Əmrənin vəfatının 700 illiyi münasibətilə “Yunus Əmrə İli” elan olunub. Hər iki şair türk millətinin, türk dünyasının görkəmli şəxslərindəndir. XII əsrdə yaşamış Nizami, XIII əsrdə yaşamış Yunus Əmrə yaradıcılığında ortaq cəhətlər vardır. Belə ki, hər iki şairin yaradıcılığında tanrıya dərin məhəbbət, insan sevgisi, eləcə də kamil insan mövzusu mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Tədbirin davamında Milli Kitabxananın dəvəti ilə gələn Rusiya, Bolqarıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Gürcüstan kitabxanalarının rəhbərləri çıxış ediblər. Bolqarıstan Milli Kitabxanasının direktoru Krasmira Aleksandrovna direktor Kərim Tahirova öz nəşrlərinin elektron formasını hədiyyə edib.

VII Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində “Azərbaycan və Türkiyə nəşriyyatlarının işbirliyi və cari vəziyyət” mövzusunda iki ölkə naşirlərinin iştirakı ilə seminar keçirilib.
Mədıniyyət Nazirliyinin məlumatına görə, seminarda Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi Kitab sənayesi şöbəsinin müdiri Akif Marifli və şöbənin əməkdaşı Xəyal Məmmədov, Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Kitabxanalar və Yayımlar Baş İdarəsinin müdir müavini Taner Beyoğlu, Türkiyə Naşirlər Birliyinin sədri, Beynəlxalq Nəşriyyatlar Birliyi İdarə Heyətinin üzvü Kənan Kocatürk, İstanbul Ticarət Odası İdarə Heyətinin üzvü Münir Üstün iştirak ediblər.
Ölkəmizdən nəşriyyat rəhbərlərinin də qatıldığı tədbirdə fikir mübadiləsi aparılıb, bu sahədə mövcud vəziyyət təhlil edilib və gələcək perspektivlər müəyyənləşdirilib.
Seminarın məruzəçiləri Azərbaycanda kitab sənayesinin, xüsusən nəşriyyat işinin təşkilində Türkiyə təcrübəsinin tətbiqi məsələlərinə diqqət çəkiblər.
Görüşdə həmçinin müasir kitab sənayesi işində rəqəmsallaşmanın əhəmiyyəti vurğulanıb və bu istiqamətdə təcrübə mübadiləsi barədə ətraflı müzakirələr aparılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə layihəsi olan “Şənbə qonağı”nda İntiqam Yaşar bu dəfə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin mətbuat katibi, şair Xəyal Rza ilə söhbətləşir.

-Salam Xəyal bəy, bir şairin mətbuatla çalışması, bir qurumun mətbuat görəvlisi olmasının görünən və görünməyən tərəfləri, çətinliyi və  ya zövqü...
 
- Bir çox məsələlər qeyd oluna bilər və uzun-uzadı danışmaq olar bu mövzuyla bağlı. Amma qısa və lakonik onu demək olar ki, işin çoxluğu, sənin ətrafındakılara, eyni zamanda peşənə, tutduğun vəzifəyə ayırdığın vaxt və s. şairliyin ilə düz mütənasib təşkil eləmir. Misal üçün, dostlar həmişə mənə dostcasına irad bildirirlər ki, sən öz yaradıcılıq məsələlərinlə ciddi şəkildə məşğul olmursan və təbliğ etmirsən yaradıcılığını. Haqlıdırlar, dediyim kimi, söhbət tək mətbuat xidmətindəki vəzifəmdən, yəni bu müəssisədəki işimdən getmir,  həm də təşkilatçılıq məsələsi var, müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsi var, onlara ayrılan vaxt və enerji məsələsi var. Buna görə də oz yaradıcılığıma az vaxt ayırıram. Düşünmürəm də ki, ciddi şəkildə məşğul olsam böyük nailiyyətlər əldə edəcəyəm, qoy öz axarıyla getsin.
 
- Pandemiyadan əvvəl AYB Mətbuat xidməti olaraq bir neçə maraqlı və ciddi layihələriniz oldu.  Cəmiyyətdə kitabçılığa nə kimi təsir etdi o layihələr?
 
- Pandemiyadan əvvəl də, demək olar ki, pandemiya vaxtında da kitablar çap elədik. Ümumiyyətlə mən Azərbaycan Yazıçılar Birliyində əməkdaşlığa başlayan kimi həyata keçirdiyim bir neçə layihə var ki, onlardan da mənim üçün ən dəyərlisi “aybKitab” layihəsidir və bu layihə çərçivəsində 200-ə yaxın kitab çap etmişik. Keçən il cənab Prezidentin yaradıcı təşkilatlara ayırdığı maliyyə dəstəyindən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyi  “aybKitab” layihəsi üçün müəyyən vəsait ayırdı, bu vəsaitlə 50-dən çox kitab çap etdik. Bir çox imzaları çap eləmişik indiyə qədər. Bunların arasında gənc, orta nəsil, yaşlı nəsil yazarları var və demək olar ki, layihə hədəfinə çatıb. Yəni bu layihədə  çap olunmaq istəyən, arzulayan kifayət qədər insanlar var və biz də gücümüz çatdığı qədər dəyərli əsərləri çap edirik.

-“Şairlər günü” layihəniz çox təmtəraqlı, maraqlı layihələrdən biri, bəlkə də birincisi oldu. Bundan sonra da layihə davam edəcəkmi?

-Əlbəttə, edəcək. Yalnız iki il keçirə bilmədik bu tədbiri.  Bu da pandemiya səbəbindən oldu. Ötən il və bu il biz tədbirləri onlayn şəkildə keçirdik. Onlayn tədbir canlı tədbirin yerini vermir. Tədbirlər ənənəvi formatında gözəldir. Bilirdiniz ki, biz həmin layihə çərçivəsində müxtəlif ölkələrdən qələm dostlarımızı dəvət edirdik, onlarla Müşfiqin rəmzi məzarına -  Xəzər dənizinə gülsəpmə mərasimi həyata keçirirdik. Bu da onların çox diqqətini çəkirdi və yazılarında da bunu qeyd edirdilər. Həm də eyni zamanda “Şairlər günü”nün əhatəsini genişləndirmişdik, biz artıq ardıcıl 15 gün tədbir edirdik. Mayın 29-dan tədbirlərə start verilirdi və iyunun 13-də yekunlaşırdı. Tədbirlər ayrı-ayrı rayonlarımızda, ayrı-ayrı şairlərimizin xatirəsinə həsr olunurdu və biz layihəni getdikcə böyütmək istəyirdik. Eyni zamanda bu layihə  artıq bir neçə ildir ki, həm də Türk Dünyasından olan şairlərimizin də xatirəsinə həsr olunur. Başqa ideyalar da var idi ki, bu tədbirlərə əlavə olunacaqdı. Məqsəd bu layihəni  bütün rayonlara ötürmək idi və 5 iyun tarixi, yəni “Şairlər günü”nün eyni gündə bütün ölkədə keçirilməsi idi. Əslində “Şairlər günü” 5 iyun tarixindədir, amma biz dediyimiz kimi, mayın 29-dan iyunun 13-nə qədər tədbirlər keçirirdik. Bütün rayonlarda bu ənənə formalaşandan sonra yekun nə olacaqdı?! Eyni tarixdə bütün bölgələrdə, Azərbaycanın bütün rayonlarında tədbirlər keçiriləcəkdi və mərkəz Bakı olacaqdı. Digər bölgələrdə keçirilən tədbirlərə isə bağlantılar olacaqdı. Düşünürəm ki, gec deyil, dünya düzəlsin, dünyanı saran, sarsıdan bəladan qurtulaq, ondan sonra, inşallah ideyalarımızı həyata keçirəcəyik. Bu il olmadı, gələn il “Şairlər günü” ümid edirəm ki, ənənəvi şəkildə keçiriləcək.

- Xəyal bəy, İLESAM-ın - Türkiyə Elm və Ədəbiyyat Əsərləri Sahiblərinin Məslək Birliyinin də Azərbaycan təmsilçisisiniz. O qurumun Azərbaycan ədəbiyyatına, kitabçılığına dair nə kimi layihələri gözlənilir? Bildiyim qədəri ilə bu günlərdə xeyli kitab hədiyyə olundu kitabxanalarımıza qurum tərəfindən.

-İLESAM-la 2015-ci ildən əməkdaşlıq edirəm. Təkcə Azərbaycan təmsilcisi deyiləm, Azərbaycan təmsilciliyi ilə yanaşı, artıq 2 ildən çoxdur ki, həm də, beynəlxalq əlaqələr məsələsinə baxıram. Bir çox layihələr həyata keçirmişik, onlardan ən önəmlisi Elçin Arifoğlunun ssenarisi və rejissorluğuyla ərsəyə gələn “Kağız qəbir” adlı Xocalıya həsr olunmuş film idi, hansı ki biz onu Qubada çəkdik. Tammetrajlı bədii filmdir. Xocalı soyqırımının 25 illiyinə həsr olunmuşdur və hər il bu film müxtəlif ölkələrdə, eyni zamanda ölkəmizdə müxtəlif məkanlarda nümayiş olunur. “ilesamKitab” layihəsi də var. Bu layihə çərçivəsində bir çox kitablar çap olunub. Azərbaycanda hər il Mətbuat Gününü İLESAM olaraq qeyd edirik. Bu il də keçirdik o tədbiri. Tədbir məhdud çərçivədə olsa da, ənənəvi qaydada baş tutdu. Qeyd etdiyiniz layihənin özü də “Türk dünyasına kitab hədiyyəsi” adlanır. Biz artıq bununla bağlı İLESAM başqanı Mehmet Nuru Barmaqsız ilə Qazaxıstanda olmuşuq, Qazaxıstana 10 min kitab hədiyyə etmişik. Qırğızıstanda olmuşuq, onlara da 10 min kitab hədiyyə etmişik. Bu yaxınlarda 10 min kitab Kosovaya göndərildi. Təxminən 20 min kitab Özbəkistan üçün nəzərdə tutulub. Bununla yanaşı Makedoniyaya 10 min kitab göndərildi. Azərbaycana isə ilk olaraq 15000 kitab hədiyyə etmişdik, əslində 10 min kitab yenidən nəzərdə tutulmuşdu. Amma Qarabağ işğaldan azad olunandan sonra İLESAM rəhbərliyinə belə bir təklif verdim ki, bu kitablar Qarabağa hədiyyə olunsun. Onlar da bu təklifi müsbət qarşıladılar. Biz Mədəniyyət Nazirliyi ilə danışdıq, Milli kitabxanayla danışdıq. Mədəniyyət  nazirinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədrinin və digər önəmli şəxslərin iştirakı ilə 10 min kitab Qarabağ kitabxanalarına hədiyyə  olundu. İnşallah, o kitabxanalar yenidən bərpa olunanda, tikiləndə onların kitab bazasına bir xeyrimiz dəymiş olacaq. Bütün layihələrimizdə İLESAM hər zaman yanımızdadır.
 
-Bu günlərdə sədrliyinizlə yeni bir yaradıcı qurum qeydiyyata alındı. Bu qurumun fəaliyyəti nələrdən ibarət olacaq?

-Beynəlxalq Türk Müəllifləri adlanır. Bütün mənə aid olan layihələrin hamısı və yeni layihələr məhz bu təşkilatın qanadının altında birləşəcək, bu təşkilatın adı ilə həyata keçiriləcək. Əsas məqsəd, qarşıya qoyulmuş vəzifə müəllif hüquqlarının qorunmasıdır. Bu sahədə Azərbaycanda kifayət qədər boşluqlar var, bilirsiniz ki, dövlət qurumları işləyirlər çalışırlar, amma düşünürəm ki, ayrı-ayrı ictimai birliklərin də bu sahədə fəaliyyəti təqdir olunmalıdır. Həm də dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan türk millətindən olan, türk kökənli insanların, xüsusilə də əsər sahiblərinin bir təşkilat altında birləşməsindən gedir söhbət. Bunların arasında rəssamından, şairindən, yazıçısından, heykəltaraşından tutmuş  elm adamına qədər bütün yaradıcı insanlar bir təşkilat altında birləşəcək və mən əminəm ki, ən geci növbəti ilin əvvəlindən etibarən Beynəlxalq Türk Müəllifləri təşkilatının fəaliyyəti kifayət qədər nəzərə çarpacaq.
 
- Şeirlə yoldaşlıq bir şair ömrünü həyatla hansı məsafədə yaxın, hansı məsafədə uzaq edir?

- Dəyərli yazıçımız Seyran Səxavət deyir ki, şeir insanı həyatla heç vaxt yaxın məsafədə saxlamır, yaxın məsafədə saxlayırsa o şeir deyil.

- Xəyal bəy, bir zamanlar bir şeiriniz çox məşhur olmuşdu. "Sil gözünün yaşını" şeirinizi nəzərdə tuturam.  O şeirin məşhurlaşmağında audio versiyasının rolu çox olmuşdu, yoxsa hansısa başqa amil rol oynayırdı?

- O mənim gənclik, yeniyetmə dövrümün şeiridir. 17-18 yaşımda yazmışdım. 19 yaşımda da səsləndirilmişdi. Qeyd etdiyiniz kimi, o şeirin məşhurlaşmağında audio versiyasının rolu böyük olmuşdu. Həm də həmin vaxt o zəngimselə salınmışdı və bir az da o təkan vermişdi populyarlaşmasına. Həm də şeirin bir az qəmgin və romantik notlarla yazılması da bəlkə əhəmiyyət kəsb edib. Ona görə gənclər həmin şeiri sevmişdilər. Sevgidən, ayrılıqdan olduğu üçün, hər kəs o şeirdə özünü tapa bildiyi üçün məşhurlaşmışdı. Amma o ərəfələrdə təkcə o şeir deyildi məşhurlaşan. Həmin audio versiyada 17 şeirim yer almışdı və o şeirlərin içində bir neçəsi məşhurlaşanlar sırasındaydı. O zamanlar internet indiki səviyyədə deyildi, amma gənclər bir-birlərinə şeirləri daha çox blutuz vasitəsi ilə  ötürürdülər.

-Şuşada Vaqif Poeziya Günlərində “Evsız qapı” şeirini oxudunuz. Maraqlı şeir idi. O günlər barədə, oradakı hisslər barədə istərdim danışasınız.

-Mən qarabağlıyam və mənim elim-obam da 30 il işğal altında olub. Bu dözümsüzlüyə dözmək məcburiyyətində qalmışam. Bu ağrıya, bu acıya, bu həsrətə dözmək məcburiyyətində qalmışam və 44 günlük müharibə dövründə mənim hönkür-hönkür ağladığım, təsirləndiyim məqam Ali Baş Komandanın Şuşanın işğaldan  azad edilməsini efirdən səsləndirməsi zamanı olub. Şuşa bax bu hissləri yaradan bir sehirdir. Şuşaya təkcə bir məkan kimi, şəhər kimi yanaşmaq  düzgün deyil. Şuşada qəribə  möcüzəvi bir sehir var. Mən hələ işğaldan azad olunmuş doğulub boya-başa çatdığım öz elimə getməmişəm, gedib çata bilməmişəm. Amma Şuşa üçün burnumun ucu göynəyirdi, Şuşaya getmək üçün çırpınırdım. Və qismət oldu, getdik, gördük. Allah arzusunda olanlara da nəsib etsin, çünki bilirəm ki, bir çoxları Şuşanı görmək üçün alışıb-yanırlar. Şeir məsələsinə gəlincə, yəni Şuşanın mənim üçün əhəmiyyətini  bayaq qeyd etdim və orda şeir deməsəydim də Şuşa üçün istənilən çağırışa uça-uça gedərdim. Şeir demək də qismət oldusa nə gözəl. Bu mənim üçün unudulmaz tarixdir, mən də öz şeirimi - “Evsiz qapı” şeirimi səsləndirdim. Bəli: gözəl hisslər idi, unudulmaz hisslər idi. Şükür bu günümüzə, Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə can sağlığı versin. Şuşanın bizdə olması tarixi qələbədir.

-Xəyal bəy, AYB-nin qurultayı nə vaxta gözlənilir? Şuşada olması barədə Anar müəllim ölkə başçısından razılıq aldı.

- Biz hazırlığa əslində 2019-cu ilin ortalarından başlamışıq və 2020-ci ildə təşkil etmək istəyirdik qurultayı. Sonra məlum səbəblər, pandemiya, ölkədəki qaydalar qurultayın keçirilməsinə əngəl yaratdı. Və bu il də sizin də qeyd etdiyiniz kimi Şuşada Vaqif Poeziya Günlərində hörmətli Anar müəllim cənab Prezidentə bu təklifini bildirdi, Prezident də bu təklifi müsbət qarşıladı. Əslində, oktyabr, noyabr ayı düşünmüşdük, amma, məsələ burasındadır ki, hal-hazırda da pandemiya qadağaları davam edir və bir də orada məkan məsələsi var. Şuşada açıq havada keçirə bilmərik bu tədbiri. Çünki oktyabr, noyabr ayları Şuşada hava şəraiti ona imkan verməz. Ona görə də bu qənaətə gəlindi ki, gələn il yay aylarına, iyun-iyul aylarına hazırlıq getsin. Hazırlıq işlərimiz davam etdirilir, məruzələr hazırlanır. Dəvət edəcəyimiz qonaqlar, ölkələr müəyyənləşdirilir və s. İnşallah, növbəti il iyun, iyul aylarında düşünürəm ki, qurultayımız müqəddəs Şuşa şəhərində təşkil olunacaq.

- Bu günlərdə Serbiyada səfərdə idiniz. Səfər təəssüratlarınız, oradakı ədəbi mühit barədə fikirləriniz.
 
- Bir həftəlik səfər idi. Serbiyadan iki ədəbiyyat festivalına dəvət almışdım. Getdim, iştirak edib qayıtdım. İlk dəfə səfər etdiyim ölkəydi. Ona görə  də mənim üçün əvəzedilməz hisslər yaratmışdı, çünki mən görmədiyim bir ölkəyə hətta 3 gün müddətinə gedib qayıtsam da özümü bir il istirahət etmiş kimi hiss edirəm. Təəssüratlarımla bağlı iki səhifəlik yazı yazdım “Ədəbiyyat qəzeti”ndə. Bu günlərdə çap olundu. Müxtəlif ölkələrdən 40-dan çox şair, qələm dostlarımız dəvət olunmuşdular. Onların bir çoxları ilə yaxşı münasibətlərimiz alındı. İnşallah, əməkdaşlığımız davamlı olacaq. Ayrı-ayrı şəhərlərdə -  beş şəhərdə məktəblərdə, kitabxanalarda açıq havada olmaqla 10-a yaxın tədbir təşkil olunmuşdu. Bu kimi tədbirlərdə iştirak ədəbi əlaqələrin inkişafında mühüm rol oynayır. Çünki orda mənim tanış olduğum bir çox qələm adamları var ki, mən onları bizim tədbirlərə dəvət etməyi düşünürəm. Hətta Türkiyədə oktyabr ayında bir ədəbiyyat festivalı olacaq, mənim təşəbbüsümlə tədbirdə tanış olduğum ispan şairini oraya dəvət ediblər. Ona görə də bax o əlaqələr, qeyd etdiyim kimi, vacib və əhəmiyyətlidir. Mehriban insanları var, yaşıllıqlar arasında gözəl bir ölkədir Serbiya, insanlarının şeirə, poeziyaya olan məhəbbətini gördük. İnşallah növbəti il Serbiyaya başqa dostlarla yenidən səfərimiz olacaq.

-Təşəkkür edirəm söhbət üçün.

- Sağ olun, uğurlar!

Sabah Azərbaycanın çox dəyərli bir ziyalısının doğum günüdür, yubileyidir. Abbas Fəttah oğlu Zamanovun.
Mübaliğəsiz demək olar, elm tariximizdə iz qoyan ən görkəmli alimlərimizdəndir bu şəxs. O, 1911-ci il oktyabr ayının 10-da Naxçıvanın Şərur rayonunun Maxta kəndində anadan olub. Valideyin himayəsindən məhrum halda çox acı bir tale yaşayıb. 1921-1927-ci illərdə Naxçıvan və Bakı şəhərlərində uşaq evlərində yaşa­yıb. Bakı Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra 1929-1937-ci illərdə rəhbər komsomol işçisi kimi çalışıb, sonra “Gənc işçi” və “Ədəbiyyat” qəzetində məsul katib işləyib, Azərnəşrin Bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri olub. Ali təhsil almağı yaddan çıxarmayıb, 1939-cu ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun Dil-ədəbiyyat fakültəsini qiyabi bitirib, institutda müəllim saxlanılıb. 1940-1941-ci illərdə M.F.Axundov adına Opera və Balet Teatrının direktoru olub, İkinci Dünya müharibəsi illərində ordu sıralarında xidmət edib. Tərxis olunduqdan sonra 1948-1960-cı illərdə BDU-nun filologiya fakültəsində baş müəllim, 1960-68- ci illərdə Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi əməkdaşı, 1968-1971-ci illərdə Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin direktoru, 1971-1979-cu illərdə isə ADUnun Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışıb. A.Zamanov C.Məmmədquluzadənin, M.Ə.Sabirin, Ə.Haqverdiyevin, N.Nərimanovun, S.S.Axundovun, S.Hüseynin, H.Nəzərlinin, S.Ə.Şirvaninin, S.M.Qənizadənin və Q.Zakirin əsərlərini rus və Azərbaycan dillərində tərtib və nəşr etdirib. 1967-ci ildə “M.Ə.Sabir və müasirləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edib, birbaşa filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə layiq görülüb. 1971-ci ildə isə professor elmi rütbəsini qazanıb.

1983-cü ildə Abbas Zamanov Azər­baycan EA-nın müxbir üzvü seçilib, 1980-ci ildə Azərbaycanın “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülüb, I dərəcəli “Vətən müharibəsi” ordeni, “Döyüş xidmət­lərinə görə” medalı və bir sıra digər medallarla təltif edilib. 1993-cü il aprelin ayının 1-də Bakı şəhərində vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. 2011-ci il oktyabr ayının 5-də onun100 illik yubileyi təntənə ilə qeyd edilib. Ruhu şad olsun.

Ümumdünya Poçt Günü

Bu gün əlamətdar hadisələrlə zəngin bir gündür. Öncə Ümumdünya Poçt Günündən başlayaq. Bu tarix baş qərargahı Bern şəhərində yerləşən Ümumdünya Poçt İttifaqının (ÜPİ) yaranma tarixi ilə bağlıdır. Ümumdünya Poçt İttifaqının yaradılması barədə müqavilə 1874-cü il oktyabrın 9-da İsveçrənin Bern şəhərində keçirilən beynəlxalq poçt konqresində imzalanıb. 22 ölkənin nümayəndələrinin imzaladığı Bern müqaviləsi ilə beynəlxalq təşkilat kimi təsis olunmuş konqres beynəlxalq poçtun vahid qaydada qəbulunu, daşınmasını və tranzitlə göndərilməsini tənzimləyən Ümumdünya Poçt Konvensiyasını qəbul edib və həmin gün Ümumdünya Poçt İttifaqı təsis olunub. 1880-ci ildən ÜPİ-nin üzvləri arasında məktub korrespondensiyasından əlavə, poçt bağlamalarının, 1891-ci ildən etibarən isə çap nəşrlərinin mübadiləsi müəyyən edilib. 9 oktyabrın Ümumdünya Poçt Günü kimi qeyd olunması ilə bağlı qərar isə 1969-cu ildə Yaponiyanın paytaxtı Tokio şəhərində keçirilən ÜPİ-nin konqresində qəbul edilib. Yarandığı vaxtdan ötən illər ərzində çox böyük tarixi inkişaf yolu keçmiş Ümumdünya Poçt İttifaqı hazırda dünyanın 193 ölkəsini üzv ölkə kimi özündə birləşdirməklə təkcə poçt sahəsində deyil, həm də bütün beynəlxalq aləmdə vacib rolu olan və digər beynəlxalq təşkilatlarla sıx əlaqəli şəkildə fəaliyyət göstərən bir quruma çevrilib.

Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra bir çox beynəlxalq təşkilatlarla yanaşı, 1993- cü ildən ÜPİ üzvlüyünə qəbul olunub və hazırda tamhüquqlu üzv kimi fəaliyyət göstərir. Müstəqil ölkə kimi ÜPİ üzvü olduğu qısa zaman ərzində Azərbaycan poçtu inkişaf yolu keçib, bu sahədə əldə edilən uğurların məntiqli nəticəsidir ki, son bir neçə ildə Azərbaycan poçtu Ümumdünya Poçt İttifaqının qızıl səviyyəli sertifikatına layiq görülüb. Amma gəlin etiraf edək ki, Mirzə Cəlil dövrünün Novruzəli avamlığı olmasa da digər nəsnələr poçtumuza mane olmaqdadır, düzələr deyib gözləyək.

Ümumdünya xospis və polliativ kömək günü

Dilə yatmayan bu kəlmələri əsla eşitməmişəm, ona görə bu gün mənə maraqlı gəldi. Nədir axı xospis və polliativ kömək? Sən demə, bu, sağalmaz xəstəliyə tutulmuş insanlara xüsusi müəssisələrdə ömürlərinin son günlərində göstərilən xidmətdir. Xospis fəlsəfəsi budur – xospis ölüm evi deyil, həyat evidir. Nə qədər təsəlliverivci fəlsəfə olsa da mahiyyətcə xospis elə məhz ölüm evidir. Ora yollanan pasient anlayır ki, ordan meyiti çıxasıdır. Qəribədir, öləcəyini dərk etdiyi anda insan hansı hissləri keçirir? Xatirələrlə baş-başa qalıb aciz və köməksiz halda göz yaşlarımı axıdır, etdiyi səhvlərin iztirablarınımı çəkir, yoxsa qəddar həyatdan, ona pislik edən insanlardan qisas almaq barədə düşünür? Əsl tədqiqat sahəsidir.

Amma mən dəqiq bilirəm ki, keçmişdə cəmiyyətlər daha humanist olublar, insana sağalmaz xəstəliyə düçar olduğunu, öləcəyini əvvəlcədən deməyiblər. O vaxtkı tibbi yanaşma insanı vaxtından əvvəl fikrən ölümə sürükləməyin əleyhinə yönəlmişdi. Zira, indi xərçəngə tutulana həkimlər neşə ay yaşayacağını belə deyirlər, bunu ədalətli sayırlar, “qoy insan yarımçıq işlərini tamamlasın” deyə fikirlərini əsaslandırırlar. İndiki qəddar reallıqda boşuna ümid verməmək əsas yer tutur. Amma nə olursa olsun, məncə, qəfil, gözlənilmədən ölmək daha yaxşıdır. Dünyada ölümə hazırlaşmaq qədər dəhşətli heç nə ola bilməz.

Ayını özünlə aparmalısan

Ciddi adamlar ağız büzəcəklər, amma qayğısız, bütün təminatlarla əhatə olunan avropalılar bu gün “Öz yumşaq ayı oyuncağını iş, yaxud təhsil yerinə apar” deyə bir gün icad ediblər, bu gün hamı bir ayı oyuncağını qoltuğuna vurub idarələrə və müəssisələrə, universitet və məktəblərə aparacaq. Bunca qayğısız olmaqmı olar, ilahi?

Bu gün həm də qeyri-adi hadisələr günüdür. Gərək diqqətli olub ətrafında cərəyan edən belə hadisələri izləyib tapasan. Adi günlərdə bunlara əhəmiyyət vermirsən, indisə verməli olacaqsan. Məsələn, birini mən deyim, aaaaa, toyuğun ikiqat göz qapağı var imiş ki. Yaxud, aaa, suyun üzərinə qəzet sərəndə o, betondan da möhkəm olurmuş ki.

Beynəlxalq qəzet korrespondensiyaları günü

İnternational Newspaper Carrier Day – oktyabrın ilk tam həftəsinin şənbə gününə təsadüf edən bu gün elektron medianın təzyiqinə baxmayaraq duruş gətirməkdə olan qəzetin diqqət mərkəzində dayanmasına xidmət edir. Korrespondensiyalar – poçt rabitəsi vasitəsilə göndərilən məqalələrdir, bir vaxtlar internet olmayanda ezamiyyətə getmiş müxbirlər öz yazılarını poçt vasitəsi ilə - məktub, yaxud teleqram formasında redaksiyalara göndərərdilər. Operativlik olmurdu, amma prosesin özü həyəcanverici idi, sənin yazını səbirsizliklə redaksiyada gözləyirdilər ki, qəzet sıhifələrinə yerləşdirsinlər. Oxucular isə köşklərdə növbə yaradıb təzə qəzetlərin gətirilməsini gözləyirdilər ki, son xəbərlərdən oxuyub agah olsunlar. İndi harda nə baş verirsə həmin dəqiqə sosial media, saytlar aləmə car çəkir. İndi xəbərin hazırlanması, cilalanması prosesi deyilən bir proses arxaikləşib. Bax belə. Zaman öz sözünü deməkdədir. Bununla belə, gəlin qəzetçiləri təbrik edək. Ölkədə onlar çox az sayda qalıblar, “Yeni Müsavat”, “525-ci qəzet”, “Şərq”, “Ədəbiyyat qəzeti”... Hamısı var olsun, səhnədən əsla  çıxmasınlar.

Şindlerin siyahısı

Avropada donor və orqan transplantasiyası günüdür. Allah heç kəsi başqasının qanına və orqanına möhtac qoymasın heç vaxt. Yaponiyada Takayama festivalı başlayır. 15-ci əsrdən üzübəri yaponlar bu festivalı keçirirlər, iri gəlinciklər bəzədilib küçələrə düzülür, bambuk bəzəklər, rəngbərəng parçalar aksessuar təşkil edir, həyatın özünün bir butafora olması illüziyası yaradılır. Rumıniyada Xolokost qurbanlarının anım günü, Moldovada pendir günüdür. Gözünə döndüyüm amerikalılar pitsa gününü qeyd edəcəklər. Əlavə olaraq, onlarda həm də pivə günüdür. Keçən dəfə Milli pivə içmək günü idi, indi pivə. Düzü, fərqini bilmirəm. Yəqin yenə pivəni keçən dəfəki kimi içəcəklər, yeyəsi deyillər ki.

1989-cu ilin 9 oktyabrında SSRİ-nin Mərkəzi Televiziyası milyonlarla sadəlövh insanın hissləri ilə oynayıb efir vasitəsi ilə Kaşpirovskinin telepatik seanslarının nümayişinə başlayıb. 1975-ci ildə akademik Saxarova Nobel mükafatı verilib. (Arvadı erməni olduğu üçün axıra qədər Qarabağ məsələsində haqsız olan ermənilərin tərəfini tutdu bu nahaq adam). 1974-cü ildə alman biznesmeni Oskar Şindler doğulub, o kəs ki, müharibə illərində 1100 yəhudini xilas edib. Məşhur “Şindlerin siyahısı” filmini xatırladınızmı?

1959-cu ildə Boris Nemtsov doğulub - Kremlin divarları önündə siyasi qətlə yetirilmiş həmin o binəva. 1940-cı ildə əfsanəvi Bitlz qrupunun solisti Con Lennon doğulub -  tarixə düşmək məqsədi güdən bir kəmağıl fanatı tərəfindən qətlə yetirilmiş digər bir binəva.

Varisin “1-10 oktyabrın təqvimi” yazısından

Şəkildə: Cəlil Məmmədquluzadənin yaratdığı Novruzəli obrazı 1967-ci ildə lentə alınmış “Poçt qutusu” filmində