“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağla Təbrizdə yaşayıb yaradan Əli Cavadpurun şeirlərini təqdim edir.

Əli Cavadpur

Təbriz

İÇİNDƏ BÖYÜYÜR ÇİN DİVARLARI

Dünya süd üzüdür, qatıq qaymağı

Sevinci də təzə, qəmi də təzə.

Nə vaxtdır yol gedir dəvənin ağı

Qarası da çatmır hələ Təbrizə!

Hardanmı başlayıb haramı gedir -

O dəvəsi ölən Ərəb qardaşım?

Ərzrum gədiyi hələ də qardır

Soyur öz dərisin Hələb qardaşım.

Sən deyə bilməzsən, deyə bilərsən

Nə vaxt barışacaq özündən küsən?!

Hələ bir qocanın Quzey Koredə,

Gözündən yaş kimi düşən ümidsən.

Yol çəkir gözlərin kəhkəşanlara

İçində böyüyür Çin divarları.

Özündən-özünə bir addım yolun,

Kəsilmir hələ də boranı, qarı!..

Qoşmamı yazırsan postmodern qardaş?

Maşınlar götürmür at çapanları.

Əlçatmaz qayadan süzülən ballar

Qaldı dağ ayısına sarı tel arı.

Baxtımız düşübdür gündoğanlara

Hələ də göyümüz qıp-qırmızıdır.

Günəşi göylərə doğmaq asandır

Bu çətin ağaran yerin üzüdür.

Nə çox qumbarası belində gəzən -

Alan cənnət iyin intiharından.

Dünya süd üzüdür, qatıq qaymağı

Hələ doyan yoxdur dadlı varından

Belə-belə şirin yuxularından...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

1.

Rusların ən patriot olanları “Akvafreş” diş pastasına sitayiş edirlər. Çünki rəngləri rus bayrağı rəngindədir. 

2

İşçi qrupu yaradııdı. Məqsəd qoyuldu ki, iqtisadiyyatda effektivliyi yüksəltsinlər. Süni intellektə sual verdilər ki, nə edək. Cavab belə oldu: “Az oğurlayın!”

3.

Tibb fakültəsində.

Tələbə:

-Proessor, papam bu yüzlüyü sizə göndərdi ki, mənə qiymət yazasız.

Professor:

-Sən və atan nə etdiyinizin fərqindəsiz? Necə, yəni, yüzlüyə sizə qiymət yazım? Burda insanların taleyindən söhbət gedir. Savadaız həkim minlərlə insanın həyatının yarıdan qırılması deməkdir. 

Tələbə:

-Bəs mən indi nə edim?

Professor:

-Heç nə. Atana de ki, yüzün üstünə birini də əlavə eləsin.

4.

Dünyada müğənnini irəliyə sənəti aparar, Azərbaycanda isə Hacısı.

5.

Dedi-qodular köhnəlir və mifə çevrilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

POEZİYA

RƏŞAD MƏCİD

ŞUŞA SEVGİSİ

(“Şuşa dəftəri” silsiləsindən)

Süzülür dan yerindən tarixlərin işığı –

Dahilər şəhərinin işıqdı yaraşığı!

Şəninə dastan yazır,

                   söz qoşur haqq aşığı,

Əcdaddan paydı, deyir,

                   qoca Şuşa sevgisi!

Azərbaycan əsgəri...

                   borc ödəyib canıyla,

Köksündə cüt gəzdirib bayrağı vicdanıyla!

İslanıb hər qarışı şəhidlərin qanıyla,

Dönüb yalçın qayaya,

                   tunca Şuşa sevgisi!

Çox da qıvrılır yolu;

                   yol piyada, can atlı!

Ün yetməz zirvəsinə çox nəsillər can atdı...

Adında qoşa heca – sanki qoşa qanaddı

Qopmuş körpə dilindən

                   qönçə Şuşa sevgisi!

Məlhəmdi çiçəkləri, bulaqlar loğmanıdı,

Heyrət çökən dərələr ucalıq heyranıdı!

İndi onu cahana prezidentlər tanıdır;

Tarix görməyib əsla

                   bunca Şuşa sevgisi!

Qalxır hünərli şəhər, olur qızıl dirəkli

Daş deyil hörülən daş məhəbbətdi, ürəkdi!

Çağlayan sevgilərin ilham mənbəyi təkdi –

Ali Baş Komandanın uca Şuşa sevgisi!

ŞUŞA HAVASININ SİRRİ

Ləzzət kimə təndi,

                   dərd kimə tuşdu;

Biri səs qaynadır,

                   biri lal kimi?!

Şuşanın havası hamıya düşmür,

qismət bölünsə də sovqat bal kimi.

Hamının üzünü eyni meh öpür,

Hamının qanadlı beşiyi eyni.

Xəzinə, Daşaltı, Kirs dağı – o pir,

Cıdır düzü adlı beşiyi eyni!

Bəlkə not yazılıb hər çiçək üçün –

Neyləyək sirrini bilək torpağın?

Səsi, havacatı cücərtmək üçün

münbit olmalıdı ürək torpağı?!

Göyünmü, yerinmi töhfəsidir səs,

bilənlər var imiş bəlkə əskidən?

Kaş ki, sağ olaydı – biz bilən əbəs,

sorardıq Firudin Şuşinskidən!

Burda torağayın, burda bülbülün,

hər otun çiçəyin öz nəğməsi var.

Adam var oxumaq onunçün zülüm,

di gəl ki, bulağın, çayın səsi var!

Hava öz yerində, su öz yerində,

Qocaman muğamat qədimi oddu.

Allah vergisinin kökü dərində,

səsi nizamlayan ilahi koddu!

ŞUŞADA ADAMLAR

Gözlər seyr etməkdən yorulan deyil,

yeri, “Güllü bağ”dan milyon dəfə keç.

Könül qanad çalır, uçur elə bil

elə bil ayaqlar yerə dəymir heç!

Kim kimi görürsə,

                   nə xoşdu, - deyir,

Adam uca boylu, inadlı olur.

Yolları enişdi, yoxuşdu deyin

Şuşada qonaqlar qanadlı olur!

CIDIR DÜZÜNDƏ DAN ÜZÜ

Günəşin doğulmağına

Cıdır düzündən baxmaq...

Dağların arxasından,

qıpqırmızı səmadan

haçan görünər deyə

Gözünü

dan yerindən ayırmamaq,

Qaynar təndirdən çıxan

imisti çörək kimi

əlini Günəşə sarı uzatmaq,

Ovcunu,

         barmaqlarının ucunu

         yandıran Günəşin

Qırağından bir loxma kəsmək...

Və təzə çörək kimi

burnunun ucuna tutub

qoxulamaq Günəşi.

Xülyalara qapılmaq,

böyümək,

         ucalmaqdı,

Tanrı dərgahının

varlığına inanmaqdı

Cıdır düzündə durub

Günəşin doğulmağına baxmaq!

ŞUŞAYA GETMƏK

Yollar ağır, cığırlar dik, sıldırım çətin,

Qaya-qaya igidlərin tək adı – MƏTİN!

Şəhid düşən ərənliyin, məğrur qeyrətin

pak ruhunu ziyarətdir Şuşaya getmək!

Demə vətən Şirin imiş, Fərhadmış insan,

Lap ölsə də, haqq yolundan dönməz qəhrəman!

Qayaları al qan ilə yazılı dastan,

tükənməyən fəxarətdir Şuşaya getmək!

Hər qarışı qədim tarix, müqəddəs yaddaş,

Dərələri dərin fikir, yamacı sirdaş!

Qovuşuqdu qanı qana, qan çəkir, qardaş,

Qəlb qızdıran hərarətdi Şuşaya getmək!

Xarıbülbül sevdasına tutuşmaqdımı?

Saf havayla, nur yağışla qatışmaqdımı?

Yaradanın dərgahına yetişməkdimi,

Ya cənnətə səyahətdi Şuşaya getmək?

Büllur kimi yanır par-par göyə, yerə bax!

Pərvanəsi olana bax, səməndərə bax!

Cıdır düzü bələnibdi nəğmələrə, bax,

Çal-çağırlı səadətdi Şuşaya getmək!

Dahiləri yetişdirib suyu-çörəyi,

Vaqif, Cabbar, Bülbül, Xandı çarpan ürəyi.

Bəstəsinə təzim üçün Üzeyir bəyin

Sidq-ürəkdən ibadətdi Şuşaya getmək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

"Hə, bir dənə də şərfləri vardı, belə ağ yun şərflər olur e, kişi şərfləri. Hə, bax ondan bir dənəsi vardı. Həmişə onu kişi paltosunun cibində təhvil alardım. Amma soyuq. olanda o şərf arvad paltosunun üstündə gələrdi." 

Həyatımız boyunca çox hekayələr oxuyur, çox hekayələr eşidir və çox hekayələr dinləyirik. 

Lakin bəzi hekayələr olur ki, onların hafizəmizdə, buraxdığı təəssüratlar uzun müddət, bəzən də ölənə qədər unudulmur.

Bu əslində bəzən də hekayənin məğzindən daha çox müəllifin ifadə və təsvir etmə tərzindən irəli gəlir.

Bəlkə də elə yazıçının peşəkarlığı həm də artıq gözümüzdə adi hala çevrilmiş acı həyat reallıqlarını çox fərqli şəkildə ifadə etmə, oxucuya çox təsirli şəkildə çatdırmaq bacarığındadır. 

Belə hakayələrdən biri də mənə görə məhz Anarın "Asqılıqda işləyən qadının söhbəti" hekayəsidir.

Müəllif bu kiçikcik hekayədə gündəlik həyatda bəlkə də dəfələrlə rastlaşdığımız real həyat həqiqətlərini məsələn varlı, kasıblığı, sevgini, vəfanı, xəyanəti, insanı xəyanətə sövq edən nəfsi istəkləri, insanın aldığı zərbələrin, yaraların onun həyatında buraxdığı izləri, təəssüfü, həsrəti, unutmağın çətinliyini, xatirələrin buna asanlıqla izn vermədiyini,  insanın bəzi şeyləri asan həzm edib onunla barışa bilməməsini, bəzən çıxış yolunu hər şeyi geridə qoyub baş götürüb uzaqlara getməkdə görməsini o qədər gözəl bir misalla və o qədər incə bir şəkildə, romantik çalarlarla  qələmə alıb ki, bir müddət hekayənin təsirindən çıxmaq olmur.

Sətiraltı məna və romantikayla yanaşı həmçinin mən deyərdim ki,  bir qədər satira da var bu hekayədə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poeziyada bir ism də var - Xanım İsmayılqızı. O, sadəcə yüzlərlə şairdən biri deyil, o, POEZİYA VULKANIDIR…

Bir baxın, onun bu şeiri görün necə gözəldir, necə könül oxşayır. 

Sən elə bilirsən ki, 

Kor olacaq gözlərim?

Olmayacaq... Darıxma...

Gözümün işi çoxdu...

Hələ yol çəkməlidi,

Çox adam görməlidi,

Üzünə gülməlidi...

Ölümün də gözünə

dik baxmalıdı hələ...

Ağlamalıdı hələ...

Sevdiyi adamları

öz içinə çəkərək

saxlamalıdı hələ...

O qədər işi var ki,

Kor olmağa vaxtı yox...

Mənim bu gözlərimin

hər şeyi var, baxtı yox...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundovanın “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” (qazax dilində) kitabının təqdimatı keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, təqdimatda iştirak edən Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli çıxış edib. O, qeyd edib ki, Qazaxıstanda Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş kitabın təqdimatını təşkil etmək böyük şərəfdir: "Bu təqdimat tədbiri təkcə Ulu öndərə ehtiram əlaməti deyil, həm də ölkələrimiz arasında möhkəm tarixi əlaqələrin olduğunu təsdiqləyir. Azərbaycan və Qazaxıstan qardaş ölkələr olmaqla uzun illərdir ki, qarşılıqlı hörmət, etimad və əməkdaşlığa əsaslanan münasibətləri inkişaf etdirirlər. Bizi ümumi tarix, mədəniyyət və adət-ənənələr birləşdirir ki, bu da əlaqələrimizi xüsusilə dəyərli edir. Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında möhkəm dostluq münasibətləri bizim ümumi inkişaf və tərəqqi istəyimizə əsaslanır.

Bu əlaqələr çoxillik dostluğun nəticəsi kimi xalqlarımız arasında gələcək əməkdaşlığın da açarıdır. Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin və bugünkü yüksək inkişaf səviyyəsinin banisi Ulu öndər Heydər Əliyevdir. Ümummilli liderin dost ölkəyə səfərləri, keçirdiyi görüşlər bütün sahələrdə, o cümlədən mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradıb. Biz Qazaxıstanda Ulu öndərin xatirəsinə dərin hörmət və ehtiramdan məmnunluq duyuruq.

Ötən ilin aprelində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin iştirakı ilə Astanada Heydər Əliyev adına küçənin açılışının keçirilməsi bunun bariz nümunəsidir”. Ümummilli liderin ideyaları türkdilli dövlətlər arasında, xüsusən də mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafında həmişə mühüm rol oynayıb. Bu gün türkdilli dövlətlərlə əlaqələrin dərinləşdirilməsi Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi Azərbaycanın xarici siyasətinin ən mühüm istiqamətlərindən biridir: “İnanırıq ki, Heydər Əliyevin zəngin dövlətçilik irsi gələcəkdə də ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın möhkəmlənməsi və dərinləşməsi üçün öz töhfəsini verəcək".

“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabı haqqına söz açan nazir bildirib ki, bu nəşr, sadəcə, ədəbi əsər deyil, görkəmli siyasi xadim, yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və Ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun ömür-gün yoldaşı, görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın həyatının mühüm məqamlarını əks etdirən təsirli hekayətdir. Elmira Axundovanın çoxsaylı kitabları arasında onun bir neçə dilə tərcümə edilmiş və Azərbaycanın Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş “Heydər Əliyev və onun dövrü” çoxcildlik əsəri də xüsusi yer tutur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundovanın “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” (qazax dilində) kitabının təqdimatı keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Qazaxıstanın inform.kz saytına istinadən xəbər verir ki, təqdimatda iştirak edən Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli qeyd edib ki, Qazaxıstanda Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş kitabın təqdimatını təşkil etmək böyük şərəfdir. 

“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabı haqqına söz açan nazir bildirib ki, bu nəşr, sadəcə, ədəbi əsər deyil, görkəmli siyasi xadim, yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və Ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun ömür-gün yoldaşı, görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın həyatının mühüm məqamlarını əks etdirən təsirli hekayətdir. Elmira Axundovanın çoxsaylı kitabları arasında onun bir neçə dilə tərcümə edilmiş və Azərbaycanın Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş “Heydər Əliyev və onun dövrü” çoxcildlik əsəri də xüsusi yer tutur. 

Xalq yazıçısı Elmira Axundova kitab haqqında məlumat verərək deyib: “Altıcildlik "Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və zaman" roman-tədqiqatı üzərində işlədiyim dövrdə, təbii ki, qəhrəmanımın ömür-gün yoldaşının şəxsiyyəti ilə də yaxından maraqlanmışdım.

Çoxsaylı müsahiblərim Zərifə xanım haqqında, xüsusən də Heydər Əliyevlə münasibətləri barədə xeyli maraqlı məqamları danışmışdılar. Zaman keçdikcə bu mozaik epizodlardan mükəmməl bir lövhə yarandı. Başa düşdüm ki, Heydər Əliyevə həqiqi ailə xoşbəxtliyi, bir-birindən layiqli, istedadlı oğulla qız bəxş edən yeganə qadın haqda yazmasam, qəhrəmanımın həyat və tale epopeyası yarımçıq olacaq... Çoxillik axtarışların bəhrəsi olan həmin əsər artıq qarşınızdadır və onun nə qədər uğurlu alındığını yalnız oxucu söyləyə bilər. Ümid edirəm ki, həcmcə çox da böyük olmayan bu kitabı oxuyub başa vurandan sonra qəhrəmanlarımı daha çox sevəcəksiniz”.

Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi Arxiv, sənədləşmə və kitab işi komitəsinin sədr müavini Rollan Kuspan, Azərbaycanın Qazaxıstandakı səfiri Ağalar Atamoğlanov, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva, tarix elmləri doktoru, professor, kulturoloq Fuad Məmmədov, AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Fəridə Əzizova, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İlqar Fəhmi və başqaları çıxış edərək kitabın əhəmiyyətini yüksək qiymətləndiriblər.

Sonda Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli Məhəmməd Füzulinin "Bəngü-Badə" əsərinin əlyazmasının surətini, Xalq yazıçısı Elmira Axundova isə müəllifi olduğu kitablardan bir neçə nüsxə Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasına hədiyyə ediblər. Qeyd edək ki, kitabda xalqımızın tarixində müstəsna yeri olan iki parlaq şəxsiyyətin –Zərifə və Heydər Əliyevlərin boya-başa çatdıqları ailələrindən, uşaqlıq və gənclik illərindən, həyatın bütün çətinliklərinə birgə sinə gərməyə kömək edən əbədiyaşar məhəbbətindən söhbət açılır.

Əsər "Xarakterlərin formalaşması (1940-cı illər – 1950-ci illərin əvvəlləri)", "Sevmək haqqı", "Əks-kəşfiyyatçının şəxsi həyatı", "Ordinatorluqdan akademikliyə", "Lider", "Respublika rəhbərinin xanımının gündəlik həyatı", "Qalstuksuz" Heydər Əliyev (XX əsrin 70-ci illəri)", "Moskva həyatı (7 saylı hökumət bağının divarları arxasında)", "O, əzablarını sona qədər gizlətdi..." və "Ölümə qalib gələn məhəbbət" adlı bölmələrdən ibarətdir. 

Kitab Azərbaycan Respublikasının Qazaxıstanın Aktau şəhərindəki Baş konsulluğunun dəstəyi ilə qazaxcaya tərcümə edilərək nəşr olunub. Kitabı tərcümə edənlər Aktaudakı Azərbaycan Kültür Mərkəzinin direktoru İlkin Orucov və Yessenov adına Universitetin dossenti Laura Dyusenbaevadır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)