Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri təqdim edirik:

15 oktyabr. Sinə xərçəngi ilə ümumdünya mübarizə günü

44 ölkədə rəsmən qeyd edilən bu gündə sözügedən xəstəlik barədə maarifləndirici söhbətlər aparılır, cəmiyyətin diqqəti sinə xərçəngi ilə bağlı erkən diaqnostikaya yönəldilir ki, yalnız bu halda xəstəliklə mübarizə aparmaq mümkün olur. Süd vəzi xərçəngi qadınlar arasında ən geniş yayılmış xərçəng növüdür, yaşı 40-a yaxınlaşan qadınlar risk qrupunu təşkil edirlər. O da var ki, bu gün dünya əhalisinin 90 faizi xərçəng, diabet və ürək xəstəlikləri kimi qeyri-infeksion xəstəliklərdən vəfat edirlər.

Allah bütün xəstələrə şəfa versin.

15 oktyabr. Ümumdünya əlyuma günü

Çox qəribə bir gündür. Əlyumaya nə ayrıca gün? Bu ki gündəlik məişətin ən elementar normasıdır? Amma əmma var, söhbət valideynlərin uşaqlarda əlyuma vərdişini oyatmasından gedir. Bu günü də BMT-nin YUNİSEF adlanan uşaq fondu təsis edib. Ekspertlərin fikrincə, çirkli əllər Asiya və Afrikada yüksək uşaq ölümü faizinin əsas şərtləridir. Çirkli əllərlə orqanizmə vəba, virus pnevmaniyası, hepatit, qrip və ağır respirativ xəstəliklər keçir.

Və əlavəsi. Mütəxəssislər bildirir ki, ümumən, planet əhalisinin özünü idarə edən zümrəsinin cəmi 67 faizi əlini yuyur, əl yumayan 33 faiz ya bunun üçün normal şəraitə malik olmur, ya da əlyumanın məğzini, anlamını bilmir. Bəli, təsəvvür edin ki, belələri də var.

15 oktyabr. Ümumdünya tələbə günü

Əziz tələbələr, bu gün sizin gününüzdür, təbriklərimizi qəbul edin. İlkin olaraq bu bayram Hindistanda, çox uzun adı və soyadı olan ( 9 sözdən birincisi Avul, sonuncusu Maraykayyar) şəxsin – hind alimi və dövlət xadiminin, 2002-2007-ci illərdə ölkə prezidenti olmuş ziyalının doğum gününün şərəfinə qeyd edilirmiş. 2010-cu ildə BMT qərara gəldi ki, qoy bu günü tək Hindistanda deyil, bütün dünyada qeyd etsinlər. Uzunadlı-soyadlı şəxsin dünya təhsilinin inkişafında, demək ki, xidmətləri böyük imiş. Yeri gəlmişkən, təqvimdə Beynəlxalq tələbə günü də var ki, həmin tarix 17 noyabrdır.

Qoy tələbələr bu günü bayram etsinlər, adi günlərdə bir dönər, burger, yaxud hot-doqla dolanırdılarsa bu gün ən azı bu fəst-fud sayını ikiyə qaldırsınlar. Tələbəlik həyatını artıq keçmiş bizlər isə məşhur mahnını zümzümə edək:

Sızlar yada düşəndə ürəyimin telləri \ O mehriban, o əziz tələbəlik illəri.

15 oktyabr. Beynəlxalq kənd qadını günü.

Kəndlərimizdəki qadınlar şəhər qadınlarına nisbətən daha zəhmətkeşdirlər. Niyə? Çünki şəhərdəkilərin yalnız ev qayğıları olduğu halda onların əlavə çöl qayğıları da var. Mal-qaraya, toyuq-cücəyə qulluq, bağ-bostan işləri onların bütün saatlarını əllərindən alır. Üstəlik ev işləri, uşaq tərbiyəsi... Odur ki, bu zəhmətkeş insanları təbrik etmək borcumuzdur. Kənd qadını şəhər qadınına xas ütülü-sığallı həyatdan məhrumdur. Gözəllik salonları, kosmetoloqlar, masajlar, epilyasiyalı, boteksli prosedurlar onlara yaddır, inək sağ, toyuğa dən ver, təzək təmizlə - bu da onların məşğuliyyətləridir. Amma aqillər deyir ki, şəhər həyatının, sivilizasiyanın ahəngindən uzaq qalan bu insanlar həm də saf, qeyri-riyakar qalırlar, təsəvvür edirsinizmi?

15 oktyabr. Pələng günü

Heyvanlar arasında gücün simvolu. Pələng zəhmli və qorxunc olmaqla yanaşı, onda həm də bir ağayanalıq hiss olunur, deyilmi?

Bütün dünyada təbiətdə təxminən 4000-ə qədər pələng yaşayır. Uzaq Şərqdə dünyanın ən böyük pələngləri yaşayırlar, yetkin erkəklərin çəkisi 390 kiloqrama çatır. 100 il əvvələ qədər Hindistanda, Çində, Türkiyədə, demək olar ki, bütün Asiya qitəsində yaşayan pələnglərə (onlara hədər yerə Asiya pələngi deyilmir)  hazırda keçmiş ərazilərinin 93%-də ümumiyyətlə rast gəlinmir. Böyük pişiklər arasında yalnız pələng yaxşı üzgüçü sayılır. Pələnglər tez-tez su hövzələrində, göllərdə və çaylarda yuyunurlar. Adətən maral, çöldonuzu kimi iri heyvanlarla qidalanan bu canlılar bəzən daha kiçik heyvanları da ovlayırlar.

Pələnglərin ən qorxulu düşməni insandır. Pələnglər 8 növə bölünür ki, onlardan 3 növü artıq nəsli kəsilmiş hesab olunur. Baxın, onların sümükləri və əksər əzaları ənənəvi Çin təbabətində istifadə olunur, pələng orqanları ağrıkəsicidən afrodizyaklara qədər dəyişən tibb sahəsi üçün istifadə edilir. Qaçaq şəklində ovlanma və vəhşi təbiət mühitinin yox olması pələnglərin saylarını kəskin surətdə azaltmaqdadır. XX əsrin əvvəlində dünyada 10000-dən çox pələng varkən, 2016-cı ildə bu rəqəm 3890 olmuşdur. Pələng günü elan edildikdən və onların müdafiəsi zəruri tədbirlər sırasına keçəndən sonra son illər az da olsa pələng sayında artım qeydə alınmaqdadır.

Amma pələnglər barədə oxuyanda indiyə qədər əsla eşitmədiyim, ağlıma belə sığışdırmadığım bir gerçəklikdən də agah oldum. Pələng nə qədər gözəl, qüvvətli və cəld olsa da, sən demə, bir o qədər ehtiyatlı və qorxaq imiş. Öz şikarının üstünə 6–7 metr məsafədən və 3 metr  hündürlükdən də atıla bilən pələng güclü pəncəsi ilə böyük maralı və sığını da öldürə bilir. Amma ov müqavimət göstərəndə pələng çəkinərək əksər halda onu buraxıb çıxıb gedir. Hətta belə.

15 oktyabr. Dahi Nitşenin doğulduğu gün

Lap körpə ikən ölən və doğulmamış ölən körpələrin xatirə günü. Ağrılı mövzudur. Üzərində çox da dayanmayaq. Ada-Lavleys günü. Bu bir qadındır, Britaniya riyaziyyatçısıdır, ilk proqramçılardan biridir. 1815-ci ildə dünyaya gəlib. Adına belə bir günün təsis edilməsi onun hesablama maşınları və proqramlaşdırma sahələrində gördüyü titanik əməyə görədir. Çilidə baba-nənə günüdür, Braziliyada müəllim, Tunisdə evakuasiya, Şri-Lankada yaşıllaşdırma, Kambocada Kral-ata, Burkina-Fasoda 1987-ci il çevrilişinin ildönümü.  O ki qaldı Amerikaya, bu gün amerikalıları mətbəxə, ordan da süfrə arxasına Milli göbələk günü aparacaq. Qonşudan qalma dala deməyiblərmi? Kanadalılar da bu gün Milli şaurma gününü qeyd edəcəklər. Gürcülərin də bu gün əhəmiyyətli bir bayramı var. Rtveli günü. Bu, qədim üzümyığma bayramıdır ki, 8 min illik bir ənənəni bayram etməyə hesablanıb.

Və bir də, bu gün Fridrix Nitşenin – dahi alman filosofunun doğulduğu gündür. 1900-cü ildə dünyaya gözünü açan bu şəxs “Həqiqətin ən qatı düşmənləri yalanlar yox, inamlardır” söyləmişdir.

“İnamsızlıq, dünya üzərində heç vaxt olmamış, görünməmiş bir inamsızlıq, hər şeyə və hər kəsə qarşı şübhə! Həqiqətə çatmağın yeganə yolu budur. Gərək sağ göz sol gözə etibar eləməsin və bir müddət işıq qatı qaranlığa qərq olsun. Bu sizin getməli olduğunuz yeganə yoldur... Siz həmin yolun üstündə xırdaca, bərkimiş buğda dənləri görəcəksiniz. - bunlar həqiqətlərdir: on illər boyu acından ölməmək üçün ovuc-ovuc yalanla qidalanmalı olacaqsınız və bunların heç birinin yalan olduğunu bilməyəcəksiniz.” Bunlar da Nitşenin sözləridir. Əlbəttə, sosializm quruluşunda bizlərə bu kəlam yanlış və mənasız görünürdü, amma kapitalizm quruluşunu gördükdə anladıq ki, dahi alman sərraf dəqiqliyi ilə düzüb sözlərini.

Varisin “11-20 oktyabrın təqvimi” yazısından

Xalq artisti Murad Hüseynov Avrasiya Millətlər Assambleyasının xüsusi mükafatına layiq görülüb. Bu
barədə təşkilatın rəsmi saytında məlumat verilib. Avrasiya Xalqları Assambleyası Beynəlxalq Qeyri-Hökumət Təşkilatları İttifaqı ilk dəfə olaraq “Biz təşəkkür edirik!” Beynəlxalq aksiyasının laureatlarını elan edib. Beynəlxalq sülh günü münasibətilə təşkil edilən təntənəli ziyafətdə ilk laureatlara diplom və döş nişanları təqdim olunub. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən ictimai təsdiqlə müəyyən edilən laureatların sırasında Azərbaycanın Xalq artisti, Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin direktoru Murad Hüseynovun da adı yer alır.
Xalq artisti bu mükafata milli musiqi ənənələrinin qorunması və populyarlaşması və Avrasiyada sülh təşəbbüslərinin dəstəklənməsinə verdiyi töhfəyə görə layiq görülüb. Təşkilatın bu mükafatına həmçinin Rafael Ximens Kastaneda (İspaniya Kadis Universitetinin professoru), tanınmış yazıçı, dramaturq və bəstəkar Jon Farndon kimi məşhurlar layiq görülüblər.
Qeyd edək ki, Xalq artisti bundan əvvəl də bir neçə dövlətlərin medal və təltiflərinə, o cümlədən Fransa Senatının medalına, "İncəsənət və Ədəbiyyat" ordeninə (Fransa) və "Ləyaqət" ordeninin cəngavərlik xaçınına (Macarıstan) layiq görülüb.

Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə dahi şair və mütəfkkir Nizami Gəncəvinin 880 illiyi çərçivəsində onun əsərlərinə həsr olunmuş miniatürlər əsasında 3D audiovizual proyeksiya formatında “İşıq festivalı. Nizami Gəncəvi” audiovizual festivalının açılışı olub.
AzərTAC xəbər verir ki, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin qarşısında reallaşan tədbirdə Mədəniyyət Nazirliyinin rəhbərliyi, bir sıra diplomatik korpusun nümayəndələri, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, ictimaiyət nümayəndələri iştirak ediblər.
Festivalın açılşından öncə juranalistlərə açıqlama verən mədəniyyət naziri Anar Kərimov bu il “Nizami Gəncəvi İli” çərçivəsində ölkəmizdə reallaşan silsilə tədbirlərdən söz açıb. Bu festivalın da həmin tədbirlər silsiləsinə daxil olduğuna diqqət çəkən nazir bildirib ki, dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin insanların mənəvi-əxlaqi kamilləşməsinə misilsiz xidmət göstərən ölməz əsərləri bu gün də aktuallığını qoruyur. Qeyd edilib ki, bu festivalla həmin əsərlərin yer alıdğı “Xəmsə”dən müxtəlif süjetlərin xüsusi formatda canlandırılması ilə qonaqlar Bakı şəhərində möhtəşəm bir mənzərəyə şahidlik edəcək.
Festivalın əhəmiyyətinə toxunan nazir deyib ki, məqsəd xarici ölkələrin məşhur kitabxana, muzey və arxivlərində, o cümlədən Rusiya Milli Kitabxanası, Topqapı Saray Muzeyi Kitabxanası, Kembric Universiteti Fitzuilyam Muzeyi, Harvard İncəsənət Muzeyində qorunub saxlanılan “Xəmsə” motivli miniatürlər vasitəsilə öz zənginliyi, fəlsəfi məna dərinliyi ilə dünya ədəbiyyatında əhəmiyyətli yerə malik, ümumbəşəri mahiyyət daşıyan, ecazkar poetik qüvvəyə malik Nizami yaradıcılığını vizual təsvirlərdə əks etdirərək dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmaqdır.
“Azərbaycan ictimaiyyətini üç gün ərzində saat 20:00-da bu audiovizual görüntüyə baxmağa dəvət edirik. Noyab ayının axırı Nizami Gəncəviyə həsr ediləcək həftə keçirməyi planlaşdırırıq. Bu həftə ərzində ölkəmizdə görkəmli şairə ithaf edilən tamaşalar, konsertlər və təqdimatlar da keçiriləcək”, - deyə nazir əlavə edib.
Sonra qonaqlar xronometrajı altı dəqiqə olan Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin fasadında “Xəmsə”nin motivləri üzrə çəkilmiş audiovizual görüntüyə baxıblar.
Qeyd edək ki, 3D audiovizual proyeksiya formatında reallaşan festival oktyabrın 17-dək davam edəcək.

Türkiyənin “Blue TV" televiziyası ilə yayımlanacaq “Saklı” teleserialı hələ nümayişə başlamamış hər şeyi korlayıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı SD xəbər ajansına istinadən bildirir ki, serialın ekrana çıxan 3 dəqiqəlik treylerində baş rolu canlandıran məşhur aktrisa Hazar Ergüclünün iştirakı ilə seks səhnəsi təsvir edilib ki, bu da ictimaiyyətin, xüsusən radikal islamçıların hiddətinə səbəb olub. Onlar teleserialın qətiyyən yayımlanmamasını tələb edirlər.

Hazırda bütün dünyanın diqqət mərkəzində olan, ən çox baxış reytinqlərini qıran bir dizi serialı var,
Cənubi Koreya istehsalı olan "Squid Game" serialı. Bu serial dünyanı “məhv etməyə” davam edir. Təəssüf ki, insanlar ordan vəhşilik, qana susamaq ərz edirlər.
Qanlı səhnələri ilə nəfəs kəsən serialın kino-dizi versiyası deyil, gerçək versiyası ötən gün Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində oynanıldı. Necə?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı XXL-ə istinadən bildirir ki, dizi qəhrəmanlarının göstərdiklərini real insanlar, qan tökmədən Dubayda publikaya göstərdilər.
KKK-nın (Koreya Mədəniyyət Qurumu) rəsmi saytında verilən məlumata görə, bu tədbirdə iştirakçılar "qırmızı işıq", "yaşıl işıq", "dalğa", "konfet", "kağız flip", "toplar" və "Ddakji" kimi dizi oyunlarını oynadılar. Yarış zamanı oyunçular çəhrayı kostyum, müsabiqəçilər isə mavi - ağ geyinmişdilər.
Dubay böyük pullar əldə etməkçün turistlərə ən müxtəlif möcüzələr göstərməkdə birinciliyini qorumaqdadır.

Divar rəssmlərini çəkən küçə rəssamları estetik gözəlliklərin əsl yaradıcıları hesab edilirlər. Bosniya və Herseqovinanın cənubundakı Mostar şəhəri bu cür divar rəsmləri ilə çox zəngindir. Buradakı divar rəsmləri dünyanın ən yaxşıları sırasında yer alıb, Mostar şəhərinin küçələrini bəzəyən gördüyünüz bu maraqlı divar rəsmi "Street Art Cities" adlı platforma tərəfindən dünyanın ən yaxşı 25 küçə rəsmi siyahısında qərarlaşıb.
Qeyd edək ki, sıravi həvəskarlarla yanaşı, dünyaca məşhur rəssamlar öz əsərlərini Mostardakı divarlara çəkiblər və həmin rəsmlər şəhərin simvoluna çevrilib. Şəhərin küçələrində Serbiya, Xorvatiya, Makedoniya, Kosovo, Bosniya kimi qonşu Balkan dövlətləri ilə yanaşı, ABŞ, Argentina, İspaniya və İtaliyadan olan rəssamların əsərləri də yer alıb. Bir sözlə, təkrarsız gözəllikdir.

ABŞ-ın “Paramount Pictures” şirkəti çoxdan gözlənilən “Qışqırıq” filminin 5-ci hissəsinin treylerini yayımlayıb.
TASS agentliyi xəbər verir ki, filmin rejissorları Tayler Cillett və Met Bettinellidi.
Ekran əsəri əvvəlki 4 hissədən tanıdığımız manyakın yeni macəralarından bəhs edir. Filmdə Niv Kempbell, Kortni Koks, Devid Arkett, Kayl Qallner, Melissa Barrera, Meyson Qudinq və başqaları çəkilib.

Dünyada elə memarlıq inciləri var ki, qızıl fondu təşkil edirlər. İllər keçir, amma bu möhtəşəmliyi yeni tikililər, ultramüasir, modern dizaynlar kölgədə qoya bilmir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Boredranda.com saytına istinadən dünyanın ən çox təqdir edilən arxitektura incilərini təqdim edir.
Növbəti foto Yaponiyaya aiddir. Möcüzəli Matsumoto qəsri.

Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən tabeliyindəki kitabxanaların kitab fondlarını yeni nəşrlərlə zənginləşdirmək və komplektləşdirmək məqsədilə elan olunmuş “Nəşrlərin satınalınması müsabiqəsi”nin nəticələri müəyyənləşib.
Nazirlik bildiririk ki, “Nəşrlərin satınalınması müsabiqəsi”nin təşkilində şəffaflığı, səmərəliliyi və obyektivliyi təmin etmək məqsədilə müsabiqəni nazirlik tərəfindən yaradılan “Nəşr Planının Tərtibi və Nəşriyyat Məhsullarının Satınalınması üzrə Komissiya” həyata keçirib.
Müəlliflər və müəlliflik hüququ sahibləri tərəfindən müsabiqəyə təqdim olunan kitablar Komissiya tərəfindən bir ay müddətində qiymətləndirilib, eyni zamanda nəşrlərin dəyərləndirilməsi zamanı kitabxanaların təqdim etdiyi oxucuların sorğu kitabçasına əsasən hazırlanmış statistik məlumatlar da nəzərə alınıb.
Komissiya tərəfindən müsabiqəyə təqdim olunan nəşrlər arasından 235 adda kitabdan 14.679 nüsxəsinin satınalınması qərara alınıb, seçilən nəşrlər kitabxana fondlarının komplektləşdirilməsi baxımından məqsədəuyğun hesab edilib.
Kitabxana fondlarının oxucuların tələbatına uyğun komplektləşdirilməsi məqsədilə komissiyanın seçiminə əsasən “Altun kitab” nəşrlər evindən dəyəri 7.038,50 (yeddi min otuz səkkiz manat əlli qəpik) manat olan 44 adda 2855 nüsxə kitabın, “Parlaq İmzalar” nəşriyyatından dəyəri 11.360,00 (on bir min üç yüz altmış) manat olan 29 adda 1495 nüsxə kitabın, “Qanun” nəşriyyatından dəyəri 10.335,70 (on min üç yüz otuz beş manat yetmiş qəpik) manat olan 19 adda 1345 nüsxə kitabın, “TEAS Press” nəşriyyat evindən dəyəri 13.815,35 (on üç min səkkiz yüz on beş manat otuz beş qəpik) manat olan 35 adda 2125 nüsxə kitabın, “Xan” nəşriyyatından dəyəri 6745 (altı min yeddi yüz qırx beş) manat olan 22 adda 1000 nüsxə kitabın alınması həyata keçiriləcək.