“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Elnaz İslamvəndin şeirlərini  təqdim edir.

 Köylü Qız adıyla tanınmış güneyli şairə, Elnaz İslamvənd  1983-cü ildə Təbriz  şəhərində doğulmuşdur. O, 2005-ci ildə pedaqoji fakültəsini Təbriz universitetində bitirmişdir. Şairənin “Bax, mən də köylü qız olmuşam” adlı ilk kitabı 2005-ci il və “Islanmış son duraq” adlı şeirlər kitabı 2017-ci ildə işıq üzü görmüşdür.

QADIN

Harada quyulanarsa;

Oyaq gözlərlə baxar qadın!

Üfürər tanrı, gözlərindəki torpağı,

Gömülməz!

Yeddi can var köksündə

Çıxmaz,

Canı can doğurar, bitməz!

Mətbəxdəki duz qabında mumyaya dönər

Tablolarında gül pənbə rəngi görünər

Getməz!

Yaşarmış gözlərində,

Cavanlaşar şəhər.

Süpürər yanağını

Quyulanar, quyulanar.

Doldurar ancaq

Erkəklərin çanağını

Gözlərindən

Göyərçinlər uçar öföqə sarı.

Qartal qanadlarını gizlədərək “dikdabanlarında”

Sərçələri qonaqlamağa çırmalanar dik-dik

Atlanar… Atlanar…

Sığalsızkən saçları

Dördnala çapar əzik-əzik

Yol!

Özündə başlayıb, özündə bitər

İki ayaq yeriyər onda, görməzsən!

İki ayaq uzaqlaşar səndə, bilməzsən!

Sevgi,

Malikanəsidir qadının!

Səsi qapı səsi,

Gülüşü pəncərə

Hadır ol!

İşkilləməsin dodağını qadın!...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.01.2024)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

O şənbə gecəsi, o qətl günü,-

Mümkünə döndərdik çox namümkünü,

Xalqın qəlbindəki qorxu mülkünü,

O gecə dağıdıb sökdü Şəhidlər… 

Tarixi yaşadıb diləyimizdə,

Bir yumruğa döndük o gecə biz də.

Yıxıb köləliyi ürəyimizdə

Cəsarət mülkünü tikdi Şəhidlər… 

Onlar susdurulan haqqı dindirər,

Qaraca torpağı qiymətləndirər.

Donan vicdanları qeyrətləndirər,

Axı, el qeyrəti çəkdi Şəhidlər… 

Küllərindən yenidən doğula bilmək üçün əvvəl yanıb kül olmağı gözə almaq gərəkdir. Deyirlər Azərbaycan da 20 yanvarda verdiyi azadlıq qurbanları hesabına bağrına çəkilən o böyük, o dərin yaradan yendiən doğuldu o gün. 

Dözdü hər zillətə, dözdü hər şeyə,

“Dünyada mənimdə haqqım var” ,- deyə

Kütləni xalq edən müqaviləyə,

Qanıyla qolunu çəkdi Şəhidlər… 

İnsan insan olur öz hünəriylə.

Millət, millət olur xeyri, şəriylə,

Torpağın bağrına cəsədləriylə,

Azadlıq tumunu əkdi Şəhidlər. 

Kim bilir, bəlkə bu da tarixin bir sınağıydı. Kütləmiyik, yoxsa xalqmıyıq? Bəlkə də o gecə atılan güllələr məhz bu suala cavab axtarırdı və öz cavabına sinəsini tank gülləsinə sipər edən, ölümün gözünə dik baxan, əli yalın qorxmaz şəhidlərin simasında tuş gəldi. 

Bəli, azadlıq fədaləri bu ağır məsuliyyəti öz boynlarına götürüb böyük bir xalqın adından bir gecədə kütləni xalq edən o müqaviləyə öz qanlarıyla qol çəkdilər.

O qanlı imzalardan biri də  20 yaşlı gənc şair Ülvi Bünyadzadəyə məxsus idi.

Ülvi Bünyadzadə haqqında ilk dəfə oxuduğum zaman o, mənə Ərtoğrul Cavidi xatırlatmışdı. Çünki onların hər ikisi hələ ömürlərinin bahar çağındaykən, hələ qarşıdakı hədəflərinə çatmamış yolun yarısında, nakam köçmüşdülər bu dünyadan. Və onların hər ikisi öz qısa ömürlərinə çox böyük və çoxşaxəli bir yaradıcılıq sığdırmışdılar. 

Ülvi 20 illik qısa ömrünə nələr sığdırmamışdı ki? 200 dən çox şeir, 40-a yaxın hekayə, 5 pyes, Əfqanıstanda döyüşən həmvətənlərimizə həsr olunan “Ömür yolu” poemasını və “Qansızlar” povestini, dünya ədəbiyyatından-inglis və rus dillərindən 20-yə yaxın orjinal tərcümə, saysız ictimai məzmunlu məqalə və bir də yarımçıq qalan əlyazması...

Bütün bunlardan əlavə o, qarmon, tar, saz, piano və kamançada məharətlə çalır, ərəb, fars, latın, özbək,  inglis və rus dillərini də mükəmməl bilirmiş.

23 sentyabr 1969-cu ildə Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunun Kəsəmən kəndində ziyalı ailəsində dünyaya göz açan Ülvi məktublarında həmişə belə yazırmış: "İndi bizim Göyçədə heç kimimiz qalmadı..."

Bütün Azərbaycan gəncliyinə görk olacaq andında isə belə yazırdı Ülvi:

"Mən Bünyadzadə Ülvi Yusif oğlu, həyatımda ilk və son dəfə öz vicdanım qarşısında and içirəm: bir elin, bir millətin adını təmsil etdiyimi heç zaman unutmayacağam; Azərbaycan torpağının qürurdan, qeyrətdən yoğrulmuş adını müqəddəs tutacaq, bu ada ləkə vurmaq istəyən bütün ünsürlərə qarşı duracağam; öz azərbaycanlı varlığıma, vicdanıma, məsləkimə, əsil-nəcabətimə, damarlarımda axan azərbaycanlı qanına layiq oğul olacaq, qorxaqlığı, alçaqlığı, yaltaqlığı özümə yaxın buraxmayacaq, nəyin bahasına olursa-olsun, öz azərbaycanlı "mən"imi təsdiq edəcəyəm. Əgər vədimə xilaf çıxsam, qoy anamın südü, elimin çörəyi mənə haram olsun, Vətən üzü görməyim"

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.01.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan öz kökünə bağlı bir məmləkətdir, bu səbəbdən də, ulu mədəniyyətimiz daim inkişafda, özünütəkmildədir. Bu gün ölkəmizdə əyalət teatrlarının yaşaması, funksionallığı onu deməyə əsas verir ki, zəngin ənənəsi olan Azərbaycan teatrı dəbdən düşmür, həm insanlarımızın asudə vaxtının təşkilində, həm də onların mədəni səviyyə plankasının yüksəkdə qalmasına xidmət edir. 

Bu gün sizə ən Qərb teatrımız olan Qazax Dövlət Dram Teatrı barədə söz açmaq istəyirəm, belə ki, teatr türkiyəli dramaturq Tuncər Cücənoğlunun “Dosya” əsəri əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşasının premyerasına hazırlaşır. Premyera yanvarın 27-də baş tutacaq. 

“Dosya” tamaşası barədə danışacağam, öncəliklə istərdim sizlərə teatr barədə məlumat verim. 

Qazaxda ilk dəfə 1938-ci ildə kolxoz-sovxoz teatrı yaradılıb, 1943-cü ildə bu teatr dram teatrına çevrilib və ona Səməd Vurğunun adı verilib. Dövlət Dram teatrı kimi 1949-cu ilə kimi fəaliyyət göstərib. O dövrdə teatrın repertuarında əsasən Azərbaycan və dünya klassiklərinin əsərləri, həmçinin müasir ədəbiyyat nümunələri yer alırdı. Teatrda çox məşhur isimlər - Gürcüsatan Respublikasının Xalq artisti İbrahim İsfahanlı, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Muxtar Avşarov, Solmaz Orlinskaya, Barat Şəkinskaya, əməkdar artistlər Əliheydər Həsənzadə, Rüsxarə Ağayeva, rejissor Məcid Zeynalov və başqaları fəaliyyət göstərmişdir. 

1949-cu ildə Mərkəzi Komitə əyalət teatrlarının qeyri-rentabelliyini nəzərə alaraq Qazax Dram Teatrının fəaliyyətinə xitam verib. Əslində isə bu antihimanist addım sırf antiAzərbaycan addım idi, çünki cəmi 15 kilometr məsafədə Ermənistanın əyalət teatrı - İcevan Teatrı fəaliyyətini davam etsirməkdəydi. 

11 il fəaliyyətsiz qaldıqdan sonra Qazax teatrı 1960-cı ildən Xalq teatrı kimi fəaliyyətini davam etdirdi, 1988-ci ildən isə yenidən Dövlət Dram teatrı statusunda  fəaliyyətə başladı, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin “Dar ağacı” tarixi faciəsi ilə ilk tamaşasını göstərdi.

Teatr müxtəlif illərdə Gürcüstan Respublikasının azərbaycanlılar yaşayan rayonlarında qastrol səfərlərində oldu. 90-cı illərin əvvəlində atəşkəsdən əvvəl Qarabağ bölgəsində-Ağdərə və Tərtər rayonlarında əsgərlər qarşısında çıxış etdi. 

Bu illər ərzində teatrda 70-dən artıq əsərə quruluş verilmiş, teatr respublikada keçirilən festivallarda dəfələrlə iştirak etmişdir. Müxtəlif illərdə teatrda Respublikanın Xalq artistləri Zülfiqar Abbasov, Tariyel Qasımov, Rafiq Əliyev, Vaqif Şərifov, əməkdar artistlər Vidadi Əliyev, Münəvvər Əliyeva fəaliyyət göstərmişdir. Teatr rus, alman, bolqar, türk, tacik dramaturgiyasına müntəzəm müraciət edib, klassik və müasir Azərbaycan dramaturgiyası isə teatrın repertuarının əsasını təşkil edir.

Teatr Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin və Teatr Xadimləri İttifaqının keçirdiyi müxtəlif teatr festivallarının iştirakçısı olub. 

Teatrın direktoru Saqif Sarı oğlu İskəndərov, baş rejissoru Musa Eyyub oğlu Eyyubovdur.

Və indi də növbəti premyeraya - “Dosya”ya qayıdaq. 

Səhnə əsərinin quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Xəzər Gəncəli, quruluşçu rəssamı Aysan Məmmədovadır. 

Rolları Əməkdar artist Hacı Hacıyev, aktyorlar Sərdar Rüstəm, Xanım Məmmədova, Aytac Cəfərova, Məlahət Vəliyeva, Zəmanə Dərviş, Yusif Qoca, Nəsimi Aşpazov, Xaqan Qurbanov və Aydın Orucov, Məmməd Hacəliyev ifa edəcəklər.

Teatrda cari ilin repertuar planından kənar uşaqlar üçün İsgəndər Coşqunun “Ana laylası” pyesi əsasında eyniadlı tamaşa da hazırlanır. Quruluşçu rejissoru Vüsal Məmmədov olan səhnə işi fevralın sonunda balaca tamaşaçıların ixtiyarına veriləcək.

Qazax Dövlət Dram Teatrı cari sənət mövsümü üçün plan üzrə 4 əsəri repertuarına daxil edib. Bunlar aşağıdakılardır: 

Əli Əmirlinin “Onun iki qabırğası” komediyası. Tamaşaya teatrın baş rejissoru Əməkdar artist Musa Eyyubov quruluş verəcək. 

Həmçinin Braziliya yazıçı-dramaturq Gilyerme Fiqeyredunun “Ezop”, türkiyəli dramaturq Turqut Özakmanın “Adət” əsərləri Əməkdar artist Xəzər Gəncəlinin, gənc yazıçı Jalə İsmayılın “Ametis bəy və Apetit xanım” əsəri Qazaxa dəvət olunacaq Füzuli Dövlət Dram Teatrının rejissoru Nicat Mirzənin quruluşunda hazırlanacaq.

Uğurlar, elm, söz və sənət məskəni olan ulu Qazaxın teatrı! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.01.2024)

Turunc Baxışlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İmam Əli( Ə) “yazıq Adəm övladı (əcəli gizlidir) nə vaxt öləcəyini bilmir”, deyirdi...

Necə də gözəl vurğulayıb əslində, lovğalıq və təkəbbürlük hissindən əcəlimizin zamanını belə bilmədik heç zaman. 

Nəfsimizin əsarətində yaşayıb, sonsuz bir ömürə sahib olacağımızı təxmin etdik əzəl gündən.

Bəli, “Nəfs" - bizi gələcəkdən məhrum edən o güclü məfhum....

O qovdurmadımı Adəmi öz səltənətindən?

O düçar etmədimi dəyər verilib İlahisi tərəfindən yaradılan canlının, qalan geri  həyatını zülümlə yaşamağına?

Nə idi bunun səbəbi görən?

Niyə varlığını, bir darlığa dəyişdirdi ki?

Heçmi düşünmədi cəzasının bu qədər ağır olacağını?

Düşünsəydi o həyatı yaşayardımı, yenə də  nəfsinə kölə olardımı yenidən?

Olardı bəlkə də. 

Çünki bizlər də bir Adəm övladı olaraq heç zaman nəfsimizdən imtina etməyi bacarmadıq təəssüf ki.

Vəfasızlıqla dönük çıxanımız oldu, mənəvi həyatı bir dirhəmə satıb, etibarını xisləti üzündən əldən verənimiz oldu çox təssüf…

Bunun ən acınacaqlı tərəfi də o oldu ki, heç zaman bunun öz nəfsimizdən yarandığını anlamadıq, eynən Adəm kimi...

Adəm  bir " Almayla" öz nəfsinin qurbanı olub Cənnəti, biz də öz dünyavi cənnətimizi unutduq beləcə.

Peşmançılığımız isə bir heçlikdən ibarət oldu sadəcə.

Azad bir dünyanın, dustaq canlıları olmağı da özümüz seçdik, gözəl insan.

İstər yaxşı, istər pis, nələrinsə bir gün dəyişilməsi, az da olsa doğru yolda addımlamaq ümidi ilə...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.01.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Söz verdiyim kimi, biznes-plan barədə daha geniş danışmağa başlayıram. Ümumiyyətlə, hazırkı sürət əsrində planlı yaşamadan nəyəsə iddia etmək çox yanlışdır. O cümlədən, biznes sahəsində də plansız fəaliyyət göstərmək bəri başdan özünü  uğursuzluq zolağına düçar etmək deməkdir.

Məsələn, mən elə insanla rastlaşmışam ki, aqrar sektorda biznes qurmaq istəyib, icarə sahəsi götürüb, orda tələb və təklifi öyrənmədən hansısa bir məhsulu əkib, nəticədə külli miqdarda ziyana düşüb. Bir başqası ticarət sektorunda böyük həcmdə bank krediti götürərək mövsümi dəblə tanış olmadan xarici ölkələrdən birindən böyük partiyada qadın paltarı gətirib,  nəticə onun üçün də məyusedici olub. Amma bu insanlar planla hərəkət etsəydilər, bazar analiz olunsaydı, mütəxəssislərlə məsləhətləşsəydilər, təbii ki, fiaskoya da uğramayacaqdılar.

Hər bir yeni başlayan və ya artıq təcrübəsi olan iş adamının uğur formulu çox sadədir: Nəyə tələbat olduğunu tapmaq və bu tələbatı təmin etmək.

2010-cu ildə mən həm fəaliyyətə yeni başlayan sahibkarlar üçün, həm də artıq fəaliyyət göstərən kiçik və orta sahibkarlar üçün söz söyləmək, məsləhət vermək zərurəti duyaraq biznes planının tətbiqi nəzəriyyəsi mövcusunda kitab yazdım. Mən sahibkarlara aşılamaq istəyirdim ki, hər bir fəaliyyət növünün təməli biznes-planla hərəkət etməkdir. İşin sistemli plan əsasında qurulmasının vacibliyini dərk etməmək, kortəbiilik perspektivlərin  uçuruma yuvarlanması deməkdir. Elə həmin kitabda mən həm də biznes aləmində uğur qazanmağın qısaca düsturunu verdim: Biznes aləminin dərin, hərtərəfli analizi onu sübut edir ki, hər bir fəaliyyət növünün uğuru səlis, professional, vaxtlı-vaxtında hazırlanmış plandan və həmin plana əməl edilməsindən asılıdır. Və həmin biznes planın hazırlanmasını da mütəxəssislərə həvalə etmək lazımdır.

Qərb dünyasının biznes aləminin uzun tarixi və bugünkü nəticələri sübut edir ki, hər bir biznesin sığortası və uğuru müxtəlif növ konsaltinq xidmətləri ilə sıx bağlıdır. Dünyanın ən böyük və aparıcı konsernləri əbəs yerə  məsləhətçilərlə və konsaltinq qrupları ilə əməkdaşlıq etmirlər ki.

Biznes aləmi sərt və praqmatikdir. Mülayimlik və xeyirxahlığın burada yeri yoxdur. O, sentimentallıqdan məhrumdur və xeyriyyəçilikdən də uzaqdır. Pul müəyyən qayda və qanunlara riayət edərək həmişə onun artımı üçün şərait olan yerə can atır, onun üçün sərt mühit olan yerlərdən yan keçir və xüsusilə də, onun üçün ciddi riskin yarandığı zonalardan uzaq qaçır.

Biznes-plan olmadan, ümumiyyətlə, kommersiya fəaliyyətinə baş qoşmağa dəyməz, uğursuzluğa düçar olmaq riski xeyli böyükdür.

Biznes-plan gələcək müəssisənin və ya layihənin bütün əsas aspektlərini təsvir edən, onun qarşılaşa biləcəyi bütün problemləri analiz edən, həmçinin, həmin problemlərin həlli üsullarını müəyyən edən sənəddir. Buna görə də düzgün tərtib olunmuş biznes-plan sonda bu suala cavab verir: bu işə vəsait qoymağa dəyərmi və bu iş bütün vəsait və güc sərfini ödəyəcək bir gəlir gətirəcəkmi?

Biznes-plan, ilk növbədə, məhz sizə biznesinizin perspektivlərini, mövcud iqtisadi situasiyanı və imkanlarınızı görməyə, kampaniyanın inkişafının effektiv istiqamətlərini və qoyulan məqsədlərin əldə edilməsi üçün bütün zəruri addımları müəyyən etməyə, öz ideyalarınızı analiz etməyə, onların səmərəliliyini və reallığını yoxlamağa imkan verəcək. Bununla əlaqədar təkcə bu planlı işin yekunu – biznes-plan deyil, həm onun işlənib-hazırlanma prosesi qiymətlidir. Bu işə cəlb olunanların hamısı gələcək birgə fəaliyyət və ünsiyyət təcrübəsi, eləcə də biznesin inkişaf perspektivlərinə əsaslandırılmış baxış qazanacaqlar.

Biznes-plan siz və sizin əməkdaşlar üçün standart rolunu oynayacaq. Siz bu standartla onun praktiki reallaşdırılması üzrə fəaliyyətin nəticələrini  müqayisə edərək, bu fəaliyyətə zəruri korrektivlər daxil edəcəksiniz. Bu plan əməkdaşlara öz vəzifələrini aydın başa düşməyə, hamı üçün ümumi olan bizneslə bağlı şəxsi perspektivləri görməyə, qoyulan məqsədlərin əldə olunmasında şəxsi əməyini qiymətləndirməyə imkan verəcək. Biznes-plan müəssisənin ilk fəaliyyət ilində prioritetlərin və fərdi iş tapşırıqlarının müəyyən edilməsində faydalı olacaq.

İşlənib-hazırlanmış biznes-planı «məqsədə aparan yol» kimi, müəyyən olunmuş məqsədlərin əldə edilməsi üçün vaxta görə ən optimal və ən az riskli marşrutu müəyyən edən xəritə kimi nəzərdən keçirin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.01.2024)