Qulu Ağsəs, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Türkiyədən - Muhterem Şahindən aldığım mesajı və onun “Eylül’de bir gün” adlı yazısını “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına yönləndirirəm. Xatırladaq ki, bizim - “Genc yürekler” və “Ulduz” jurnallarının birgə layihəsi hazırda məhz “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında dərc edilir. 

Qulu Bey,

Salam.

Nasılsınız, iyisinizdir inşallah.

Birkaç hafta önce aşağıdaki yazıyı kaleme aldım. Günce tarzında bir yazı oldu. İçinde sizden de Ulduz'dan da bahsettim. Bu yazıyı Azerbaycan'da birkaç dergi veya gazete yayınlatabilir misiniz?

EYLÜL'DE BİR GÜN

Muhterem Şahin

Sonbahar, yavaş yavaş kendini hissettirmesine rağmen yazdan kalan bir güneş vardı. Kısa kollu kıyafetlerle dolaşmak hâlâ mümkündü. Akıp giden zamanın hengamesinde, kısa süreli bir program yaparak kendime birkaç saatlik vakit ayırdım. Ankara gibi bir şehirde, plan-program yapmadan işleri düzene sokmak ve herhangi bir etkinliğe katılmak mümkün değildir. Zira Thomas J. Watson der ki: “Bilgelik, zamanımızı ve bilgimizi doğru kullanma gücümüzdür.”

Öğleden sonra, dergilerimizi bırakmak üzere Hamamönü’ndeki Yüzde İki Kitabevi'ne gittim. Sekiz-on metrekarelik küçücük mekânda, İsmail kardeşimizle çay içerken, Genç Yürekler dergimiz ile Azerbaycan'ın Başkenti Bakü'de neşredilen Ulduz dergisi arasındaki iş birliği, yardımlaşma, dayanışma ve emekdaşlığımızı anlattım hararetle. Ulduz'un Baş Redaktoru Qulu Ağses'in, Redaksıya Heyeti Üyesi Prof. Dr. Resmiyye Sabir'in, Anar'ın ve Azərbaycan Yazıçılar Birliyi'nin kulaklarını çınlattık. Konu, Türk dünyasının büyük mütefekkiri, Kırım aydını Gaspıralı İsmail'e geldi. Onun, "Dilde, fikirde, işte birlik." ideali, ikimizin de dudaklarından birlikte döküldü.

Türk dünyasının yol haritasının Gaspıralı İsmail'in ortaya koyduğu bu pratik söz üzerinden olması gerektiğini anlatırken, içeriye bir grup genç girdi. Yüzleri berrak, ağırbaşlı, pırıl pırıl altı genç. Çeşitli üniversitelerin kamu yönetimi ve siyaset bilimi ile uluslararası ilişkiler bölümlerinde okuyorlarmış. Diplomasi, güvenlik, istihbarat, siber güvenlik üzerine özel bir eğitim ve çalışma yapıyorlarmış. Yanlarında, otuz beş başlarında, güvenlik, Ar-Ge, siber güvenlik alanında çalışmalar yapan bir araştırma merkezinin genel müdürü var. Sıcakkanlı, iletişimi güçlü, dost canlısı, samimi bir vatan evladı... Adı İbrahim Yılmazer.

Muhabbetimiz, tanışmanın daha başında, yirmi birinci saniyede başladı. İsmail kardeşimiz, çayımızı yeniden doldurmaya başlayınca dertlerimiz, deva çırpınışlarımız, ideallerimiz de karşılıklı kabul, onaylama ve aynı dili kullanma noktasına evrildi. Bizim yaptığımız ve yapmak istediğimiz güzel projeleri anlatmaya başladım heyecan ve coşkuyla. "Abi, Türk ve İslam coğrafyasının halkları ve gençleri birbirlerini yeterince tanımıyor, gelişmelerden haberdar değil, bir şeyler yapmamız lazım." dedi İbrahim. Ona, Genç Yürekler ile Ulduz arasında yaptığımız iş birliği, dayanışma ve kardeşliğimizi anlattım. Ulduz dergisinin Eylül sayısı, bizim gönderdiğimiz 51 eserle ve Türkiye Türkçesi ile yayınlandı, dedim. "Azerbaycanlı okuyucular, sizin gönderdiğiniz yazıları anlarlar mı?" dedi. "Evet, anlarlar." dedim. "Türkiye Türkçesi ile yazılmış bir yazının yüzde doksanını anlarlar, yüzde onuna da aşinadırlar." dedim. "Biz de öyleyiz." dedim. "Azerbaycanlı bir şair, yazar dostumuzun yazısını veya şiirini çeviri yapmadan anlıyoruz, dergimizde de öyle yayınlıyoruz." dedim.

Genç Yürekler'in 14. sayısının Ulduz'un gönderdiği eserlerle çıkacağını ve Türkiye Türkçesine çevirmeden yayınlayacağımızı ifade ettim. Hem sevindi hem şaşırdı hem de ayrıntısını öğrenmek istedi. Geçtiğimiz perşembe günü TRT-TSR'de (Günebakan), Türk'ün Sözü köşesinin 34. programında, üzerinde durduğum konuyu dile getirdim: "Türk Dünyasının Büyük Mütefekkiri, Kırım Aydını Gaspıralı İsmail Bey'in Yüksek İdeali, Çalışmaları, Milleti İçin Mücadelesi ve Çağına Tuttuğu Işık" Onun, 1883 yılında Türkçe çıkarmaya başladığı, 36 yıl süren Tercüman gazetesinin Bahçesaray'dan İstanbul'a, Horasan'dan Kahire'ye, Bakü'den Kerkük'e, Sibirya'dan Kaşgar'a kadar yayıldığını, okunduğunu ve bu büyük coğrafyada muhteşem bir uyanışa vesile olduğunu anlattım. Bugünkü şartlarda bu büyük ülküyü gerçekleştirmenin daha kolay olacağını izah ettim. Kısa sürede, ruhumuzda yeni heyecanlar, yeni umutlar, yeni projeler filiz vermeye başladı. Gençler de konuşmalarımızı onaylayarak zaman zaman katkılar sundular. İbrahim kardeşimiz yakında bir kitap çıkarmış, imzalayıp bize hediye etti: "İş Dünyasında İstihbarata Karşı Koyma" Ben de hem yazarımıza hem gençlere dergimizden hediye ettim, kartımı verdim. Vaktim dardı; birkaç kişiyle daha görüşeyim, dergimizden hediye edeyim, düşüncesiyle Yüzde İki Kitabevi'nden ayrıldım.

İkindi okunmuştu. Neşe Çayevi'nin hemen arkasında bulunan Avrasya Yazarlar Birliği'nin bulunduğu konağa gittim. Bir çay eşliğinde birileriyle tanışır, muhabbet eder, dergi bırakırım, dedim. Vardım, kapı kilitliydi. Kapının dışında bir demir kapı daha vardı. Anlaşılan güvenlik için yapılmıştı. Çok üzüldüm. Ankara'nın göbeğinde, Hamamönü'nde demir kapılara ihtiyaç duyuluyorsa oturup derin derin düşünmek lazım. Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı Doç. Dr. Yakup Ömeroğlu, geçen ay, amansız bir hastalığa yenik düştü. Rabbim rahmetiyle muamele eylesin. En son kendisini TÜRKSOY'da görmüştüm. Sanıyorum, Ata Terzibaşı'yı Anma Programındaydı. Aynı yerde, ondan önceki programda da dergimizi hediye edip bir hatıra fotoğrafı çekinmiştik. Bizi sıcak karşılamış, takdir ve tebrik etmişti. Şimdi onunla ilgili elimizde bir o hatıra fotoğraf kaldı.

Hamamın yanından karşıya geçip Tacettin Dergahına doğru adımladım. Yakın zamanda açıldığı halde gezemediğim Mehmet Akif Ersoy Evi'ne girdim. İki katlı, küçücük bir müze burası. Akif'in fotoğraflarının dışında ona dair pek bir şey yok. İnsanlarımız, büyük bir vefa göstererek Akif'in evine hürmetle girip çıkıyorlar. Akif bir şiirinde şöyle demişti:

"Toprakta gezen gölgeme toprak çekilince,

Günler şu heyûlâyı da er geç silecektir.

Rahmetle anılmak… Ebediyet budur, amma,

Sessiz yaşadım, kim, beni nerden bilecektir?"

Akif, bütün eserlerini büyük bir samimiyet, büyük bir iman, büyük bir aşk ve büyük bir vecdle yazmıştı. Her sözünü Türk milletinin gönlüne bir tohum gibi ekmişti. O tohum çıktı, filizlendi, boy verdi, dal budak sardı; Türk milletinin istiklalinin ve istikbalimizin avazı oldu. Seni nasıl unuturuz Akif dedem?

Müzeden çıktım ve hemen ötede, caminin kıblesindeki küçük bahçede bulunan Şehit Lider Muhsin Yazıcıoğlu'nun kabrinin başında bir fatiha okudum. Ardıç ağaçlarının arasında, dalgalanan Türk bayrağının gölgesinde yatıyor Yazıcıoğlu. Ortam çok güzel, manevi bir hava var. Aklıma büyük dava adamları geldi. Ömrünü milletine adayan büyük şahsiyetler... Gaspıralı İsmail, Mehmet Akif Ersoy, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Enver Paşa, Mehmet Emin Resulzade, Ahmed Cevad, Numan Çelebicihan, Bekir Sıtkı Çobanzade, İsa Yusuf Alptekin, Hüseyin Nihal Atsız, Dr. Fazıl Küçük, Alparslan Türkeş, Rauf Denktaş, Aliya İzzetbegoviç, Necmettin Erbakan, Ebulfez Elçibey, Aykut Edibali, Dr. Sadık Ahmet, Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu...

Muhsin Başkanın kabrinden ayrılırken hemen köşede, Alperen Ocakları yararına kitap, dergi, rozet, bileklik vb hediyelik eşya satan, temiz yüzlü bir arkadaşa selam verdim. Adı Murat'mış, Kızılcahamamlıymış. Annesi de hemşehrimizmiş, Yozgat'ın Şahmuratlı köyündenmiş. Ayak üstü biraz sohbet ettik. Kendimi tanıttım, Genç Yürekler'in son sayısını hediye ettim, kartımı verdim. Kartımı Alperen Ocakları Başkanına vereceğini ve gençlerle bir programda bir araya gelmemizin iyi olacağını söyledi. Vedalaştık.

Hamamönü'nün ara sokaklarına girdim. Etrafı bir güzelce sözdüm. Restorasyon çalışmalarıyla çok güzel bir mekân haline geldi Hamamönü. Altındağ Belediyesi'ni tebrik ediyoruz. Lakin buranın ruhuna aykırı durumlar da var. Türkçenin canına okuyan yabancı kökenli bazı tabelalar, gözümüzü oyarcasına üzerimize üzerimize geliyor. Canlı müzikle müşteri toplamaya çalışan bazı kafelerin yüksek sesli yabancı müzikleri, beynimize bir balyoz gibi iniyor. Bazı lokanta ve kafe çalışanlarının o daracık sokaklarda bağırması da hiç hoş değil. Orada, ruhumuza iyi gelecek sükûnet, derûnîlik ve geçmişle gelecek arasında bağ kuracağımız sesler, sözler ve hisler duymalıyız.

Ben bu mekânda yetki ve sorumluluk sahibi olsam ne gibi düzenlemeler ve değişiklikler yapabilirim, diye düşünüp sağı solu gözlemlerken "Muhterem Abi, nasılsınız?" diye bir ses işittim. Kırıkkale'den aile dostumuz Erol Gürol Abimizin damadı Onur kardeşimiz... Eşiyle ve küçük çocuğuyla gezmeye gelmişler. Ayak üstü, kısa bir sohbette bulunduk. Dergimizin son sayısından hediye ederek ayrıldık. Benim taa lise yıllarından beri en büyük, en değerli ve en çok takdim ettiğim hediye, dergidir. Akdağmadeni İmam-Hatip Lisesi'nde okurken, haftada bir Yozgat'tan otobüsle gönderilen Bayrak dergisini/gazetesini garajdan alır, abonelere dağıtır, kalanını hediye ederdim. Ankara'ya Gazi Üniversitesi'ne geldim; Emek'te, Anadolu Yurdu'nda birlikte kaldığımız arkadaşlarla çıkardığımız İnsanlığa Çağrı dergisini götürdüm okuluma. Sonra Yayın Koordinatörü olduğum ve yine yurttaki arkadaşlarımızla çıkardığımız Çınar Gençlik Dergisini sattım, dağıttım, hediye ettim. Sorumlu Yazı İşleri Müdürlüğünü yaptığım ve memleketimizin gençleriyle çıkardığım Akdağmadeni'nin Sesi dergisi için aynı şeyleri yaptım. Osmaniye'de, Bestami Yazgan ve Tayyib Atmaca Abilerimizin çıkardığı Güneysu da koltuğumuzun altından eksik olmazdı üniversitede. On sekiz yıl öğretmenlik yaptığım yıllarda da pek çok dergiye yardım ve destekte bulundum.

Aradan uzun bir zaman geçti, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na (ÇSGB) daire başkanı oldum. Orada da Bakanlığımız adına çıkarılan ÇSGB Bülten ve uluslararası akademik yayın olan Çalışma Dünyası adlı iki derginin Sorumlu Yazı İşleri Müdürlüğünü yaptım. Şimdi sahibi (hizmetkarı) ve yayın kurulu başkanlığını yürüttüğüm Genç Yürekler'i yanımdan hiç ayırmıyorum. Yanımda yoksa arabamda mutlaka dergimizden vardır. Şeker dağıtır gibi ben dergi dağıtıyorum. Bundan mutluluk duyuyor, zevk alıyor ve bir görevi yerine getirmenin hazzını, huzurunu duyuyorum. Sanıyorum, Yaradan bize dergicilik konusunda kutlu bir vazife verdi. Bu aydınlanma, uyanış, diriliş, mücadele, yol ve yöntemine devam edeceğiz, Allah'ın izniyle.

Biraz acıktım, kahvaltıyla duruyorum. Meydana yakın bir yerde simit satan bir kafeye oturdum. Taze bir Ankara simidi ve çok açık bir çay istedim genç garsondan. Gittiğimiz her yerde, eşim de ben de çay siparişi verirken garsonlara iyice tembih ediyoruz: "Çok çok açık olsun, zeytinyağı gibi..." :) Bazıları anlıyor bizi, gerçekten çok açık getiriyorlar; ancak bazıları orta demli getiriyorlar. İstediğimiz gibi olmayınca gönderip çok açık getirmesi için bir daha yoruyoruz garsonları. Son sayımızı, sanatsal bir eda ile açık çayla yan yana fotoğrafladım. Birden aklıma, kitabevinde İsmail kardeşimizin sözleri geldi. Aynı kitabevinde çalışan Fatih kardeşimizi sorduğumda, "Fatih, Dilaver Cebeci'nin oğluyla bir proje üzerinde çalışıyorlar. Projelerinin adı Sitare imiş." demişti. İçim bir hoş oldu. Bütün damarlarımda, gençliğimin deli dolu kanları yeniden dolaşmaya başladı. Gözlerim doldu. Sitare; Mustafa Yıldızdoğan'ın okuduğu "Irmağının Akışına Ölürüm Türkiye'm" dizelerinin yazarı Dilaver Cebeci'nin şiiridir. Sitare ile karşılaşan belki de ilk okuyucu benimdir.

Yıl, 1991 veya 1992. Çınar Gençlik Dergisinin Yayın Koordinatörüyüm. Dergimizin iletişim adresi Emek'teki yurdumuz. Gazi'den çıktım, yurda vardım. İdare odasının hemen yanında, danışma olarak kullandığımız küçücük bir oda vardı. Öğrencilere bir sürü mektup gelmiş. Mektuplardan biri de dergimize gönderilen bir mektup. Üzerinde, gönderilen yerde, Dilaver Cebeci yazıyor. Büyük bir heyecanla açtım, ellerim titriyor. Mektubunu el yazısıyla yazmış. Bana hitapla başlıyor. Selam kelamdan sonra yeni yazdığı bir şiir olduğunu, henüz hiçbir dergiye göndermediğini ve Çınar'da yayınlanmasından mutluluk duyacağını ifade ediyor. Samimi, kibar ve duygu dolu cümleler yer alıyor. Mektubun sonunda da Sitare şiiri var. Nasıl mutluyum, nasıl heyecanlıyım, nasıl gururluyum anlatamam. Dilaver Cebeci, dergimize mektup gönderiyor ve bana hitapla başlıyor; insan havalara uçmaz mı? O tarihten birkaç yıl önce Osmaniye'de yapılan Güneysu Şiir Şölenine katılmıştım. Orada tanışıp birkaç fotoğrafını çekmiştim. Unutmamış, adımızla hitap ederek göndermiş Sitare'yi. Biz de o muhteşem şiiri, ilk defa, tek bir sayfada, çok güzel bir grafik-tasarımla yayımladık. Sitare, yıldız demek. Dilaver Cebeci, Türk milletinin yıldızlarından biriydi. Ruhu şad olsun. Yıldızlar, hilalin çevresinde çoğaldığı müddetçe bizim aydınlığımız daha çok olacaktır.

Dilaver Cebeci Üstadımız, “Sitare’nin bir bölümünde şöyle diyordu:

"...

Bir gün bu şehrin kirli yağmurları alıp götürdü beni

Gidip bir Uygur çadırında göğü dinledim

Kara bulutlar kükrerken bir Kaşgar sabahında

Oturup Aprunçur Tigin ile seni konuştuk

Bakışlarımı sunuyorum, tereddütsüz alıyorsun

Gizli bir tebessümle çağırıyorum, geliyorsun

Kaşı karam, gözü karam, saçı karam

Umay gibi yumuşak huylum

Nerden çıktın karşıma böyle

Sesin ılık bir bahar güneşi gibi ığıl ığıl akıyor içime

Asya’nın bozkırlarında ordular düşüyor peşime

Yığılıp kalmışım bu Anadolu toprağına Sitare

..."

(28 Eylül 2024 / Ankara)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.10.2024)

Sadıq Qarayev, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

5 il bundan əvvəl, təxminən bu vaxtlar, bu çağlar idi. Bir payız günü, axşamçağı. 

İşdən yorğun gəlmişdim, yenicə çay içib, televizora baxa-baxa dincəlirdim. Mobil telefonuma zəng gəldi, baxdım, şəhər nömrəsi idi. Sevindim, bəlkə...

O vaxtlar çox həvəsli idim ki, mənə də bəlkə yaxşı bir yerdən iş, yüksək maaşlı vəzifə zad  verərlər. Həm də nəsə buna inanırdım.

Bu vaxt, şəhər nömrəsindən gələn zəng bəlkə...

Amma tez də sevinci qayğı əvəz etdi, bəlkə bankdı, gecikmiş ödənişi xatırladacaq... Nə vaxt ödəyəcəyim haqqında dilimdən söz tutmağa çalışacaqdı... 

Bu fikirlər, hisslər sürətlə beynimdən keçdi, telefonu açdım.

-- Sadıq Qarayevdir?

-- Bəli, buyurun.

-- AMEA reyasət heyətindədir, xarici pasportunuzun şəkilini təcili atın.

Sonra vatsap nömrəsi dedi.

-- Xeyirdir, neynlirsiz pasportu?

-- Dubna şəhərinə gedəcəksiniz.

Öz- özümə düşündüm ki, mənim Dubnada nə işim ola bilər. 

-- Ora nəyə gedirəm? 

-- Orada " Fizika- lirika" Beynəlxalq konfransı keçirələcək. İsa müəllim sizi də nümayəndə heyətinə yazıb.

Bir az düşünüb sual verdim:

-- Neçə nəfər, kimlər gedəcək?

Bu dəfə sualıma zəng edən şəxs duruxdu və soyuq, mənasız suala cavab verirmiş kimi ironiya ilə dedi:

-- Sizə bir aydiyyatı, ya fərqi var neçə nəfər, kimlər gedəcək?

O həm haqlı idi, həm də yox. Adi halda haqlı idi, bu nə sual idi vermişdim..

Amma mənim də bu sualı verməkdə məqsədim, səbəblərim var idi...

Akademik İsa Həbibbəylinin ideya və təşkilatçılığı ilə "Fizika və Lirika" konfransları artıq ənənə halını almışdır. Şamaxıda Astrofizika Elmi Tədqiqat Mərkəzində, Dendrologiya İnstitunda və Botanika İnstitutunda keçirilmişdir.

Alimləri, yazıçıları, elmlə ədəbiyyatı birləşdirən bu konfranslar çox möhtəşəm, maraqlı keçirdi.

Botanika İnstitunda keçirilən konfrnsda İsa müəllim dedi ki, gələn il bu konfransı Dubna şəhərində, Beynəlxalq Nüvə Tədqiqatları İnstitunda keçirəcəyik. 

Mən buna inanmadım. O cür nüfuzlu və xüsusi qorumada olan mərkəzdə icazə verərlər?

Yaxşı, bəs versələr kimlər gedəcək? Elə yaxşı olardı ki, mən də gedəm. Çoxdan görmək istəyirdim bu institutu. Axı mənim bütün əsərlərimdə məkan, zaman, kütlənin, kainatın yaranması haqqında söhbətlər, obrazların dili ilə verilmiş müzakirələr vardır. "Orbitlər və universal mövcudluq nəzəriyyələri" oradakı alimlərə maraqlı olardı, rəylərini soruşardım..

Amma mən o heyətə düşə bilərdim?

Çönüb zala baxdım. Akademiklər, professorlar, institut direktorları, bunları qoyub, məni aparmazdılar ki... mənə növbə çatmazdı.

-- Ora 6 nəfər gedəcək. Hələ bilmirəm kimlər olacaq, amma Hamlet İsaxanlı mütləq olacaq.

Düşündüm yaxşı, 6 nəfərin biri Hamlet müəllim, biri də İsa müəllim özü. Qaldı 4 nəfər. Mənim getmə ehtimalım O - nüvə institutunda alimlərin arxasınca düşdükləri protonlar boydadır...

İndi mən bunları nəzərə alıb pasportun surətini istəyən adama- kimlər, neçə nəfər gedəcək- sualı vermişdim.

16 oktyabrda akedimik İsa Həbibbəylinin ad günüydü, 75 illik yubileyiydi. Ürəyimdən gələnləri, təbii yazmaq istəyirəm. Ona görə də bu hadisəni xatırladım.

Və belə qərara gəldim ki, İsa müəllimin bir insan, bəndə kimi, mahiyyətində həqiqəti, haqqı yuxarıda tutmaq var. Axı reallıqda əsərlərundə elmi idrakla bədii təfəkkürün vəhdəti olan yazıçılardan biri də mən idim. O bu haqqı qiymətləndirmişdir. 

Deməli həqiqət adamıdır.

Bu yazını yazanda başlıq düşündüm. Adətən mən romanları da əvvəlcə başlıq qoyub, sonra yazıram.

"Arpaçayından Volqaya", "Azərbaycançılıq idealları yolunda əriyən ömür" başlıqları da düşündüm. Amma haradansa ağlıma "Əlincə boyda işıq" gəldi. Xoşum gəldi bu bənzətmədən. 

Yazıçılara kömək edən ən önəmli amillərdən biri də qəfil ağıllarına gələn, özünün də mənasını sonralar fikirləşib tapdığı, ya heç zaman tapmadığı fikirlər, ideyalardır. Demək ki, yazıçı fikir, təxəyyül baxımından özündən də yuxarıda olmalıdır, dərkedilməsi çətin olmalıdır, yoxsa bəsitləşib oxucunu diqqət əsarətinə ala bilməz.

Alimlərdə isə sürətli düşünmək, ümumiləşdirmək qabiliyyəti daha çoxdur. Və bunun üçü hansı sahə olursa olsun, riyazi təfəkkür olması zəruridir.

İsa müəllimin çıxışlarında sürətli ümumiləşdirmək, süjet xəttini, mahiyyəti dəqiq təsvir və ifadə etmək həmişə diqqətimi cəlb etmişdi.  Bunun təkcə ədəbiyyatla bağlı olmadığı qənaətinə gəlmişdim. Və yanılmamışdım soruşdum bu barədə . Məlum oldu ki, orta məktəbdə riyaziyyatı o qədər mükəmməl oxuyurmuş ki, onun filologiya fakültəsinə qəbul  olduğunu eşidən riyaziyyat müəllimi əlindəki çay dolu istəkanı yerə çırpmışdır.

İsa müəllimin Akademiyada işlədiyi müddətdə riyazi təfəkkürü, xarizması, xarakterik keyfiyyətləri, əsas da sözübütövlüyü və həqiqətin, haqqın yanında olması onu həmişə öz ranqında olan,  eyni pillədə durduğu insanlardan fərqləndirmişdir.

İnsanlarla ünsiyyət şəxsiyyətin əsas mənəvi göstəricisidir. Özündən yuxarının önündə məstan, aşağının ( təbii ki, vəzifə və ya maddi imkan baxımından) yanında aslan olmaq dünyada geniş vüsət almış, ən mənfi insani göstəricilərdəndir. Müşahidə etdiklərim və şahidi olduğum hadisələrdən belə qənaətə gəldim ki, İsa müəllimə hörmət və nüfuz qazandıran əsas amillərdən biri də onun heç bir təsirə düşməməsi təbiilyini saxlaya bilməsi, mənəvi aləminin həyacanlanıb öz orbitindın aşağı və ya yuxarı stasionar hala sıçramamasıdır.

İnsan dəyişəndə ölür, yerinə başqa varlıq peyda olur.

75 il dəyişmədən, işığı azalmadan yaşamaq, hörmət itirmədən müxtəlif vəzifələrdə çalışıb qürurunu, insanlığını, bəndəliyini, vətəninə, dövlətinə sədaqətini qorumaq böyük hünərdir, bəxtəvərlikdir. Bəlkə də adi haldır, təbiiliyin real halıdır, çox sadə, asan bir şeydir. 

Qorumaq... Qalalar qorunmaq, müdafiə, alınmazlıq məkanıdır. Əlincə bu mənada Azərbaycanın, Şərqin rəmzidir. 

İsa  Həbibbəyli 75 ildə bəndəliyini, insanlığını, alimliyini, vətəndaşlığını qorumuşdur.

Bir insan üçün bundan böyük nailiyyət ola bilməz. 

İyun ayının 25-də AMEA - da  mənə 50 illik yubiley keçirildi. Elmi ictimaiyyət, ədəbi cəmaeə tərəfindən, ictimai- siyasi mühitdə çox böyük rəğbətlə qarşılandı bu hadisə. Tədbirin adını düşünəndə müxtəlif variantlar dedim, İsa müəllim bizə- dayanın bir dəqiqə düşünüm- deyib, belə bir ad söylədi:

"Azərbaycançılıq məfkurəsinə sədaqət nümunəsi". Yenə sürətlə düşünə bilmişdir.

Bu yubiley Sadıq Qarayevin şəxsinə keçirilmirdi. Azərbaycançılıq ideallarından, Vətən müharibəsindən, Qərbi Azərbaycandan bəhs edən,  böyük zəhmətin elmlə- ədəbiyyatın vəhdətindən yaranmış əsərlərə, həm də relikt bitkilər barədə apardığım tədqiqatlara keçirilirdi. 

Harada Azərbaycançılıq idealları, Heydər Əliyev yolu, milli dövlətçilik şüurunu təbliğ edən, bu istiqamətə xidmət edən elmi, ədəbi  fəaliyyət varsa İsa Həbibbəyli onu alqışlayar, müdafiə edər, inkişaf etdirməyə çalışar, bunun üçün yorulmaz, usanmaz. İşığın dalğa, zərrəcik xüsusiyyəti var, amma yorulmazdır.

İsa Həbibbəyli ömrü azərbaycançılıq məfkurəsinə, dövlətçilik ideallarının kerçəkləşməsinə sərf olunan, tüstüsüz yanan, əriyən, amma işığı həmişə elm, təhsil sahəsində qalacaq bir ömürdür.

İsa Həbibbəyli şəxsiyyəti bəndəliyin, vətəndaşlığın, ziyayılığın, alimliyin və dövlətçiliyə, azərbaycançılıq ideallarına sədaqətin vəhdətindən yaranmış Əlincə möhkəmliyində, işıq mahiyyətindədir.

75 illik yubleyiniz mübarək Əlincə boyda işıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.24)

Azər Allahverdiyev adlı oxucumuz Redaksiyamıza “Axı, bu payızda təzə nə var ki” adlı essesini göndərib. Onu diqqətinizə çatdırırıq.

Bu payız illərin payızıdır. Bu xəzanlar köhnə xəzan, köhnə yarpaqlardır, qoca çinarın əyilmiş budağının yarpaqlarıdır. Bu yarpaqlar ötən ilki budaqlardan tökülüb, elə ötənilki yarpaqlardır.

Aylar keçəcək, bu yarpaqlar yenə torpağa qarışacaq, itəcək, heç payızı xatırladan bir nişanəsi də qalmayacaq.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

Ötən payızda saçlarını tumarlayardım, bu gün yoxsan, payızın xəzanını, sarı yarpaqlarını, ağacların üstündəki mamırları tumarlayıram. Mamırlar da ağacların saçlarıdır. Hansı gözəlin saçlarından əskikdir ağacların saçları?

Ötənilki payızdır, köhnə meşə, qoca ağaclar, yenə saralmış yarpaqlar…

Yenə sakit-sakit axır bulaqlar, yenə sakit-sakit düşür axşamlar, yenə cəh-cəh vurur quşların səsi, yenə hiss edilir payızın nəfəsi.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

Zirvədəki dümağ qardır, dərədəki ətir çiçəkdir, qayadakı qartallardır, səmalarda qatar-qatar uçan durnalardır. Köç eyləyir yurdlarına.

Ötənlərə nəzər salaq, meşələri ağac-ağac, ağacları budaq-budaq, budaqları yarpaq-yarpaq, şəhərləri küçə-küçə, küçələri bina-bina dolaşdığımız payızdır.

Xatirələri təzələyək varaq-varaq, kitab-kitab, hissə-hissə, dolaşdığımız küçələri yenə gəzək qarış-qarış, addım-addım, cığır-cığır, təkcə qalan izimizdir.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

Yerə tökülüb sarı yarpaqlar, saralıb küçələr, saralıb bağlar, yenə sızıldayır ürəyim.

Bir payız axşamı, “payız adamı” ac qalmış ruhumu elə döyür ki, hönkür-hönkür ağlamaq istəyirəm. Meşədəki bozqurd sevdası, yuxularımı ərşə çəkir bozqurdların ulaşması, sırğa kimi qulağımda asılıbdır. Gözümün önündən bozqurdların orduları keçir. Yenə köhnə meşə, qoca çinarlar, bomboz ağaclar, saralmış yarpaqlardır.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

Yazılanlar yazılacaq, pozulanlar pozulacaq, ağlayanlar güləcək, gülənlər ağlayacaq, sarı yarpaqlar yer üzünə işıq saçacaq. O yarpaqlar zaman ötdükcə torpağa qarışacaq, yenə payız gələcək, tər-təzə sevgilər iz salacaq. Ağbirçək nənələr, ağsaqqal babalar, yenə əsasına söykənəcək, didərginlər çadırlara, quşlar yuvasına sığınacaq.

Bu, illərin payızdır.

Biz sevginin şərbətinə acı qatıb, bir kimsənin kədərinə gülməmişik. Dönə-dönə danmasaydıq sevgimizi, saralmazdı bu yarpaqlar, qocalmazdı bu çinarlar, ağarmazdı saçlarımız, əvəzində təzə-təzə şəhər salıb ev tikərdik, bulaqlardan su gətirib gül əkərdik, saçlarına yarpaqlardan çələng toxuyardım.

Bu, illərin payızıdır, köhnə payız, köhnə meşə, qoca çınarlardır.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

İzin qalan küçələrə yolun düşsə denən mənə, yolu- izi təmizləyim, sarı yarpaqlar düzüm.

Sən meşə, mən meşədəki tənha palıd, mən yağış, sən bulud, mən ağac, sən yarpaq ol.

Oturaq yarpaqların üstündə, quzu kimi, sakit axan çayların büllur sularında üzən yarpaqlara baxaq, cəh-cəh vuran turacların, kəkliklərin nəğməsinə qulaq asaq, ötənləri xatırlayaq.

Axı, bu payızda təzə nə var ki?

Xəzanlar harayıma çatır, intihar edən yarpaqlar yenə səpələnib yer üzünə,yenə ötən payız, yenə ötən yarpaqlar. Bir payız küləyi dolanır indi. Yenə xəyallara dalıb köksümü ötürüb saralmış yarpaqlara baxıram.

Payız yarpaqları alnımın qırışıdır, ağaclardan düşüb yerdə belə ölür, biz dünyada sevənlərə iz qoyuruq, iki qoca uşaq kimi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının maraqla izlənilən Poetik qiraət rubrikasında növbə Sumqayıtda yaşayıb yaradan ustad şair Əşrəf Veysəlliyə çatdı. Bu gün “Sözün qələbəsi” şeiri təqdim edilir.

SÖZÜN QƏLƏBƏSİ

Vətən, təbrik edirəm, təbrik edirəm səni

Qəlbindəki duyğunun, hissin qələbəsidir.

Susmuş bulaqlarında hərarətin, hənirin

Sönmüş ocaqlarında közün qələbəsidir.

Yurdu bizə əmanət qoyub babalarımız,

Çox qanları su ilə yuyub babalarımız.

" Səbr Allahın adıdır" deyib babalarımız,

Otuz illik həsrətin dözüm qələbəsidir.

Nə yaxşı!- gördüklərim nə yuxudur, nə röya,

Günəş də gülümsəyir nurunu yaya- yaya.

Bu işıqlı dünyaya, yaraşıqlı dünyaya

Zülmətlərdən boylanan gözün qələbəsidir.

Billur kimı suları dərələrdə lillənən,

İstəkləri gül açan, arzuları dillənən,

Əngin səmalarında bayrağımız yellənən

Ərgünəşin, Murovun, Kirsin qələbəsidir.

"Heyratı"nın sədası öz dünyamdan qoparır,

Bu yaşımda məni də "cəngi"cəngə aparır.

Tarzənin sinəsində tar da tufan qoparır.

Aşığın köksündəki sazın qələbəsidir.

Biz Vətənə can demir,canı qurban deyirik,

Yüzillik düşmənini 44 günə əyirik!,,

Bu şanlı qələbəmiz şər üstündə xeyirin,

Sərt qışın üzərində yazın qələbəsidir.

Vurğunuyuq burdakı hər döngənin ,guşənin,

Başına dolanarıq bizi başa düşənin.

Xocalının, Ağdamın, Xocavəndin, Şuşanın,...

İntiqamın, qisasın, hirsin qələbəsidir.

Aynasından ay, ulduz asılan körpələrin,

Oyuncaq dünyaları pozulan körpələrin,

Taleyinə şəhidlik yazılan körpələrın,

Yellənçəkdə yellənən qızın qələbəsidir.

Hamı zəfər eşqində, qələbə həvəsində,

Od yağır komandirin " Atəş!, Atəş!" səsindən...

Qəhrəman əsgərlərin döyüş səlnaməsində

Qızıl hərflə yazılan qızıl qələbəsidir.

Öz fərmanı olurmuş hər vaxtın, hər zamanın,

Möcüzəsi var imiş Şuşamızda dumanın.

Dilinə qurban olum Ali Baş Komandanın,

Cəsarət meydanında sözün qələbəsidir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdən Əmin Əhəryardır.

Əmin Əhəryar

Təbriz

Bəlkə bir gün

Dizləri ilə dünya yükünü daşıyan

Qızıl atları

Yaşıllıqlara dəvət etdilər

Və sarsılmış çiçəkləri

Evlərin qapısında

Pozulmuş boyalara boyadılar.

Çağırın yəhərçiləri

Çağırın dostları

Sibir buz adalarına günəşi çağırın

İsti dənizlərinə qocalar gəlsin

Dünyanın başa-başına

Çəkilsin həyatla həyat...

Bu gün bir ada,

Adamsız adamları gözləyir...

Birgə yaşamaq üçün;

Gəlin dostlar

Bura bir qızıl quş qonacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2024)