Unudulmayan sevgi romanları, “Qırmızı ləçəklər”, Varis

Sevən sevdiyinin fiziki görünüşünə, daxili aləminə, xasiyyətinə o qədər valeh olur ki, mövcud qüsurları sadəcə görmək istəmir. Bunu psixoloqlar "Çəhrayı eynək effekti" adlandırırlar. "Çəhrayı eynək" yalnız gözəllikləri, müsbət keyfiyyətləri göstərməyə aiddir, mənfiliklər, eybəcərliklər heç cür onun görmə əhatəsinə düşə bilmir. 

Hətta sevən sevdiyinin qarşılıqlı sevgisinə tuş gəlsə belə, açıq-aşkar hislərin birtərəfli olduğunu görəndə belə özünü aldadır, sevdiyinin münasibətinə "sevmir" kimi yox, "xasiyyəti belədir, bir az soyuqdur, sevgisini izhar etməkdə çətinlik çəkir" şəklində izah verməklə özünü ovudur. 

Özünü aldaltmaq, özünə yalan satmaq — bunlar da sevginin xarakterik xüsusiyyətləridir.

"Çəhrayı eynəyi" yaxşılıq etmək naminə dartıb sevənin gözündən çıxarmaq lazımdırmı? Bax bu, bütün zamanların ən mübahisə doğuran məsələsidir. Çünki sual oluna bilər ki, sənin yaxşılığına yaxşılıq etmək istədiyinin çoxmu ehtiyacı var?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02.2023)

Mədəniyyət Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyi, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti, Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Düşün və yarat” adlı yaradıcılıq müsabiqəsi davam edir.

“Heydər Əliyev İli” çərçivəsində reallaşan müsabiqə düşüncənin inkişaf etdirilməsi məqsədilə keçirilir. Müsabiqədə iştirak etmək istəyənlər Bakı Xətai Sənət Mərkəzinin feysbuk qrupuna daxil olmaqla (https://www.facebook.com/groups/144172178999749/?ref=share) əsərin fotosu ilə bərabər, texnikası, materialı, adı, həmçinin müəllif adı, soyadı, təvəllüdü, təhsil aldığı məktəb və əlaqə nömrəsini yerləşdirərək qoşula bilərlər. 

Müsabiqədə 12 yaşdan yuxarı hər kəs iştirak edə bilər. Ölçü və texnika sərbəstdir. İştirakçı bir və ya iki əsəri təqdim edə bilər. Əsərlər tək-tək yerləşdirilməlidir. 

Müəllifin yaşı nəzərə alınmaqla ərsəyə gətirdiyi əsər əsas götürüləcək. Kənar (müəllim, valideyn) müdaxiləsiz işlərə üstünlük veriləcək. 

Müsabiqədə xarici ölkə vətəndaşları da iştirak edə bilərlər. Birinci turdan keçmiş müəlliflərin əsərləri sərgidə nümayiş olunmaq üçün Xətai Sənət Mərkəzinə dəvət olunacaq. 

Müsabiqəyə əsər qəbulu fevralın 15-dək nəzərdə tutulur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02.2023)

Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. 

Xalq artisti Fuad Poladovdan 23.05.1998-ci il tarixində götürülmüş müsahibə. 

 May ayının 24-də görkəmli aktyorumuz, Xalq artisti Fuad Poladovun 50 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə Fuad bəyi təbrik edir, ona sənətdə və şəxsi həyatında uğurlar diləyirik.

-​Fuad bəy, artıq on ildir ki, Rus Dram Teatrının səhnəsindəsiniz. Ömrünüzün iyirmi ilini həsr etdiyiniz Milli teatr üçün darıxmırsınızmı?

-​Darıxıram, amma hələ ki fəaliyyətimi bu teatrda davam etdirməliyəm. Burada işləmək məni qane edir. Əlbəttə, öz doğma dilində obraz yaratmaq tamam başqa şeydir. Amma aktyor üçün dil gərək maneəyə çevrilməsin.

-​Necə fikirləşirsiniz, Rus Dram Teatrının səhnəsində bir aktyor kimi boy artımınız olubmu?

-​Şübhəsiz ki, mən burada daha samballı dramaturji materialla işləmişəm: Çexov, Bernard Şou, Hüseyn Cavid, Artur Miller… Hər bir aktyorun arzusudur ki, Çexov dramaturgiyası ilə yaradıcılıq əlaqəsində olsun. Mən onun iki obrazını yaratmışam: “Albalı bağı”nda Lopaxini, “Qu quşunun nəğməsi”ndə Svetlovidovu.

-​Siz təxminən 25-30 il əvvəl İlyas Əfəndiyevin “Mahnı dağlarda qaldı” pyesində çeçen əsgəri Rəhman surətini yaradanda həmin tamaşada baş rolları oynayan Həsən Turabov və Amaliya Pənahova kimi aktyorlarla müqayisədə ikinci dərəcəli rollar oynayırdınız. Bu gün isə hamını geridə qoyaraq, birinci dərəcəli teatr aktyoru imici yaratmısınız. Buna necə nail oldunuz?

-​Əvvəla, mən o fikirdə deyiləm ki, o vaxtlar ikinci dərəcəli aktyor olmuşam. Sadəcə, onda teatra təzə gəlmişdim. Adlarını çəkdiyiniz aktyorlar isə təxminən on illik səhnə təcrübəsi olan, püxtələşmiş sənətkarlar idi. “Mahnı dağlarda qaldı”dan əvvəl mən İlyas Əfəndiyevin “Məhv olmuş gündəliklər”ində Savalan obrazını yaratmışam.

-​Deyilənə görə, bu tamaşa dörd aktyorun debütü olub...

-​Yox, iki aktyorun – Vəfa Fətullayevanın və mənim.

-​Vəfa xanımla siz uzun illər səhnədə yöndaş olmusunuz. Bu, şəxsi münasibətlərdən irəli gəlirdi?

-​Biz teatra eyni vaxtda gəlmişik. Eyni nəslə mənsub aktyorlar idik. “Məhv olmuş gündəliklər” və “Mahnı dağlarda qaldı” tamaşalarından başqa biz onunla Şekspirin “Heç nədən hay-küy”, Mirzə İbrahimovun “Kəndçi qızı” pyeslərində, Mehdi Hüseynin “Alov”, İlyas Əfəndiyevin “Atayevlər ailəsi”ndə televiziya tamaşalarında da birlikdə çıxış etmişik.

-​Teatr tənqidçiləri sizin ifanızı özünü dərk etmiş ruhun oyunları hesab edir. Bu fikrə münasibətiniz necədir?

-​Qoy, bu suala həssa tamaşaçı və qərəzsiz tənqidçilər cavab versinlər.

-​Heç sizi qərəzli tənqid ediblər?

-​Bunu deyə bilmərəm. Bir də ki ən böyük tənqidçi mən özüməm. Elə işlərim olub ki, tərifləyiblər, amma özüm bəyənməmişəm. Bəzən də olub ki, tənqid olunan işlərimdən özüm razı qalmışam.

-​Ölümdən sonrakı həyata inanırsınız?

-​Yox, amma elə əziz adamlar var ki, onların fiziki yoxluğunu heç cür qəbul edə bilmirəm.

-​Aktyor daim öz içini araşdırır. Bu zaman içinizdən elə şeylər çıxırmı ki, özünüzə də qəribə gəlsin.

-​Bu, mürəkkəb obrazlar üzərində iş zamanı baş verir. Ona görə, həmişə Dostoyevski və ya Bulqakovun əsərlərində oynamaq istəmişəm.

-​Əksər aktyorlar 50 yaşdan sonra yerində saymağa başlayırlar. Belə bir təhlükə Fuad Poladovu gözləyirmi?

-​Aktyorluq sonsuz sənətdir. Əgər siz dediyiniz kimi aktyor öz içini araşdırmaqla məşğuldursa və insanın daxili dünyası sonsuzdursa, deməli, aktyorluq sənətinin də sonu yoxdur. Əgər kimsə 50 yaşdan sonra tükənirsə, deməli, o çox dayaz adamdır və onun halına acımaq lazımdır. 50 yaş əsil aktyor üçün çiçəklənmə dövrüdür.

-​Xarakteriniz bir aktyor kimi yüksəlişinizə mane olmayıb ki?

-​Çox mane olub. Xarakter varsa, demək, insana mane olmalıdır.

-​Sizi yenidən Milli Teatra dəvət etsələr, bu təklifi qəbul edərsinizmi?

-​Mən istənilən vaxt ora qayıda bilərəm. Amma mənim oradan getməyimə səbəb olan prinsiplərin heç biri həyata keçməyib. Adama deməzlər ki, niyə getmişdin və niyə gəldin? Mən özümə qarşı çox tənqidi yanaşan adamam və Milli teatrdan getməyimi həyatım boyu qəbul etdiyim ən düzgün qərarlardan biri hesab edirəm.

-​Deyirlər ki, siz 70-ci illərin Alen Delonu olmusunuz. Gənc qızlar sizə çoxlu sevgi məktubları yazırmışlar.

-​(təbəssümlə) Elə indi də yazırlar. İyirmi il azərbaycandilli tamaşaçıalr yazıb, on ildir ki, rusdilli tamaşaçılar yazırlar.

-​Bu məktublar şəxsi tanışlığa gətirib çıxarırmı?

-​(qətiyyətlə) Əsla! Çünki mən bilirəm ki, məktub sahibləri mənim qəhrəmanlarımı sevirlər.

-​Sizi həyatda sevən qadın sənətdə sevən qadınlara qısqanırmı?

-​Mənim xanımım sənətimi başa düşən, bütün bunlara adi hal kimi baxmağı bacaran bir qadındır.

-​Həyatınızda ən xoşbəxt gün nə vaxt olub?

-​Ailə qurduğum gün. Övladlarım dünyaya gəldiyi gün.

-​Övladlarınız öz atalarının yolunu davam etdirirlərmi?

-​İki övladım var, oğlum Ağarəhim və qızım Fəridə. Mən gec evlənmişəm, 40 yaşımda.

-​???

-​(təbəssümlə)Başım sənətə qarışıb.

-​Kinofilmlərə niyə az çəkilmisiniz?

-​Mən özümü sırf teatr aktyoru hesab edirəm, amma son vaxtlar iki televiziya filminə çəkilmişəm. Afaq Məsudun “Cəza”sında Səid, “Mövlud Süleymanlıın “Fatehlərin divanı”nda Əmir Teymur.

-​Sizdən əvvəl Teymurləng obrazını Yusif Vəliyev və Hamlet Xanızadə oynayıblar. Bu sizi narahat etmirdi ki?

-​Qorxurdum ki, onları təkrar edəm. Mən onalrın hər ikisini böyük aktyor hesab edirəm. Çalışırdım ki, onlara bənzəməyəm. Deyilənlərə görə, buna nail olmuşam.

-​Teatrlarımızın indiki səviyyəsi sizi qane edirmi?

-​Qətiyyən! Azərbaycan teatr sənətində fövqəladə vəziyyət elan olunmalıdır. Meyarlar itib. Teatr aləmində bir kabus dolaşmaqdadır. Guya hər şey yaxşıdır, hər şey gözəldir. Bu, ən qorxulu tendensiyadır.

-​Yeni nə üzərində işləyirsiniz?

-​Ramiz Rövşənin ssenarisi əsasında “Ölü kimdir, diri kim?” filminə çəkilirəm. Ramiz yaxşı şairdir. Mən onun təfəkkürünə inanıram. Odur ki, filmin yaxşı alınacağına əminəm.

-​50 illik yubileyinizi niyə qeyd etmədiniz?

-​50 illiyimdə Bulqakovun Molyer əsərini hazırlamaq istəyirdim. Bu tamaşaya Bakı teatrlarının seçmə aktyorları cəlb olunmalı idi. Qismət olmadı. Amma yəqin ki, nə vaxtsa bu ideyanı həyata keçirəcəyəm.

-​Bu tamaşa ilə nə demək istəyirdiniz?

-​Teatr aləmində bir silkələnmə, bir oyanış etmək istəyirdim.

-​Bu qiyamətdir ki!

-​Qiyamət qopanda hamı yer üzünü tərk edir.

-​Təsəvvür edin ki, sehrli xalçaya minib gələcəyə gedirsiniz. Geri dönməyəcəksiniz. Özünüzlə yalnız bir şey götürməyə icazə verirlər. Nəyi götürərdiniz?

-​Mən ailə üzvlərimi götürərdim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02.2023)

Məşhur rejissor Ceyms Kemeronun “Avatar: Suyun yolu” filmi beynəlxalq kassada “Titanik”i üstələyərək tarixin ən çox gəlir gətirən üçüncü filmi olub. O, xarici bazarlarda 1,538 milyard dollar toplayıb.

Bu barədə “The Variety” məlumat yayıb.

Birinci yerdə isə ekran əsərinin birinci hissəsi  (sadəcə “Avatar”)- 2,1 milyard dollarla qərarlaşıb. Hələ ki, xaricdə ən çox gəlir əldə edən film olaraq qalan “Avatar” ikinci olan 

“Avengers: Endgame” (1,9 milyard dollar) cüzi fərqlə üstələyir. 

Qeyd olunub ki, beynəlxalq kassada Çin (240,6 milyon dollar), Fransa (141,5 milyon dollar), Almaniya (130,7 milyon dollar) və Cənubi Koreya (105,5 milyon dollar) liderlik edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq”  layihəsini sizlərə təqdim edir

Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.

Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı parametrləri xüsusi olaraq qabardardım:

4) Yüksək səviyyəli təhsil ala bilmək.

Təbii ki, ibtidai təhsil almaq mütləqdir, amma mən ali təhsili də uğur etalonunun bir parçası hesab edirəm. Həyatda bilik qazanmaq təhsilsiz də mümkün ola bilər. Ancaq ali təhsil özündə təkcə biliyi ehtiva eləmir, o, həm də biliyin qavranması tərzidir, düşüncə tərzidir, bilikdən necə istifadə etmək təlimçisidir. Universiteti mühiti insanın dünyagörüşünün formalaşmasında ən başlıca faktorlardandır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02. 2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının sevilən “Güneydən gələn səslər” rubrikasında portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçiləri Əli Çağla və Vida Heşməti oxucularımızı güneyli yazarlarımızla hər həftə tanış edirlər. Bu dəfə sizlərə Fəriba Murtəzayinin şeirləri təqdim edilir.

Fəriba Murtəzayi Təbrizdə anadan olmuşdur. İqtisad fakültəsində təhsil etmişdir. İlk Farsca şeir kitabından sonra, "Dilim ağzımda ağlayır" adlı şeir kitabı 2014-cü ildə Urmiya şəhərində nəşr edilmişdir. 

Fəribanın şeirləri İran, İraq, Azərbaycan və müxtəlif ölkələrin qəzetələrində çap olunmuşdur.

BİR TİKƏ YAŞAM

Bir tikə yaşam üçün

Ölümün qucağında

Qan bəllələrin boy-boy udub

Və gecənin incə yerindən qopartdıq

Qalın-qalın haraylarımızı!

Və nisgil dolu istəklərimizi

Baş örtülərin ortasına buraxıb

Qorxmadan, qurşunların önündə

Saçlarımızı uzun-uzun havalandırdıq! 

Və yıxılıb, yıxılıb yenidən ayaqlandıq

Və illər boyu udqunduğumuz qışqırıqlar!..

Gec boğazlardan çıxdı! 

Haray-haray,

Mən burdayam

Sən burdasan

Biz burdayıq.

Gəlin,

Gəlin qızlar

Gəlin qızlar qorxmayaq!..

Və qan tər içində islanan gəncliyimizi

Azadlıq döngələrinə səpək,

Bəlkə hər gələn, gedəndən toz qoparmasın!..

Göyçək qızlar ağlamasın, ölməsin

Uzun-uzun saçları ipək yolunu tutmasın!..

Gəlin

Gəlin

Gəlin qızlar qorxmasın!..

YAŞADIĞIM HEKAYƏ

Mən heç sevincimi gülmədim ki! 

Görüncə də ağladım, gedincə də,

Doğurdan sevinc nədir?

Hüzün nədir?

Öylədir yanılmamışam, ağlamaqdan ibarətdir! 

Mən duyğularımı ağladım,

Diqqət ilə atamın gözlərinin içinə baxardım,

Nədir bala, nə istəyirsən?! 

Dərindən bir ah çəkdim

Uşaq ürəyim böyük ağladı! 

Bir uşaq nə istər?

Anadan savayı nə istər?!

QƏDƏMLƏRİN GÖZÜM ÜSTƏ

Sənə olan sevgim,

Ürəyimdən 

Boğazıma yol açıb. 

Xımır-xımır 

Baxışımda yol tapıb. 

Gözümdə

Bir dam söz yığışıb. 

Gəl dam üstə

Sənə söyləmişdim:

"Qədəmlərin gözüm üstə" 

REYHAN

Baxdım sətirlərə

Adım yoxdur! 

Kaşki reyhan olaydım,

Bir axşam üstü.

Ürəyinin süfrəsində

Bağ-bağ açılaydı,

Bir tikə çörək

Bir az da pendir.

Bəlkə,

Məni yeyib

Udub qurtaraydın! 

BAL BAXIŞLAR

Gözlərinin rəngini,

Bal baxışlarını yalamışam.

Dilim boğazıma yapışıb

Sevginin ölçüsü olmaz

Bilirəm,

Gəl bağrıma

Son ölçüdür,

Danışa bilmirəm!

Qeyd: Orfoqrafiyaya toxunulmamışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.02.2023)