Səbinə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Münasibətdə baş verən hər hansısa problemi həll etmək o qədər də asan deyildir. Problemi həll etməyiniz üçün edilən müzakirə hər şeyi yoluna da qoya bilər, problemin bitməsinə də səbəb ola bilər, amma əksi də ola bilər. 

Bəs müsbət nəticə üçün əsas nəyə diqqət etməlisiniz?

Münasibəti davam etdirmək kənardan göründüyü qədər asan deyildir. Bəzən qarşı tərəflər bir-birini anlamaqda çətinlik çəkə bilirlər. Mövzu ilə bağlı Peşəkar Psixoloqlar İctimai Birliyi”nin psixoloqu Zümrüd Haqverdiyevaya müraciət etdik. O aşağıdakı həll yollarından bəhs etdi:

1) Probleminizi müzakirə edin.

Münasibətdə olan problemlər həll olunmadığı zaman narahatlıqlar arta bilir. Buda zamanla münasibətin bitməsinə səbəb ola bilər. Bunun yerində baş verən problemi həmin zamanda partnyorunuzla müzakirə edib, həll yolları axtarın.

2) Qarşı tərəfə güvən hissini verin.

Partnyorunuza davamlı olaraq hər hansısa bir mövzuda narazılıq etmək, ona istəmədiyiniz mesajını ötürəcəkdir. Problemi müzakirə etmədən öncə, onu sevdiyinizi hiss etdirməyiniz daha gözəl seçimdir.

3) Bir-birinizi dinləyib, anlayış göstərməyə çalışın.

Müzakirə zamanı haqqlı olmağa çalışmaq normaldır. Lakin bu kimi hallarda partnyorunuzun da fikirlərini nəzərə almağı unutmamaq lazımdır. Ən çətin anlarda belə onu anlamağa çalışın.

Hər hansı bir narahatlığınızı açıq şəkildə ifadə edin, eyni zamanda qarşı tərəfin də fikir və duyğularını nəzərə almağınız, münasibəti daha sağlam və uzunmüddətli olmasına gətirib çıxaracaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.

Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı parametrləri xüsusi olaraq qabardardım:

1) Nümunəvi tərbiyə almaq.

Həyatda uğur qazanmaqçün nümunəvi ailədən çıxmaq, ziyalı, dünyagörüşlü, cəmiyyət üçün etiket sayıla biləcək valideynlərdən tərbiyə almaq əlavə, hətta deyərdim ki, çox böyük şərt və stimuldur. Sonrakı mərhələdə bağça və məktəb müəllimlərindən, kollektivdə ustad və qabaqcıllardan, cəmiyyətdə liderlərdən, örnək götürüləcək hər bir şəxsdən əxz edilən tərbiyə, xarakter formalaşdıracaq öyüd, nəsihət və vərdişlər fərdin tam kamilləşməsinə xidmət edir, bu da onun uğur yolunda daha qətiyyətli addımlar atmasına təsir göstərir.

Nümunəvi tərbiyə alan insan sonucda mütləq özü nümunəvi tərbiyəsi olan insana çevriləcək. Bu tip insan da öz növbəsində ətrafındakılara tərbiyəli olmaq mədəniyyətini aşılamağa başlayır, gələcək nəslin tərbiyə əxz edərək formalaşmasına təkan verir.

Primitiv bir misal çəkim. Tərbiyəli olmaq o demək deyil ki, hər hansı bir məclisdə yeməyi süfrəyə dağıtmayasan. Tərbiyəli olmaq odur ki, yanında əyləşən şəxs bunu edəndə onu pərt vəziyyətə salmamaq üçün özünü görməməzliyə vurasan.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

Gülnaz Talıbova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir müsahibəyə getmişdim. Mənə ünvanlanan sualları cavablandırdım, gördüm, əsl müsahibə alınıb. Dedim, oxucularımla bölüşüm. 

1. "Söz üçün cibəgirmə" marafonu haqqında nə düşünürsünüz?

 "Söz üçün cibəgirmə" - cibimizdə olan sözlərin fərqinə varmaq, ora yeni kəlmələr əlavə etmək və cibimizdən çıxarıb nitqimizə daşımaq üçün maraqlı texnikalarla inkişafa aparan yoldur. Yolumuzda çırağımız sözdür və o, həyatımız boyu bizimlədir, ona ağalıq etməyi öyrənməliyik ki, bizi tərk etməsin. Əks təqdirdə düzənimiz pozular. Bu yolda yol göstərən, bizə yoldaşlıq edən  yolçularımıza öncədən təşəkkür edirik.

2. Bu marafona niyə qoşulmusunuz?

Sizinlə birgə addımlamaqda məqsədim ilk növbədə gələcəyin cəmiyyətə yararlı şəxsiyyət formalaşdıran müəllimi kimi nitqimlə nümunə olmaq, onlara fikrimin bütün incəliklərini izah edə bilməkdən ibarətdir. Digər tərəfdən isə insanlarla doğru münasibət qurmaq üçün hər bir məsələdə köməyə çatan nitqə sahiblənmək bu marafona qoşulmağımın əsas səbəbidir.

3. Özünüzü nə vaxt kəşf etmisiniz?

 Seçim qarşısında qaldığım o günlərdə - ixtisas seçimi etdiyim müddətdə belə bir fikirdə qərarlaşdım: Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi olacağam. Bu qərar içimi çox rahatlaşdırdı. Universitet illərim doğru cığırda olduğuma daha da məni əmin etdi. Fikrimcə, insan irəliləyəcəyi ünvanı müəyyənləşdirdiyi və xoşhal olduğu o an öz kəşfində uğur qazanmışdır.

4. 2024-cü il üçün nələri planlaşdırmısınız?

Səbirsizliklə gözlədiyim ilərdən biridir 2024. Çünki tələbəlik pilləsindən müəllimlik pilləsini görə biləcəyim il ola bilər. Bunun üçün isə müəllimlərin işə qəbul imtahanına bir əsgər kimi silahlanmağım lazımdır ki, sualların cavabını hədəfdən düzgün atəş edə bilim. Digər planlar bu aşırımı nə dərəcədə keçəcəyimə bağlıdır.

5. Ən çox nəyə sevinmisiniz?

Sevindirici məqama gəlincə, insanlardan səmimiyyət, sevgi, anlayış duyduqda çox xoşbəxt oluram. Düşünürəm, ən çox məni sevindirən şeyi, lakin fikir dağarcığından əliboş çıxıram. Bu o demək deyil ki, mən özümü bədbəxt hesab edirəm. Sadəcə olaraq bir şeyə nail olmaq üçün çalışıram və nəticəni qabaqcadan təxmin etdiyimə görə normal qarşılayıram.

6. Biri sizdən kömək istəsə, nə cavab verərsiniz?

Sərf edəcəyimiz zaman təki özümüzə və başqalarına olan yardım üçün axsın. Bundan gözəl nə ola bilər?!

7. Ən güclü tərəfiniz hansıdır?

Sezdiyim güclü tərəfim fərqlilik - hər kəs kimi yox, özüm olmağımdır.

8. Birinə iltifat etmək istəsəniz, nə deyərsiniz?

Sədəf kimi ləfzlərinə heyran olduğum!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbə Ruzbeh Məmmədindir.

Ruzbeh MƏMMƏD

MÜHARİBƏ 

Qulağını gətir, pıçıldayım... sonuncu sağlıq
Aman Allah, bu nə yolçuluq, bu nə uzaqlıq
Kövrəlmə, yekə kişisən, bu nə uşaqlıq?

Aman-zaman bircə unutma –
arxada durub
qoynunda qollarını 
unudanları,
bir qucaqlıq canı olan 
qadınları,
unutma hamının atıb getdiyi
eynəkli adamları...

Səni and verirəm barıt qoxulu köynəklərə,
Qayıtsan, döyüşdən qoca analar üçün eynək,
əri güllələnən qadınlara məktub gətir.
Bir də gəl qucaqlaşaq, nə olar, nə olmaz...

ANAMA SƏHƏR MƏKTUBU

Səhər günəşi doğmadan, payız yağışı yağmadan başlardı ömür
Təndir qoxulu ana, elə ağlaram ki, elə ağlaram...
Şəklinə baxıram, kəndimiz, yağışımız, dumanımız, bir az da taleyimiz görünür,
Uzaqdan elə görünürsən, elə görünürsən...

Taleyimdə elə xatirələr var ki, yadıma düşdükcə yaşlaşıram,
elə yerdə dayanmışam ki, tərpənmək bu andan yıxılmaqdı...

Bilmirəm, kim qarğıdı, xoş gün gəzə-gəzə uzaqlaşıram səndən də, 
Taleyim elə yerlərə atdı ki, qaçıb qurtula bilmədim, bilsəm, sənə yaxınlaşardım. 

Ömrüm uzundu, ya qısa – hər ikisi hüzndü, ağrıdı, qolları ləçəkli ana,
bircə sən bil bunu, başqa heç kəs...


UŞAQ CORABLARI 

Mən heç bir uşağı qurtara bilmədim,
Mən heç bir ananı da qurtara bilmədim,
Mən heç bir qadını da qurtara bilmədim,
Hamısını torpaq, daş altında qoyub yatdım.
Hamısının yerinə isindim, hamısının yerinə su içdim,
Bax, mən də Tanrı kimiyəm... 

Uşaq paltarı göndərmədim, cibinə şokalad doldurub
Corab göndərmədim uşaqların ayaqları üçün – dondu balaca uşaqların  kəpənək barmaqları... 

Ağrımadı əlimin soyulmuş dərisi, 
Qanlı barmaqlarımın qanın istisi ilə isitmədim körpəciklərin üzünü.
Mən elə gözümü yumdum ki, görmədim yer üzünün naqisliyini
Mən elə susdum, o hökmü verən Tanrını görmədim. 

Amma mən, mən ağladım,
Qızımın yorğandan çöldə qalıb azca soyumuş barmaqlarını öpüb ağladım...
Amma mən nə qədər uşaq əlləri isidə bilərdim dodağımla,
Nə qədər uşaq ayağı saxlaya bilərdim ovcumda,
Nə qədər göz yaşı axıda bilərdim onların qarşısında... 

Mən təkcə uşaq corabları göndərəcəm,
Bilirəm, donub ölən anaların istəyi təkcə budur...


SEREBRAL İFLİC

Göylə əlləşmək, yerlə vuruşmaq yorur,
Hara gedəsən? – güllələndi ədalət hissi.
Sağ olun, qəddar adamlar, nə yaxşı ki, varsınız.
Bu andan sonra quşlara ömür diləyirəm, 
bahara səbir,
Qaytara bilmirəm borcumu,
külək, yağış...
Ah, yağış, aman yağış...insanından yaxşı yağış.

Bəs ömrümdə kim azıb, kim itkin düşüb belə,
Hər yerim tənhadı, hamıdan bezən mənəm.
Mənə doğma, mən xoş – yosun, dəniz, ah balıq,
Sahilinə vurğun dəniz, ləpə, ah dəniz...
Yarpaqlarına kölgənənən ağac, budaq,
Kərpicinə söykənən divar, ah divar,
İntihar üçün kürəyimi sənə söykəyirəm... 

İki qız uşağı serebral iflic, ana tərk edilmiş, 
bu nə gündü, bu nə bəxtdi, İlahi?
İndi necə deyim bu gününə şükür,
Bircə deyə bilirəm: qadınına şükür,
payızına şükür, əl çatmayan göyünə şükür... 

Ölmək vaxtı, güllələnmək vaxtı, intihar vaxtı,
Gəlin qucaqlaşaq, adamlar, gəlin, son dəfə... 

Səni körpə ətcabalalı quşlardan, büklüm-büklüm yuvalardan
Soruşardım, İlahi, amma həvəsim də qalmadı.
İlahi, çox sağ ol, mən burda dayanıram:
mən sənə qaytarıram ömrümü də – Əlvida...

ERALARA BÖLÜNMÜŞ DÜNYADA QADIN ƏLİ 

Bu günə kimi elə bilirdim, qadın kişi üçün

Tanrı tərəfindən göndərilən hədiyyədi,
Elə bu günə qədər bilirdim, qadın kişinin müqəddəs yeridi.
Bu günə qədər elə bilirdim,

qadın qollarından adam xoşbəxtlik düzəldib yaşaya bilər,
Sən demə, qadın kişinin çəkildiyi ən böyük dərd yeridi,
Həm də qadın kişinin məhvidi... 

Tarixdəki qəhrəman qadınları bizə sırıyan tarixçiləri

hələ neçə-neçə əsr söymək olar,
Məsələn, yalandı Janna Dark, yalandı Vanqa
Ki, ehtiraslardan ötə keçə biliblər... 

Qadınların kişinin tərəfinə keçmə istəyi,
yəni kişiyə özünü təslim etməsi, azadlığa qovuşma istəyidir –
ehtirasın ən sonuncu dayanacağıdı qadın... 

Hardasa müharibələr də olmayacaqdı tarixdə,
əgər ki, Tanrı yer üzünə qadın gətirməsəydi,
Əslində, elə bilirdik, yaşamaq üçün mütləq qadın lazlmdı,
sonra başa düşdük ki, intihar üçün ən yaxşı vasitədir.
Amma susaraq deyim; qadın kişinin məhvidi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

66-CI DƏRC

1948-49-cu illərdə erməni repatriantların Ermənistana qayıtması bəhanəsi ilə Ermənistan SSR rəhbərliyi azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazilərindən kütləvi surətdə köçürülməsinə başlayıb. Cəmi 200 mindən çox azərbaycanlı köçürülüb.

1963-cü ildə o vatkı SSRİ rəhbəri Xruşşova 2500 Qarabağ ermənisinin imzası ilə petisiya ünvanlanıb. Qarabağda iğtişaşlar nəticəsində 18 nəfər xəsarət alıb. Yaranmış gərginlik 70-ci illərin əvvəllərinə qədər davam edib.

1981-ci ildə Zori Balayanın antitürk "Ocaq" kitabı işıq üzü görərək münaqişəni yenidən alovlandırıb.

Zori Balayan yerindən “Mən fəxr edirəm” deyə replika atdı. Yerbəyerdən hiddət sədaları ucaldı.

Ekspert çıxışına davam etdi:

-1987-ci ilin avqustuda 75.000 Qarabağ ermənisinin adından Qorbaçova vilayətin Ermənistana birləşdirilməsi haqqında petisiya ünvanlanıb. Ermənistan Elmlər Akademiyası da dövlət başçısına bu xahişlə müraciət edib. Sentyabrda Zori Balayan, oktyabrda isə SSRİ-nin rəhbərlərindən olmuş Anastas Mikoyanın oğlu Sergey Mikoyan xarici mətbuatda Qarabağ mövzusunda çıxış ediblər.

1987-ci ilin 17-18 oktyabrında Yerevanda Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı ilk mitinqlər təşəkkül tapıb. Qorbaçovun müşaviri Abel Aqanbeqyanın Dağlıq Qarabağın Ermənistan SSR-in tərkibinə verilməsinin məqsədəuyğunluğu haqqında Parisdə bəyanat verməsi bu mitinqlərin əsas ilhamvericisi olub.

1987-ci ilin noyabrında Ermənistandan qovulan ilk azərbaycanlı qaçqınlar peyda olublar.

1988-ci ilin əvvəllərində Ermənistanın Qafan rayonunda kütləvi toqquşma və iğtişaşlar baş verib.

1988-ci ilin 25 yanvarı minlərlə azərbaycanlının Ermənistandan Azərbaycana qaçmağa məcbur olması tarixidir.

Zori Balayan yerindən söz atdı:

-Yalandır. Onlar özləri yadelli kimi bizim torpaqlarda qalmaqdansa öz vətənlərinə qayıdıblar. Onlara heç bir erməni gözün üstündə qaşın var deməyib.

Bu zaman özünü saxlaya bilməyən yaşlı hakim Baş Hakimdən icazə alıb Balayana cavab verməli oldu:

-Hörmətli Divan tamaşaçıları, mən  Ermənistanın “Epress” saytından 1988-ci ilin noyabrında erməni quldur dəstələrinin Quqark rayonunda azərbaycanlıların kütləvi qətlə yetirilmələri barədə dərc edilmiş materialı oxuyum sizə. Həmin material jurnalist Mane Papyanın qələmindən çıxıb. O yazır: “1988-ci ildə Quqark rayonunda baş vermiş hadisələr hamını şoka saldı. Ermənistan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri, general Usik Arutunyanın bildirdiyinə görə, 1988-1989-cu illərdə Ermənistanda 25 azərbaycanlı milli münaqişə zəminində ermənilər tərəfindən öldürülüb və onlardan 11-i birbaşa Quqark rayonunda həlak olub. Şaumyan sakini Stepan Ayvazyanın bildirdiyinə görə, kənddə qalmış azərbaycanlılar Kirovakandan gəlmiş ermənilər tərəfindən öldürülüb, yandırılıb. Meyitlərin yandırılmasında aydın bir məqsəd olub – ölənlərin tanınmaması. Məktəbin direktor müavini Rima Sarqsyan xatırlayıb ki, azərbaycanlılardan biri qaçıb məktəbə giribmiş, ermənilər onu da  tutaraq yandırmışlar”

Sonra üzünü Balayana tutdu:

-Sizi qane etdi?

Balayan saymazyana cavab vermədi. Belədə ekspert çıxışını davam etdirdi:

-20 fevral - Stepanakertdə DQMV Xalq Deputatları Sovetinin sessiyası keçirildi. Azərbaycan SSR, Ermənistan SSR və SSRİ Ali Sovetlərinə DQMV-nin Azərbaycanın tərkibindən çıxıb Ermənistana birləşdirilməsinə icazə verilməsi xahişilə müraciət qəbul edildi.

22 fevral - DQMV ərazisində ermənilərin Əsgəran yaşayış məntəqəsinin yaxınlığında "həddini aşmış ermənilər arasında qayda-qanun yaratmaq" üçün Ağdamdan Stepanakertə yollanmış çoxsaylı azərbaycanlılarla onların yolunda qoyulmuş milis-qoşun dəstələri və yerli əhali arasında odlu silahdan istifadə olunmaqla toqquşmalar baş verdi. Toqquşmalar nəticəsində 2 azərbaycanlı  həlak oldu, 50 nəfər bədən xəsarəti aldı.

23 fevral - Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlı qaçqınların sayı 4.000 nəfərə çatdı.

26 fevral - Sumqayıtda Lenin adına mərkəzi meydanda Sov.İKP MK-nın baş katibi M.S.Qorbaçovun Dağlıq Qarabağ və onun ətrafındakı hadisələrlə əlaqədar Azərbaycan və Ermənistan zəhmətkeşlərinə, xalqlarına müraciətinə münasibət bildirməkçün, eləcə də Sumqayıta gəlmiş ermənistanlı qaçqınlara görə azsaylı mitinq keçirildi.

26 fevral axşamı - Azərbaycan KP MK birinci katibi Kamran Bağırov və hökumət sədri Həsən Seyidov Sumqayıta gəldilər. Onlar axşam Kimyaçılar klubunda şəhər sakinləri ilə, qaçqınlarla görüşdü. Kəskin suallar və ittihamlar səsləndiriləndə respublika liderləri arxa qapıdan qaçaraq Bakıya qayıtdılar.

27 fevral axşamı – Sumqayıtda təxribatçı qüvvələrin əlləri ilə erməni əhaliyə qarşı hüquqazidd hərəkətlərə star verildi.

28 fevral axşamı - Bakıdan Sumqayıta Sov.İKP MK təşkilat- partiya işi şöbəsinin müdir müavini Q.Xarçenko və SSRİ DTK sədrinin birinci müavini, ordu generalı F.Bobkov gəldi.

29 fevral - Sumqayıta təyyarələrlə SSRİ DİN daxili qoşunlar alayı yeridildi və Bakı ümumqoşun məktəbinin kursantları gətirildi. Qoşun yeridilməsinə baxmayaraq, bəzi rayonlarda qətl və talanlar davam edirdi, çünki qoşunların döyüş sursatı yox idi və talançılara qarşı güc və silah tətbiq etmək əmri verilməmişdi. Zərərçəkənlərin müdaxilə çağırışlarına zabitlər və əsgərlər cavab vermirdi.

29 fevral - Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun Sumqayıt hadisələri ilə bağlı iclası keçirildi. Sumqayıtda komendant saatı tətbiq olundu.

Bu yerdə Baş Hakim ekspertə müraciət etdi:

-Məncə kifayətdir, elə Sumqayıt hadisələri də, sonrakı hadisələr də Divanın ayrı-ayrı proseslərində öz əksini tapdı, öz qiymətini aldı. Mən daha bir şahidə söz verilməsinin tərəfdarıyam. 1983-1988-ci illərdə Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti üzrə şöbəsinin rəhbəri olmuş general-mayor Georgi Septa Divanımızda şahid qismində iştirak edir. Onun xanımı Larisa Septa da buradadır, o vaxt Larisa xanım Xankəndidəki Pedoqoji İnstitutda müəllim işləyirmiş, onun da deməyə sözü var. Buyursunlar kürsüyə.

Tribunaya general libasında yaşlı kişi və onun xoşsimalı ağbirçək həyat yoldaşı çıxdı. İlk olaraq qadın danışdı:

-Xatırlayıram, bir dəfə mənim tələbələrim Zori Balayanın “Ocaq” kitabını mənə gətirmişdilər. Demişdilər ki, Larisa Alekseyevna, oxuyun, çox gözəl kitabdır. Apardım evə. Georgi İvanoviç kitabı məndən alıb bütün gecəni oxudu. Səhər isə tələsik kitabı götürüb Bakıya getdi ki, Zori Balayanın “əməyinin” təhlükəsi barədə öz rəhbərliyinə məlumat versin.

Sonra üzünü həyat yoldaşına tutdu:

-Xatirindədir də yəqin, Georgi İvanoviç. Amma çox təəssüf ki, vaxtında SSRİ rəhbərliyi bu zərərli kitaba heç bir reaksiya vermədi. Bilirsiniz, nə xatirimdədir? Mixail Qorbaçov hakimiyyətə gələndə institutda oxuyan erməni qızlar çox sevinirdi. Qızlar deyirdi ki, bizim ermənilər əvvəlki SSRİ rəhbərləri Stalin,  Xruşşov və Brejnevdən Qarabağı istəyiblər, lakin heç biri razılaşmayıb. Amma Qorbaçov ABŞ səfərində Qarabağı ermənilərə verməyə söz verib, çünki Amerikadakı erməni diasporu orada Raisa Qorbaçovaya bahalı brilyant hədiyyələr veribmiş.

Qadın azacıq susub əlavə etdi:

-Bu hadisələr başlayanda nə isə tədbir görmək gec idi, çünki vilayətdə ermənilər vəhşiləşmişdilər. Hiss edirdilər ki, arxalarında Raisa Qorbaçova durur. O, qadın  öz üzərinə böyük günah götürdü. Bu məsələyə, ümumiyyətlə, toxunmaq lazım deyildi. Nə qədər qan töküldü.

Qadın ah çəkib susdu, baxışları ilə həyat yoldaşına sanki “buyur danış” söylədi.

Georgi Septa generallara xas təmkinlə danışmağa başladı:

-Münaqişə yeni başlayanda İrəvana erməni millətçilərinin lideri sayılan bax bu Zori Balayanla görüşə getmişdim. Açıq danışacam: vilayətdə əsas araqatan məhz Zori Balayan idi. Mənimlə görüşdə dedi ki, "dənizdən dənizə" Ermənistanın yaranmasını istəyir və Bakını erməni şəhəri sayır. O, psixi xəstədir. Onlarda "Böyük Ermənistan" xəstəliyi var.

Zori Balayan Georgi Spartaya etirazını bildirdi, “Xəstə sənsən, mənsə bir xalqın lideriyəm” atmacasını atdı. Amma general təmkinini pozmadı, nitqinə davam etdi:

-Mən bu yaşa çatmışam, keçdiyim həyat yolu mənə təlqin edib ki, dünyada ən böyük xəstəlik xərçəng deyil, millətçilikdir. Xərçəng xəstənin tək özünün içini yeyir, yoluxucu deyil. Millətçilikdə isə həm xəstənin öz içi didilib dağılır, həm də onun yoluxdurduğu milyonlarla insanın.

Auditoriya bu mükəmməl izaha görə natiqi alqışlara bürüdü. O, sakitlik bərqərar olandan sonra çıxışını davam etdirdi:

 -Mən dəfələrlə məsələni qaldırmışam, insanlığa, millətlərarası münasibətlərə təhlükə yarandığını vaxtında demişəm, vicdanım təmizdir. Məni ümumiyyətlə nə Azərbaycan DTK-sında, nə də SSRİ DTK-sında anlamaq istəmirdilər. Onlar özlərini elə göstərirdilər ki, guya hər şeyi nəzərə alırlar, amma iş bundan o tərəfə getmirdi. Mən isə öz məruzə və qeydlərimi göndərməkdə davam edirdim ki, bəs, qərar qəbul eləmək lazımdır. Heç kim də  qərar qəbul etmirdi. Yara partlayandan sonra isə Moskva Qarabağa Sov İKP MK-nın Siyasi Bürosunun üzvü Pyotr Nikolayeviç Demiçevi göndərdi. O isə Stepanakertdə azğınlaşmış kütlənin qarşısında giclədi ki, “İki qardaş müsəlman xalqın - ermənilərin və azərbaycanlıların öz aralarında nəyi bölə bilmədiklərini heç cür anlaya bilmirəm”. Çox təəssüf ki, milli məsələyə bax bu cür səthi yanaşılırdı. Müharibə ocağına göndərilən diletant şəxs oradakı konfliktdə olan xalqların dini mənsubiyyətini belə bilmirdi.

Natiq üzünü Baş Hakimə tutdu:

-Mən Divandan insanlıq üçün ən böyük fəlakət sayılan Zori Balayanın ən ağır cəza ilə cəzalandırılmasını xahiş edirəm.

Auditoriya Georgi Septanı və onun  həyat yoldaşını alqış sədaları ilə yerlərinə yola saldı. Zori Balayanın “Sən necə xristiansan ki, müsəlman kimi danışırsan? Gərək elə o vaxt görüşəndə gülləni çaxaydım başına” sözlərini isə publika fitə basmaqla qarşıladı.

Baş Hakim qısa fasilə təyin etdi, tamaşaçılar kofe-breyk ərazisinə keçdilər, hakimlər özləri qəhvə içdilər, gənc hakim Baş hakimə proseslərdə hakimin psixoloji hazırlığı barədə suallar ünvanladı, Zori Balayan isə ona təklif olunan suyu əli ilə geri itələdi, stəkan ofisiantın əlindən yerə düşüb çilikləndi.

 Zəng səsi prosesin bərpasını işarə edən kimi Baş Hakim söz götürdü:

- Mən indi bir cinayət işinə işıq salınmasını istəyirəm. İş ondadır ki, çoxsaylı cinayətlərdə ideoloji lider kimi adı keçən Zori Balayan konkret terrorçu kimi də cinayət törədib, hətta bu şəxs İnterpol xətti ilə axtarışda da olub.

Auditoriya tam çaşqınlığa büründü. Necə yəni, yazıçı ideoloji lider ola bilər, onun antihumanist çağırışlarını belə, millətçiliyinin tüğyan etməsi səbəbindən nə cürsə izah etmək mümkündür, hətta onun döyüşçü kimi müharibədə iştirakını da harayasa yozmaq olar, amma aşkar terrorçuluğu? Bax budur erməni ziyalısının əsl xisləti.

(Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

17-22 yaş üçün

Mən kimisə sevməyi, yaxud kiminsə məni dəli kimi sevməsini istəmirəm. Çünki sevdiyini öldürür insan. Sən sevdiyin insana qarşı öz nəzərində xəyali bir obraz yaradıb o xəyalın sənə yaşatdığı duyğuları sevirsən. Bu səbəbdəndir ki, onu olduğu kimi yox, olmasını istədiyin kimi görməyə çalışırsan. Onu dəyişməyə çalışırsan, sanki sənin dəyişəcəyin obraz ən yaxşısı və ən idealı olacaq. 

Qaş düzəltdiyin yerdə vurub gözü çıxardırsan. Daha sonra həmin insan səni görməyəndə, yaxud görməzdən gələndə həmin insanı vecsiz olmaqla günahlandırırsan. Halbuki başa düşmürsən ki, səni görməsi üçün gözlərə ehtiyac yoxdur. Sevən bir ruh hər şeyi duya və hiss edə bilər. Bunun üçün onu dəyişməyinə gərək yoxdur. Ya onu olduğu kimi qəbul etməli, ya da uzaqlaşmalısan. Ancaq uzaqlaşmalı olduğun nəsnə varsa, ya bu şəhər, ya da başqa insanlar deyil. Özünü tapmaq üçün əvvəlcə özünü itirməlisən. Özünə dönmək üçün əvvəlcə özündən uzaqlaşmalısan.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)