Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Ramazan bayramıdır - müsəlman aləminin ən müqəddəs bayramıdır.

Məscidlərdə Ramazan bayramı namazı Əjdərbəy məscidində bu səhər saat 08:00-da, Təzəpir məscidində isə saat 09:00-da qılınıb. 

TƏTİL

Qeyd edim ki, bu il Azərbaycanda Ramazan ayı martın 11-də başlayıb. Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarına əsasən, bu gün və sabah - aprelin 10-u və 11-i Azərbaycanda Ramazan bayramı qeyd edilir. Aprelin 12-si günü ilə 6 aprel - şənbə gününün yeri dəyişildiyindən, biz bu gündən  ta ki bazar ertəsinə kimi Ramazan tətilinə çıxırıq. 

PREZİDENTİN TƏBRİKİ

Bu ərəfədə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev ərazi bütövlüyü tam təmin edilmiş ölkəmizdə keçirilən ilk Ramazan bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrik edib. Təbrik mətnində deyilir:

“Hörmətli həmvətənlər!

Sizi və dünyanın müxtəlif guşələrində yaşayan bütün soydaşlarımızı Ramazan bayramı münasibətilə ürəkdən təbrik edir, hamınıza ən səmimi arzu və diləklərimi çatdırıram.

Ramazan ayı insanların qəlbini və təfəkkürünü nurlandıran, onları əmin-amanlığa, vəhdətə, əxlaqi saflığa dəvət edən mübarək aylardandır. Müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimin nazil olduğu bu ayda müsəlmanlar Uca Yaradan qarşısında vicdani borc və vəzifələrini ləyaqətlə yerinə yetirmək, mənəvi-əxlaqi zənginliyin fərəhini yaşamaq fürsəti qazanırlar.

Xalqımız taleyinin ən çətin dönəmlərində belə, öz tarixi köklərini, milli-mədəni dəyərlərini, adət-ənənələrini qoruyub saxlamışdır. İslam dünyasının ayrılmaz hissəsi olan Azərbaycanda dini bayram və mərasimlər hər il qeyd olunur və müsəlman aləmi ilə mənəvi həmrəyliyimizi təcəssüm etdirir. Builki Ramazan bayramı həm də otuz illik düşmən tapdağından azad edilmiş dədə-baba yurdlarımızda, Azərbaycanın bütün suveren ərazisində keçirilməsi ilə əlamətdardır.

Əziz bacı və qardaşlarım!

Orucluğun sınaqlarından alnıaçıq çıxan inanclı vətəndaşlarımız Ramazan ayını qürur və şükranlıq hissləri ilə yola salırlar. Ölkəmizin hər yerində xalqımıza xas xeyriyyəçilik və yardımlaşma tədbirləri həyata keçirilir, şəhidlərimizin ölməz xatirəsi minnətdarlıqla yad edilir. Ümidvaram ki, dua və niyyətləriniz Tanrı dərgahında qəbul olunacaq, bu mübarək bayram xeyirxahlığın, şəfqət və mərhəmət duyğularının təntənəsinə çevrilərək cəmiyyətimizdə birliyi və həmrəyliyi daha da gücləndirəcəkdir.

Allah orucunuzu qəbul etsin.

Ramazan bayramınız mübarək olsun!”

RAMAZAN BARƏDƏ BİLGİLƏR

Mən xüsusən yeniyetmə və gənclər üçün Ramazanla bağlı bilgiləri paylaşmaq istəyirəm. 

Ramazan bayramı (Fitr bayramı) — Səvval ayının 1-ci günü. Ramazan ayının sonunda, orucun sona çatması münasibətilə qeyd edilir. Bu bayram müsəlman dünyasının bir nömrəli bayramıdır. Onun əzəmətini xüsusən qardaş Türkiyədə duymaq olur.

Uzun müddət Sovetlər Birliyində yaşadığımızdan bizlərdə bu bayram demək olar ki, kölgədə qalmışdı. Eləcə də SSRİ-yə daxil olan digər müsəlman xalqlarında. Amma indi Ramazan ayında azərbaycanlılar, özbəklər, qazaxlar, Rusiyada yaşayan dağıstanlılar, çeçenlər, tatarlar, başqırdlar, çuvaşlar və digərləri ay boyu oruc tutur və ayın tamamında təntənə ilə bayramı qeyd edirlər. 

Ramazan ayında oruc tutulması müsəlmanlara hicrətin ikinci (622-ci il) ili təyin edilmişdir. Ramazan ayı insanlara Allahı sevmək qaydalarını öyrədir, onlara öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları gözüaçıq, təmiz, vicdanlı olmağa yönəldir və oruc tutmaqla ifadə olunur. Oruc ramazan ayında tutulduğu üçün ona Ramazan orucu da deyirlər.

Əlavə edim ki, hazırda ölkəmizdə hətta azyaşlılar arasında da xeyli oructutan var, bu da Ramazanın get-gedə bizimçün də qonşu Türkiyədə olduğu kimi kultlaşmasından xəbər verir. 

İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı ən şəfaqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu məcazi mənada "on bir ayın sultanı" da adlandırırlar. Orucluq hicrinin ikinci ilində Məhəmməd Peyğəmbər tərəfindən təyin olandan öz tarixini başlayır. 

QƏDR GECƏSİ

Məhz Ramazan ayının axırıncı on gecələrinin birində Quran  hədiyyə edilmişdir. Bu gecə "leylət al-Qadr" – qüdrətli, əzəmətli gecə adlanır.

Ramazan ayının gecələrindən birində, qeyd etdiyimiz kimi, müsəlmanların müqəddəs kitabı Qurani-Kərim nazil olub. Həmin gecə "qədr" və ya "əhya" gecəsi adlanır. Qədr gecəsinin konkret hansı gün olduğu bilinmir. Bununla bağlı müxtəlif rəvayətlər var. Amma ümumi fikir belədir ki, qədr gecəsi Ramazan ayının son on gecəsindən biridir, həm də tək günün gecəsidir.

Rəvayətlərin birində deyilir:

"Bir yaşlı kişi Peyğəmbərə söyləyir: Uzaq yoldan gəlib məsciddə oturmaq mənə çətindir, əgər Qədr gecəsinin hansı gecə olduğunu bilsəm, həmin gecə məscidə gələrəm.

Peyğəmbər onun qulağına nəsə deyir və həmin kişi hər ramazan ayının 23-cü gecəsi məscidə gəlir".

İslamşünasların fikrincə, bu gecə Ramazan ayının 19, 21, 23, 25, 27-ci gecələrindən biridir. 

Qurani-Kərimdə "Qədr surəsi" vardır. Bu surədə qədr gecəsi haqda belə yazılır: "Biz bu gecə həqiqətən qüdrət, əzəmət hədiyyə etmişik, bu gecə min aylardan da qüdrətlidir, mələklər aşağı enərək, Allahın əmrini gözləyirlər, bu gecə şəfəqin doğmasına qədər aləmdir, sübhdür". 

ORUCLUQ QAYDALARI

Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir.

Orucluq ayında günün işıqlı vaxtı yemək, içmək, siqaret çəkmək, ər-arvad borcunu yerinə yetirmək və s. olmaz. Bunlardan yalnız uşaqlar, xəstələr, hamilə qadınlar, cəbhədə vuruşanlar, uzaq yola çıxanlar azad olunurlar. Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir. Qurani-Kərimdə yazılır: "Sübh açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə qədər yeyib için; sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın".

Məhəmməd peyğəmbər buyurur ki, Ramazan ayı gələndə cənnətin qapıları açılar, cəhənnəmin qapıları bağlanar, şeytanlar da zəncirdə olar. Döyüşdə və ya əsirlikdə olduğuna görə oruc tutmayanlar sonra münasib bir vaxtda onun əvəzini (qəzasını) tutmalı və ya fidyə verməlidirlər.

Orucu qəsdən pozanlar isə onun əvəzini tutmaqla yanaşı, tövbə etməli və kəffarəsini ödəməlidirlər. Kəffarə isə 60 gün oruc tutmaq, yaxud 60 yoxsulu yedirtməkdir. 60 günlük kəffarə orucuna bir günlük qəza orucu da əlavə olunur.

FİTRƏ

Orucluğun başa çatdığı gün fitr bayramı adlanır. Həmin gün bütün müsəlmanlar bir-birlərini təbrik edir, vəfat edənlərin qəbirlərini ziyarət edir, ruhlarına dualar oxuyurlar. Bayram günü hər kəs öz himayəsində olanlar üçün təqribən 3 kq buğda, yaxud xurma, ya da kişmiş miqdarında kasıblar üçün fitrə zəkatı verməlidir. Orucluq insanlara öz iradələrini, dözümlülüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları paklığa, xeyirxahlığa dəvət edir.

Əbəs yerə deyildir ki, bu ayda bizim ölkəmizdə bol-bol xeyriyyə aksiyaları keçirilir, fəqir-füqəraya əl tutulur, iftar süfrələri açılır. 

BAYRAMINIZ MÜBARƏK!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2024)

  Ümumdünya səs gününə həsr olunmuş “Şuşanın səsi -Azərbaycanın səsi” Elmi -Praktik konfrans haqqında düşüncələr

Aysel Fikrət, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının mətbuat katibi. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Ümumdünya səs günü bütün dünyada qeyd olunmaqla yanaşı, həm də özündə qəribə bir mistik duyğu ifadə edir. Bəşər özü səsdən və sözdən ibarətdir. Səs dünya yaranışının təməlində duran amillərdən biridir. 

16 aprel Ümumdünya səs günüdür. Bu faktla əlaqəli Elmi işlər üzrə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının prorektoru Lalə Hüseynova məlumat verdi ki, bu il də elə keçən il olduğu kimi Şuşada Elmi-praktik Konfrans keçiriləcək. Baxmayaraq ki, səs bütün ifaçılara şamil olunur, bu dəfə Konfrans “Muğam” (xanəndə) kafedrasının əməkdaşları ilə baş tutacaq. Çünki ümumdünya səs günü səsin insan həyatında mühüm rolundan başqa, eyni zamanda, onun problemlərini də əks etdirir. Xanəndələrin bunu bilməsi vacib və önəmli məsələlərdən biridir. Çünki tədrisdə belə məqamları bilmək gələcək xanəndələrin səs yorğunluğu və digər problemlərinin qarşısını ala bilər. 

Artıq səfərə bir neçə gün qalmış rektor, Xalq artisti Siyavuş Kərimi və elmi işlər üzrə prorektor Lalə Hüseynova mənə bildirdilər ki, mən də bu səfərə gedirəm. Əlbəttə ki, bu məni sevindirdi. Bu mənim Milli Konservatoriyanın əməkdaşları ilə ilk səfərim olacaqdı.

Beləliklə məqam yetişdi, Bakıdan 19 nəfərlik heyətlə Şuşaya yola düşdük. Aramızda ilk dəfə Şuşaya qədəm qoyan insalar da var idi. Xalçaçı rəssam, adı kimi özü də mehriban olan Mehriban xanım da, operatorumuz Saleh də ilk dəfə idi ki, Şuşaya qədəm qoyurdular. Hərdən adama o torpaqlarda gəzə bilməsi, addım atması belə yuxu kimi görünür. İnsan gec-tez öz arzusuna catır. Mənə elə gəlir ki, belə bir ifadə var Allah səsimizi eşitdi. Bəli Allah səsimizi eşitdi və biz indi Şuşada səs gününü qeyd etməyə gedirik.

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının çox istedadlı, təqdirəlayiq elmi laboratoriyaları da mövcuddur. Onlardan biri də Səsin tədqiqi laboratoriyasıdır. Şuşada keçirilmiş Elmi-praktik Konfransın Təşkilatçısı və təşəbbüskarı Aleksandriya Sultan fon Brüseldorffdur. Səsin Tədqiqi laboratoriyasının rəhbəridir.

AMK-nın Elmi işlər üzrə prorektoru Əməkdar İncəsənət Xadimi Lalə Hüseynova başda olmaqla Şuşada keçirilən elmi müzakirələrdə  AMK-nın bir-birindən dərin araşdırmalar aparmağa qadir olan elm xadimlərinin olduğunu gördüm. Müzakirə mövzuları müxtəlif idi.

Konfransın ilk günü dəyirmi masada müzakirələr oldu. Burada elmi araşdırmanın məhz Muğam ifaçılarına şamil olunması diqqətimi çəkdi. Muğamın vokal ənənələrinin qorunub saxlanılması və gələcək nəsillərə ötürülməsi məncə bu dönəmdə daha çox maraqlıdır. Çünki hal hazırda səs diapazonuna malik olan xanəndələr bunu eyni zamanda tədris edir və özündən sonra gələcək nəsillərə də örnək edir. Bir sıra heç zaman heç yerdə eşitmədiyim mülahizələri eşidib, mövzularla daha yaxından tanış olmaq istədim. Dəyirmi masada müzakirələr sona çatdı. Artıq o biri gün Şuşa şəhərinin Qarabağ otelinin konfrans zalında Elmi-praktik Konfrans baş tutdu.

Şuşanın havası, gözəlliyi və qalibiyyət duyğusu konfrans iştirakçılarını ikiqat sevindirirdi. Bir birindən maraqlı mövzularla Elmi-praktik Konfransımız baş tutdu. Azərbaycan Milli Konservatoriyası Muğam (Xanəndə) kafedrası, AMK nəzdində "Səsin tədqiqi” elmi laboratoriyası və "Azerbaijan Voice Orqanization LLC"nin birgə layihəsi olan Ümumdünya Səs Gününə və Şuşa şəhərinin 2024-cü il üzrə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) “Mədəniyyət paytaxtı” seçilməsinə həsr olunmuş "Şusanın səsi -Azərbaycanın səsi 2" Dəyirmi Masa və Elmi-praktik Konfrans eyni zamanda bir birindən zəngin musiqi nömrələri ilə də bizi sevindirdi.

Müzakirə olunan mövzular Konfransa qatılanlar üçün çox böyük maraq doğurdu.

Konfransı ön sözlə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının elmi işlər üzrə prorektoru, Əməkdar incəsənət xadimi, professor Lalə Hüseynova açdı. Sonra onun “Bülbülün elmi irsində Azərbaycanda oxuma sənəti və məktəbi haqqında" mövzusunda məruzəsini dinlədik. Burada Bülbüllə bağlı çox maraqlı faktları eşitdim. Bəzi məqamları ilk dəfə eşitdiyimdən maraqla dinlədim. Məruzə vodeogörüntülərdə öz əksini tapırdı deyə daha da maraqlı idi. Ən maraqlısı isə bütün mövzularda Şuşanın tarixi əsasının qeyd olunmasıdır.

Lalə xanım səlist və özünəməxsus nitqiylə ən çətin məqamları bizə asanlıqla izah edirdi. Bülbülün tədrisi, Bülbülün Elmi məqalələrinın izahı, o dövrün oxuma məktəbi haqqında bilmədiklərimizi öyrəndik. Daha sonra Muğam (Xanəndə) kafedrasının müdiri, Xalq artisti Mənsum İbrahimov "Müasir dövrdə xanəndə sənətinin tədrisinə dair" danışarkən Üzeyir Hacıbəyovdan söz açdı. Onun yaradıcılığından və eyni zamanda dövrünün maarifçi ziyalısı olduğunu dilə gətirdi, Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında missiyası olaraq dünyaya gəldiyini vurğuladı. 

“Səsin tədqiqi” elmi laboratoriyasının rəhbəri Aleksandriya Sultan fon Brüseldorff  "Azərbaycan muğam ifaçılarının sağlamlığı və rifahı" mövzusunda bu illər ərzində apardığı tədqiqatlardan söhbət açdı. O, Almanıyada keçirdiyi tədqiqatlardan bir neçə video-görüntülər təqdim etdi. 

Tədbirin təşkilatında böyük əmək sərf edən Aleksandriya xanımın öz üzərində çalişması və işini nə qədər çox sevməsi görünür. O, hər bir içtirakçını sevə-sevə təqdim edir. Öz araşdırmaları barədə danışır və mövzu ətrafında daha çox yeniliklərə addım atmaq barədə düşünür. Əzmkar tədqiqatçı xanım buna mütləq nail olacaq, düşünürəm. Çünki onun gördüyü işlərdən bunu sezmək olar.

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının professoru, Əməkdar incəsənət xadimi Fəttah Xalıqzadənın də çıxışı mənə çox müsbət təsir bağışladı. O, Şuşanın şəbeh mərasimlərinin tarixi mədəni əhəmiyyətindən söz açdı. Şuşanın mədəniyyət tarixi haqqında işğaldan sonra Şuşada keçirilən Elmi konfransda iştirak etmək izaholunmaz bir fərəh hissi yaşadırdı. AMEA-nın aparıcı elmi işçisi, Əməkdar incəsənət xadimi Sənubər Bağırova da özünəməxsus müzakirələrə səbəb olan məruzə edir. O, Qarabağ musiqisinin  tarixindən maraqlı faktları ortaya qoyur. Ümumdünya Səs Günü Azərbaycan Milli koordinatoru, dosent, tibb üzrə fəlsəfə doktoru, "Lor hospital səs mərkəzi"nin rəhbəri Ramil Həşimli öz çıxışında xanəndələrin rast gəlinən səs problemlərindən söz açdı. Video görüntülərlə danışdıqlarına aydınlıq gətirdi. Klinikaya müraciət edən ifaçıların əksəriyyətində olan problemləri bizə əyanı olaraq göstərdi. Bir vokal, xanəndə, ifaçısının ifa edərkən boğaz yollarında qırtlağın funksiyasının nə qədər fərqli olduğunu çox aydın şəkildə izah etdi. Onun öz təqdimatına son dərəcə yaradıcı yanaşması məni valeh etdi.

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının professoru, Xalq artisti Nəzakət Teymurova mövzuyla əlaqəli fikirlərini söyləyir, muğam qaydaları barədə mülahizələri dilə gətirir. Azərbaycan Milli Konservatoriyasının baş müəllimi, Əməkdar müəllimi Qəzənfər Abbasov Muğam ifaçılığında sait səslərin səsləndirilməsindən danışır. 

Qeyd edim ki Qəzənfər müəllimin bir neçə dəfə dərsində olmuşam və onun tələbələrə qəzəlləri necə gözəl izah etməyinin şahidiyəm. 

Respublikanın Əməkdar artisti Təyyar Bayramov da müzakirələrdə iştirak edir. Sonra filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Fəxrəddin Baxşəliyev (Salim) söz alır. Öz mövzusunu təqdim edərkən, bizlərə yenicə çapdan çıxmış kitabını təqdim edir. Fəxrəddin Salimin məruzə mövzusu "Muğam ifaçılığında əruz bəhrlərinin istifadə prinsipləri" oldu. Divan Fəxrəddin Salimin 35 ildə ayrı-ayrı vaxtlarda yazdığı qəzəllərdən ibarətdir. Həm də kitab Əruzun tədrisi üçün nəzərdə tutulub. Fəxrəddin Baxşəliyev (Salim) bunu öz çıxışında xüsusi vurğulayıb. Bundan başqa  Azərbaycan Milli Konservatoriyasının müəllimi və "Tələbə elmi cəmiyyəti"nin rəhbəri, gənc alim Fərdin Məhəmmədzadə də  maraqlı və aktual mövzularda çıxışlar edib. Onun sərbəst və son dərəcə aydın mülahizələrinə valeh olmamaq olmur. O, bərdaştın ifaçılıq xüsusiyyətlərini çox dərin incəliklə bizlərə aydınlaşdırır. Konfrans çıxışları musiqi nömrələri ilə davam edir. Azərbaycan Milli Konservatoriyasının baş müəllimi, Əməkdar müəllimi Qəzənfər Abbasov, 5-ci Muğam müsabiqəsinin qalibi, AMK-nın magistr tələbəsi Sədəf Budaqova, 4-cü muğam müsabiqəsinin qalibi, AMK-nın məzunu Gülzar Fərəcova və onları müşayiət edən İnstrumental muğam kafedrasının müəllimi Oqtay Şərifov, konsertmeystr İlhamiz İsmayılov bir birindən rəngarəng musiqi nömrələri nümayiş etdiriblər.

AMK-nın “Səsin tədqiqi” elmi laboratoriyasının rəhbəri Aleksandriya Sultan fon Brüseldorffun təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Muğam (Xanəndə) kafedrasının, "Azerbaijan Voice OrqanizationLLC"nin birgə layihəsi olan bu Elmi-Praktik konfrans həm elmi, həm də yaradıcı baxımdan çox yüksək səviyyədə keçdi.

İştirakçılar gələcəkdə Şuşada daha böyük elmi tədbirlərin keçirilməsi haqda arzularını dilə gətiriblər. Qeyd etməliyik ki, Elmi-Praktik Konfransda fəxri qonaq qismində Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruq İdarəsinin icraçı direktoru Tural Novruzov da iştirak edirdı. Bütün tədbir boyu ifaçıların məruzəçilər haqqında məlumatlar soruşur, çox böyük maraqla bizi dinləyirdi. Artıq ikinci dəfədir ki, mədəniyyət paytaxtımız Şuşada keçirilən Elmi-praktik konfrans xoş təəssüratlarla başa çatır.

Azərbaycan Milli Konservatoriyası Ümumdünya Səs Gününə həsr olunmuş bir Konfransın da bu cür ərsəyə gəlməsinə səbəb oldu.

Bu məni çox sevindirir. Çünki Konfransda iştirak edərkən, müzakirələr zamanı Fəttah Xalıqzadənin, gənc alim Fərdin Məmmədzadənin araşdırmaları məni çox düşündürdü. Bir qocaman və bir yeni addımlar atan bu iki təzadı bir məqam birləşdirir, o da elmdir. Bizim bildiyimiz və gördüyümüz mədəni aləmin əslində canında sərvət kimi yatan elm. Mən Fəttah müəllimə  uzun ömür, Fərdinə isə gözəl gələcək arzulayıram. Nə yaxşı ki, gənclərə Fəttah Xalıqzadə kimi örnək müəllimlər dərs deyir və nə xoş bizə ki, bizim Fərdin kimi ağıllı gənclərimiz var. 

Konfransda Muğam Xanəndə kafedrasının müəllimlərinin iştirakı isə daha məntiqli müzakirələrə səbəb oldu.

Çünki Aleksandriya Sultan fon Brüseldorffun Almaniyada məhz Kafedranın müdiri Mənsum İbrahimovla və Kafedranın maqistri Sədəf Budaqova ilə apardığı təcrübədən söhbət açıldı. Dinamik MRT və fibrolaronqoskopiya vasitəsilə ifa zamanı qırtlağın, səs yolunun işləmə mexanizminin tədqiqi, yəni bu muğam ifaçılarında bir ayrı,  vokal ifaçılarında fərqli olur. Mənsum Müəllim bu təcrübənin çətinliyini izah etdi. Sənətkarların Dünya üzrə ulduzların keçdiyi səs təcrübəsində Azərbaycan Xanəndələrinin, muğam ifaçılarının da səsi , adı qeyd olunduğunu vurğuladı.

Bu müzakirələrdə vokal, xanəndə ifaçılarının səsinin qorunması, yorğunluğunun qarşısının alınması və başqa problemlərdən də danışıldı.

Son dərəcə maraqlı Konfransın bədii hissəsindən sonra iştirakçılar Şuşanın  gəzintisinə çixdilar. Onlar İsa bulağında çox xoş anlar yaşadılar. Xanəndələr İsa Bulağında "Şuşanın dağları" musiqi əsərini ifa etdilər. Bu səhnənin özü ayrı ayrılıqda böyük bir sevincə səbəb oldu.  

Səfərin canlı şahidi olduğum üçün mən də çox qürurlandım. Çünki Azərbaycan Milli Konservatoriyası bir musiqi məbədi, sənətkarlar ocağı olmaqla yanaşı elm sahəsində də digər təhsil ocaqlarından heç də geri qalmır. Mən deyərdim, bir çox elmi mülahizələrə və tədqiqat laboratoriyalarına  görə hətta öndədir.

Beləliklə "Şuşanın Səsi -Azərbaycanın səsi II elmi praktik Konfrans" öz işini yekunlaşdırdı. Düzdü, biz Elmi-praktik Konfransımızı uğurla başa vurub, geri qayıtdıq, bu Konfransın səsi-sədası isə hələ də Şuşada dolaşır. Günü gündən abadlaşan, düşmən pəncəsindən xilas olan doğma Vətənim, Sən musiqi və mədəniyyət fədailərinin müqəddəs yerisən.

Sən elə bir tütyəsən ki, səni yalnız bu elin, bu torpağın qanını daşıyan, duya bilər.

Şuşada insan xoşbəxtliyin nə olduğunu tam varlığı ilə anlayır.

Azərbaycan Mİlli Konservatoriyasının çiynində çox böyük bir missiya var. O, həm Milli musiqimizi, həm də ənənəmizi, irsimizi qorumalıdır.

Elm sahəsində  bu işıqlı məruzəçiləri gördükdən sonra bunu tam varlığımla anladım ki, sənətkarlar və peşəkarların  fəaliyyət göstərən təhsil ocağı - Azərbaycanın gələcəyi deməkdir. Bunun üçün əzmlə çalışan elm xadimlərinə, müəllimlərə, sənətkarlara  minnətdar olmalıyıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)

RAMAZAN AYI BARƏDƏ NƏ BİLİRİK VƏ NƏYİ BİLMƏYİMİZ  VACİBDİR? BƏS ƏDƏBİYYATIMIZDA BU AY NECƏ TƏRƏNNÜM OLUNUB? 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sabah növbəti Ramazan bayramımızı - müsəlman aləminin ən müqəddəs bayramını qeyd edəcəyik. Bugünsə Ramazan axşamıdır.

Azərbaycan məscidlərində Ramazan bayramı namazı Əjdərbəy məscidində aprelin 10-u saat 08:00-da, Təzəpir məscidində isə saat 09:00-da qılınacaq.

Bu barədə ötən gün Qafqaz Müsəlmanları İdarəsindən məlumat verilib.

Bildirilib ki, bayram namazı həmçinin digər məscidlərdə də 08:00 və 09:00-da qılına bilər. Namaz vaxtını məscid imamlarının camaatın istəyinə uyğun olaraq müəyyənləşdirməsi mümkündür.

Qeyd edək ki, bu il Azərbaycanda Ramazan ayı martın 11-də başlayıb. Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarına əsasən, aprelin 10-u və 11-i Azərbaycanda Ramazan bayramı qeyd edilir. Aprelin 12-si günü ilə 6 aprel - şənbə gününün yeri dəyişildiyindən, biz sabahdan ta ki bazar ertəsinə kimi Ramazan tətilinə çıxırıq. 

Mən xüsusən yeniyetmə və gənclər üçün Ramazanla bağlı bilgiləri paylaşmaq istəyirəm. 

Ramazan bayramı (Fitr bayramı) — Səvval ayının 1-ci günü. Ramazan ayının sonunda, orucun sona çatması münasibətilə qeyd edilir. Bu bayram müsəlman dünyasının bir nömrəli bayramıdır. Onun əzəmətini xüsusən qardaş Türkiyədə duymaq olur.

Uzun müddət Sovetlər Birliyində yaşadığımızdan bizlərdə bu bayram demək olar ki, kölgədə qalmışdı. Eləcə də SSRİ-yə daxil olan digər müsəlman xalqlarında. Amma indi Ramazan ayında azərbaycanlılar, özbəklər, qazaxlar, Rusiyada yaşayan dağıstanlılar, çeçenlər, tatarlar, başqırdlar, çuvaşlar və digərləri ay boyu oruc tutur və ayın tamamında təntənə ilə bayramı qeyd edirlər. 

Ramazan ayında oruc tutulması müsəlmanlara hicrətin ikinci (622-ci il) ili təyin edilmişdir. Ramazan ayı insanlara Allahı sevmək qaydalarını öyrədir, onlara öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları gözüaçıq, təmiz, vicdanlı olmağa yönəldir və oruc tutmaqla ifadə olunur. Oruc ramazan ayında tutulduğu üçün ona Ramazan orucu da deyirlər.

Əlavə edim ki, hazırda ölkəmizdə hətta azyaşlılar arasında da xeyli oructutan var, bu da Ramazanın get-gedə bizimçün də qonşu Türkiyədə olduğu kimi kultlaşmasından xəbər verir. 

İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı ən şəfaqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu məcazi mənada "on bir ayın sultanı" da adlandırırlar. Orucluq hicrinin ikinci ilində Məhəmməd Peyğəmbər tərəfindən təyin olandan öz tarixini başlayır. Məhz Ramazan ayının axırıncı on gecələrinin birində Quran  hədiyyə edilmişdir. Bu gecə "leylət al-Qadr" – qüdrətli, əzəmətli gecə adlanır.

Bir qədər Qədr gecəsi barədə danışaq. Ramazan ayının gecələrindən birində, qeyd etdiyimiz kimi, müsəlmanların müqəddəs kitabı Qurani-Kərim nazil olub. Həmin gecə "qədr" və ya "əhya" gecəsi adlanır. Qədr gecəsinin konkret hansı gün olduğu bilinmir. Bununla bağlı müxtəlif rəvayətlər var. Amma ümumi fikir belədir ki, qədr gecəsi Ramazan ayının son on gecəsindən biridir, həm də tək günün gecəsidir.

Rəvayətlərin birində deyilir:

"Bir yaşlı kişi Peyğəmbərə söyləyir: Uzaq yoldan gəlib məsciddə oturmaq mənə çətindir, əgər Qədr gecəsinin hansı gecə olduğunu bilsəm, həmin gecə məscidə gələrəm.

Peyğəmbər onun qulağına nəsə deyir və həmin kişi hər ramazan ayının 23-cü gecəsi məscidə gəlir".

İslamşünasların fikrincə, bu gecə Ramazan ayının 19, 21, 23, 25, 27-ci gecələrindən biridir. 

Qurani-Kərimdə "Qədr surəsi" vardır. Bu surədə qədr gecəsi haqda belə yazılır: "Biz bu gecə həqiqətən qüdrət, əzəmət hədiyyə etmişik, bu gecə min aylardan da qüdrətlidir, mələklər aşağı enərək, Allahın əmrini gözləyirlər, bu gecə şəfəqin doğmasına qədər aləmdir, sübhdür". 

Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir.

Orucluq ayında günün işıqlı vaxtı yemək, içmək, siqaret çəkmək, ər-arvad borcunu yerinə yetirmək və s. olmaz. Bunlardan yalnız uşaqlar, xəstələr, hamilə qadınlar, cəbhədə vuruşanlar, uzaq yola çıxanlar azad olunurlar. Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir. Qurani-Kərimdə yazılır: "Sübh açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə qədər yeyib için; sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın".

Məhəmməd peyğəmbər buyurur ki, Ramazan ayı gələndə cənnətin qapıları açılar, cəhənnəmin qapıları bağlanar, şeytanlar da zəncirdə olar. Döyüşdə və ya əsirlikdə olduğuna görə oruc tutmayanlar sonra münasib bir vaxtda onun əvəzini (qəzasını) tutmalı və ya fidyə verməlidirlər.

Orucu qəsdən pozanlar isə onun əvəzini tutmaqla yanaşı, tövbə etməli və kəffarəsini ödəməlidirlər. Kəffarə isə 60 gün oruc tutmaq, yaxud 60 yoxsulu yedirtməkdir. 60 günlük kəffarə orucuna bir günlük qəza orucu da əlavə olunur.

Orucluğun başa çatdığı gün fitr bayramı adlanır. Həmin gün bütün müsəlmanlar bir-birlərini təbrik edir, vəfat edənlərin qəbirlərini ziyarət edir, ruhlarına dualar oxuyurlar. Bayram günü hər kəs öz himayəsində olanlar üçün təqribən 3 kq buğda, yaxud xurma, ya da kişmiş miqdarında kasıblar üçün fitrə zəkatı verməlidir. Orucluq insanlara öz iradələrini, dözümlülüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları paklığa, xeyirxahlığa dəvət edir.

Əbəs yerə deyildir ki, bu ayda bizim ölkəmizdə bol-bol xeyriyyə aksiyaları keçirilir, fəqir-füqəraya əl tutulur, iftar süfrələri açılır. 

Bəs Ramazan ayı ədəbiyyatımızda necə təbliğ olunur? Bu sorğu ilə tanınmış ədəbiyyatşünas Firudin Qurbansoya üz tutduq və o söylədi:

-Ramazan ərəbcə tərcümədə «yandırmaq» deməkdir: "Yəni insanın içində olan pislikləri, acgözlüyü yandırmaq. Çünki bu müddət ərzində insan təkcə qida ilə özünü sınamır, eyni zamanda baxışları ilə harama baxmamaqla, nitqi ilə qeybət etməməklə pislikləri yandırır. Yəni Ramazan ayı insanın müsbət keyfiyyətlərini artıran bir aydır. Bu baxımdan, müqəddəs sayılır. Digər tərəfdən, ən gözəl dini bayram kimi xüsusi önəm daşıyır. Qurban bayramı, Peyğəmbərin mövludu, imamların mövludu və s. günlər də bayram kimi keçirilir. Ancaq Ramazanın qeyd olunması bu günlərdən xüsusi fərqlənir. Çünki Qurani-Kərim bu ayda nazil olub”. Klassik ədəbiyyatımızda da ramazaniyyələrin yazıldığını deyən ədəbiyyatşünas bildirdi ki, şairlər Ramazanın fəzilətlərini bu qəsidələrdə göstərirlər. Peyğəmbərin meracı, Allahla görüşü, cənab Cəbrayıl vasitəsilə ona deyilən ayələri insanlara çatdırmaq və s. ramazaniyyələrdə məcazlar şəklində xalqa bildirilib”. Ədəbiyyatşünas vurğuladı ki, bu ramazaniyyələr Ramazan ayında da oxunub: "Təsəvvür edin ki, Əbdülqadir Marağayi «Mən Ramazan ayında hər gün təzə musiqi bəstələyə bilərəm» deyirdi. Ramazandan öncə hər gün təzə bir musiqi ifa edir və deyir ki, bu musiqini bu gün yazmışam. Yanındakılar "bu, mümkün deyil” deyərək inanmırlar. "Əgər inanmırsınızsa, sabahdan Ramazan ayı başlayır. Hər biriniz mənə bir şeir verin, mən onları məclisdə ifa edim”- deyə Marağayi bildirir. Beləcə, 30 şeir yaranır. O, bu şeirlərin hər birini hər gün təzə melodiya ilə ifa edir. 30-cu gün – yəni Ramazan bayramı günü hamısını bir yerdə dəstgah şəklində ifa edir. Tarixdə Ramazanla bağlı belə məqamlar olub. Ona görə, Ramazan xalqın taleyinə yazılan müqəddəs bayram kimi qeyd olunur. Bu bayramda hər bir kəs özünü sınaqdan keçirir. Yəni mən Allahın sınaqlarına hazıram və layiqəm. Yəni Allah məni sınadı, dedi ki, oruc tut, mən də tutdum. Orucu açanda da «Allahım sənə güvəndim, sənə görə oruc tutdum» deyirlər. İnsan özünü Allaha daha yaxın hiss edir. Bu baxımdan, ədəbiyyat adamlarının da Ramazana münasibəti xüsusi olub. Onlar klassik ədəbiyyatdan yaranan ənənəni davam etdiriblər. Bu gün də bu ənənə zəif olsa belə, davam edir.

BAYRAMINIZ MÜBARƏK, ƏZİZ XALQIMIZ!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

20-ci əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yeni-yeni pərvazlanan milli teatrda Azərbaycan qızları olmadığından qadın rollarını kişilər ifa edirdilər. 1906-cı ildə Nəcəfbəy Vəzirovun  "Adı var, özü yox" komediyası oynanılırdı.  Telli rolunu kimə etibar etməli? Sidqi adlı bir gənc tapıldı və bu rolu çox mükəmməl oynadı. Sonra bu şəxs milli səhnəmizin ən görkəmli nümayəndələrindən birinə çevrildi. Söhbət Sidqi Ruhulladan gedir. 

Sidqi Ruhulla Azərbaycan teatrının inkişafına öz töhfəsini vermiş böyük  sənətkarlardandır. O, 1886-cı ildə Bakının Buzovna kəndində müəllim ailəsində anadan olub, ibtidai təhsilini bir kənd müəllimindən alıb. Əsl adı Ruhulla, soyadı Axundov olsa da, gəncliyində "Vətən" dramında Sidqi rolunu məharətlə ifa etdiyi üçün yoldaşlarının məsləhəti ilə Sidqi ləqəbini qəbul edib.

Sidqinin mənəvi inkişafında atası Molla Fətullahın da təsiri olub. Qışda Bakıda, yayda isə Buzovnada müəllimlik edən Molla Fətullah özü də elmə, şeir və sənətə çox həvəskar idi. Füzuli və Nəsimi kimi şairləri xüsusilə çox sevər və uzun qış gecələrində bu şairlərin əsərlərini oxuyub, oğluna izah edərdi. Sidqi uşaqlıq və gənclik illərini Buzovnada keçirib. 1903-cü ildə 17 yaşında ikən atası onu Bakıda varlı bir tacirin dükanına şagird verir. Qoca müəllimin məqsədi oğlunu ticarətə alışdırmaq idi. Lakin atanın xəbəri yox idi ki, onun öz oğluna təlim etdiyi kitablar, elm, şeir və sənət onun mənəviyyatını tamamilə başqa bir istiqamətə yönəldib. Onun fikri-zikri təhsilini davam etdirmək idi. Buna görə də onu "ipə-sapa yatmayan şagird" adlandırırdılar. Sidqi vaxtında dükana gəlməz, günlərinin çoxunu elm sahəsində özündən qüvvətli olan gənc ziyalı yoldaşları ilə birlikdə keçirərdi. Sidqinin gənclik yoldaşlarının çoxu maarifpərvər və inqilabçı gənclər idi.

1904-cü ildə Sidqinin atası ölür. Sidqi dostlarının və yoldaşlarının təşviqi ilə atasından qalan ev şeylərini satıb Moskvaya oxumağa gedir. Moskvada Sidqi qohumlarının köməyilə təhsilini davam etdirə biləcəyinə ümid edirdi. Lakin bu ümid boşa çıxır. Sidqi Moskvada qala bilməyib Bakıya qayıdır.

O, 1906-cı ildə birinci dəfə Azərbaycan səhnəsində böyük tragik Ərəblinskini Axundzadənin “Vəziri Xani Lənkəran” komediyasında Teymur Ağa rolunda görür. Bu andan Sidqinin gələcək taleyi həll olunur. Sidqi sanki çoxdan axtardığı bir fəaliyyət sahəsini tapır. Onda hələ uşaqlıqdan aktyor sənətinə böyük həvəs var idi. Ərəblinski ilə dostlaşan Sidqi Ruhulla səhnəyə olan həvəsini ona bildirir. O, Sidqinin səsində, qamətində, mimikasında, jestlərində böyük gələcəyi olan aktyoru əvvəlcədən görə bilir və Sidqini səhnəyə cəlb edir.

Qeyd etdiyim kimi, 1906-cı ildə Sidqi ilk dəfə Vəzirovun "Adı var, özü yox" komediyasında Telli rolunda səhnəyə çıxır.

Sidqi Bakının müxtəlif fəhlə rayonlarında çıxış edir, arabir şəhərdə də tamaşa verirdi. Sidqinin hələ ilk kiçik rolları onun fövqəladə bir istedada malik olduğunu aydın göstərirdi. Xüsusilə Ərəblinski Sidqinin istedadına çox böyük qiymət verirdi. Ərəblinski Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" faciəsinin bir əlyazmasını Sidqiyə bağışlayıb üzərində yazmışdır: "Şagirdim Sidqi Ruhullaya".

1908-ci ildə Bakıda "Morskoe Sobranie" zalında Nəcəf bəy Vəzirovun "Müsibəti Fəxrəddin" faciəsi tamaşaya qoyulur. Burada Rüstəm bəy rolu Sidqiyə tapşırılır. Bu rolda Sidqi öz ifasının təbiiliyi, rolu dərindən hiss edib yaşaması ilə diqqəti cəlb edir. Bu tamaşadan sonra Sidqi hər şeyi buraxıb peşəkar aktyor olmağı qərara alır. Ərəblinski ilə birlikdə bir neçə ay İrəvan, Naxçıvan, Tiflis, Batumi və Vladiqafqazı gəzib tamaşalar verir. Bir neçə il sonra Sidqi Ruhulla yenə səyyar aktyor kimi İrana gedir. Sidqini bu qastrola göndərən və həvəsləndirən Ərəblinski idi.

50 illik səhnə fəaliyyəti dövründə Sidqi Ruhulla həmişə zəngin həyat təcrübəsi, müşahidə, bilik, məharət və bacarıq, gərgin əmək tələb edən 300-ə yaxın müxtəlif surətlər silsiləsi yaradıb. O, Azərbaycan yazıçılarından Cəfər Cabbarlı, Səməd Vurğun, Abdulla Şaiq, Mirzə İbrahimov, Məmməd Səid Ordubadi, Sabit Rəhman, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza, İlyas Əfəndiyevlə yanaşı rus klassiklərinin, qərb dramaturqlarının da əsərlərində müxtəlif rollar ifa edib.

Sidqinin səhnə fəaliyyəti ilə yanaşı, öz sənəti ilə əlaqədar olan ictimai fəaliyyətini də qeyd etmək lazımdır. Aktyor və aktrisaların yeni nəslinin tərbiyəsində, başqa görkəmli səhnə ustaları kimi, Sidqi Ruhullanın da müəyyən xidməti olub. Onun arxivində əksəriyyəti gənclər tərəfindən yazılmış yüzdən artıq məktub var ki, bu məktub və şeirlərin çoxunda Azərbaycan teatrının yeni qüvvələri onlara xüsusi qayğı göstərdiyi üçün öz təşəkkürlərini bildirirlər.

1931-ci ildə Sidqi Ruhulla Azərbaycan SSR-nin Əməkdar artisti, 1938-ci ildə Azərbaycan SSR Xalq artisti, 1949-cu ildə SSRİ Xalq artisti adını alıb.

Sidqi Ruhulla 1959-cu ildə 73 yaşında vəfat edib.

Sonda sual edə bilərsiniz, niyə görkəmli sənətkar barədə məhz bu gün danışdım? 

Deyim! 

Bu gün görkəmli aktyor və rejissor, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Sidqi Ruhullanın ad günüdür, anadan olmasının 138-ci ildönümüdür.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə "Yaradıcılıq emalatxanası" rubrikamızın qonağı qəzəlləri ilə sevilən xanım şairimiz Lilpar Cəmşidqızıdır.

-Xoş gördük, əziz Lilpar xanım. Klassik şeir növü olan Qəzəli sevənlər hər zaman olacaq və bu gün də qəzəlin öz xiridarları var.

Mənim üçün qəzəlin ritmləri qəlb ritmləri kimidir. O ritmlər xüsusi heyranlıq doğurur. Sözün möhtəşəmliyi bu ritmlərlə pik nöqtəsinə çatır.

Mənim ömrümdə bahar, qış dəyişibdir yerini,

Ayırıbdır bu cahan, bir gecədən gündüzümü.

Nə danışsam, yenə hər cümlədə fikrim qarışır, 

Qoyulan nöqtə, nidalərdir, ağardan üzümü.

Mənə Allah özü ilhamı verib, şair edib,

Qoruyur hər gecə-gündüz, su töküb kəhrizimi.

(Lilpar Cəmşidqızı)

Lilpar xanım, Qəzəl janrına olan sevginizi nə zaman hiss etdiniz, Qəzəl janrı hansı özəlliyi  ilə Sizi özünə bağladı?

-Əziz Ülviyyə xanım, istəyirəm, tərcümeyi-halımla başlayım. Mən Cəmşidqızı Lilpar Cəmşid qızı 1965- ci il dekabr ayının 31-də Qədim Bərdə rayonunun "Bu Əhmədli" kəndində anadan olmuşam. Orta təhsilimi həmin kənddə almışam. Atam Cəmşid kişi əslən Təbrizdəndir. O öz dövrünün tanınmış aşığı olub və Dədə Şəmşirdən dərs alıb. Gözümü açanda evimizdə saz səsi eşitmişəm. Yaşadığım şərait məndə saza, sözə həvəs yaradıb. Orta məktəb illərindən şeir yazmağa başlamışam. Əvvəl qoşma, gəraylı və digər heca şeirləri yazmışam. Mütəmadi olaraq rayon qəzetində şeirlərim çap olunub. Orta məktəbi bitirəndən sonra ali təhsil almaq üçün tale məni Bakıya və sonra Sumqayıta gətirib. Ali təhsilimi Azərbaycan Neft və Kimya institutunda almışam. İxtisasca mühəndis olsam da, poeziya məni öz qanadına alıb aparıb. 1000-dən çox heca şeirlərim var. Ancaq nə qədər yazsam da, elə bil ömrümdə nəsə catışmayıb. Və bu həvəs məni klassiklərin əsərlərini oxumağa vadar eləyib. Mən Məhəmməd Füzulinin, Seyid Əziz Şirvaninin, Şərəf xanımın, Əbülqasım Racinin, Əliağa Vahidin, İmadəddin Nəsiminin və. başqa klassiklərin əsərlərini oxuyub, onlardan bəhrələnmişəm. Əruz çox çətin bir elmdir. Mən bu elmə yiyələnmək üçün illərimi sərf eləmişəm. Şükür Tanrının böyüküyünə ki, əməyim hədər getməyib. Azərbaycanda əruzun 12 bəhri işlənir. Mən bu bəhrlərin hamısını yazıram. Hətta çox bəhrlər var ki, onların bir neçə növündə də yaza bilirəm. Qəzəl mənim həyatımdı, bir gün yazmasam, elə bilirəm, həmin gün yaşamıram. Əruz elə bir dəryadı ki, ora düşdün, çıxa bilmirsən. Mən 8 kitab müəllifiyəm. Azərbaycanda ilk rübai yazan mən olmuşam. Bu yaxınlarda mənim "Divan" kitabımın təqdimatı oldu. Azərbaycanda "Divan" yazan ikinci xanım mənəm. İlk "Divan" kitabını Gülarə Munis yazıb, ikinci mən. "Divan"kitabında bütün şeirlər əruzda yazılıb. Mən artıq həyatımı əruzdan ayrı sana bilmirəm. Əruzda hər bəhrin öz musiqisi var. Mənə qəzəliyyatı sevdirən bəlkə də o musiqilərdi. Hal-hazırda qəzəllərim tanınmış xanəndələr tərəfindən ifa olunur. Məni yaşadan da elə budur. Hərdən yazdığım qəzəlləri səsləndirməyi də sevirəm. Mən klassiklərdən bəhrələnsəm də, artıq ərəb-fars sözlərindən istifadə eləmirəm. Bəlkə, məni oxucularıma sevdirən qəzəllərimin sadə olmasıdır. İnşallah, ikinci "Divan" kitabımın üzərində işləyirəm. Sağlıq olsun, bu ilin sonuna növbəti "Divan"ımla oxucularımı sevindirəcəyəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)

Hörmətli həmvətənlər!

Sizi və dünyanın müxtəlif guşələrində yaşayan bütün soydaşlarımızı Ramazan bayramı münasibətilə ürəkdən təbrik edir, hamınıza ən səmimi arzu və diləklərimi çatdırıram.

Ramazan ayı insanların qəlbini və təfəkkürünü nurlandıran, onları əmin-amanlığa, vəhdətə, əxlaqi saflığa dəvət edən mübarək aylardandır. Müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimin nazil olduğu bu ayda müsəlmanlar Uca Yaradan qarşısında vicdani borc və vəzifələrini ləyaqətlə yerinə yetirmək, mənəvi-əxlaqi zənginliyin fərəhini yaşamaq fürsəti qazanırlar.

Xalqımız taleyinin ən çətin dönəmlərində belə, öz tarixi köklərini, milli-mədəni dəyərlərini, adət-ənənələrini qoruyub saxlamışdır. İslam dünyasının ayrılmaz hissəsi olan Azərbaycanda dini bayram və mərasimlər hər il qeyd olunur və müsəlman aləmi ilə mənəvi həmrəyliyimizi təcəssüm etdirir. Builki Ramazan bayramı həm də otuz illik düşmən tapdağından azad edilmiş dədə-baba yurdlarımızda, Azərbaycanın bütün suveren ərazisində keçirilməsi ilə əlamətdardır.

Əziz bacı və qardaşlarım!

Orucluğun sınaqlarından alnıaçıq çıxan inanclı vətəndaşlarımız Ramazan ayını qürur və şükranlıq hissləri ilə yola salırlar. Ölkəmizin hər yerində xalqımıza xas xeyriyyəçilik və yardımlaşma tədbirləri həyata keçirilir, şəhidlərimizin ölməz xatirəsi minnətdarlıqla yad edilir. Ümidvaram ki, dua və niyyətləriniz Tanrı dərgahında qəbul olunacaq, bu mübarək bayram xeyirxahlığın, şəfqət və mərhəmət duyğularının təntənəsinə çevrilərək cəmiyyətimizdə birliyi və həmrəyliyi daha da gücləndirəcəkdir.

Allah orucunuzu qəbul etsin.

Ramazan bayramınız mübarək olsun!

İlham Əliyev

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bakı şəhəri, 8 aprel 2024-cü il

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının əməkdaşı Habil Yaşar bu dəfə sizlərə “Zərif Kölgələr”in qadın yazarlarından biri olan  Aygül Özüvətənin gözəl şeirlərindən bir neçəsini təqdim edir…

 ELƏMİ

Ömrü boyu yolunumu gözləyim?

Saç ağarsın, bel bükülsün eləmi,

Şirin canı qatım acı zəhərə,

Verim cavan gəncliyimi yeləmi?

Misralarım fikirlərə darılır,

Həsrət, hicran yazılmaqdan yorulur,

Barmaqlarım qələmlərə sarılır,

Əllərimdən tutacaqdın beləmi?

Al Günəşin işığından əl üzüb,

Ayın nurlu baxışına göz süzüb,

Buludlardan kirpiyimə nəm düzüb,

Qoşulum o yağışlara seləmi?

Səni çəkib nəfəs kimi daşıdım,

Sevib-sevib ruhumadək oxşadım,

Mən özümü hara qədər yaşadım,

Kimə sorum cavab verməz diləmi?

DÜŞÜR

Kirpiklərim yorulur,

Baxışıma dən düşür.

Əlim sevincə uzaq,

Ovucuma qəm düşür.

Dünya üçün İnsan nə?

Qapılma çox zənninə,

Yerin göyün bətninə,

Bir ruh, bir bədən düşür.

Sən boyda yalan olmaz,

Mən boyda da həqiqət,

"Bir alına iki xətt",

Bilmirəm nədən düşür.

Soldan yenik sağım var,

Hüzün-hüzün çağım var,

Bir əlçatmaz dağım var

Səhər, axşam çən düşür...

Qələm bəndi qazanda,

Sətirlərdə azanda,

Mən özümü yazanda,

Mürəkkəbdən sən düşür...

GEDİRƏM

Bu dünyanın gərçəyinə kor olub,

Yumub gözüm, xəyalıma gedirəm.

Gecikmişəm bu həyatda çox şeyə,

Öz vaxtıma, zamanıma gedirəm.

Zalım olub vicdanımı yordular,

Qismət deyib, ürəyimdən vurdular,

Güvənimi, inamımı qırdılar,

Öz zənnimə, gümanıma gedirəm.

Sirrə dönsəm kimsə məni saxlamaz,

Min dərdimə bircə məlhəm bağlamaz,

Məni məndə İnsan oğlu anlamaz,

Öz yaxşıma, yamanıma gedirəm.

İçin-için Allahıma səslənib....

Dua-dua ovuclarda gizlənib,

Diz qatlayıb səcdələrə döşənib,

Öz dinimə, imanıma gedirəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)

Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bayaq taksidəyəm, evə qayıdırıq. Atam sürücüylə söhbət edir. Adam atamla yaşıd olar hardasa və danışığından bəlli olur ki, əxlaqlı insandı. Deməli, dayının 4cü kursda oxuyan bir oğlu, ikinci kursda oxuyan bir qızı, bir də balaca övladı var imiş. Deyir ki, mən qızımı oğlumla fərqli tutmadım, başa saldım ki, oxumalıdı, özü ayaqları üstündə durmalıdı, xəyallar qurub ona çatmalı və mənim onun arxasında olduğumu bilməlidir. Sonra davam edir ki, amma çox heyifim gəlir onlara və düşdükləri zəmanəyə.

"Qardaş, inan axşam saat 12-dən sonra mən taksiyə çıxmıram. Gözümün gördüklərinə ürəyim dözmür inan. And olsun yaradana ki, özüm namaz əhliyəm, heç kimin qızına, bir anaya, bacıya pis gözlə baxmaram, baxmamışam. Amma o dəfə 14 yaşlı qız uşağı mindi maşınıma dedi sür gedəy. 15 dəqiqə keçməmişdi maşını tüstü bürümüşdü. Baxdım ki, nə isə çəkir adını da bilmirəm o şeyin (elfbar). Dedim nə edirsən, döndüm üzünə baxmağa, görürəm uşaqdı,  soruşdum neçə yaşın var, deyir 14. Özü oturub yarıçılpaq və üzü gözü də əməliyyatdı. İnan heç deməzsən 14 yaşı var. And olsun qardaş, mən o uşağa pis niyyətlə baxmadım, amma mənim övladımdan da, balaca bir uşağı belə görəndə ürəyim parçalanır. Axı bu bizim əqidəmizdə yoxdur".

Biz cəmiyyət olaraq qarşı çıxmağa çalışırıq. Qadın hüquqları, azadlıq şüarları və s. Şiddətə qarşı çıxırıq, erkən nigaha qarşı  çıxırıq, cinayətlərə qarşı çıxırıq, mental qəliblərə qarşı çıxırıq, təhsildən, işləməkdən məhrum edilmiş qadınlar üçün kişilərə qarşı çıxırıq. Bəs gənclərin bu qədər çürüməsinə necə azad həyat deyib laqeyd qala bilirik? Düşünürükmü, 5-10 il sonra nə olacaq? Məsələn, günü gündən artan estetiklərin sonu hara gedir? Təsəvvür edin, 5-10 il sonra hamının düz burnu, iri sinəsi, incə beli, yekə yanı" olacaq. Hamı manqurta dönəcək, amma gec olacaq. Artan boşanma və 18yaşın altında abort saylarına nə deməli?Əxlaqsız porno verilişləri açıq-aşkar paylandıqca 15-16yaşlı uşaqlar yeniyetməlikdə səhvlər edəcək. "Ehtiras"qurbanı körpələr necə ağrılar çəkəcək, Allah bilir. Burda mən azad düşüncə, azad insan profilinin fəsadlarını aydın şəkildə görürəm. Amma mən də günahkaram. Qınadığım üçün, lağ etdiyim üçün, bilmədən anlamadan ön yarğı ilə yanaşdığım üçün. Özümü sevmədiyim, bədənimdə qüsurlar tapıb haçıyabənzər burunlu, dodaqlı, silikon görüntümlə özümü dəyərli hiss edəcəyimi düşündüyüm üçün. Laqeyd qaldığım və susduğum üçün.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.04.2024)