Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Güney Azərbaycan təmsilçisi

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Elşən Çayparalının şeirləri təqdim ediləcək. 

Son bir ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihəmiz davam edir. 

TELDƏN

Dərdimsə yağışsız ələnir hey cana teldən, 

Könlüm yanaşır nisgilə dönmüş hana, teldən. 

Saçlar da köçür durnaların ah xəyalında, 

Uçsan ürəyimdə qalacaqsan sona teldən. 

Bağrım ələnir qanlı buludlar dodağından, 

Barmaqlarımın iç kefini sən xına, teldən. 

Yarpızlığımın ahlarını dildə tutardım, 

Nərgizliyini oxşayıram mən nana teldən. 

Mən gizlədirəm min cəsədi ağ ciyərimdə, 

Qançıl bu yaram qoy səpilə hər yana teldən. 

Dardan asılı qaldığım illər damar ağlır¹

Qansız məni al sən apar allah qana teldən. 

Ehmal yapış, ağrım iki qız var; biri kordur 

Layla beşiyim ağlayacaqdır ana teldən. 

Tel-tel otağım bir daraq əkmiş ürəyimdə,

Bəlkə gələsən sən yuxuma yan-yana teldən. 

BU AXŞAM 

Sənsiz bu şəhər bağrıma qan sərdi bu axşam. 

Ağrımla itən göylümə dan sərdi bu axşam. 

Baxdıqca qapım pəncərəni yoldu, apardı, 

Yollar hayıma ahla duman sərdi bu axşam. 

Dildən başa-baş qəlbimə dən-dən düzülürdün, 

Leş-leş xəyalın ağzıma can sərdi bu axşam. 

Sənlə namaz oldum qılıram dil-dodağımdan, 

Tanrım ürəyin boyda quran sərdi bu axşam. 

Gəl kefli olaq bir otaq içrə sən ilə mən, 

Bax... Bax, nə gözəlliklə zaman sərdi bu axşam?! 

Duyğumda neçə körpə baxış mənsə doğuldu, 

Məndən sənə nazlım xiyaban sərdi bu axşam. 

Addımlayıram mən özümü hərdən özümdə, 

Sənsiz bu şəhər bağrım qan sərdi bu axşam. 

SƏRƏLƏNMİŞ

Sənsiz necə gözlərdə dolan qan sərələnmiş,

Tık-tık çalınan dəyqələr hər an sərələnmiş. 

Bilsən ki, boğuldum boğazın sağ sükutundan, 

Sözsüz cəsədəm, sözlərim heyran sərələnmiş. 

Köksümdə vərəqlər sökülür kəlmələrimlə, 

Gölsüz qələmin cövhəri dan-dan sərələnmiş. 

Öldüm, ahımı bağrıma basdız, nəyim oldu? 

Beş qat kəfənin üstünə yorğan sərələnmiş. 

Yaz-yaz payızı dadmağa mən dil göyərirdim, 

İllərdi leşim üstünə tufan sərələnmiş. 

Sənsiz içirəm hey içimi, hey dadıram mən, 

Bax, bax ki, bu bəxtsizliyim hardansərələnmiş?! 

Nadir², nə xəyallarda yazıbsan qəfəs uçdu, 

İllərdi olar göylərə zindan sərələnmiş. 

BU ŞƏHƏRDƏN

Dur gəl darıxan sözlərimi al bu şəhərdən. 

Yoldan asılan gözlərimi al bu şəhərdən. 

Köçdüm yağışın bağrına ağlar bulud oldum,

Gəl yaşlıca sən izlərini al bu şəhərdən. 

Sənsiz sükutun qibləsinə mən namaz idim, 

Səcdəm asılı, dizlərimi al bu şəhərdən. 

Beynim alışır bax, dodağımda xəyalın var,

Odlandı saçım, közlərimi al bu şəhərdən. 

İllərdi bahar xonçasını qoynuna saldım, 

İllər dolanan yüzlərimi al bu şəhərdən. 

Yol-yol şəhərim qaytara bilməz məni sənsiz, 

Daşdan danışan, düzlərimi al bu şəhərdən. 

Göylümdə qəzəl var göyərib dil aça bilmir, 

Dur gəl darıxan sözlərimi al bu şəhərdən.  

¹ Təbrizdə ləhcədir. Əslində “Ağlayır”dır.

² Nadir İlahi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.11.2024)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

Azərbaycan teatrından danışanda ilk olaraq yada böyük Mirzə Fətəli Axundov və onun dünyaya gətirən Nuxa (Şəki) düşür. Söhbətimiz Axundov barəsində olmasa da teatr və Şəki barəsindədir. 

Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, Şəki Şəhər İcra Hakimiyyəti və Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının dəstəyi və iştirakı ilə Şəkidə  IV Şəki Beynəlxalq Teatr Festivalı keçiriləcək. Festival Şəkidə milli peşəkar teatrın yaranmasının 145 illik yubileyinə həsr olunur.     

Beynəlxalq festivalda müxtəlif ölkələrdən təşrif buyuran və yerli teatrlar öz tamaşaları ilə  təmsil olunacaq.  

1-5 dekabr tarixlərində davam edəcək festivalın açılış günündə Şəki Dövlət Dram Teatrı görkəmli ingilis dramaturqu Uilyam Şekspirin "Heç nədən hay-küy" romantik komediyası əsasında səhnələşdirilmiş tamaşanı  təqdim edəcək.  

Premyerası olacaq tamaşanın quruluşçu rejissoru teatrın baş rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi Mirbala Səlimli, quruluşçu rəssamı Sahib Əhmədov, geyim üzrə rəssamı Dilşad Şirinova, sonetlərə yazılmış mahnıların bəstəkarı Xatirə Orucova, musiqilərin oranjimançısı  Firudin Allahverdi, baletmeysteri Çingiz Novruzəliyevdir.  

Tamaşada rolları Əməkdar artistlər Xanlar Həşimzadə, Əbülfət Salahov, Rəhim Qocayev, aktyorlar Xəyal Salahov, Arzu Mustafayeva, Aytac İsmayılzadə, Rəşid Mirizadə, Pərviz İsmayılov, Çingiz Novruzəliyev, Rəsul Məmmədrəhimov, Fərahim Fətəliyev, Rəşad Rüstəmov, Elvin Mabudov, Nazilə İmamhüseynova, Nərmin Abbasova, İlkin Rüstəmov, Qurban Rəsulov, Azad Məmmədov və digərləri ifa edirlər.  

Tamaşada orta əsrlər dövründə İtaliyada zadəgan ailələr, əyanlar, onların başına gələn romantik hadisələrdən bəhs edilir.  Əsas mövzu dostluqdan, xəyanətdən, sevgidən və xeyrin şər üzərində qələbəsindən ibarətdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.11.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Toğrul Nərimanbəyovdan sonra nar simvolikasına müraciət edən tanıdığım ikinci rəssamdır Validə Əliyeva. Bu möcüzəvi, sirli-sehirli meyvənin vətəni olmağımızı rəngkarlığa daşımağımız əlbəttə ki, çox önəmlidir. 

Bir xəbəri məmnuniyyətlə sizinlə bölüşürəm: dekabrın 2-si, saat 19:00-da Üzeyir Hacıbəyli küçəsində qərarlaşaşan Rus Evində ilk dəfə rəssam Validə Əliyevanın (Validə Əsəd) “Mənim dünyam” adlı fərdi sərgisi açılacaq.

Rəssam dəfələrlə Azərbaycanda keçirilən sərgilərdə və müxtəlif ölkələrdə onlayn müsabiqələrdə iştirak edib. Diplomları və sertifikatları var. Müəllifin əsərləri xarici və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. 

Validə Əsəd Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının, Aktiv Rəssamlar Assosiasiyasının  “Tahayul Art” rəssamlar qrupunun üzvüdür.

Validə Əsədin dünyasında nə var: rəng kontrastı, milli kolorit və işıq. 

Bunlar da bu ağ-qara dünyamızda çox vacib elementlərdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.11.2024)

 DOST QÜSURU BARƏDƏ

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

"Qüsur axtarırsan, bütün aynalar sənin." ( Mövlanə)

Dəyərli Yazarımız, yaxın dostumuzun  qüsurunu onu incitmədən necə söyləməliyik? 

Olub ki, qüsuru deyib peşman olmusunuz?

CAVAB

-Mən bütün dostlarıma əgər qüsurları varsa, birbaşa deməyi xoşlayıram və deyirəm də. Məni çox səmimi qəbul edirlər, çünki dostluqda çox etibarlı olduğumu yaxşı bilirlər.

Mən dostlarımı seçmirəm, onlar məni seçirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.11.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan görkəmli yazarlar, bəstəkarlar və rəssamlar yetişdirib. Hər birindən üç ad çəkək - Nizami, Füzuli, Səməd Vurğun; Üzeyir Hacıbəyli, Qara Qarayev, Fikrət Əmirov; Toğrul Nərimanbəyov, Tahir Salahov, Səttar Bəhlulzadə! 

Bu gün Tahir Salahovun - yaradıcılığı və ictimai fəaliyyəti ilə xalqına, incəsənətimizə dəyərli töhfələr vermiş böyük sənətkarın, Azərbaycan və Rusiyanın Xalq rəssamının, Avropa Elm və İncəsənət Akademiyasının həqiqi üzvünün, Dövlət mükafatı laureatının anadan olmasından tam 96 il ötür. 100 illik yibikeyinə də bir şey qalmadı. 

Tahir Salahovun əsərləri təkcə bizim incəsənətinin deyil, həm də dünya təsviri sənətinin inciləri sırasındadır. Çoxşaxəli yaradıcılığa malik rəssamın əsərləri inanımaz xüsusiyyətlərə malikdir. 

Onun hər bir işi - portreti, mənzərəsi, peyzajı insanı düşündürür. 

Tahir Salahov 1928-ci il noyabrın 29-da Bakı şəhərində dünyaya göz açıb. Atası 1937-ci il repressiyasının qurbanlarından olduğundan rəssamın uşaqlıq illəri çətin keçib. Bəlkə də, uşaqlıqda çəkdiyi çətinlik və iztirablar onun həm istedadlı rəssam, həm də əsl insan kimi formalaşmasında birbaşa rol oynayıb.

T.Salahov 1951-ci ildə Bakıda Ə.Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbini, 1957-ci ildə isə Surikov adına Rəssamlıq İnstitutunu bitirib. Rəssamın əsərləri dünya təsviri incəsənətinin humanist inkişafına böyük təsir göstərib.

Rəssamın yaradıcılığında görkəmli yeri həm də Azərbaycan neftçilərinə həsr etdiyi təsvirlər tutur. T.Salahovun neftçilərə həsr etdiyi ən möhtəşəm əsərlərindən biri diplom işi olan “Növbədən qayıdanlar” tablosudur. (Sondakı şəkillərə bax). Əsərin yaranma tarixi çox maraqlıdır. T.Salahov Surikov adına Rəssamlıq İnstitutunda oxuyarkən Moskvada hind filmlərinə maraq artmışdı. Bəlkə də, Hindistana qarşı yaranan ümumi maraq diplom praktikası üçün institut tələbələrinin bu ecazkar ölkəyə ezam edilməsinə səbəb olmuşdu. T.Salahov da digər tələbə yoldaşları kimi Hindistana getməli idi. Lakin ən son anda atasının “xalq düşməni” olması onun səfərinə mane olur. Bu zaman T.Salahov diplom işinin mövzusu üçün doğma Bakıya, Neft Daşlarına gəlir. Beləliklə, rəssam iki ay müddətində Neft Daşlarında neftçilərlə birgə yaşayır. Onlarla birgə yeyib-içir, Abşeronu gəzir, Xəzərə tamaşa edir və artıq təsvir edəcəyi tablonu gözü önündə canlandırır. Rəssam gördüklərini – Xəzərin duzlu, köpüklü ləpələrini, üzərində uçan ağ qağayıları, ləpələri coşduran güclü küləyini və ən əsası enerjili cavan insan təəssüratını öz tablosunda əks etdirməyə can atır. İki aydan sonra əsərini yaratmaq üçün Moskvaya qayıdır. Lakin diplom işini çəkmək üçün institutda boş emalatxana olmadığından tələbələr özlərinə ayrı məkan tapırdılar. Salahov da belə məktəblərdən birində emalatxana tapır. Lakin məktəbdə yaradıcılıq üçün şərait yox dərəcəsində idi. Müdafiəyə bir ay qalmış institutda emalatxanalardan biri boşalır. T.Salahov həmin emalatxanaya köçür və burada diplom müdafiəsinə bir həftə qalmış tablosunu yaratmağa başlayır. Bu vaxta qədər isə Salahovun kətanı boş imiş. İmtahan komissiyası onun işinə baxanda tablonu boş görür və onun işindən narazı qalır. Lakin 2-ci dəfə komissiya üzvləri emalatxanaya gələndə gözlərinə inana bilmirlər. Onların qarşısında möhtəşəm tablo canlanırdı. Onun diplom işi gözləniləndən daha çox uğur qazanır və keçmiş sosialist ölkələrində keçirilən sərgilərdə ən göz önündə olan əsərə çevrilir.

Bəli, dahi rəssam beləcə şöhrətlənir. 

T.Salahovun əsərləri dünyanın bir çox muzey və qalereyalarının salonlarını bəzəməkdədir. Xüsusən də Tretyakov qalereyasında rəssamın bir çox əsərləri nümayiş olunur. Onlardan “Vyana stulu ilə natürmort”, “Nar gülləri ilə natürmort”, “Aydan”, “Bəstəkar D.Şostakoviçin portreti” və s. adları çəkmək olar.

Rəssamın növbəti yaradıcılıq uğuru ümumbəşəri mahiyyət kəsb edən “Sənə, Bəşəriyyət” əsəri ilə bağlıdır. 1961-ci ildə sənətsevərlərin ixtiyarına verdiyi bu monumental əsərə görə Salahov ilk fəxri ada - Əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülür (Sondakı şəkillərə bax).

Üçüncü uğurlu işinə keçək. 

Ötən əsrin 50–60-cı illəri sənətkarın yaradıcılığı üçün çox məhsuldar və uğurlu mərhələ olur. “Sənə, Bəşəriyyət” tablosundan sonra da rəssamın uğurlarının ardı-arası kəsilmir. O, 1962-ci ildə hazırda Tretyakov qalereyasında saxlanılan “Bəstəkar Q.Qarayevin portreti”nə görə gümüş medal mükafatına layiq görülür. (Sondakı şəkillərə bax)

Mütləq şəkildə qeyd edək ki, dövlət qayğısı göstərilən rəsaam saysız-hesabsız mükafatlara sahibdir. Fırça ustası keçmiş Sovet İttifaqının ən yüksək təltifləri və ordenlərinə layiq görülüb, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adını alıb. Rusiyanın “Vətən qarşısında xidmətlərinə görə” ikinci və üçüncü dərəcəli ordenlərinə, müstəqil Azərbaycanın ali mükafatı olan “İstiqlal” və “Heydər Əliyev” ordenlərinə, Bolqarıstan, Polşa, Monqolustan və başqa ölkələrin ordenlərinə, müxtəlif medallarına və mükafatlarına layiq görülüb.

2018-ci il 90 illik yubileyi ərəfəsində Prezident İlham Əliyev Azərbaycan təsviri sənətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə Tahir Salahovu 1-ci dərəcəli “Əmək” ordeni ilə təltif edib. Eyni zamanda, sənətkarın 90 illiyi münasibətilə silsilə sərgilər açılıb.

Xalq rəssamı 2021-ci ilin mayın 21-də vəfat edib.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.11.2024)