Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə gənc şair Cavid Qasımov görüşür, “sonuncu əl işi”ndən danışır. Deyək ki, lirika mükəmməldir şeirdə. Bəyənəcəyinizə əminik. Yeri gəlmişkən, Cavid tanınmış şairə Nigar Həsənzadənin SÖZ layihəsinin ən ümidverici gənclərindəndir. 

Xoş mütaliələr!

SONUNCU ƏL İŞİ

Kim nə deyirsə, desin,

Üzümün qırışına,

Saçlarımın ağına.

Hər ötən gün güzgüdə 

Özümü oxşadıram 

Ölümə məhkum olmuş 

Katorqa dustağına.

Bəlkə də bu qırışlar

Dəmir barmaqlıqların 

Üzümdəki əl izi?

Bəlkə bu ağ saçlarım

Evinə yolun azmış

Qağayının dənizi?

Kim nə deyirsə, desin,

Gözüm görmək istəmir 

Gecə boylanan Ayı,

Gündüz çıxan Günəşi.

Nə yaxşı ki, mən idim 

Allahın yaratdığı

Ən gözəl, ən sevimli,

Ən sonuncu əl işi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı, pedaqoq, ictimai xadim Şəmil Sadiqin növbəti aktual çağırışını diqqətinizə çatdırır. 

Bəzən şirkətlər və ya şəxslər əllərində olan elə bir materialı və ya ideyanı gizlədir ki, sanki Amerika kəşf ediblər. Yox, rəqiblərimiz görməsin, yox, bu bizim sirrimizdir deyə. Açığı, heç bir halda bunu qəbul etməmişəm. Həmişə də ideya və düşüncələrimi açıq ifadə etmişəm. Elan Mask demiş, bunu gizlətməyə çalışanlar zəiflərdir. 

Bir zamanlar ilk ədəbiyyat vəsaitimi çap etmək istəyəndə çox adam dedi ki, yox,  bunu çap etmə, bəs hamıda olsa, o zaman yanına hazırlığa  kim gələcək, başqa müəllimlər də görəcək, istifadə edəcək və sairə. Bir çox müəllim tanıyıram ki, oz konseptini elə gizli saxlayır ki, elə bil bir planet kəşf edib, kimsə görsə, gedib əlindən alacaq. Yaxın bir dostum var, 10 ildir ki, ona deyirəm, bu potensialını öldürmə, bir şirkət aç, yanına gənclər götür, inkişaf etdir, onlar da qazansın, sən də. Deyir yox ee, öyrədəcəyəm, sonra çıxıb gedəcəklər, deyirəm, yenə öyrət, yenə öyrət. 

16 il bundan qabaq çap etdiyim bu kitab bugünkü “Hədəf”in ilk investoru oldu.

 Bu yaxınlarda bir şirkətdən xidmət almaq istəyirdik, görüşmə bitəndə dedim, bu xidmətlərin adı olan faylı göndərin mənə, bir araşdırım, dostumuz dedi, sizə veririk, amma yayılmasın, xahiş edirəm. Deyirəm ki, burda elə bir ciddi sənəd yoxdur axı, nə var ki, babat mütəxəssis bunu bir-iki saata hazırlaya bilər. Deyir, yox, bu bizim koorporativ prinsipimizdir, əməyimizin məhsuludur. O demək deyil ki, bunu kimsə hazırlaya bilməz, amma hazırına nazır olub, sonra bu xidməti ucuz təklif edib, dəyərdən salar. Düzü, yaxşı fikir olsa da, heç bir halda qəbul etmirəm. İdeyanın oğurlanmasından, yayılmasından qorxanlar, müəyyən mənada çərçivəlidir. Məncə, paylaşmaq və daha yaxşısını daima ürətmək gözəl hissdir. Sən bir ideya, konsept yazıb cəmiyyətə açıq istifadə etsən, olsun ki, hansısa rəqibin bundan istifadə edəcək, qoy etsin, onun başı ona qarışınca sən yenisini yaradarsan. 

Bayaq dostum Rəşad Cabirlinin bir statusunu gördüm, yadıma düşdü ki, bu mövzunu bir-iki gün öncə mən də müzakirə etmişdim. Həmin statusdan Elan Maskla bağlı fikri də eynən düşüncələrimi ifadə edir deyə bura əlavə edirəm. 

“CNBC-yə verdiyi müsahibədə Elan Maska ünvanlanan "niyə patent almırsınız?" sualına cavabında deyir: “Patent almaq zəiflik əlamətidir. Patent almaq bir şirkətin yetərincə yenilikçi olmadığını göstərir.”

Əlavə olaraq Maska görə patent inkişafın önünü bağlayır. 

Əgər biz nəticə etibarilə cəmiyyətimiz, insanlıq üçün çalışdığımızı düşünürüksə, o zaman bu işi başqası da görəcəksə bizim dəstəkçimiz olmayacaqmı? 

Digər tərəfdən patent aldığın zaman texnologiya ilə bağlı detallı məlumatları təqlidçilərə daha rahatlıqla vermiş olmuruqmu?

Yenə də, Başbuğ Alparslan Türkeşin təbirincə desək, "Mövzu vətəndirsə hamımız ölək, mövzu məqamdırsa (vəzifə) hamınız ölün"

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin daha bir uğuru şair Brilyant Atəşlə əlaqədardır”. Mən yazıma altbaşlıq bunu seçdim. Niyə? İndi əsaslandıracağam. 

Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin üzvü, şair Brilyant Atəşin məclisə qatqıları çoxdur, bunlar öz yerində, bu dəfə onun verdiyi töhfə isə çox möhtəşımdir. Brilyant Atəşin “Nənəmin kəlağayısı'' adlı şeirlər kitabı işıq üzü görüb. Nəzərə alaq ki, Brilyant xanımln təmsil olunduğu qurum ölkəmizdə qədim baş örpəyi olan kəlağayının bir nömrəli təbliğatçısıdır. 

Kitabın redaktoru və ön söz müəllifi Mirvard Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri, şəxsi “Kəlağayı Ev Muzeyi”nin direktoru Güllü Eldar Tomarlı, məsləhətçi Əməkdar İncəsənət Xadimi, AYB Qazax bölməsinin sədri, ictimai xadim, şair, publisist Barat Vüsal, rəyçilər - Mirvarid Dilbazinin qızı Xatirə Dilbazi və Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin müşaviri Vüsal Sehranoğludur.

Kitabda şairin son illərdə yazdığı esseləri, şəhidlərimizə həsr etdiyi şeirləri, milli dəyərlərimizin tərcümanı olan kəlağayı haqqında şeirləri cəm olub.

Və biz bu gözəl kitabla bağlı ən yaxşı məhz Güllü Eldar Tomarlının dabışacağını düşünüb sözü Güllü xanıma veririk. 

“Alman filosofu Martin Haydeggerə görə, poeziya varlığın sözlə yaradılmasıdır. Yaratmaq, həqiqətə, ədalətə, haqqa, Vətənə, ilahi sözə xidmət müqəddəs işdir. Müqəddəs işi də Yaradan sevimlilərinə həvalə edir.

Orta məktəb illərindən sözə könül verən, sonra da şagirdlərinə sözün möcüzələrini anladan Brilyant Atəş də Tanrısına tapınan yaradıcıdır. Onun yaradıcılığının qayəsi ömür səhifələrinin duyğularını poetikləşdirb sözsevərlərə çatdırmaqdır. Sözə, xüsusilə aşıq ədəbiyyatına dərindən bağlılıq və bələdlik onun söz dünyasının çəkisini artırır, məna məzmununu tamamlayır.

Brilyant xanım vətəndaş şairdi, böyük ustad Məmməd Arazın təbiriylə desək, saz, söz ömrü yaşayan və yaşayacaq Vətən daşıdır. Fəxrlə “Dünya aşiqiyəm!” bəyanatını bəşərə yayan xanım şair haqqa tapınandı, ən qatı düşməni nahaqdı, ədalətsizlikdi, haqqa baş əyəndi, qibləsi Vətəndi, Vətən torpağı onun ibadət yeridi. Hər gün yuxudan oyanan kimi narahatlıq və nigaranlıqla Vətənin, elin-obanın ovqatı, durumu ilə nəfəs alır, “Yurdum, sabahın xeyir” deyəndə də şairanə gözəl təbiət lövhəsi yaradır:

 Dan gecənin gözünü ovub yerə nur saçır,

 Oyanmış al ləçəklər düşən jaləni içir.

 Bir kəndçi baba durub otunu vər-vər biçir,

 Yurdum, sabahın xeyir.

Dörd misradakı sirli-sehirli dan yerinin ağarması, yeni sahahımızın doğulması, çiçəklərin, yarpaqların şeh sırğası, vər-vər biçilmiş otun ətri həyat eşqimizi, inamımızı artırır, bizi yeni sabahlara, uğurlara səsləyir. Budur, duyğuların ilahiliyi!

Onun şeirlərində doğulduğu, yaşadığı yurdun ətri ilə həqiqi sözün ətri bir-birinə qarışıb bütöv Vətən yaradır ki, bu müqəddəs yurdun “torpağının hər qarışı yenilməz qala kimi toxunulmazdır, yad nəfəs - ürəkdən deyilməyən söz bu qalaya yaxın gələ bilməz. Bu qalanın ən sayıq keşikçilərindən biri də qəhrəmanı Mübariz İbrahimovdu. Onun vətənsevər ruhu bu qalanı əbədi qoruyacaq. Hətta Brilyant xanıma görə Mübariz bütöv Vətəndir: 

 Zaman öz hökmünü verib də getdi,

 Gədələr susdular, sözləri bitdi.

 Deməyin ki, xalqı ona həsrətdi,

 Bir Vətən ünvanlı yerdi Mübariz.

Brilyant Atəşin lirik düşüncələri sanki yurdumuzun yal-yamaclı, güllü-ciçəkli qoynunda elin bir çoban oğlunun həzin “Çobanbayatı” üstündə öz dünyasına qovuşub çaldığı nəğmələrdir. O həzin “Çobanbayati” şair xanımı el nəğməkarı edib:

 Təbiət qucağı mənim loğmanım,

 Nərgiz “Yallı” gedə, tuta hər yanım.

 Dağların döşündə açıla danım,

 Bir “Çobanbayatı” düşüb yadıma.

“Həqiqəti başının tacı kimi” qoruyan, “kasıblıqdan, yoxluqdan utanmayan” Brilyant xanım “qarşısında peyda olan dağ-dərədən, ağdan, qaradan” heç vaxt qorxmayıb. Çünki onun güvən yeri, arxadaşı əlahəzrət həqiqətdi. Şair xanım azad söz adamıdı. Qəlbinin hökmündən başqa heç kim ona nəyisə diktə edə bilməz. Onun üçün “qəfəsdə yaşamaq ölmək kimidi”. Haqqı danmadığından özünəinamlıdı, üzüağdı, başıucadı. Ona görə də “dünyanın malından gözü doymayan”lara şeirinin Ərəbzəngisi kimi meydan oxuyur:

 Deyim, qudurğanlıq itə yaraşır,

 Var yığanın başı pula qarışır.

 Qarışqalar sonda nəşə daraşır,

 Əriyib bir torpaq olacaqsan ha... 

Brilyant xanımın böyüyüb boya-başa çatdığı söz, saz mühiti ona aşıq şeirimizin müxtəlif janrlarına cəsarətlə müraciət etməyə imkan yaradır. Onun qoşmaları, təcnisləri, gəraylıları, divaniləri, dodaqdəyməzləri, qıfılbəndləri, deyişmələri ona görə mükəmməldir ki, cinasları, rədifləri, qafiyələri ilə yanaşı, məna, fikir tutumu da yerindədir. “Ay inlər, inlər”, “Oyana”, “Çalxalanıb bir mələktək”, “Dağlara, dağlara”, “Sayılmaz, sayılmaz”, “İstəməz”, “Dərdin dağı” və digər şeirləri sayılıb-seçilən aşıq ədəbiyyatı nümunələri səviyyəsindədir:

 Səfər etdim irfanıma, mələklərlə görüşdüm,

 Qatdan-qata ayaq açdım, yoxdan vara sürüşdüm.

Yolum üstə duranlardan sabahımı soruşdum,

 Mən bir sönməz Atəş olub, hər an zordan çıxmışam.  

Şair xanım milli ruha, milli kökə, milli mənəvi dəyərlərə bağlı, onlara xüsusi önəm verən, yaşadan, mənəvi saflığı insanın ali xisləti kimi təqdim edən Azərbaycan qadınıdır. Yeni kitabına “Nənəmin kəlağayısı” adınının verməsi də təsadüfi deyil. Min illərin yadigarı namus, qeyrət, abır-həya rəmzi kəlağayını vəsf edən şeirlərində əsas meyar milli baş örtüyümüzün ötürdüyü mənəviyyat dərsləridir.

Qeyd etdik ki, Brilyant xanım Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin və şəxsi “Kəlağayı Ev Muzeyi”nin təşkilatçılığı ilə keçirilən müxtəlif tədbirlərin fəal iştirakçısı, milli dəyərlərin təbliğatçısıdır. Xalqımıza Zəfər sevinci yaşadan 44 günlük Vətən müharibəsinin şəhidi Zaur İsmayılzadənin xatirəsinə həsr etdiyi “Qəmli kəlağayı” şeirində şəhidin nənəsinin nəvəsinin nişan xonçası aldığı, nişanlı el qızına qismət olmayan kəlağayının indi etibarlı əllərdə - şəxsi “Kəlağayı Ev Muzeyi”ndə qorunması şəhidin ruhunun, nənənin, şəhid anasının, Brilyant xanımın təsəlli yeridir. Axı o kəlağayı muzeyin bəzəyidir, ən müqəddəs yerdədir.

Brilyant xanım “nazlı bir gəlinə bənzəyən, davanı, dalaşı, qanı yatıran” kəlağayıya həsr etdiyi digər şeirində milli baş geyimimizi tərənnüm etməklə yanaşı, xalqımızın qədim yaşayış tərzini, məşğuliyyətini - döşək üstündə oturan nənəni, kirkirəni, cəhrəni, darağı, evdəki qara çırağı şeir dili ilə qələmə almaqla bizi şərəfli keçmişimizə, saf mənəvi dünyamıza aparır:

 Boz ayğırın kişnəməsi səda salır dağa, daşa,

 Başda burma qara papaq babam çıxır yalçın qaşa,

 Qara qartal görkəmində boz atıyla durub qoşa,

 Cana gəlir örtüləndə, qoyulanda dürüst başa,

 Nənəmin kəlağayısı, babamın qara papağı.  

“Qəlbi nur, yaxşıya saray, zalıma gor” Brilyant Atəş əmindir ki, “ömrünü yelə verməyib”. Bilir ki, “qoymasa arxada söz qatar-qatar, haqqın dərgahında danarlar onu”. “Keçmişi kök bilib sabaha çatsa, söz, qələm sahibləri” sırasında özü və sözü yaşayacaq.

Geniş əhatəli yaradıcılığı ilə buna bizi də inandırır...”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ötən gün Bakı Muzey Mərkəzində Azərbaycnın görkəmli folklorşünas alimi, professor Vaqif Vəliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş təntənəli gecə keçirildi.

Gecədə Vaqif Vəliyev barədə xatirələr söylənildi, onun sevdiyi simfonik musiqi parçaları səsləndirildi. 

Əslən Qazax mahalından olan Vaqif Vəliyev unudulmaz ziyalı, dərs dediyi Bakı Dövlət Universitetində tələbələrinin sevimli müəllimi olub. 

Saz-söz sevgisi, Səməd Vurğuna olan rəğbəti onu ədəbiyyata gətirib. Elə namizədlik dissertasiyasını da Səməd Vurğunun yaradıcılığı barədə yazıb. 

Folklorumuzun ən dərin tədqiqatçısı kimi o, özündən sonra yadigar olaraq bir neçə tədqiqat əsəri, çoxlu kitablar qoyub.

Vaqif Vəliyev Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Ülviyyə Hacıbəyovanın atası, Azərbaycan Ordusunun Baş Qərargah rəisi Kərim Vəliyevin əmisi, tanınmış jurnalist Aytac Carçıyevanın babasıdır.

Musiqi nömrələri gecəyə xüsusi gözəllik qatdı. Ülviyyə Hacıbəyovanın fortepianoda səsləndirdiyi Soltan Hacıbəyovun “Adajio”su isə xüsusi rəğbətlə qarşılandı.

Yeri gəlmişkən, dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyovun qardaşı, görkəmli bəstəkar  Soltan Hacıbəyov Vaqif Vəliyevin qudası olub. 

Tədbirdə bir çox tanınmış şəxslər, o cümlədən dahi Qara Qarayevin qızı Züleyxa Qarayeva, “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin sədri, professor İlham Pirməmmədov, “Azərbaycan” jurnalının baş redaktoru İntiqam Qasımzadə, ədəbiyyatşünas Məti Osmanoğlu, publisist İlqar Əlfioğlu, yazıçı Varis, böyük Səməd Vurğunun nəticəsi, pianoçu Vurğun Vəkilov, Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun həyat yoldaşı Nüşabə Vəkilova və digərləri iştirak edirdi. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Xeyrəddin Qocanın miniatür hekayələrinin təqdimini davam  etdirir. Əminik ki, dodaqlarınızı qaçırır bu hekayələr. 

Çay qoyuna bərabərdir

Ankarada Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasında baş komandanın müavini, bir polkovnik Xeyrəddin Qoca ilə tanış olandan sonra, "çox məmnun oldum, sizi evə dəvət edərəm, bir çay içərik" - deyir. X.Qoca yazıçı Anarın oğlu, o zaman AzərTAC-ın Türkiyə üzrə xüsusi müxbiri Turala tərəf dönür və ona pıçıldayır:

- Tural, buralarda adama çay vermək, bizlərdə qoyun kəsmək kimi bir şeydir...

Lazım olsa, zəng vurar

Cib telefonu zəng çalır. X.Qoca telefonu götürür:

- Sən hava limanına get. Qonaqları götür. Ünvanı bilirsən. Axşam məni hava limanında qarşılayarsan. Oldu? Sağ ol! - telefonu qapayır. Heç bir şey olmamış kimi, söhbətinə davam edir. "Bağışlayın, zəng edənə danışmağa imkan vermədiniz, o kim idi?" - deyə iş yoldaşı ondan soruşur.

Xeyrəddin Qoca duruxur:

- Düz deyirsən, vallah. Yazıq heç nə deyə bilmədi, axırda bircə "tamam" dedi. Sürücümdür. Lazım olsam, yenə zəng vurar.

(Davamı olacaq)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

1.

Bol müştərisi olan yüngül əxlaqlı qadın ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə mütəxəssisdir həm də. 

2.

-Niyə şikayətlənirsiz? Bax sizin maaşınız 75 faiz yüksəkdir.

-Necə, necə? Keçənilkindən? Bu hansı hesablama sistemidir ki?

-Keçənilkindən yox. Gələnilkindən! 

3.

-İdmanın əksər növü ilə məşğul olmuşam. Körlinq, futbol, hokkey, reqbi, maneələr üzərindən tullanma…

-Bəs indi niyə olmursuz?

-Oğlum dəyyus kompütürimi sındırıb.

4.

İnsan elə yaşayır, sanki heç ölməyəcək. Və elə ölür, sanki heç yaşamayıb. 

5.

Varlı ailələrdə qadın isterikası brilyant qaşlı üzüklə, yaxud şuba ilə başa çatır. Kasıb ailələrdə isə göz altında finqalla.

6.

Bahalı saat sənin saatını bahalı edəmməz. 

7.

Meşəni yarırlar. 

Yerində park salacaqlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)

Xədicə Əliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mənə danışma ağrıdan, acıdan. 

Mənə danış xoşbəxtlikdən. Axı mənə maraqlı deyil bildiklərim, maraqlıdır, danış bilmədiklərimdən. 

Danış mənə aldığın rahat yuxudan. 

Danışım mən də sənə gördüyüm kabuslardan. Səhər günəş şəfəqlərinin qəlbinə necə doğduğundan danış. Danış mənə səhərdən, danışım sənə gecədən. Danışım sənə səhərin üstünü örtdüyü, gecənin qabığını qopardığı yaralarımdan. Danış mənə çiçək açmasından, danışım sənə səhradakı kolluqdan. Danış küləyin həznindən mənə, danışım sənə o küləyin qəddini əydiyi ağaclardan. Danış mənə gülüşlərini, danışım sənə o gülüşlərin ardında gizlənən kədərdən. Danış mənə bağırışlardan, danışım sənə səssiz haraylardan. 

Danış mənə aldığın nəfəsdən, danışım sənə kəsilən nəfəsimdən. 

Danış mənə uşaqlığından bu günə qədər saxladığın oyuncaqlardan, danışım sənə gizlətdiyim bıçaqlardan.

Danış yazlardan mənə, danışım qışlardan sənə. Danış sənə alınan bahalı hədiyyələrdən, danışım sənə məhrum edildiyim sevgidən. 

Danış mənə xoşbəxt ailə tablosundan, danışım sənə bir dam altında yaşayan yad insanlardan. 

Danış mənə isti çayından, danışım sənə bacasından tüstü çıxan soyuq evlərdən. Danış mənə yorulan bədənindən, danışım sənə usanan ruhumdan. 

Danış mənə dəniz mavisindən, sənə dəniz dalğasından, boğulmaqdan danışım. 

Danış mənə, sevinclə baxan gözlərdən, danışım sənə qan ağlayan qəlblərdən. Danış mənə parlaq gələcəkdən, danışım sənə kəsilən ümidlərdən. Danış mənə danışmadıqlarını, danışım sənə susdurulduğum cümlələrdən. Danış mənə sevgidən, danışım sənə yanlış insana olan doğru hisslərimdən. Danış mənə barmaqlıqların ardında yatan məhkumlardan, danışım sənə azad məhbuslardan. 

İzah et mənə var olduğum halda yox olmağı, mənasızlıq içində məna, anormallıq içində normallıq axtarmağı.  

Sən gəl, belə et. Danış mənə yaşamaqdan, mən isə, danışım sənə yaşayaraq ölməkdən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.05.2024)