Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi – ölkədə peşəkar tərcümə mütəxəssislərinin müəyyən edilməsi istiqamətində ingilis, rus, türk, alman, fransız, ispan, portuqal, italyan, polyak, macar, isveç, niderland, yunan, fin, gürcü, ivrit, ərəb, fars, yapon, çin, hind və digər dillər üzrə keçirdiyi seçim turlarına qeydiyyatı davam etdirir. 

Mərkəzin məlumatına görə, turlar ictimai-siyasi, elmi-texniki, maliyyə, iqtisadiyyat, humanitar, media, tibb, hüquq və digər sahələr üzrə ixtisaslaşmış tərcümə mütəxəssislərinin peşə qabiliyyətinin şifahi və yazılı imtahanı və sertifikatlaşdırılması əsasında aparılır.

Turlarda iştirak üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti və CV-lər bu ilin mart ayının 31-dək mərkəzin Этот адрес электронной почты защищен от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.   ünvanına göndərilə, yaxud kağız formatında Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, Şahin Mustafayev küçəsi 27/121A; AZ1033 ünvanına təqdim edilə bilər.

Qeyd edək ki, mərkəzin elektron poçt ünvanına göndərilən sənədlərin “mövzu” bölümündə dil və tərcümə sahəsi qeyd olunmalıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən İstanbulda Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasının 100 illiyi münasibətilə “Yıldız sarayı foto kolleksiyasında XIX əsr Türk dünyasının mədəni irsi” adlı sərgi təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, sərgidə Osmanlı Sultanı II Əbdülhəmid dönəmində çəkilən və Türk dünyasının mədəni irsini ehtiva edən Yıldız kolleksiyasından 75 fotoşəkil nümayiş edilib. Yıldız kolleksiyası dünyanın ən zəngin foto arxivlərindən biridir və ümumilikdə 918 albomdan, 36 min 585 fotoşəkildən ibarətdir.

Səmərqənddən Ədirnəyədək uzanan coğrafiyalardakı çoxəsrlik memarlıq nümunələrini əks etdirən fotoşəkillərin arasında, UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olunmuş Səmərqənd, Buxara, Hokand, Xivəyə aid maddi-mədəni abidələr, Bakıdakı Şirvanşahlar Sarayı, Anadoluda inşa olunmuş ilk məscid Qars Əbu Mənuçöhr Camisi, Türküstanın Xoca Əhməd Yasəvi türbəsi, İstanbul, Konya, Aşqabad və digər şəhərlərə məxsus abidələr yer alır.

Tədbirin rəsmi hissəsində Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın ünvanladığı məktub oxunub. Məktubda Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun türk xalqlarının mədəni-mənəvi dəyərlərinin qorunması, dünyada tanıdılması və gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində geniş miqyaslı fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib. Sərginin türk dövlətləri arasında qardaşlıq əlaqələrinin möhkəmlənməsinə töhfə verəcəyi vurğulanıb.

Sərgidə çıxış edən Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva son bir əsr ərzində Türkiyənin təqdirəlayiq inkişaf yolu qət etməsindən, həyatın bütün sahələrində sürətlə irəliləməsindən söz açıb. Günay Əfəndiyeva bildirib ki, qazandığı çoxsaylı nailiyyətlər, meydana gəlmiş çətinliklər, maneələr qarşısında daima nümayiş etdirdiyi dik duruş Türkiyənin beynəlxalq aləmdə nüfuzlu və qüdrətli bir ölkə kimi tanınmasına səbəb olmuşdur. Fondun prezidenti Türkiyənin suveren Türk dövlətləri ilə mövcud qardaşlıq münasibətlərinə toxunaraq, ölkənin Türk dünyasında da böyük rəğbət sahibi olmasına diqqəti çəkib: “Türkiyənin uğurları müstəqil Türk dövlətlərindən tutmuş, tarixən müxtəlif səbəblərdən Türk coğrafiyasından ayrı düşmüş ən kiçik, azsaylı türk xalqlarını da sevindirir, qürurlandırır və birlik, həmrəylik içərisində parlaq gələcəyə ruhlandırır”.

Günay Əfəndiyeva sərginin əhəmiyyətini vurğulayaraq qeyd edib: “Bu foto kolleksiya mədəniyyətin və incəsənətin xilasedici gücünə bütün qəlbi ilə inanan, bu il vəfatının 105-ci ilində yad edilən Sultan II Əbdülhəmidin incə ruhunun nişanəsidir. 623 illik görkəmli Osmanlı səltənətinin çağdaş dövrdə sürətlə yüksələn Türkiyə Cümhuriyyəti ilə qovuşmasıdır. Yeni bir yüzilliyə qədəm qoyarkən keçmişin xeyir-duasının alınmasıdır. Bu foto kolleksiya Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun üzv və müşahidəçi ölkələrinin əsrarəngiz şəhərlərinə zərif bir baxışdır. Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Türkmənistan, Macarıstanın ta qədimi dövrlərdən inkişaf etmiş şəhərsalma mədəniyyətinin bariz sübutu, nəcib göstəricisidir. Türk dünyasına məxsus memarlıq nümunələrinin fərqli xüsusiyyətlərinin kəşf olunması və eyni zamanda, mədəni irsin yaşadılmasıdır”.

Türkiyə Respublikasının mədəniyyət və turizm nazirinin müavini Özgül Özkan Yavuz tədbirdə çıxış edərək, yarandığı gündən etibarən Fondun prioritet istiqamətləri üzrə mühüm layihələr həyata keçirdiyini bildirib. Nazir müavini fotoqrafiya sənətinin Sultan II. Əbdülhəmidin hakimiyyəti dönəmində qızıl dövrünü yaşadığına diqqəti çəkərək, qeyd edib: “Yıldız Sarayı dünyanın müxtəlif ölkələrinin mədəni irsini əks etdirən böyük bir foto kolleksiyaya malikdir. Biz də Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi olaraq, bu arxivin təbliği və tədqiqi yönündə aparılan işləri dəstəkləyirik”. Özgül Özkan Yavuz türk dövlətlərinin ortaq mədəni irsi haqqında məlumatlılığın son dərəcə vacib olduğunu nəzərə çatdıraraq, vurğulayıb: “Türk xalqlarının mədəniyyətini və incəsənətini sərgiləyən tədbirlərinin təşkilini yüksək qiymətləndiririk”.

Sərginin açılışında çıxış edən Milli Saraylar Başqanlığının sədr müavini Adnan Qayhan bildirib ki, Yıldız foto kolleksiyası qədim Osmanlı İmperiyası və dünya haqqında bilgi mənbəyi olmaqla yanaşı, həm də Türk xalqları üçün dəyərli bir xəzinə və bəşəriyyətə məxsus mədəni irsdir. Adnan Qayhan, sərginin Türk İslam sivilizasiyasının, əsrlər boyu yaşadılmış ortaq tarix, dil, din, mədəni dəyərlər və adət-ənənələrin daha ətraflı öyrənilməsində önəmli rolunu vurğulayıb.

Tədbirdə, həmçinin Türkiyə Prezidentinin baş müşaviri Fecir Alptekin, TÜRKPA-nın Baş katibi Mehmet Süreyya Er, Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş katibinin müavini Ömər Kocaman, TÜRKSOY-un Baş Katibinin müavini Bilal Çakıcı, Türkiyənin Memar Sinan Universitetinin rektoru Handan İnci Elçi, Qazaxıstanın Türkiyədəki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Yerkebulan Sapiyev, Azərbaycanın İstanbuldakı Baş konsulu Nərminə Mustafayeva, Qırğızıstanın İstanbul Konsulu Lira Sıdıkova, Özbəkistanın Milli İrs Agentliyinin rəhbəri Bahodır Abdıkərimov və onun başçılığı altındakı nümayəndə heyəti, Macar Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Gabor Fodor, diasporanın, ictimaiyyətin və medianın təmsilçiləri iştirak ediblər.

Qonaqlara Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən nəşr olunan “Osmanlı arxivlərində türk mədəni irsi” kitabı təqdim edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

2023-cü ilin “Heydər Əliyev ili” çərçivəsində Azərbaycanın Polşadakı səfirliyinin təşəbbüsü, Türkiyənin Polşadakı səfirliyi və Lodz şəhərindəki fəxri konsulluğunun dəstəyi ilə Azərbaycanın Əməkdar artisti, məşhur pianoçu İslam Manafov və ölkəmizin tanınmış gənc musiqiçilərindən olan, beynəlxalq müsabiqələr laureatı, dirijor və bəstəkar Abuzər Manafzadənin iştirakı ilə konsert proqramı təşkil edilib. 

AzərTAC xəbər verir ki, Qrajina və Keystut Batseviçlər adına Lodz Musiqi Akademiyasının konsert zalında baş tutan konsertdə azərbaycanlı, türk və polyak bəstəkarların əsərlərindən nümunələr səsləndirilib. Konsertdə Lodz şəhərinin akademik, incəsənət və biznes dairələrinin üzvləri və KİV nümayəndələri, həmçinin Azərbaycan və türk diasporlarının nümayəndələri iştirak ediblər.

Konsertdə çıxış edən səfir Nərgiz Qurbanova Azərbaycanda “Heydər Əliyev İli” elan edildiyini qeyd edib. O, konsert proqramının ömrünü doğma vətəninə, xalqına xidmətə həsr etmiş Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin yüzillik yubileyinə həsr olunduğunu, onun 1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan xalqını uğurla müstəqilliyə apardığını və müasir Azərbaycanın tərəqqi və çiçəklənmə yolu ilə inamla irəliləməsinin Heydər Əliyevin ömürlük missiyasının təntənəsi hesab olunduğunu söyləyib. N.Qurbanova Roma Papası, əslən polyak II İohan Pavelin dahi şəxsiyyət barədə sözlərini xatırladıb: “Müstəqil Azərbaycan Respublikası son bir neçə ildə görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə dünya birliyində öz layiqli yerini tutmuşdur. Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğunda aparılan bütün işləri, iqtisadi islahatların uğurla həyata keçirilməsini izləyir və dəstəkləyirəm”. 

Səfir, həmçinin cari ildə Azərbaycan operasının 115 illiyinin qeyd olunduğu, Azərbaycanda opera sənətinin əsası 1908-ci ildə “Leyli və Məcnun” operası ilə qoyulduğu, bu operanın təkcə ölkəmizdə deyil, müsəlman Şərqində ilk opera olduğu barədə məlumat verib. Bu möhtəşəm sənət əsərinin müəllifinin Azərbaycanın dahi bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyli olduğunu, onun Azərbaycan musiqisini Avropa kompozisiyalarının yeni janr və formaları ilə zənginləşdirdiyini, Azərbaycan və Şərq musiqisinin yeni estetik perspektivlərini açdığını bildirib. N.Qurbanova 2023-cü ildə, həmçinin dahi bəstəkarın ölümünün 75-ci ildönümünün qeyd edildiyini də əlavə edib.

Konsert proqramı barədə Polşanın TVP 3 kanalında reportaj yayımlanıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

Millət vəkili Cavanşir Feyziyev yazır

Davos İqtisadi Forumu dünyanın əksər ölkələrindən dövlət və hökumət başçılarının, eləcə də transmilli şirkət rəhbərlərinin iştirak etdiyi maraqlı və çox faydalı bir qlobal ünsiyyət platformasıdır. Qloballaşma prosesləri fonunda Davos İqtisadi Forumunun əhəmiyyəti də ildən-ilə artmaqdadır.

Forum ölkələrin beynəlxalq iqtisadi sistemə inteqrasiya proseslərində yeni və çox istiqamətli qarşılıqlı əməkdaşlığı stimullaşdırır və dünya miqyasında qarşılıqlı iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə böyük töhfələr verir. Lakin Forumun əhəmiyyəti bunlarla məhdudlaşmır. Aydındır ki, heç bir iqtisadiyyat qapalı, təcrid olunmuş şəkildə inkişaf edə bilməz. Müasir dövrdə milli iqtisadiyyatlar digər ölkələrin iqtisadiyyatları ilə, eləcə də beynəlxalq iqtisadi qurumlarla qarşılıqlı əməkdaşlıq sayəsində inkişaf edə bilər. Bu isə öz növbəsində qarşılıqlı əməkdaşlığın daha geniş spektrini, o cümlədən beynəlxalq səviyyədə dövlətlərarası siyasi münasibətləri stimullaşdırır. Bu proseslərdə siyasətsiz iqtisadiyyat mövcud deyil. Ona görə də Davos Forumunun adı iqtisadi forum olsa da, bu platformada həm də siyasətdə öz yerini tutur. Prezident İlham Əliyevin keçən həftə ərzində Davos Forumu çərçivəsində keçirdiyi çoxsaylı görüşlər bir daha bunu sübut edir.

Davos Forumu çərçivəsində Azərbaycan Prezidentinin keçirdiyi bütün ikitərəfli görüşlərin mövzusu ölkə və bölgə miqyaslı iqtisadi layihələr və təşəbbüslərlə bağlı oldu. Lakin bu layihələrin həyata keçirilməsi üçün ölkəmizdə, eləcə də yerləşdiyimiz Cənubi Qafqaz bölgəsində siyasi vəziyyət də təhlil olunmalıdır. Odur ki, Davos İqtisadi Forumu bütün iştirakçılar, xüsusilə də Azərbaycan üçün bölgəmizdə və ölkəmizdə baş verən hadisələrin mahiyyətinin doğru-düzgün təqdimatı baxımından həm də böyük siyasi əhəmiyyət daşıyır. Təsadüfi deyil ki, bəzi erməni politoloqlar hökumət başçısı Paşinyanın Davos Forumunda iştirak etməməsini Azərbaycanla rəqabətdə növbəti məğlubiyyət kimi qiymətləndirirlər. Onlar Davosda keçirilmiş daha əvvəlki forumların birində Əliyev–Paşinyan debatını xatırladır və bunun ermənilər üçün biabırçılıq olduğunu etiraf edirlər. 

Builki Davos Forumunda Ermənistan təmsil olunmasa da, onun bölgədə apardığı destruktiv siyasət tədbir çərçivəsində keçirilən və Prezident Əliyevin iştirak etdiyi müxtəlif iclaslarda obyektiv qiymətini aldı. Son bir ayda Laçın–Xankəndi yolunda ekofəalların keçirdikləri dinc etiraz aksiyası ilə bağlı Ermənistanın bütün beynəlxalq platformalarda Azərbaycana qarşı apardığı yalan və böhtan kampaniyası Prezident İlham Əliyev tərəfindən ifşa olundu.

Lakin Davos Forumunun ölkəmiz üçün əhəmiyyəti bununla məhdudlaşmır. Forum çərçivəsində dövlətimizin başçısı bir sıra transmilli şirkətlərin və beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri ilə ikitərəfli görüşlər keçirdi. Prezidentin Forum çərçivəsində 19 yanvar tarixində keçirilmiş “Avrasiya Orta Dəhlizi: Yoldan magistrala” mövzusunda panel iclasındakı çıxışı isə bütövlükdə Avrasiya miqyasında çoxtərəfli qlobal əməkdaşlığın perspektivlərini əhatə etdi.

Prezident İlham Əliyev çıxışında alternativ layihələrlə müqayisədə Orta Dəhlizin yaratdığı üstünlükləri ətraflı şərh etdi. Bütün iştirakçı dövlətlər üçün əlverişli əməkdaşlıq imkanları vəd edən Orta Dəhlizin reallığa çevrilməsi üçün Azərbaycan tərəfindən son onilliklər ərzində aparılmış davamlı siyasəti və həyata keçirilmiş uğurlu regional layihələri xatırladan Prezident ölkəmizin bu istiqamətdə daha böyük əməkdaşlıq potensialına malik olduğunu vurğuladı. Məhz Azərbaycanın ərsəyə gətirdiyi infrastruktur layihələri nəticəsində Şərq-Qərb istiqamətində tranzit imkanlarının kifayət qədər şaxələndiyini və nəticədə Avropanın davamlı enerji təchizatı üçün güclü zəmin yaradıldığını qeyd edən ölkə başçısı bildirdi ki, o, Orta Dəhlizin çoxsaylı ölkələr arasında yüksək təminatlı sülh və əməkdaşlıq amilinə çevrilməsini labüd və zəruri hesab edir.

Orta Dəhliz layihəsinin siyasi üstünlükləri ilə iqtisadi perspektivlərini bir arada şərh edən Prezident İlham Əliyev dəhliz boyunca yerləşən ölkələrdən biri kimi, Azərbaycanın bu layihəyə qata biləcəyi əlavə dəyərlərdən də danışdı. Dövlətimizin başçısı bildirdi ki, Azərbaycan bu layihələrdə tranzit ölkə statusunu möhkəmləndirməklə yanaşı, həm də özünün ixrac potensialını əsaslı dərəcədə artırmaq imkanlarına malikdir. Azərbaycan ərazisində, həm quruda və həm də dənizdə istehsal olunması nəzərdə tutulan yaşıl enerji ehtiyatlarının 200 qiqavata yaxın olduğunu qeyd edən Prezident Forumun iştirakçılarını bu innovativ sahədə əməkdaşlığa dəvət etdi. Keçən ilin iyul ayında Aİ ilə imzalanmış strateji əməkdaşlıq haqqında memorandumu, dekabr ayında isə yaşıl enerjinin nəqli üçün Gürcüstandan Rumıniyaya sualtı kabel xəttinin çəkilməsi ilə bağlı Aİ-nın iştirakı ilə Buxarestdə imzalanmış strateji əməkdaşlıq müqaviləsini xatırladan İlham Əliyev ölkəmizin yeni əməkdaşlıq istiqamətlərində əldə etdiyi uğurları beynəlxalq auditoriyanın diqqətinə çatdırdı.

“Avrasiya Orta Dəhlizi: Yoldan magistrala” mövzusunda keçirilmiş panel iclasındakı çıxışında Prezident Azərbaycan–Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması istiqamətində ölkəmiz tərəfindən aparılan sülh siyasətinin mahiyyətini də ətraflı şərh etdi. Prezident İlham Əliyev beynəlxalq hüququn fundamental prinsiplərinə əsaslanan sülh sazişinin imzalanmasında maraqlı olduğunu və bu sülhün bütün region ölkələrinin sabit və davamlı inkişafına böyük töhfələr verə biləcəyini qeyd etdi. Lakin Ermənistan tərəfindən sülh prosesinin sabotaj olunmasını və bunun Orta Dəhliz kimi qlobal əhəmiyyətli layihələrin həyata keçməsi üçün maneə yaratdığını bildirən dövlətimizin başçısı Ermənistanın apardığı destruktiv siyasətin iç üzünü açıb göstərdi. Prezident İlham Əliyev Cənubi Qafqaz bölgəsində davamlı sülhün təmin olunması üçün Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan arasında üçtərəfli əməkdaşlığın da vacibliyini panel iştirakçılarının diqqətinə çatdırdı.

Və panel müzakirələrində Prezident İlham Əliyev tərəfindən səsləndirilmiş bütün fikirlər Azərbaycanın Orta Dəhliz layihəsinin həyata keçirilməsində əvəzedilməz rolunu bütün dünyaya bəyan etdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

Türkiyəli müğənni Sibel Can bu il ard-arda konsert proqramları ilə çıxış edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət” axşam.az-a istinadən xəbər verir ki, Antalyada yerləşən oteldə 11 və fərqli şəhərlərdə də 8 konsert verəcək.

S.Can çıxışlarından ümumilikdə 50 milyon lirə qazanacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

Yanvarın 24-də Bakı Kitab Mərkəzində xorvat şairi Draqo Ştambuk ilə görüş keçirilib. Görüş çərçivəsində onun Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş “Zefir” şeir toplusunun təqdimatı olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, əvvəlcə Xorvatiyanın ölkəmizdəki səfiri Branko Zebic şair, həkim-diplomat Draqo Ştambuk haqqında iştirakçılara məlumat verib. “Bu gün “Zefir” adlı kitabının təqdimatını keçirdiyimiz xorvatiyalı həkim, şair və səfir Draqo Ştambuk tibb sahəsi üzrə təhsil alıb. O, Zaqreb şəhərində daxili xəstəliklər, qastroenterologiya və hepatologiya üzrə ixtisasa yiyələnib. 1983-cü ildən Londona köçüb və orada fəaliyyət göstərib. Ştambuk burada qaraciyər və QİÇS xəstəliklərinin tədqiqi ilə məşğul olub. 1991-ci ildə Xorvatiya müstəqilliyini elan etdikdən sonra xeyli müddət diplomat kimi fəaliyyət göstərib. Draqo Ştambuk, eyni zamanda, məşhur şairdir, bir çox dilə tərcümə edilmiş 70-dən çox şeir kitabının müəllifidir. Bu gün təqdim olunan kitab Xorvatiyanın Mədəniyyət və Media Nazirliyi, həmçinin Xorvatiya şirkətlərinin dəstəyi ilə nəşr edilib", - deyə o bildirib.

Azərbaycan Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva çıxışında deyib ki, “Zefir” şeir toplusu çox dəyərli kitablardandır: "Bu kitabı oxumaqla insanların Draqo Ştambukun bir şair kimi düşüncələrini, onun yaradıcılığını daha dərindən tanımağa imkanları olacaq. Kitab ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilində nəşr olunub və bu, çox sevindirici haldır. İlklər heç zaman unudulmur və buna görə də Ştambuku təbrik edirəm". 

Daha sonra təqdim olunan kitabı fars dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə edən İlqar Əlifoğlu, “Söz” ədəbi layihəsinin yaradıcısı, ictimai xadim, şairə Nigar Həsənzadə, yazıçı-dramaturq İlqar Fəhmi "Zefir" kitabı haqqında danışaraq, onun Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsinin gözəl bir addım olduğunu vurğulayıblar.

Şair Draqo Ştambuk “Zefir” kitabı haqqında danışaraq, onun poeziyasına qiymət verən tədbir iştirakçılarına təşəkkürünü bildirib.

Tədbirdə xorvat şairi Draqo Ştambukun Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş “Zefir” şeir toplusundan bədii qiraət nümunələri də səsləndirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Daycest rubrikasında sizə görkəmli tənqidçi Vaqif Yusiflinin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc edilən “Ədəbi gənclik - ikimininci illər” yazısını təqdim edir.

O ədəbiyyat yaşamağa qadirdir ki, onun istedadlı gəncliyi var və bu gənclik onun gələcəyidir. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı da bu mənada özünün gələcəyinə ümidlə boylana bilər.

On milyonluq bir ölkədə hər gün bir möcüzə, nəsə gözlənilməz bir hadisə baş verə bilər. Hardasa yeni bir neft sahəsi kəşf edilər, bir alim dünya əhəmiyyətli ixtiranın müəllifi kimi tanınar, bir də eşidərik ki, kosmosa azərbaycanlı bir gənc yol açır. Bu xəyallar heç də uzaq gələcəyə aid edilməməlidir. İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan ordusunun 44 günlük böyük zəfəri möcüzənin həqiqətə çevrilməsinin sübutu deyilmi?

Ədəbiyyat aləmi də belə möcüzələrdən, kəşflərdən xali deyil, böyük qürur hissilə deməliyik ki, Azərbaycan torpağı təkcə maddi nemətlər yetirmir, bu torpaqda bir Nizami dağı göylərə baş qaldırıb, bir Füzuli yanğısı ərşə bülənd olub, bir Nəsimi hünəri dünyaya səs salıb, bir Sabir qeyrəti xalqı haqqa səsləyib, bir Üzeyir bəy dühası ilə milyon ürəklər fəth olunub. Azərbaycan xalqı bu mənada Sözün, Poeziyanın radiumu, qızıl mədənləridir. Ancaq bu mədənlərin həmişə işlək olduğunu düşünmək yanlışlıq olardı. Necə deyərlər, sənətdə, xüsusilə, poeziyada həmişə möcüzələr baş vermir.

Bu publisistik girişdən sonra biz ikimininci illər və daha çox 2020-2022-ci illər Azərbaycan poeziya mənzərəsində gənclərin yaradıcılığına nəzər yetirmək istəyirik.

İlk növbədə, müasir ədəbi gəncliyin yaradıcılıq axtarışlarında hansı yönlərə, istiqamətlərə, axınlara meyil etdiyini aydınlaşdıraq. Müxtəliflik, üslub rəngarəngliyi fərqli poetik qütblər yaradır və bu proses keçən əsrin doxsanıncı illərindən poeziyada bir-birinə oxşamayan, bir-birinə bənzəməyən təmayüllərə yol açdı. Poeziyada yeni cərəyanlar (ədəbi cərəyanları nəzərdə tutmuruq - V.Y.), yeni üslubi təmayüllər meydana gəldi. Təbii ki, yenilik həmişə qısqanclıqla qarşılanır, hətta bu yeni meyillərə qarşı müəyyən müqaviməti də başa düşmək olar. Amma bu yeni meyillər hardan gəlir? Milli poeziyanın öz daxili, yaşarı ənənələrinin yeni dönəmdə novator keyfiyyətlərlə zənginləşməsindənmi, poeziyanın zamanın, əsrin havasını duyub özünü bu havaya kökləməsindənmi, dünya şeirində baş verən və milli ədəbiyyatlara da təsirsiz qalmayan "izm"lərin tez bir zamanda bizim poeziyaya da sirayət etməsindənmi?

Əlbəttə, söz sənətində, xüsusilə, poeziyada ənənənin gücü və davamlılığı daha çox, daha qüvvətli şəkildə özünü hiss etdirir. Ənənəyə köhnəlik kimi baxanlar unudurlar ki, o, ədəbiyyatın hər yeni mərhələsində özünə təzəlik "donu" biçir, bir sıra stereotiplərdən, şablonlardan imtina edir, lakin ilkin mahiyyətini, məzmununu itirmir. Bir sözlə, ənənə və onun poeziyada təzahür formaları yalnız bir şəkildə qala bilməz, o da dəyişməli, yeniləşməlidir. Praktiki mənada deyək ki, Vaqifin, Zakirin, Ələsgərin qoşmaları ilə XX əsr şairləri Hüseyn Arifin, Məstan Günərin, Hüseyn Kürdoğlunun, Məmməd İlqarın qoşmaları poetik təfəkkür baxımından bir-birindən fərqli xüsusiyyətlərə malikdirlər. Yaxud Tufarqanlının gəraylıları ilə Ramiz Rövşənin gəraylıları da məzmun etibarilə bir-birinin eyni deyillər. Deyək ki, həyat və ölüm haqqında Ələsgərin, Tufarqanlının fəlsəfəsi ilə Vaqif Səmədoğlunun və Ramiz Rövşənin fəlsəfəsi arasında heç cür eyniyyət işarəsi qoymaq olmaz. Deməli, poeziyanın öz daxili, yaşarı ənənələri novatorluq keyfiyyətləri ilə diqqəti cəlb edə bilər.

Poeziya və zaman ... və burada zamanın, əsrin yeni havasının poeziyaya təsiri mütləqdir. Əgər zaman özüylə qloballaşma, modernləşmə havası gətirirsə, bunun təkcə texnikaya, istehsalata, elmə və texnologiyaya deyil, mənəviyyata, söz sənətinə də təsirsiz ötmədiyi məlumdur. Dünya gör-götür dünyasıdır və əgər bu gün qloballaşma, modernləşmə bizim mətbəximizdən tutmuş, həyata baxışımıza qədər güclü bir təsir rıçaqlarına malikdirsə, biz də bu prosesdən təcrid ola bilmərik. Ancaq bu o demək deyil ki, qloballaşma və modernləşmə milli-mənəvi dəyərlərimizin üstündən xətt çəkə. Poeziyada Qərbdən əsən "küləklərin", "izm"lərin təsiri məsələsini də yalnız yabançı, milli mənəviyyata zidd hal kimi qəbul etmək və haqda çığır-bağır salmaq da doğru deyil. Lakin bu məsələdə ifrat, son dərəcə nihilist mövqe tutmaq yanlışlıqdır. Dünyanın bütün xalqlarının yaratdığı poeziya bu və ya digər dərəcədə bir-birilə sıx əlaqəlidir.

İkimininci illərin Azərbaycan poeziyasında gənc şairlərin də açdıqları izlər aydın görünür. Əlbəttə, böyük poeziya meydanında bu izləri təyin eləmək, onların hara baş alacağını müəyyənləşdirmək xüsusunda qabaqcadan konkret bir fikir söyləmək çətindir. Amma başlanğıcdan da çox şey asılıdır. Ümidlər də, arzular da o başlanğıcdan doğur.

Sovet dövründə ədəbi gənclikdən söz düşəndə ortaya yalnız bir sual qoyulurdu ki, gənclər nədən yazmalıdırlar. Onlara təlqin olunurdu ki, daha çox sosializm quruculuğundan, əmək qəhrəmanlarından, günü-gündən "çiçəklənən respublikamızdan", naxırçıdan, çobandan, sağıcıdan, Sosialist Əməyi Qəhrəmanından, qabaqcıl manqa başçısından, ordenli neftçidən yazsınlar və bu şeirlərin əksəriyyətində vəsf var idi. Amma bu inzibati təsirlərə baxmayaraq altmış-yetmişinci illərdə nəsrdə Anar, Elçin, Yusif Səmədoğlu, İsi Məlikzadə, Maqsud və Rüstəm İbrahimbəyov qardaşları, Mövlud Süleymanlı, Məmməd Oruc, Afaq Məsud, poeziyada Əli Kərim, Fikrət Qoca, Vaqif Səmədoğlu, İsa İsmayılzadə, Ələkbər Salahzadə, Fikrət Sadıq, Məmməd İsmayıl, Camal Yusifzadə, Tofiq Abdin, Səyavuş Sərxanlı, Sabir Rüstəmxanlı, Çingiz Əlioğlu, Nüsrət Kəsəmənli, Firuzə Məmmədli ya bu təsirlərə heç əhəmiyyət vermir, ya da gəmidə oturub gəmiçi ilə dava edirdilər.

İkimininci illərdə ədəbiyyata gələn cavan şairlər üçün bu mənada ciddi maneələr görünmür. Dünyanın adi bir qarışqasından, kəpənəyindən tutmuş, sonsuz qalaktikalara qədər, - buyur, nədən istəyirsən, yaz! Forma məsələsini də şair özü müəyyənləşdirir və bu gün sərbəst şeir, heca şeiri, əruz şeiri arasında bəzilərinin süni şəkildə ayrı-seçkilik saldığı "döyüşlər" də getmir. Söhbət ancaq ondan gedə bilər ki, kimsə hecada daha yaxşı yazır, kimsə sərbəstdə və ya hər ikisində uğursuzluğa məruz qalır.

Bu gün şeir həddindən çox yazılır və təbii ki, hər yazılan ŞEİR olmur.

Bir daha təkrar edirik ki, ədəbi gənclik hər bir ədəbiyyatın gələcəyi, onun sabahına ümid doğuran birinci pilləsidir. Bütün böyük uğurların, yüksəlişin mənbəyi -başlanğıcı ədəbi gənclik mərhələsindən başlayır. Keçən əsrin iyirminci-otuzuncu illərindən başlayaraq müasir dövrümüzə qədər ədəbiyyatımızın hər bir mərhələsində ədəbi gəncliyin, yəni yeni səs və nəfəslərin gəlişi, doğrudan da, böyük canlanmaya səbəb olub. Məlum məsələdir ki, ədəbiyyatda nəsil dəyişimi əksər hallarda müəyyən mübahisələr doğurur, nəsillər arasında, həyata, gerçəkliyə, ictimai hadisələrə münasibətdə bir-birilə uyuşmayan hallar əmələ gətirir. Bu, əslində, ədəbi inkişafın öz qanunauyğunluğudur, Azərbaycan ədəbiyyatı da son altmış ildə hər bir ədəbi mərhələdə bu qanunauyğunluğa - yeniləşməyə köklənib. Təbii ki, dünya ədəbi prosesində, həyatda və cəmiyyətdə baş verən hadisələrin də təsirlərini unutmaq olmaz.

Biz ədəbi gəncliyin tərifini vermək, onun mahiyyətini şərh etmək fikrində deyilik. Lakin həmişə ədəbi gəncliyin qayğısını çəkən, onun inkişafında böyük rol oynayan ustad şairimiz Rəsul Rzanın bir fikrinə istinad etmək istəyirəm. Altmış il bundan əvvəl - 1963-cü ildə Rəsul Rza "Ümid və arzular" adlı məqaləsində yazmışdı: "Şeir yazan cavanlar arasında ilhamla, istedadla ədəbiyyata gələnlər olduğu kimi, həvəsə düşüb gələnlər də var. Doğrudan, elə bir tənqidi termometr icad olunmamışdır ki, gənclərin poetik istedadını ölçüb dərəcəsini müəyyən etmək mümkün olsun. Adətən, gənclik insanın mövcud bacarıq və istedadının qüvvətlə üzə çıxdığı zamandır. Bu istedadın formalaşıb təcrübə ilə zənginləşməsi illərlə sürür. Lakin ilk şeirlərini, hekayələrini yazmış gənclərdən həqiqi istedada malik olanlarını görüb seçmək mümkündür". Rəsul müəllimin altmışıncı illərin əvvəllərində söylədiyi bu mülahizələrin konkret bir əsası vardı - həm altmışıncı, həm də yetmişinci illərdə ədəbiyyata yenilik eşqilə yaşayan, əvvəlki ədəbi nəsillərdən tamamilə fərqli bir üslubda yazıb-yaradan istedadlı gənclər gəlmişdi: Anar müəllimin "altmışıncılar"la bağlı "Ədəbiyyat qəzeti"ndə dərc etdirdiyi məqaləsində o illərin ədəbi prosesində yeni bir mərhələnin başlandığı və bu mərhələdə gəncliyin rolu nəzərə çarpdırılır. Amma "altmışıncılar"ın etirafı o qədər də asan başa gəlmirdi. Hətta hücumsuz keçməyən, nəinki respublika mətbuatında, mərkəzi qəzet və jurnallarda da Çin səddi kimi yüksələn inkarçı mövqelər bir müddət davam etdi, sonra isə bu inkarçıların müqaviməti qırıldı. Səbəb "altmışıncılar"ın həm şeirdə, həm də nəsrdə məzmun və forma, ideya və sənətkarlıq baxımından yeni bir ədəbiyyat yaratmaları idi. "Altmışıncılar" ədəbiyyatda öz sözünü dedilər və indi də deməkdə davam edirlər. Ədəbi gəncliyin yetmişinci-səksəninci və doxsanıncı illər mərhələləri də bir çox istedadlı cavanların gəlişi ilə yadda qaldı və indi onların yaşı əllini keçib, bəziləri vaxtsız vəfat ediblər. Əlbəttə, burada nəsillərin estafeti davam edir və mətləbi uzatmadan əsas mətləbə keçirik.

İkimininci illərin ədəbi gəncliyi. Müasir ədəbiyyatımızda nəsil etibarilə irəlici sayı məhz ikimininci illərdə ədəbiyyata gələn gənclər təşkil edir. Nə altmışıncı, nə yetmişinci-səksəninci, nə də doxsanıncı illərdə ədəbi gəncliyin meydanı belə gur və qaynar olmayıb. Mətbuat azadlığı, özü də sensurasız mətbuat azadlığı dövründə gənclərin əksər qəzet və jurnallarda maneəsiz çıxış etmələri, təkcə üç əsas ədəbi orqandan əlavə, digər qəzet və jurnallarda gənclərin gen-bol dərc olunmaları, doğrudan da, təqdirəlayiqdir. Gənclər müəyyən ədəbi birliklərdə və qruplarda birləşə bilirlər, sanki XIX əsrdəki ədəbi məclislər müasir formada davam edir. Vaxtilə gənc şair və nasirlər ilk kitablarını çap etdirməkdə çox çətinlik çəkirdilər, onların mətbuatda ilk çıxışları ilə ilk kitablarının çapı arasında ən azı on-on beş il bir zaman məsafəsi dururdu. İlk şeir kitabları da uzaqbaşı iyirmi şeirdən ibarət olurdu və əksəriyyətində də birinci şeir Leninə, partiyaya aid idi. Amma indi gənc şairlər və nasirlər üçün bu sarıdan heç bir problem yoxdur, elə gənc yazar tanıyırıq ki, onun heç otuz yaşı yox, amma üç-dörd kitabı çap olunub. Məsələnin maddi tərəfi var - hər il əllidən artıq gənc yazara Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin birillik təqaüdləri verilir.

Bəs gənclərin yaradıcılığına ədəbi tənqidin münasibəti necədir? Deyə bilərik ki, bu sahədə müəyyən ənənə indi də davam edir. Xatırlayaq Rəsul Rzanın, Bəxtiyar Vahabzadənin, Nəbi Xəzrinin, Qasım Qasımzadənin, Anarın, Elçinin müxtəlif illərdə gənc yazarların yaradıcılığı ilə bağlı yazılarını. Anar və Elçin son illərdə də gənclərin yazılarına münasibət bildirən məqalələrlə çıxış edirlər. Keçən il Anarın Azad Yaşarın şeirləri, Elçinin gənc şairələr haqqında yazıları böyük maraq doğurub. Son illərdə Sabir Rüstəmxanlı, Vaqif Yusifli, Əsəd Cahangir, Elnarə Akimova, Cavanşir Yusifli də gənclərin yaradıcılığına biganə qalmamışlar. Xüsusilə, Sabir müəllimin gənclərin şeir kitablarına yazdığı ön sözləri yalnız ön söz və xeyir-dua kimi yox, həm də bu cavanların gələcəyinə inam hissi kimi qəbul etmək olar.

Nəhayət, bir məsələni də xüsusi qeyd etməliyik. Ədəbi gəncliyin tanınmasında heç şübhəsiz, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin ədəbi orqanları - 100 yaşlı "Azərbaycan", 55 yaşlı "Ulduz" jurnalları, 88 yaşlı "Ədəbiyyat qəzeti"nin rolunu unutmaq olmaz. Gənclər birmənalı olaraq bu qəzet və jurnallarda dərc olunmağa can atırlar. "Azərbaycan" jurnalı böyük bir missiyanı yerinə yetirir, "ədəbiyyatımızın güzgüsü"ndə hər il yeni romanlar, povestlər, poemalar, çox sayda şeirlər, tənqidi məqalələr, publisistik yazılar, tərcümə əsərləri təqdim olunur, Amma ədəbi gəncliyə də geniş yer verilir, hətta jurnalın elə sayı olur ki, istedadlı bir gəncin şeirləri ilə açılır. Biz jurnalda gənc yazarların povest və romanları ilə də tanış oluruq. "Ədəbiyyat qəzeti"nin də elə sayı yoxdu ki, orada gənclərin şeir və hekayələrinə yer verilməsin. "Ulduz" jurnalına gəlincə, bu dərgini ədəbi gəncliyin açıq qapısı adlandırmaq olar. Bu açıq qapıdan bizə yaxşı tanış olan gənc yazarlarla yanaşı, ilk dəfə şeir və hekayələrini də oxuyuruq. Baxın, nə qədər yeni imza: Rəşad Nağı, Nurlan Suvarov, Əfsanə Qurbanlı, Bəhruz Xəlil, Çinarə Omray, Şəfaqət Cavanşir, Aygün Yaşar, Vüsal Ağa, Aqil Bəkir, Nurlana Umudvar, Azər Ərzi, Səddam Laçın, Təranə Dəmir, Zülfiyyə Yaqub qızı, Ülviyyə Qəhrəman, Günel Mehri, Günel Xəzəl və b. Bunların sayını yenə artıra bilərik. "Ulduz" jurnalı ilə bağlı üç yeniliyi nəzərə çarpdırmaq istəyirəm. Birincisi: "Ulduz"da xaricdə yaşayan gənc həmyerlilərimizin yazılarına da yer verilir, ikincisi: "Dərgidə kitab" səhifəsi hər bir gənc yazarın şeir və nəsr əsərləri ilə qarşılaşırıq, yəni gənc bir yazarın yaradıcılığı bir qədər dolğun şəkildə nəzərə çarpdırılır, üçüncüsü: gənc yazarların özüylə söhbəti maraqlıdır, biz o gəncin həm şeirləri və nəsr əsərləri ilə tanış olur, həm də onun ədəbi düşüncələri ilə. Biz ədəbi gəncliyə öz qapılarını açan "525-ci qəzet" və "Ədalət" qəzetinin də rolunu unutmuruq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

Yanvarın 29-da Bakıdakı Rus Evində “Gənc istedadlar sərgisi” layihəsinə start veriləcək.

Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzinin mətbuat xidmətinin məlumatına görə, sərgidə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü Xanım Tapdıqova, Səməd Vurğun adına Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının artisti Olqa Arsentyeva, yeni başlayan rəssamlar üçün təsviri sənət müəllimi Aysel Məhərrəmovanın əsərləri nümayiş olunacaq.

Tədbir Rus Evinin dəstəyi ilə Azərbaycanın Rus Gəncləri Assosiasiyası tərəfindən təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2023)