Euronews 2022-ci Ilin 20 ən yaxşı fotosunu müəyyənləşdirib

 

Budur, artıq yekun çıxarmaq zamanı gəlib. Nüfuzlu Euronews yola saldığımız 2022-ci ilin ən yaxşı fotolarını müəyyənləşdirib. Burada Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən tutmuş İrandakı antihökümət yürüşlərinə, Tur de Frans yarışmalarınadək hər şey var. Yola saldığımız il hadisələr baxımından o qədər zəngin olub ki, fotoqraflar fotokameralarını futlyara salmağa macal tapmayıblar. 

Həmin fotoları ardıcıllıqla “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı oxucularına təqdim edirik. 

 

Əfqanlstanda, Kabulun ətrafındakı kərpic zavodunda işləyərək ağır əməyə qatlaşmış 20 yaşlı qızcığaz.

Foto: Ebrahim Noroozi/AP Photo

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2022)

Yola salmaqda olduğumuz ilin əsas ədəbiyyat hadisələrindən biri də Qubada keçirilən SilkWay Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalının Azərbaycan turu oldu ki, 32 finalçının əsərlərindən ibarət Antologiya üzümüzə gələn il “Azərkitab” Yayınlarında nəşr olunacaq. Festivalın rəsmi media dəstəkçisi olan “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı antologiyaya daxil ediləcək əsərlərlə oxucularını tanış edir.

 

Fərid Hüseyn

Fərid Hüseyn 10 oktyabr 1989-cu ildə Azərbaycanın Kürdəmir şəhərində anadan olub. 2010-cu ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Sənətşünaslıq fakültəsinin "Nəşriyyat işi və redaktəetmə" ixtisasını bakalavr, 2013-сü ildə isə həmin universitetin "Kultralogiya" fakültəsinin "Mədəniyyətşünaslıq" ixtisasını magistr pilləsində bitirib. Hazırda Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin dissertantıdır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gənclər Şurasının sədri, AYB-nin katibliyinin üzvüdür. Gənc yazarlar üçün nəzərdə tutulan Prezident təqaüdünə layiq görülüb.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin “Qızıl kəlmə” (2017), Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin “İlin gənc şairi” (2018) mükafatlarını qazanıb. Nəsimi – Şeir, İncəsənət və Mənəviyyat Festivalının (2018) laureatlarındandır. Kulis.az. ədəbiyyat saytının 35-yaşa qədər gənc şairlər arasında keçirdiyi “Bir şeir” adlı müsabiqəsində I-ci yeri qazanıb.

Şeirləri ingilis, rus, belarus, ukrain, serb, özbək, qazax, gürcü, rumın, serb və türk dillərinə tərcümə edilərək dünyanın müxtəlif ölkələrində çap olunub. 2021-ci ildə Serbiyada Dünya Yazarlarının 58-ci Belqrad Görüşündə "Povelja Morave" beynəlxalq ədəbi mükafatına layiq görülüb və həmin ölkənin Semska Mitrovika – İmperatorluq şəhərinin Fəxri Vətəndaşı seçilib.

Amerikada “Studying a butterfly”, (“Kəpənək dərsi”), Türkiyədə “Yalan bayramı”, “Aynaların kölgəsi”, Özbəkistanda “Camarkand devoni” (“Səmərqənd divanı”), Serbiyada “Часови васпитања духа“ (“Qəlbin tərbiyə dərsləri”) Moldovada  “İnchinare memoriei” (“Yaddaşın vəfa borcu”) adlı  kitabları nəşr edilib.

SW ekspertlərinin fikrincə, Fərid Hüseynin ədəbi məziyyətləri barədə uzun-uzadı danışmaq olar, amma cəmi bircə kəlmə demək də kifayətdir. Fərid Hüseyn ədəbiyytımızda gəncliyin klassikidir.

 

 

Bitməz gün

 

Atama ithaf edirəm...

 

Səhər

 

Sübhdü – sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

hələ tənbəl-tənbəl oyanırıq sənsizlikdən,

gözlərimizi ovuruq yoxluğunun əlləriylə,

sönmüş müharibənin tüstüsü çəkilməyib ölkədən.

Sübhdü – sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Yatağına – anamın yanına su kimi dolmuşam,

o isə gələcəyimizi düşünə-düşünə alnımdakı ahdan öpür.

Dostlarının etibarını qayğılarımızla ölçürük,

hələ bizi sənə oxşadan adamların sayı çoxdu,

anamın əlindən tutub gələcəyə keçirik.

Sübhdü – sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

arzularımızı mumyalamışıq,

ümidlərimizi soyuducu könlümüzdə dondurmuşuq.

Hələ hər kəsin yaddaşı yerindədi –

hamı səni olduğun kimi xatırlayır.

Özümdən böyük qablarla su daşıyıram,

bədənimin bütün xəritəsindən tər axır.

Sübhdü – sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Hələ kasıblıq təcrübəsi qazanıram –

qarpızı kəsdirib alıram,

qələmi yoxlayıb alıram,

kaseti oxudub alıram.

Qurban bayramlarında ətlə,

Novruzda sovqatla ürəyimiz açılır,

özgə evlərindən toplanır sevincimiz

və mən hələ Allahı əliaçıqlığından tanıyıram.

Sübhdü – sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Nənəmin dilindən ümid damcılayır könlümə:

sonra damlalar toplanıb olur hikmətli bir dərya:

“Allah kimi darda qoyub ki, bizi də darda qoya?!”

Sübhdü – sənin yoxluğunun uşaq çağıdı:

imperiya günəşi təzəcə sönüb ölkəmdə,

azadlıq lampasının başına yığışmışıq,

üz-gözümüz kasıblıq hisindən qapqara,

əlimiz nöyütlü,

yaş odundu xəyallarımız –

könül sobamızda asta-asta yanır,

amma sümüyümüz qızmır ki, qızmır.

Sübhdü – sənin yoxluğunun uşaq çağıdı:

Hələ ehtiyacdan bir hovur gizlənmək üçün

əldamındakı dəmir-dümürünü,

ov alətlərini satmamışıq,

hələ torpağın üzü soyumayıb,

hələ göz yaşımız sinəmizi yandırır,

nə vaxt ağlasam, anam məni qucağına alır –

Allaha sarı qaldırır...

 

Günorta

 

Günortadı – sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

artıq haqqında çoxdankı, adam kimi danışırıq,

yaşaya bilmədiyin günləri bir-birimizə paylayırıq –

hər övladına neçə arzu, neçə ümid düşür,

anam xörəklər kimi ömrünü də ədalətlə bölüşür...

Günortadı – sənin yoxluğunun oğlan çağıdı:

anam təmizkar bir gəlinidi payızın,

sübhdən süpürür sənli günlərin xəzəllərini,

o, bir yandan yığır, ömür bir yandan tökür,

sevincin qanı qaçıb üzümüzdə, ata.

Xoşbəxt şəkillərimizə qayğılar çökür...

Günortadı – sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

sevincimiz idman sevincləritək tez ötür.

Allah bizi çiyinlərimizdən çəkib böyüdür.

Günortadı – sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

mən “rəhmətliyin oğlu”, bacım “rəhmətliyin qızı”dı,

nənəmsə qocaman bir rəngsazdır –

könlümüzü ümidlərlə boyayır.

Günortadı – sənin yoxluğunun oğlan çağıdı:

anam bir almadı ki, bir üzü qız, bir üzü gəlin,

soyuq günlərdə dolmuş buludları qovur göylərdən

haqqın dərgahına uzanan yorğun əlləri.

 

Axşam

 

Axşamdı – sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

anam bir zəhmət heykəlidi qayğı şəhərimizdə,

həyat bir xəstədir ki, çətinliklərimizlə ağırlaşır halı,

qayğılarımızla birgə böyüyür anamın xəyalları.

Anam həm də bir xəyal körpəsidir:

bizimlə gələcəyə “iməkləyir”, sabaha yüyürür...

Hər müşkülümüz bir əcəl məqamıdır,

ehtiyaclar “əzrail” kimi əliboş geri dönmür.

Axşamdı – sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

çoxdan əzbərləmişəm kişi işləri görən anamın kölgəsini,

buxar istisiylə qarsıyıb üzümü həyatın nəfəsi.

Axşamdı – sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

Bir xəstəxana qapısında,

zindan divarları arasında,

bir məhkəmə salonunda

dayanıb baxdım uzaqlardakı məzarına.

çarəsizlik əllərimi cibimə saldı,

çiyinlərimi çəkdi,

İkimiz bir adam olduq onda – kölgən kölgəmə bələndi.

Axşamdı – sənin yoxluğunun ahıl vaxtıdı:

fotoalbomuna baxıram,

əsgərsən, nişanlısan, evlisən,

zəhmətə öyrəşmiş ömrümün alın tərisən.

Axşamdı – sənin yoxluğunun ahıl vaxtıdı:

qayğıların dumanından göz gözü görmür,

təkliyimin qoxusunu çəkirəm canıma,

ata, sənsizlik dolub divar saatıma,

ömür saatıma,

qol saatıma.

Axşamdı – sənin yoxluğunun zülmət vaxtıdı:

həyat bizim üzümüzə qayğı cığırları,

sənin məzarına şaxta çatları salıb,

şükür, əllərimiz çörəyə çatıb

və daha anamın ovcundakı zəhmət qırışları

“Allah” sözünün altında qalıb.

 

 

Təftişnamə

 

Dərs vermək riyasın qoymuram yaxın,

Çoxdandır öyüdlü nəğmə çalmıram

tarix təkrarların rəqsidir, - baxın.

nəticə çıxarmır, ibrət almıram.

 

Uçulur saraylar, dağılır yurdlar,

silinir ən əziz günlər yaddaşdan.

Əbədiyyət şövqü çəkdirir avar -

fanilik qərq olur ani təlaşdan.

 

Bu bilgi dünyası, xəbər əsrində

nə bir zindanban var, nə də ki, dustaq.

“Yeddi qapısı açıq” labrint qəsrində

qarışqa tükücən azadıq ancaq.

 

Dəm vurma şöhrətdən, nə ad, nə namdan

tarixin nəmindən əsrim kiflənib.

Qardaşlar qanıyla dolu bu camdan

sülhün göyərçini içib, keflənib.

 

Nə qəbir nişanə qalacaq, nə söz,

su üstünə yazır hər şeyi qələm,

Sürət əsri - ömür yeyən bir acgöz

tələsmək ipinə bağlıdır tələm.

 

Çox haqq bir nahaqqın içində azıb

Yanlışdı deyilən, qələtdir hesab.

“Bütün cümlələri təzədən yazıb”

bütün hesabları ən başdan sayaq.

 

Ərşin düyünündən zaval sallanır,

alimlər alüdə bəla vəsfinə.

Sürətə uymaqla calaq olunur

nəfs ağacımız əsrin nəfsinə.

 

Qədir gecəsitək susmaq istədim

dindirdi sükutu səs tamahkarı.

əlimi ruhuma basmaq istədim

pozuldu zikrimin nizam qatarı.

 

Gözəllik çoxdandır timsalımızda

riya dayağına bərk zəncirlənib

əfsus, surətpərəst xəyalımızda -

şeytanın üzündə şər bədirlənib.

 

 

Onurun şeiri

 

Paytaxt ayağıyla tələsir hamı:

Biri kefə qaçır, biri kinoya,

Qarışqa səfinə düzülüb indi

Mən də yollanıram isti yuvama.

Şeytan üzərimə torun atmamış,

Evə çatmalıyam oğlum yatmamış.

 

Qədəh gecələri çağırır məni,

Nəfsin üzü gülür telefonumda.

Birisə yarımçıq arzularına

Nöqtə təklif edir günün sonunda.

Razılıq qanına əlim batmamış,

Evə çatmalıyam oğlum yatmamış.

 

Sədd aşantək aşıb işıqforları

Bəxtimi tıxacda hər gün söyürəm,

Evə gecikəndə zəngi basaraq

Ən dadlı röyasın yarı bölürəm.

Şirin yuxusuna haram qatmamış,

Evə çatmalıyam oğlum yatmamış.

 

Baxıram yataqda yatmış uşağa,

Görürəm üzündə gülüşü yatıb,

Dodaqlar aralı, uzalı qalıb,

Mənə pay olmayan öpüşü yatıb.

Peşmanlıq günümə zəhər qatmamış,

Evə çatmalıyam oğlum yatmamış.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2022)

 

 

 

Xalq rəssamı Arif Əzizin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş “Bəyaz” adlı sərgisi xoş ovqat yaratmaqdadır

 

Burda rəng palitrası o qədər müxtəlifdir ki, hətta bəzi rəng çalarlarını ilk dəfə görürmüş kimi onlara valeh olursan. Üçbucaq, dairə, kub və digər həndəsi fiqurların çarpazlaşmasından rəssamın uğurla yaratdığı mənzərələr əsl yenilikçilikdən  xəbər verir. Bu yel dəyirmanıdır, bu köhnə Bakının dar-dolanbac küçəsidir, bu qadındır…

Bəziləri bu rəsmləri mozaika, bəziləri panno adlandırar, onlar qəribə, qəribə olduqları qədər də baxımlıdırlar. Rəsm dili iləsə onlar avanqard rəsmlər adlanır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Müasir İncəsənət Muzeyində Xalq rəssamı, Dünya Rəssamlıq Akademiyasının həqiqi üzvü, professor, Əməkdar incəsənət xadimi Arif Əzizin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş “Bəyaz” adlı sərgi açılıb. Sərgi Müasir İncəsənət Muzeyi, Mədəniyyət Nazirliyi, Media FM, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetin təşkilatçılığı ilə təşkil olunub. 

Tədbirdə AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva və başqaları çıxış edərək rəssamın həyat və fəaliyyətindən söz açıblar.

Diqqətə çatdırılıb ki, ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq Arif Əziz dizayn, dekorativ-tətbiqi sənət, bədii tərtibat, kitab qrafikası, teatr dekorasiyası, moda, rəngkarlıq sahələrində çalışaraq, Azərbaycan incəsənətinin müasir vəziyyətinin formalaşmasına böyük təsir göstərib. İlk bədii təhsilini Bakıda Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbində alıb, daha sonra isə Moskvada S.Q.Stroqanov adına Ali Bədii-Sənaye Məktəbində “Qrafik dizayn” ixtisası üzrə davam etdirib. Uzun yaradıcılıq yolu keçən Arif Əziz zəhməti və istedadı nəticəsində çox böyük uğurlara imza atıb. Bugünkü sərgi rəssamın keçdiyi yola nəzər salır və onun ötən illər ərzində yaratdığı bənzərsiz sənət əsərlərinin daha geniş auditoriyaya çatdırılmasına xidmət edir.

Uzun illər Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan Arif Əziz ötən illər ərzində yüzlərlə rəssam, dizayner, qrafik, xalçaçının yetişməsinə böyük əmək sərf edib.

Arif Əzizin Azərbaycan təsviri sənətində orijinal bir yol kəşf edərək öz üslubunu müəyyən etdiyini bildirən natiqlər onun yaradıcılığını Azərbaycan avanqard rəssamlığının son yarım əsrdəki ən aparıcı istiqamətlərindən biri kimi səciyyələndiriblər.

Vurğulanıb ki, Arif Əziz ağ rənglərlə təsviri sənətimizin bəyaz dünyasını yaradıb. 

Azərbaycan “Dədə Qorqud” Milli Fondunun prezidenti, “Azərbaycan dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru Eldar İsmayılov Arif Əzizə “Dədə Qorqud” mükafatını təqdim edib.

Xalq rəssamı Arif Əziz çıxış edərək yaradıcılığına göstərilən diqqətə görə tədbir iştirakçılarına təşəkkürünü bildirib.

Sonda qonaqlar 2023-cü il yanvarın 24-dək davam edəcək sərgi ilə yaxından tanış olublar.

Və belə təəsaürat da var ki, düz bir ay ərzində hər gün Müasir İncəsənət Muzeyinin  zalı tamaşaçılarla dolu olacaq.

Millət vəkili, Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva Azərbaycanda ilk dəfə çəkiləcək çoxseriyalı tarixi-bədii televiziya filmi “Atabəylər”in yaradıcı heyətinin Azərbaycandan və Türkiyədən olan bir qrup üzvü ilə görüşüb. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Milli Məclisdə baş tutan görüşdə layihə rəhbəri Sərvər Bayramov, filmin ssenari qrupunun rəhbəri, yazıçı Varis, filmin baş prodüsseri Əlibala Məhərrəmzadə, baş rejissor Aytac Sakal, rejissor assisenti Sədat Kahraman, filmin inzibatçısı İdris Barlas Türkmənoğlu və quruluşçu rəssamı Zəfər Malkoç iştirak edib.

Yaradıcı heyət görülmüş işlər və planlar barədə Komitə sədrinə ətraflı bilgi verib.

Q.Paşayeva öz növbəsində ürək sözləri bölüşüb, yaradıcı heyətə sənət uğurları diləyib.

O, AzTV-də yayımlanacaq serialın çox məqsədəuyğun bir yaradıcılıq hadisəsi olacağını, ideyası, mövzusu, ölkəmizin kino təsərrüfatına qazandıracağı yeniliklər baxımından dəyərli bir iş olacağını söyləyib. Qardaş Türkiyədə tarixi mövzularda çox uğurlu filmlər çəkildiyini deyən Q.Paşayeva, “Atabəylər”in çəkilişlərində qardaş ölkə sənətçilərinin, mədəniyyət işçiləri və sənət xadimlərinin iştirakından məmnun olduğunu deyib.

“Atabəylər”in ölkəmizdə bir ilk olduğunu, inşallah son olmayacağına və layihənin uğurlu alınacağına inamını ifadə edən Q.Paşayeva filmin Mədəniyyət Nazirliyinin tərəfdaşlığı ilə çəkilməsini təqdirəlayiq hal kimi xarakterizə edib.

Film-layihədə Azərbaycan Atabəylər dövlətinin qurucusu Şəmsəddin Eldəniz, Möminə Xatun, Məhəmməd Cahan Pəhləvan, Qızıl Arslan, Nizami Gəncəvi, Memar Əcəmi Naxçıvani, Qara Sunqur, Sultan Səncər, Məhsəti Gəncəvi, Vəzir Kəmaülmülk və b. şəxsiyyətlərin obrazlarının təqdim olunmasını yeniyetmə və gənc nəslin öz tarixi, soy-kökü haqqında dolğun təsəvvürlərə yiyələnməsi baxımından əvəzsiz hadisə olacağını söyləyib.

O vurğulayıb ki, Azərbaycanın böyük atabəyi, İraq Səlcuq Sultanlığının sərkərdəsi, Səlcuqlu şahzadəsi və sonradan Sultanı olan Arslan şahın atabəyi Şəmsəddin Eldənizin başçılığı ilə XII yüzildə Azərbaycan coğrafiyasında qazanılmış hərbi-siyasi uğurların çağdaş və gələcək nəsillərə çatdırılması üçün ekrana daşınması çox əlamətdar hadisə olacaqdır. – “Bu məzmunun heç şübhəsiz regional konteksti vardır”.

Zəngin tariximizin ən şərəfli dönəmlərindən olan XII-XIII yüzilliklərə üz tutulmasının önəmini özəlliklə vurğulayan Komitə sədri, çağdaş dönəmlə analogiya aparıb. 44 günlük müharibədə Müzəffər Ali Baş Komandan, dövlət başçısı İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə qazanılan tarixi Zəfərin ölkə vətəndaşlarında, Dünya azərbaycanlılarında, bütün Türk dünyasında necə böyük ruh yüksəkliyi yaratdığını, qürur qaynağı olduğunu bildirən Q.Paşayeva, tarixi həqiqətlərə bələd olan gəncliyin gələcəyə daha mətin, sarsılmaz güvənlə gedəcəyinə inamını bildirib:

“Siz vurğuladız ki, çoxseriyalı tarixi bədii televiziya filmində Azərbaycan Atabəylərinin qurduğu dövlətin nəhəng ərazilərə malik olmasına, sınırlarına diqqət çəkiləcək, bununla, həmin dönəmin hərbi-siyasi gerçəklikləri ilə yanaşı, elmi-mədəni sahələri, konkret tarixi simaları  canlandırılacaq. – Bu yanaşmanın özü də işinizin uğurlu olacağını  vəd edir.

Orta yüzilliklərin danışıq dili, o dönəmin üslubu, ədəbi mühiti, sosial-mədəni yaşamı barədə ciddi araşdırmalar aparıldığını bilmək xoşdur.  Ssenari qrupunuzun altı yüz min sözlük tarixi qaynaqlara müraciət etməsi, o dönəmdə yaşayıb-yaratmış ozanlar, söz-sənət yığıncaqları haqqında bəlgələr toplaması işin miqyasını, yanaşmanızdakı dərinliyi və üfüqügenişliyi ifadə edir.

Əlbəttə, AMEA-nın Tarix İnstitutunun mütəxəssislərindən ibarət işçi qrupla əməkdaşlığınız mövzuya məsuliyyətlə, həssaslıqla yanaşmağınızın bir göstəricisidir: qonşu dövlətlərlə münasibət faktoru, tarixi faktların dəqiqliyi, güvənli qaynaqların gün üzünə çıxarılması çox önəmlidir. Bir daha uğur diləyirəm”!

Q.Paşayeva “Atabəylər”in yaradıcı heyətinə xatirə hədiyyələri bağışlayıb.

“Atabəylər”in yaradıcı heyəti səmimi görüş və faydalı fikir mübadiləsi üçün Komitə sədrinə təşəkkür edib.

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2022)