Həyəcan pozuntusu insanda hər hansı bir qorxu və qayğı anında meydana çıxan güclü daxili sıxıntı halı olaraq ifadə edilir. Təşviş pozuntusu olan şəxslər mütəmadi olaraq, özlərini təhlükə altında hiss edirlər və hər hansı bir yerdən təhlükə gələcəyini fikirləşib həddən artıq qorxu hiss edirlər. Bunlardan pis xəstəliyə tutulma qorxusu, ölüm qorxusu, yaxınların başına bir iş gəlmə qorxusu, öz üzərində kontrolu itirərək səhv bir iş etmə, gülünc vəziyyətə düşmə qorxusu, özünə və uşağına zərər vermə qorxuları daha çox rast gəlinənlərdəndir.

 

Həyəcan və təşvişin əsas əlamətləri bunlardır:

Səbəbsiz yerə qorxu və panik  hiss etmək

Daimi yuxusuzluq və əsəbilik

Ürək döyüntüləri

Ağız quruması

Əllərin içinin tərləməsi

Daimi pis bir şey olacağını fikirləşmə və s

 

Bunların yaranmasının bir çox səbəbləri vardır: keçmişdə baş vermiş hər hansı hadisəylə əlaqədar olan qorxu, narahatlıq kimi emosional reaksiyaları gələcəkdə həyəcan pozuntusuna  səbəb ola bilər. Həyəcan pozuntusu olan şəxslər duyğusal narahatlıqlar və izah edə bilmədiyi bəzi səbəblərə görə qorxu və qayğı yaşayırlar, şüuraltı mərkəzdə olan hadisələri normal həyatda xatırlaya bilmirlər və ona görə qorxu və narahatlıq keçirdiklərini bəzən ifadə edə bilmirlər.

Uşaqlarda həyəcan yaradan səbəblərin qaynağı bəzən təxmin olunur, bəzən də heç gözlənilməz bir şey ola bilər.

Valideynlər uşaqlarında həyəcanın səbəblərinivə nə edə biləcəklərini bildikləri təqdirdə uşaqlarına çox yaxşı dəstək ola bilirlər.

Uşaqlarda həyəcan, təşviş pozuntusunun bir çox səbəbləri vardır:

 

Valideynlər arasındakı mübahisə ilə bağlı həyəcanlar

İtkilərə görə yaşadıqları həyəcanlar

Tərk edilmə qorxusuyla bağlı həyəcanlar

Fiziki fəaliyyətlərə müdaxilə edilməsilə bağlı həyəcanlar

Müstəqilliyə müdaxilə olunmasilə bağlı həyəcanlar

Günahkarlıq hissinə bağlı həyəcanlar

Valideynlər övladlarına qarşı çox diqqətli olmalıdırlar. Onlarda hər hansı  səbəbdən olursa olsun həyəcan, təşviş hiss edirlərsə , onu aradan qaldırmağa çalışmalıdırlar. Övladlarını dinləməyi, anlamağı, dost olmağı bacarmalıdırlar. Lazım gəlsə, psixoloqa müraciət etməlidirlər.

 

 

Ülviyyə Əfəndiyeva

Psixopedaqoq, loqoped

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan üzrə nümayəndəsi Əli Çağla Təbriz şəhərindən növbəti şairin təqqdimatını yollayıb. Bu dəfə sizləri “Güney Azərbaycan ədəbiyyatı” rubrikasında şairə Səhər Xiyavi ilə görüşdürəcəyik. 

 

Sonralar ədəbi çevrədə Səhər Xiyavi adı ilə tanınan Nəcibə Rüstəmoğlu Xiyavi 1967-ci ildə Xiyav (və ya Meşgin) şəhərində dünyaya göz açıbdır. İndi isə orta məktəb müəllimidir. 1996-ci ildən ədəbiyyat sahəsində çalışmağa başlayıbdır.

Səhərin iki kitabı Güney Azərbaycanda çap olunubdur. Bunlar “Qadın danışır" və "Ağrılarım özgə deyil" adındadırlar.

Səhər xanım Azərbaycanın tanınmış yazarı Afaq Məsudun "Fatma" adlı kitabını Azərbaycan ərəb əlifbasına köçürəni olubdur. Bu kitablar hazırda Təbrizdə  satışdadırlar.

 

 

SÜRGÜN GÜNƏŞ

 

Yadındadırmı sevgilim?

Demişdim: "Bir dərin mağara var içimdə,

Heç nə ilə dolmur."

Milyonlar yaşı olan

Sönükmüş ulduzların

Mağarasından qoca və dərin!

Bu duyğu hələ də mənimlə var.

İti dişli mişar kimi

Gecə-gündüz dartır ruhumu.

Bütünsüz pazzeləm,

Yarımçıq roman!

Nə ilkim bəllidir, nə sonum.

Başımı itirmişəm dəhşətli dumanlarda

Gecə yarıları lapbadan düşünəndə

Dərin tənhalığımı,

Qışa dönürəm yay günü.

İnsanın tənhalıq duyğusu

Ətrafında olan adamlara deyil.

Cəmiyyətdə tənhalıq,

Yalqızlığın ən pis üzüdür.

Düşünmüşəm,

İnsan sonsuz bir yalqızlıqdır

Ucu-bucağı bilinməz.

Nə sevgi, nə həvəs

Doldura bilməz boşluğunu

Yalnız keçəri uydurmadır bunlar.

Naçar nərdivan qoyub,

Pillə-pillə içimdəki

Qırx qat dolanbaca enirəm.

İnanmazsan;

İllər boyu

Qapı-qapı axtardığım sürgün günəşi

Ürəyimin tən ortasında tapıram!

İsinirəm, tamamlaşıram.

Özümə sarılıb,

Özümü qucaqlayıram

Sən haqlı idin;

İnsanın dərin yalqızlığını

Özündən başqa kimsə doldura bilməz!

Sən də yalqızlığıma ortaq ol!

 

 

NİYƏ ÇIXDIQ YOLA BİZ?!

 

Gedirdik qasırğalı havada,

dağ-dərəli, uçurumlu yollarda.

Töküllürdü başımıza xəzəllər,

Beynimizdə püskürən volkan

Ürəyimizdə dəlisov dəniz.

Gedirdik tuzanaqda,

başı havalı, sərsəm.

Çör-çöp gözlərimizdə,

Ayaqlarımız qabar-qabar.

Açarkən gözlərimizi

Çıxılmaz küçələr idi.

Açarsız qapılar

Hər yer divar-divar...

Biz idik peşman ayaqlar

Hüzünlü baxırdıq arxamıza.

Gəldiyimiz qanlı-qadalı yollara!

Axıtdığımız qan tərə!

Qaranlığa axışan sonuclara!

Gecənin dərisi daha qatılaşmışdı

Zavallı əllərimiz qısır,

Kal arzularımızın boyu əl çatmaz.

İndi qurtarmaz gecələrdə

Sivrilmiş hulqumlarla

GÜNƏŞ bağırırıq,

SƏHƏR çığırırıq.

Görəsən günəş bir də

Qonaq gələcəkmi,

Nəmiş dustağımıza?!

 

 

ISLAQ ANILARIM

 

Islaq anılarımı

Sərmişəm cansız qış günəşinin şəritinə.

Anılarım küf gedir şəritdə,

Könülsüzcə

Divar üstündə bir pişik,

Hüzünlü başını tovlayır mənə.

Nənəlikdən tənbih görmüş uşaq kimiyəm,

Qurumur göz yaşlarım,

Tökülmür köksümü ağırladan daşlarım

Aslaq qalmışam anılarımdan,

Islaq qalmışam fəsillərin yol ayrıcında

Boşluqdan doludur yaşam.

Saxtadır...

Saxtadır...

Bu günəş,

İsindirmir məni

Gözlərinin qovuran günəşi olmasa.

 

 

DARIXMA, XANIM

 

Qadın oturmuşdu ayna önündə,

Özündən getmişdi, özündə dalğın.

Keçmiş xatirələr keçir önündən

Mat qalıb özünə, üzündə dalğın.

 

Əl çəkib üzünün cizgilərinə,

Ah çəkib içindən şivən qopardı.

Xəyalı bir ləhzə, bir an içində,

Gəlinlik, gənclik çağa apardı.

 

Kremlə gizlətdi cizgilərini,

Dodağa nar rəngi matiki yaxdı.

Gözünün altına çəkib midadı,

Birazca sevincək üzünə baxdı.

 

Nə vaxtdan süzürdü qadını əri,

Xanımın düşünüb gəldi arxaya.

Dedi: "Boş ver, xanım, bu şey-şüyləri,

Bunlarsız bənzirsən canımçün, aya.

 

Yaşayış yolunun çal-çuxurunda,

Ağaran saçının olum qurbanı.

Üzündə cizginin qadasın alım,

Səni bəyənmişəm hər halda yəni.

 

Üzülmə, darıxma, ömür ilində,

Hər anın, hər fəslin gözəlliyi var.

Xınalı payız da gözəldir, gülüm,

Payızın başqa bir özəlliyi var.

 

Darıxma, darıxma, ana köksünü,

Hazırla körpəcik nəvəli çağa.

Gülümsə, gülümsə bütün ömrünü,

Bircə gülüşünə verim sadağa.

 

Anamsan, bacımsan, həm də yoldaşım,

Bütüncə həyatım üzünə qurban.

Gözündən başlandı ömür təqvimim,

Ağlama, yaşarma, gözünə qurban."

Sarıldı boynuna, aldı qadını,

Kişi qollarının çərçivəsinə.

Qadının qəlbinə dinclik gəldi,

Başını dayadı sol sinəsinə...

 

Tapbatap vururdu ikicə ürək,

Dodaqlar qovuşmaq üçün yanırdı.

Nağılın sonunda çəkildi pərdə,

Ulduz yaşmaq çəkib ay utanırdı.

 

 

YALQIZLIQ KAFESİ

 

Ax... Nə təmtəraqlı dünyam var mənim,

Dinc bir kafedəyəm qaynayır çayım.

Yalqızlıq dünyamın padişahıyam,

Bəsimdir dünyadan bu şirin payım.

 

Min əlli ələyir qar dışarıda,

Pəncərəm yaş tökür, ağlayır sıcaq.

Közərir odunlar şominə içrə,

Nə gözəl, nə şirin yanır bu ocaq?

 

Çay töküb gətirrəm nabatlı bir çay,

Oturram masanın çarpayısında.

Həsrətim ürəkdə, yalnız masanın,

Kaş ki oturaydın sən o tayında.

 

Deyəydik, güləydik, qar-soyuq nədir?

Əllərin əlimi sığallasaydı.

Sənsizlik zəhərdir, zəhərdir yaşam,

Gözlərin gözümlə bir ağlasaydı.

 

Gedibsən, yalqızlıq kafesindəyəm,

Tənhalıq dünyamın padişahıyam.

Sanki qar-yağışlar içimdə yağır,

Bütün hicranların nisgil ahıyam.

 

Yox, mənə şirinlik day gərək deyil,

Nabatsız çayımı sənsiz içirəm.

Gül əkdik doyunca sevgi bağında,

Nədəndir bu gün mən, tikan biçirəm?!

 

Gedibsən, heç kimlə dolmayır yerin,

Dövrəmi adamlar alsa da belə.

Sən yoxsan dünyada, qəribəm gülüm,

Milyonlar adamlar olsa da belə.

 

Diskinib ansızın gəlib özümə,

Görürəm nə çay var, nə kafe, masa!

Yadımdan çıxıbdır, sobam da yanmır,

Yoxluğun qəmində batmışam yasa...

Bu gün - mayın 30-da böyük Azərbaycan şairi, bədii və ictimai fikir tariximizdə yeni ədəbi məktəbin banisi, görkəmli maarifpərvər Mirzə Ələkbər Sabirin anadan olmasının 160-cı ildönümü tamam olur.

 

Azərbaycan ədəbiyyatında çoxəsrlik ənənəsi olan satirik şeirin ən görkəmli nümayəndəsi Mirzə Ələkbər Sabirdir. Milli ədəbiyyatda tənqidi realizmin əsas yaradıcılarından biri kimi geniş şöhrət qazanmış Mirzə Ələkbər Sabir bədii fikirdə humanizmin və demokratik ideyaların, milli oyanış və dirçəlişin ən fədakar carçılarındandır. O, mollanəsrəddinçi satirik şeir məktəbinin yaradıcısı, türk-müsəlman dünyasında satirik şeirin qüdrətli təmsilçisi kimi tanınır. 

Mirzə Ələkbər Sabir (Ələkbər Zeynalabdin oğlu Tahirzadə) 1862-ci il mayın 30-da Azərbaycanın əsas mədəniyyət mərkəzlərindən olan Şamaxıda anadan olub. Ələkbər kiçik yaşlarında ikən mollaxana məktəbində ərəb, fars dillərini öyrənib, Şərq ədəbiyyatı nümunələri ilə tanış olmaq imkanı qazanıb. Lakin o dövrün mollaxana məktəblərinin sərt rejimi, tədris üsulları gənc Ələkbəri razı salmamışdı. Təxminən 10-11 yaşlarında Ələkbər Tahirzadənin yazdığı “Tutdum orucu irəmazanda” şeiri onun kiçik yaşlarından cəmiyyətdəki prosesləri dərk etməyə çalışdığını, yeniləşməyə can atdığını göstərir.

Ələkbər Tahirzadə 1874-1883-cü illərdə görkəmli şair Seyid Əzim Şirvaninin (1835-1888) dərs dediyi Şamaxı quberniya məclisi məktəbində dünyəvi elmləri həvəslə öyrənib, klassik ədəbiyyatı mütaliə etməyə ciddi maraq göstərib. 

Şərq ölkələrinə 1884-1886-cı illərdə etdiyi səyahətlər M.Ə.Sabirin bilik və məlumatlarını, dünyagörüşünü inkişaf etdirmişdir. İranın Səbzivar, Nişapur, Xorasan, Həmədan vilayətlərində, qədim Buxara və Səmərqənddə, məşhur dini ziyarətgahlardan Kərbəlada səfər zamanı müşahidə etdiyi təzadlı hadisələr, rastlaşdığı zavallı insanlar, görüşdüyü mütərəqqi ziyalılar, oxuyub öyrəndiyi əsərlər onun üçün böyük həyat və sənət məktəbi rolunu oynayıb.

M.Ə.Sabir 1887-ci ildə Şamaxıda yaxın qohumlarından olan Billurnisə adlı bir qızla ailə həyatı qurub. Bu nikahdan onun səkkiz qızı və bir oğlu dünyaya gəlib. Çoxuşaqlı bir ailənin başçısı kimi o, çətin, məşəqqətli ömür yaşayıb, hətta sabun bişirib satmağa məcbur olub. Şamaxıda 1902-ci ildə baş vermiş dəhşətli zəlzələnin M.Ə.Sabirin də ailəsini evsiz-eşiksiz qoyması onun ağır keçən həyatını daha da çətinləşdirib. Lakin heç bir məhrumiyyət Sabirin qürurunu sındıra bilməyib. Məslək və sənət dostu Abdulla Şaiqlə (1881-1959) Şamaxıda ilk görüşü zamanı dediyi “Bir çox adamın batini kirini təmizləmək əlimizdən gəlmir. Zahiri kirini təmizləmək üçün sabun bişirmək peşəsini qəbul etmişəm” sözləri onun həyat və sənət qayəsini dolğun ifadə edir.

Tehranda ali həkimlik təhsilini 1901-ci ildə başa vurub Şamaxıya qayıdan Abbas Səhhətlə (1874-1918) səmimi dostluq münasibətləri onun şeirə-sənətə marağını qüvvətləndirib.

Bakı quberniya ruhani idarəsində müəllimlik sənətinə yiyələnmək üçün 11 aprel 1908-ci il tarixdə imtahan vermiş M.Ə.Sabir Qafqaz Şeyxülislamı tərəfindən imzalanmış ana dili və şəriət müəllimi diplomu alıb. Bundan az sonra onun Şamaxıda açdığı “Ümid” adlı ibtidai məktəbdə təxminən 60-a qədər şagird ana dili və şəriət dərsləri ilə yanaşı hesab, coğrafiya, təbiət, nəğmə kimi dünyəvi fənləri də öyrənmək imkanı qazanıb. Məktəbdə həmçinin yeni tədris üsullarından istifadə olunur, maraqlı ekskursiyalar təşkil edilirdi. Bununla belə, qaragüruhçu qüvvələr bu yeni məktəbi və yenilikçi müəllimi boykot etməyə çalışmış, məktəbin normal fəaliyyətinə maneçilik törətmişlər.

XX əsrin əvvəllərindən Sabirin şeirləri mətbuat səhifələrində görünməyə başlayır. 1906-cı ildə “Molla Nəsrəddin” jurnalını öz arzularına müvafiq uyğun bir dərgi kimi qarşılayıb onun ən fəal müəlliflərindən biri olur. Həmin vaxtdan Cəlil Məmmədquluzadə ilə Sabir arasında qırılmaz dostluq münasibətləri yarandı. Hər iki sənətkar zalım bəyləri, yaltaq ruhaniləri, satqın ziyalıları satira atəşinə tutur. Onlara hədə-qorxu gəlirlər. Bu səbəbdən şair imzasını tez-tez dəyişməli olur. “Molla Nəsrəddin” jurnalında şair 36 gizli imza ilə çıxış etmişdi.

Sabirin seçilmiş əsərlərinin “Hophopnamə” adlandırılması “Hophop” imzası ilə əlaqədardır. Onun “Fəhlə”, “Əkinçi”, “Oxutmuram, əl çəkin” şeirləri vaxtilə çox məşhur idi.

Sabir çox sevdiyi uşaqları da yaddan çıxarmamış, onlar üçün “Gəl, gəl a yaz günləri”, “Uşaq və buz”, “Yalançı çoban” və digər şeirlər yazmışdı.

1910-cu ilin əvvəllərində Bakıya gələn Sabir, “Zənbur” jurnalında, “Günəş” və “Həqiqət” qəzetlərində işləyir. Elə həmin ilin axırında xəstəliyi səbəbindən geriyə, Şamaxıya qayıdır.

Böyük şair 1911-ci il iyulun 12-də vəfat edir. Məzarı Şamaxıda “Yeddi günbəz” qəbiristanındadır.

Sabirin vəfatından bir il sonra, 1912-ci ildə onun şeirləri “Hophopnamə” adı ilə çap olundu. Oxucular kitabı hərarətlə qarşıladılar. İki il sonra xalqın ianəsi ilə “Hophopnamə”nin ikinci, daha mükəmməl nəşri buraxıldı.

1) Dəlləyin keçəl dostu olmur.

2) Cütlüyün xoşbəxt olması üçün tərəflərdən birinin sadəlövh olması şərtdir.

3) Özünə inamı olmayan kişi sapı olmayan balta kimidir.

4) Həyat dükan kimidir, çox vaxt istədiyini yox, olanı almalı olursan.

5) Yalançıları bir yerə yığmaq istəyirsənsə, 

“ Düz Danışanlar Cəmiyyəti” yarat.

6) Stadion insanların futbolu bəhanə edib rahat qışqıra bildikləri yerdir.

7) Axmağa şans verən nəticəyə görə özü cavabdehdir.

8) Dəbdəbə dəb olan yerdə ədəb dəbdə olmaz.

9) Ədalət axtarırsansa, planeti səhv salmısan.

10) İtlər etibarsızlıqdan danışanda insanları misal gətirirlər.

Yay mövsümünə sayılı günlər qalır. Birigün təqvimdə iyun ayıdır, iyunun ilk günüdür. Azərbaycan Dövlət Turizm Agentliyinin (DTA) təşkilatçılığı ilə yay turizm mövsümü üzrə hazırlıqlarla bağlı turizm sənayesinin nümayəndələri ilə bu yaxınlarda keçirilən görüşdən sonra belə qənaətə gəldik ki, bu yay vətəndaşlarımız, eləcə də xarici turistlər ürəkləriycə istirahət edə biləcəklər. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı da buna əminliyini bildirir. 

 

Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev ölkəmizdə pandemiyadan sonra turizmin canlanmağa başladığını və bu ilin ilk 4 ayı ərzində gələn xarici vətəndaşların ötən illə müqayisədə 103 faiz çox olduğunu qeyd edib. 

Agentlik sədri gəlmə statistikasında daha ciddi fərqlə nəticələrə nail olmaq üçün ənənəvi bazarlarla yanaşı, yeni hədəf bazarlarda təbliğat işini gücləndirməyin əhəmiyyətini diqqətə çatdırıb. 

O, həmçinin ölkəmizə uçuşların sayının artırılması, daha çox ölkə ilə vizasız gediş-gəliş, sərhədkeçmə prosedurlarının asanlaşdırılması kimi amillərin gəlmə turizmi üçün xüsusilə vacib olduğunu vurğulayıb.

Görüşdə yay mövsümü üçün İsrail, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Qətər kimi Yaxın Şərq ölkələri, eləcə də Hindistan və Pakistan kimi Asiya ölkələrinin hədəf ölkələr seçildiyi, bu ölkələr üzrə aktiv marketinq tədbirlərinin aparıldığı qeyd olunub. 

Bildirilib ki, hazırda İsraillə həftədə 7 dəfə, Səudiyyə Ərəbistanla həftədə 13 dəfə, BƏƏ ilə həftədə 36 dəfə, Küveyt və Qətərlə həftədə 7 dəfəyədək olan birbaşa uçuşların yay mövsümü üçün daha da artırılması planlaşdırılır. 

Fuad Nağıyev pandemiyadan əvvəlki rəqəmlərə çatmaq üçün sənayeni birgə fəaliyyətə, hər zamankı kimi tolerant yanaşma, keyfiyyətli xidmət və yüksək biznes etikasına əməl etməyə çağırıb. 

Qeyd edək ki, turizm agentlikləri, hotellər və turizm assosiasiyalarından olmaqla 60-dan çox sənaye nümayəndəsinin iştirak etdiyi görüşdə sənaye nümayəndələri ilə müzakirələr aparılıb, onların aidiyyəti sualları cavablandırılıb. Hamı külüngü bir yerə vurur ki, ortada yaxşı bir nəticə olsun! 

Yeganə problematik görünən şey istirahət guşələrində qiymətlərin od tutub yanmasıdır. Düzdür, bu qiymətlər ölkəmizə təşrif buyurmuş ərəb şeyxləri üçün keçərli ola bilər. Amma orta statistik azərbaycanlı üçün bu qiymətlər astronomikdir. Bəzi ölkələrdə (elə qardaş Türkiyədə də) turizm sektorlarında ikili qiymət standartları hökm sürür. Yerlilərə ucuz, əcnəbilərə baha. Bəlkə biz də bu üsuldan istifadə edək?

 

 “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin və Səməd Vurğunun Ev Muzeyinin birgə təşkilatçılığı ilə mayın 27-də Xalq şairi Səməd Vurğunun vəfatının 66-cı ildönümü ilə əlaqədar olaraq “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə heyətinin sədri İlham Pirməmmədov, İctimai Birliyin üzvləri və Səməd Vurğunun Ev Muzeyinin əməkdaşları Fəxri Xiyabanda şairin məzarını ziyarət ediblər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ictimai birliyin mətbuat katibi Səbinə Yusifə istinadən xəbər verir ki, anım tədbirini giriş sözü ilə açan İlham Pirməmmədov bu gün Səməd Vurğunun məzarını ziyarətə gələn hər kəsi “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin üzvlərinin adından, İctimai Birliyin ən yaxın dostu, Qazax RİH-nin başçısı Rəcəb Babaşovun, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin, “Şərəf” ordenli yazıçı Vidadi Babanlının və digər ziyalıların adından salamlayıb. İş günü olmasına baxmayaraq vaxt tapıb gəldikləri üçün ziyarətçilərə təşəkkürünü bildirib: “Hər biriniz çox sağ olun, bu gün burada Xalq şairinin məzarını ziyarətə gəlmisiniz. 20 ildən artıqdır ki, hər il Səməd Vurğunun doğum və anım günlərini onun məzarı başında İctimai Birliyin üzvləri ilə birlikdə qeyd edirik. Bu, artıq ənənə halı alıb.

Bu gün İctimai Birliyin Qazaxda olan nümayəndələri professor Valeh Nəsibli, şair Hacı Zaməddin Ziyadoğlu, Qazax RİH-nin əməkdaşları və AYB-nin Qazax bölməsinin rəhbərliyi ilə birgə şairin Yuxarı Salahlıda yerləşən ev muzeyini ziyarət ediblər.

Səməd Vurğuna olan sevgimiz torpağımıza, Vətənimizə olan sevgidir. Kimin ürəyində Səməd Vurğuna sevgi varsa, onun amalında bir işıq var. Səməd Vurğun tək Qazax mahalına məxsus  deyil. O, Azərbaycanın sevilən, milli ruhlu şairidir.”

Birliyin İdarə Heyətinin sədri İlham Pirməmmədov Azərbaycan Respublikası ikinci dəfə müstəqillik qazandıqdan sonra Səməd Vurğun yaradıcılığına olan dövlət qayğısından, Səməd Vurğun irsinin qorunub, saxlanılmasından da söz açaraq qeyd etdi ki, “Bəzi qüvvələr Səməd Vurğunu gözdən salmağa cəhd etdilər. Onu partiya şairi adlandırırdılar. Hətta təklif etdilər ki, dərsliklərdən çıxarılsın. Ancaq Ümummilli lider bu yersiz fikirlərin qarşısını birdəfəlik aldı. Azərbaycan xalqının böyük oğlu, Ulu Öndər Heydər Əliyev Səməd Vurğun şəxsiyyətinə, yaradıcılığına  böyük dəyər verdi. Ulu Öndər 1996-ci ildə Səməd Vurğunun 90 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində keçirilməsi haqqında sərəncam imzaladı. Sərəncamda bir il müddətində bütün müəssisə və təşkilatlarda Səməd Vurğuna həsr olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi barədə tapşırıq verildi. Nəhayət bir ildən sonra – 1997-ci ilin mart ayında o vaxtkı Respublika Sarayında Səməd Vurğunun 90 illik yubileyi Ulu Öndərin iştirakı ilə Respublika səviyyəsində təntənəli şəkildə keçirildi. Ulu Öndər yubiley tədbirində sona kimi iştirak etdi və tarixi çıxış etdi:

 

“Hörmətli xanımlar və cənablar!

Əziz dostlar!

Böyük şair Səməd Vurğunun 90 illik yubileyi şer, mədəniyyət bayramıdır, Azərbaycan xalqının bayramıdır. Bu bayram münasibətilə mən sizi, bütün Azərbaycan vətəndaşlarını ürəkdən təbrik edirəm.

Bu bayram mərasimlərində iştirak etmək üçün dost ölkələrdən zəhmət çəkib Azərbaycana gəlmiş hörmətli qonaqlarımıza təşəkkür edirəm. Azərbaycan bir ildir ki, Səməd Vurğunun 90 illik yubileyini qeyd edir, ölkəmizdə yubiley mərasimləri keçirilir. Bu təbiidir, çünki Səməd Vurğun xalqımız, millətimiz üçün o qədər dəyərli bir şəxsiyyət olub, o qədər zəngin bir irs qoyub ki, onun 90 illik yubileyi bir gün, bir ay yox, məhz bir il müddətində keçirilməli idi. Bu müddətdə hər yerdə, hər evdə, hər şəhərdə, hər kənddə Səməd Vurğun yad olunur, onun şerləri oxunur, əsərləri yenidən canlanır və bunlar hamısı müasirlərimizə, gənclərimizə ruh verir, onları sevindirir, şadlandırır.

Səməd Vurğun XX əsrin əvvəllərində dünyaya gəlib və az ömür sürərək 50 ildən sonra dünyasını dəyişibdir. XX əsr bəşər tarixində çox ziddiyyətli, mürəkkəb proseslər dövrüdür. Səməd Vurğunun yaşadığı illər həddindən artıq mürəkkəb, qarışıq, çətin olub. Birinci dünya müharibəsi dünyaya nə qədər ziyanlar vurubdur. Ondan sonra Yer kürəsinin altıda bir hissəsində yeni bir quruluş, yeni ideologiya hökm sürməyə başlayıbdır. Sonra bəşəriyyət üçün təhlükəli olan faşizm meydana çıxıb, İkinci dünya müharibəsi başlanıb, nə qədər insanlar qurban gedib. İkinci dünya müharibəsindən sonra “soyuq müharibə” başlayıb, yer üzündə yenə də gərginlik yaranıb, eyni zamanda sülhü müdafiə etmək üçün qüvvələr yaranıbdır. Bunlar o dövrün ən böyük, tarixi hadisələridir. Belə bir dövrdə yaşamaq, yaratmaq və yüksək yaradıcılıq səviyyəsinə çatmaq hər bir insana nəsib ola bilməzdi.

Səməd Vurğun öz dövrünün, zəmanəsinin mühitində, çərçivəsində yazıb-yaradıb və Azərbaycan xalqı qarşısında əvəzsiz xidmətlər göstəribdir, Azərbaycan ədəbiyyatını, mədəniyyətini, dünya ədəbiyyatını zənginləşdiribdir. Fitri, parlaq istedadı, çox nadir xüsusiyyətə malik olan istedadı, eyni zamanda ən gənc yaşlarından yazıb yaratmaq əzmi Səməd Vurğunu qısa bir zamanda xalqımızın sevimli şairinə çevirib və o, həm Azərbaycanda, həm də bir çox xarici ölkələrdə tanınıb, sayılan bir insan olmuşdur.

Səməd Vurğunun yaradıcılığı dəryadır, indiyədək yazılanlar bunun hamısını əks etdirə bilməyib. Hesab edirəm ki, onun yaradıcılığı və qoyduğu irs bu gün də, gələcəkdə də tədqiq olunacaq və bu barədə yeni-yeni əsərlər yaranacaqdır.

Səməd Vurğun böyük şairdir. Şərq aləmində şair həmişə ən yüksək hörmətə layiq olubdur. Səməd Vurğun isə öz dövrünün şairlərinin şairi olubdur”

 

Beləliklə də Ulu Öndər Səməd Vurğun haqqında yersiz danışanlara layiqli cavab verdi.”

İlham Pirməmmədov daha sonra dedi:

“May ayının 13-də Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Folklor İnstitutu, Erzincan Binali Yıldırım Universiteti, Bakı Dövlət Universitetinin Qazax filialı və “Aşıq Şəmşir” Mədəniyyət Ocağının birgə təşkilatçılığı ilə Aşıq Şəmşir və Xalq şairi Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr edilmiş “Aşıq sənəti və yazılı ədəbiyyat” mövzusunda Beynəlxaq Elmi Konfrans keçirildi. Mənimlə bərabər Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri, İctimai Birliyin üzvü Elçin Şıxlı və eyni zamanda  İctimai Birliyin digər üzvləri də həmin tədbirdə iştirak etdi. Konfransda Türkiyədən qonaq gələn, əslən Qazax rayonun İkinci Şıxlı kəndindən olan, Türkiyənin Erzincan Universitetinin professoru Əli Kafkasyalının Səməd Vurğun yaradıcılığı haqqında çıxışı konfrans iştirakçılarını heyran qoydu. Konfransda bir saata yaxın çıxış edən Əli Kafkasyalı Səməd Vurğunun yaradıcılığını təhlil etdi. Biz isə onun qeyri-adi çıxışını qiymətləndrərək tədbirdən bir neçə gün sonra Bakıda Əli Kafkasyalını  İctimai Birliyin ofisinə dəvət etdik. Əli Kafkasiyalı İctimai Birliyin təsis etdiyi “Səməd Vurğun” adına diplomla təltif olundu. Konfransda digər çıxış edənlər də Səməd Vurğunun milli dəyərlərə necə bağlı olmasını, onun dünənin, bu günün və gələcəyin şairi olduğunu qeyd etdilər.

Vurğun xalqını sevirdi. Xalq da Vurğunu sevir. Onun insanlığı ilə şairliyi mütənasib olduğu üçün də qədirbilən xalqımız həm insan kimi, həm də şair kimi Səməd Vurğunu hər zaman yaddaşlarda yaşadacaq.”

İlham Pirməmmədov bu gün ölkəmizdə böyük təntənə ilə qeyd olunan  Müstəqillik günü münasibətilə dövlətimizi, xalqımızı, tədbir iştirakçılarını  təbrik etdi. Vətən Müharibəsində qazanılan qələbədə xalqımıza yaxından dəstək olan qardaş Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana təşəkkürlərini bildirdi. Bu qələbəni bir millət iki dövlət olaraq Türkiyə-Azərbaycan dostluğu, Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İlham Əliyev qardaşlığının uğurlu qələbəsi kimi qiymətləndirdi: “1918-ci il may ayının 28-də Tiflis şəhərində Milli Şuranın birinci iclası keçirildi və iclasda Azərbaycanın müstəqil dövlət elan olunması haqqında tarixi qərar qəbul edildi. Cəmi 23 ay yaşayan Azərbaycan Demokratik Respublikası 1991-ci ildə böyük mücadilələrdən keçərək yenidən müstəqillik əldə etdikdən sonra Müstəqil Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Demokratik Respublikasının varisi elan olundu.

Yenidən müstəqillik əldə edən Azərbaycan Respublikası hər il 28 may tarixini Müstəqillik günü kimi qeyd edir. Müstəqilliyi qazanmaqdan daha məsuliyyətli onu qoruyub-saxlamaqdır. Ulu Öndərin Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin qorunub-saxlanılması üçün atdığı tarixi addımlar Vətən Müharibəsində qazanılan qələbənin özülüdür. Cənab Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının çiçəklənməsi naminə yorulmadan çalışır. Böyük Vətən Müharibəsində əldə olunan qələbə cənab Prezidentin Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün qorunub-saxlanılması üçün var gücü ilə çalışdığının ən aydın göstəricisidir. Biz bu qələbədə Şəhidləri, Qaziləri, Azərbaycan ordusunda qulluq edən zabitləri, əsgərləri də unutmuruq. Şəhidlərimizə rəhmət diləyirik. Qazilərə, zabitlərə, əsgərlərə can sağlığı arzulayırıq.

Sabah Müstəqillik bayramında iştirak etmək üçün qardaş Türkiyə Respublikasının Prezidenti, xalqımızın sevimlisi Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bakıya gəlir. Vətən Müharibəsində  Tarixi Zəfərimizin əldə olunmasında dövlətimizə həm maddi, həm də mənəvi dəstək olan cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan da Müstəqillik Gününü xalqımızla birgə qeyd edəcəkdir. Biz də Azərbaycan xalqının dostu, qardaşı cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğana xoş gəldin, deyirik. Respublika günü münasibətilə cənab Prezidentimiz İlham Əliyevi, Türkiyə Respublikasının Pezidenti cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanı, xalqımızı təbrik edirik”.

Daha sonra tənqidçi Əsəd Cahangir Səməd Vurğunun insanlığından, ədəbiyyatın ən uca zirvəsini fəth etməsindən, milli köklərə bağlı olmasından söz açdı: “Yaralı əsgərin son nəfəsində Səməd Vurğunun “Azərbaycan” şeirinin ilk bəndini deyərək əbədiyyətə qovuşması Vurğunun Haqqa bağlı bir şair olduğunu bizə sübut edir:

Görüb tanış olmadığım,
Qayğısına qalmadığım
Şeir dostu bir insandan ;
Bir xatirə söylədilər.
“Bizim elli bir qəhrəman -
Bir yaralı qızıl əsgər
Son nəfəsdə səni andı,
Dəniz kimi dalğalandı...
Dedi: “Doktor! Aman, doktor!
Sağlığıma güman yoxdur...
Bıçağını saxla bir dəm,
Bilirəm ki, öləcəyəm...
Gözüm yolda, könlüm səsdə,
Dinlə məni son nəfəsdə.
Qoy Vurğunun sözlərindən
Bir bənd deyim son dəfə mən;
Sən də eşit bu nəğməni,
Qoy dolaşsın o, aləmi:
“El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən,
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan! Azərbaycan!”
Deyib bu son sözlərini,
Yumdu qara gözlərini...”

Səməd Vurğun “şeirin Tanrısı”dır. Səməd Vurğunun Yazıçılar Birliyində qapısına gələnlər ziyarət qapısı kimi gəliblər. Səməd Vurğun cibində olan son qəpiyini də ona pənah gətirən insana verib, qəlbini sevindirib. O, böyük bir ənənənin əsasını qoyub – insanpərvərlik və xeyirxahlıq ənənəsinin. Səməd Vurğun Türkçülük ənənələrini öz şeirlərində yaşadıb. Bu gün Səməd Vurğunun məktəbi var – nəhəng şairlərdən ibarət məktəb. O, məktəb əbədi yaşayacaq”.

Sonda Əsəd Cahangir Türkiyə Respublikasının Prezidenti cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Füzuli hava limanın açılışında Qarabağa səfər etməsi münasibətilə yazdığı şeiri söyləyib.

Xalq artisti Sabir Məmmədov Səməd Vurğunun Azərbaycan ədəbiyyatına gətirdiyi mənzum dram anlayışının tarixindən söhbət açdı: “Səməd Vurğunun yazdığı mənzum dramlardan sonra çox böyük rejissorlar, dramaturqlar, aktyor məktəbi yetişib. Bu terminlər hamısı Səməd Vurğunla bağlıdır. Və nəhayət Səməd Vurğunun əsərlərinə yazılan ssenarilər, kinofilmlər (7 oğul istərəm), teatr səhnələri (kilimarası oyunu, qaragöz oyunu) bunlar aktyorların yetişməsində çox önəmli, çox vacib rol oynayıb.

Hörmətli İlham müəllim, 4 il bundan öncə Şəki Dövlət Dram Teatrı “Vaqif” pyesini səhnələşdirmişdi. Qazaxda da Dövlət dram teatrı var. Mən çox istəyirəm ki, Səməd Vurğunun “Vaqif” pyesi Qazax Dövlət Dram teatrında tamaşaya qoyulsun. İstəyirəm ki, bu təklifi dəyərləndirəsiniz.”

Daha sonra Səməd Vurğunun Ev Muzeyinin müdiri, Vaqif  Səmədoğlunun həyat yoldaşı Nüşabə Vəkilova, Səməd Vurğun irsinin araşdırıcısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru  Aslan Salmansoy, Ağdamdan Bakıya Vurğunu ziyarətə gələn Asif həkim, Cənubi Azərbaycandan olan qonaq, şair Aqşin Ağkəmərli çıxış edərək Səməd  Vurğuna olan xalq sevgisindən, Vurğun yaradıcılığının əvəzolunmazlığından söz açdılar. Bakı Şəhər 45 saylı və 150 saylı tam orta məktəblərin şagirdləri şairin şeirlərini söylədilər. Uşaqların söylədikləri misralar sanki bir daha əyan edirdi ki, Vurğun ölməzdir, nə qədər ki Azərbaycan var, Vurğun da yaşayacaq!