Super User
Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsindən 3 paylaşım
Ötən gün Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsi üç paylaşım edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bu paylaşımları təqdim edir:
1.
Aslan Şirin - 55
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, teatr və kino aktyoru Aslan Şirinin 55 yaşı tamam olur (Aslan Adil oğlu Şirinov; 25.04.1969, Bakı).
Akademik MilliDram Teatrının aktyoru, aparıcı səhnə ustası Aslan Şirin 1996-cı ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət Universitetinin Dram və kino aktyoluğu fakültəsini bitirib. Bir müddət Azərbaycan Televiziyasında aparıcı kimi fəaliyyət göstərən Aslan Şirin, 1998-ci ildən Akademik Milli Dram Teatrına aktyor ştatına götürülüb, teatrın səhnəsində bir çox maraqlı rollar ifa edib.
İlk dəfə hələ 16 yaşında “Bəyin oğurlanması” filmindəki epizodik rolla kamera qarşısına keçən Aslan Şirin, sonradan Azərbaycan Dövlət Televiziyasında hazırlanan “Dəvətnamə” (Həmid), “Bir yay günü” (Əhmədağa) teletamaşalarda oynayıb.
Aslan Şirin ən yaddaqalan rollarını yada salaq: Heydər (M.F.Axundzadə, “Lənkəran xanının vəziri”), Barat (C.Cabbarlı, “Almaz”), Əlibəy (C.Məmmədquluzadə, “Ölülər”), Səməd bəy (C.Məmmədquluzadə, “Anamın kitabı”), Həmzad Qurban (C.Məmmədquluadə, “Dəli yığıncağı”), Yusif (H.Cavid, “Şeyda”), Oqtay (H.Cavid, “Afət”), Baloğlan (A.Şaiq, “Eloğlu”), Kəndli (S.Vurğun, “Fərhad və Şirin”), Gödək (Mircəlal, “Gödək”), Fərəc bəy (İ.Əfəndiyev, “Xurşidbanu Natavan”), Lisanoviç (İ.Əfəndiyev, “Qarabağnamə”), Şeytan (B.Vahabzadə, “Özümüzü kəsən qılınc”), Erməni (V.Babanlı, “Ana intiqamı”), Güloğlan (Əfqan, “Oliqarx”), Aparıcı (Elçin, “Ah, Paris, Paris”), Hoqqabaz (“Mənim sevimli dəlim”), Səkinənin əri (Hidayət, “Bu dünyanın adamları”), Xor dirijoru (X.Qoca, “Hərənin öz payı”), Şeyx Cəfər Tonkabanu (Ə.Əmirli, “Şah Qacar”), Qara (Ə.Əmirli, “Varlı qadın”),
Cəllad (Ç.Aytmatov, “Sokratı anma gecəsi”), Sərkərdə (Sofokl, “Şah Edip”), Aktyor və Ozrik (U.Sekspir, “Hamlet”), Malvolio (U.Şekspir, “On ikinci gecə və ya hər nə istəsəniz”), Leandr (J.B.Molyer, “Skapenin kələkləri”), Kvazimoda (V.Hüqo, “Kvazimoda”), Pyotr İvanoviç Dobçinski (N.V.Qoqol, “Müfəttiş”), Qastone (E.D.Filippo, “Kabuslar”), Çeda (B.Nuşiç, “Nazirin xanımı”), Loperello (M.Friş, “Don Juan və həndəsə”), Kölgə (Y.Şvarts, “Kölgəvə”) və b.
Aslan Şirin teatrdakı obrazlarla yanaşı kino ekranında da maraqlı rollarla çıxış edib. Aktyorun "Ümid”, "Dəvətnamə”, "Bir yay günü”, "Yeni həyat”, "Yoxlama”, "Mürafiə vəkillərinin hekayəti”, "Təklif”, "Bakı, mən səni sevirəm”, "Bir ailəm var” (teleserial), "Avrova, Avropa” (TRT) və b. filmlərdə yaratdığı obrazları tamaşaçılar maraqla izləyib.
Aslan Şirin 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb.
Əməkdar artist Aslan Şirini təbrik edir, möhkəm cansağlığı və yenibyaradıcılıq uğurları diləyirik!
2.
Feyzavər xanım Turanı anırıq
"Feyza Sənət Qalereyası"nın yaradıcısı (İstanbul), Azərbaycan Respublikasının "Dostluq" ordeni, "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-1920)" yubiley medalı ilə təltif edilmiş
Feyzavər Turanın anım günüdür (Feyzaver Alpsar Turan; 31.12.1919 – 25.04.2020, İstanbul).
Feyzavər xanım İstanbuldakı MemarSinan adına Gözəl Sənətlər Universitetində oxuyub.
O, Azərbaycan ədəbi-ictimai fikrinin parlaq nümayəndəsi, görkəmli türkoloq, tanınmış mütəfəkkir, yazıçı-publisist Əli bəy Hüseynzadənin qızıdır.
Feyzavər Turan atasının irsinin qorunub saxlanılması üçün 2017-ci ildə ona məxsus 37 təsviri #sənət əsərini, 48 fotoşəkli, 53 şəxsi əşyanı, 22 orden, medal və nişanı, eləcə də ipək üzərində çap olunmuş "Həyat" qəzetini Azərbaycan hökumətinə hədiyyə edib. Bu əsərlərin bir qismi Azərbaycana gətirilib və bərpa olunub. Əsərlər hazırda "İstiqlal" muzeyində qorunub saxlanılır.
Sayğılarla anırıq.
Ruhu şad olsun!
3.
Ənvər İsmayılovu anırıq
Tanınmış Azərbaycan memarı və dövlət xadimi, Əməkdar mühəndis Ənvər İsmayılovun anım günüdür (10.04.1916, Tiflis – 25.04.1988, Bakı).
Memar Ənvər Ələkbər oğlu İsmayılov uğurla həyata keçirilmiş bir çox memarlıq layihəsinin müəllifi olub. - Onun başçılığı ilə
1947–1950-ci illər arasında Bakının Moskva (hazırkı HeydərƏliyev) prospektində və Nizami küçəsində, eləcə də, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərində yaşayış evlərinin,
Naxçıvan şəhərində Dram Teatrı binasının (1949–1952-ci illər), Bakı Dövlət Sirki binasının (1958–1960-cı illər, #memar Faina Leontyeva ilə birgə), Mirzə Ələkbər Sabirin (1958), Xurşidbanu Natəvanın (1959) heykəlinin, “Neftçilər" metrostansiyasının (1965), Naxçıvan şəhərində Cəlil Məmmədquluzadənin heykəlinin (1968) layihələri hazırlanıb.
Sayğılarla anırıq.
Ruhu şad olsun!
Azərbaycan Respublikası
Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
Dahi Məhəmməd Füzuli Pirallahıda anılıb
Pirallahı rayonunda 4 nömrəli Uşaq və Gənclər İnkişaf Mərkəzi və Firidun Bəy Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının birgə təşkilatçılığı ilə böyük Azərbaycan şairi, yazıçı, mütəfəkkir Məhəmməd Füzulinin anadan olmasının 530 illiyinə həsr olunmuş “Füzuli rindü şeydadır” adlı ədəbi-bədii gecə keçirilib. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına kitabxanadan məlumat verilib.
Məlumata görə, kitabxananın direktor müavini Zahirə Dadaşova Məhəmməd Füzulinin dünya poetik fikrinin inkişafında misilsiz rol oynadığını qeyd edib. Bildirib ki, onun yaradıcılığı əsrlərdən bəri Yaxın və Orta Şərqin ədəbi fikrini öz təsiri altında qoruyub saxlayıb.
“Füzuli poeziyasının Türk xalqlarının mədəniyyətlərinin yaxınlaşması və qovuşmasında böyük əhəmiyyəti var. Bu gün türkdilli xalqların hər biri Füzulini öz doğma şairi kimi sevir və onun 530 illik yubileyini təntənəli şəkildə qeyd edir. Füzulinin humanizm və ümumbəşəri dəyərlərlə mayalanmış yaradıcılığı bütün bəşəriyyət üçün mənəvi qidadır”, - deyə Z.Dadaşova diqqətə çatdırıb.
Tədbirdə digər çıxış edənlər Azərbaycan-Türkiyə ədəbiyyatı tarixində divan janrının ən möhtəşəm nümayəndələrindən biri olan Füzulinin həyat və yaradıcılığından, onun əsərlərinin təkcə ölkəmizin poeziyası üçün deyil, bütövlükdə Şərq və dünya ədəbiyyatı üçün əhəmiyyətini vurğulayıblar.
Tədbirdə gənc ədəbiyyatsevərlər tərəfindən hazırlanmış ədəbi bədii kompozisiyada dahi şairin qəzəllərindən parçalar səsləndirilib.
Uşaqların ifasında “Leyli və Məcnun” əsərindən Leyli ilə anasının söhbəti və şairin “Meyvələrin söhbəti” kompozisiyası təqdim edilib.
Sonda qonaqlar şagirdlərin çəkdikləri Füzuli yaradıcılığına həsr olunmuş rəsm əsərləri və ənənəvi kitab sərgisi ilə tanış olublar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Aysel Nəsirzadə ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL
Qurudulmuş çiçəklərdən gül ətri gəlməz, bəlkə,
Ancaq xatirə qoxusu var ruhu saran.
Hər kəsi bir gün keçirəcək,
Həyat ağır sınağından.
(Aysel Nəsirzadə)
Aysel xanım, sınaq adlanan ömürdəki "acı günləri" "şirin günlərin" xatirəsi təsəlli edə bilirmi?
CAVAB:
Qətiyyən! Əksinə, ən şirin xatirə belə ürəkdəki acının şiddətini artırır. Acı gün yaşamış insan əgər həyata tutunmaq istəyirsə, şirin günlərin xatirəsin atır yaddaşın yad yerinə və çətin də olsa, verilən ömrü yaşamağa çalışır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
Musa Ələkbərlinin 74 yaşının şeiri: “Şeirin ağrısını çəkəndə”
Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə ustad şairimiz Musa Ələkbərli “Şeirin ağrısını çəkəndə” şeiri ilə görüşəcək. Bu bir avtobioqrafiyadır desək, yanılmarıq. Şair öz iç dünyasını oxucusuna göstərir, “tanış olaq, bu mənəm” deyir.
Dünən şairimizin 74 yaşı tamam oldu. Bu münasibətlə onu ürəkdən təbrik edir, yazıb yaratmaq eşqi arzulayırıq.
ŞEİRİN AĞRISINI ÇƏKƏNDƏ
Qəddardan qəddardı, zalımdan zalım
Özü öz üstünə çökəndə Musa.
Əvvəl xəyallardan köynək toxuyub,
Sonra ilmə-ilmə sökəndə Musa.
İhamın yolunda durub müntəzir,
Həyacan içində titrəyib əsir.
Daşlaşmış sözlərin üstündə gəzir
Çaylaq quşu kimi səkəndə Musa.
Anma qiyaməti o qurda qalır,
Ürək hara gedir,yurd harda qalır?!
Yerin yer səthindən kənarda qalır
Nə şəhərə sığır, nə kəndə Musa.
Köksündə ilantək qıvrılır misra,
Ruhundan qılınc tək sıyrılır misra.
Canından,qanından ayrılır misra,
Ürək bənd eləyir hər bəndə Musa.
Ya göyün yeddinci qatından çıxır,
Ya da sal daşların altından çıxır.
Bütün ağrıları yadından çıxır
Şeirin ağrısını çəkəndə Musa.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
Sabah “Oxu Günü-10” sərgi-festivalı başlayacaq
Bu gün AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası (ANAİB), AMEA, Mədəniyyət Nazirliyi və Təhsilin İnkişafı Fondunun təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Naşirlərinin I Forumu öz işinə başlayıb. Forum bu saatlarda öz işini başa çatdırmaq üzrədir.
Sabahsa Azərbaycan Naşirlərinin I Forumu çərçivəsində “Oxu Günü-10” sərgi-festivalı baş tutacaq.
“Oxu Günü-10” sərgi-festivalı nələri vəd edir?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bununla əlaqədar forumun təşkilat komitəsində yer almış XAN nəşriyyatının direktoru Səbuhi Şahmursoydan aşağıdakı bilgiləri almışdır:
“Bu il “Oxu Günü-10” layihəsi “Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası” İctimai Birliyi, AMEA, Təhsilin İnkişafı Fondu, Yunus Əmrə İnstitutu və “Hədəf Nəşrləri”nin birgə təşkilatçılığı ilə AMEA parkında keçiriləcək.
27 – 28 aprel tarixlərində baş tutacaq sərgi-festival otuza yaxın nəşriyyat, ondan çox kitab mağazası, onlarla ədib, ziyalı, incəsənət və ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə keçiriləcək.
Sərgi-festivalda Varis, Rüstəm Behrudi, Əkbər Qoşalı, Elxan Elatlı, İlqar Kamil, İlham Tumas, Elay, Tamerlan İsmayılzadə, Aynur Cavid, Ramil Əhməd, Məsudə Cabbar, Erix Qauzer, Fidan Cəfərzadə və başqa tanınmış yazıçıların təqdimat və imza mərasimləri olacaq.
Bundan başqa, Çinarə Məlikzadə, Röyal Musa, eləcə də digər gənc ifaçılar festivala rəng qatacaqlar.
Əlavə məlumat üçün bildirək ki, III və IV “Kitabqurdu” Oxu Marafonunun müəllifləri – Şəmil Sadiq, Amin Sükut, Sevinc Elsevər, Elgüsel, Zahid Xəlil, Xəyalə Murad, Rövşən Abdullaoğlu, Rafiq İsmayılov, Fatimə Alxaz, Rəşad Bayramov və Gülüş Xəlilova da festivalda iştirak edəcəklər.
“Oxu Günü” 2015-ci ildə “Hədəf Nəşrləri” MMC tərəfindən təsis edilib. Layihənin məqsədi ölkədə kitabçılığı inkişaf etdirmək, gənclərin intellektual mühitə adaptasiyasını aktual saxlamaq, oxucu-yazıçı görüşlərini stimullaşdırmaq, endirimli kitablar təqdim etmək və bununla kitabın əhəmiyyətini cəmiyyətə aşılamaqdan ibarətdir.
“Oxu Günü” sərgi-festivalı 2015-ci ildə Binəqədi rayonunda yerləşən Heydər Əliyev adına parkda, 2016-cı ildə Nəsimi rayonu ərazisindəki Zorge parkında, 2017 – 2023-cu illərdə isə Heydər Əliyev Mərkəzində Heydər Əliyev Mərkəzi, “Hədəf Nəşrləri”, Elm və Təhsil və Mədəniyyət nazirliklərinin təşkilatçılığı ilə keçirilib.
Elm və təhsil nazirinin 4 mart 2019-cu il tarixli qərarına əsasən hər il aprelin 23-də Ümumdünya Kitab və Müəlliflik Hüququ Günü münasibətilə bütün ölkə ərazisində ümumtəhsil məktəblərinin iştirakı təmin olunmaqla kütləvi “Oxu Günü” tədbiri keçirilir.
Layihə “Gəlin birgə oxuyaq!” devizi altında təşkil olunur”.
Hamını AMEA Parkına dəvət edirik!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
Bu gün Azərbaycan Naşirlərinin I Forumu keçiriləcək
Bu gün AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası (ANAİB), AMEA, Mədəniyyət Nazirliyi və Təhsilin İnkişafı Fondunun təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Naşirlərinin I Forumu öz işinə başlayacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bununla əlaqədar forumun təşkilat komitəsində yer almış XAN nəşriyyatının direktoru Səbuhi Şahmursoydan aşağıdakı bilgiləri almışdır:
Azərbaycanın müstəqillik dövründə inkişaf edən özəl nəşriyyat sektorunun bir növ hesabatlığına, ümumi problemlərin həlli ilə bağlı təkliflərin formalaşmasına, yeni layihələrin hazırlanması üçün şəbəkələşmənin təmin olunmasına töhvə verəcək Azərbaycan Naşirlərinin I Forumundan gözləntilər böyükdür.
Forumun açılış mərasimində ANAİB idarə heyətinin sədri Şəmil Sadiq, Türkiyə Mətbəə və Nəşriyyatlar Birliyinin rəhbəri Mustafa Karagüllüoğlu, eləcə də ölkənin mədəni ictimaiyyətinin tanınmış simaları çıxış edəcəklər.
Forumda nəşriyyat məhsulları və strategiyalarının sərgisindən, nəşriyyat problemlərinə kompleks yanaşma təmin edən panellər təşkil olunacaq.
5 paneldə ümumilikdə 15 spikerin çıxışı nəzərdə tutulan, xarici mütəxəssislərin də cəlb olunacağı layihə yerli nəşriyyat sektorunun real problemlərinə işıq tutmaq, eləcə də beynəlxalq təcrübədən yararlanmaq məqsədi daşıyır.
İlk panel “Nəşriyyat menecmentliyi və kitab marketinqi” mövzusunda olacaq. Panelin moderatoru “Parlaq İmzalar” nəşriyyatının direktoru Nurman Tariq, spikerləri D&R-ın e-ticarət satış direktoru Özgür Topyıldız, Türkiyə Mətbəə və Nəşriyyatlar Birliyinin rəhbəri Mustafa Karagüllüoğludur.
İkinci panel “Redaktə və tərcümə problemləri”nə həsr olunub. Panelin moderatoru “Altun Kitab” nəşriyyatının direktoru Rafiq İsmayılov, spikerləri Şərq-Qərb nəşriyyatının baş redaktoru Nərgiz Cabbarlı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin beynəlxalq əlaqələr və tərcümə məsələləri üzrə katibi Səlim Babullaoğludur.
Üçüncü panelin mövzusu “Müəllif hüquqları və beynəlxalq əməkdaşlıqlar”dır. Panelin moderatoru “Qədim Qala” nəşriyyatının xarici əlaqələr departamentinin rəhbəri Elnarə Əli, spikerləri “İntrotema” Müəllif Hüquqları Agentliyinin rəhbəri Məhəmməd Ağırakça, “Yazar ol”un təsisçisi Ramil Əhməddir.
Dördüncü panelin mövzusu “Tərtibat, dizayn və qrafika”dır. Panelin moderatoru MİMTA Yayımlarının direktoru Əsəd Aslanoğlu, spikerləri “Erdem Yayınları”nın baş dizayneri Aişə Adaş, “Parlaq İmzalar” nəşriyyatının art-direktoru Ramin Həsənəlizadədir.
Sonuncu – beşinci panelin mövzusu “Uşaq nəşrləri və yeni yanaşmalar”dır. Panelin moderatoru “Ağıllı Bala” nəşriyyatının direktoru Fatimə Alxaz, spikerləri “Erdem Yayınları”nın rəhbəri Məlikə Günyüz, “Libra Kitab” nəşriyyatının direktoru Veysəl Məmmədovdur.
Qeyd edək ki, forum 09:00-dan 18:00-dək davam edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
İntizar ədəbiyyatı - Balaş Azəroğlu, "Buludlar"
Təqdim edir: Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Yenə ağ çalmalı Kəpəzin üstdə,
Çətir tək durmusuz, qara buludlar.
Deyin, külək qovmuş, günəş dağıtmış,
Sizi kim gətirmiş bura, buludlar?
Niyə qaraldınız bu bahar çağı?
Sizdəmi gördünüz ayrılıq dağı?
Görünsə günəşin qızıl saçağı
Hara gedəcəksiz, hara, buludlar?
Cənub ellərinə siz gedən zaman,
Bir sözüm çıxmasın qoy yadınızdan.
Məni xəbər alsa gülüzlü canan,
Salam deyərsiniz yara, buludlar.
Deyin, qəm çəkməsin siz ona, dözsün,
Dərdə, işgəncəyə, zindana dözsün.
Axı söz veribdir, hicrana dözsün,
Tapaq bu dərdlərə çara, buludlar.
Gözünüzdən axan qəlb sevincidir,
Bəlkə həsrət yaşı, bəlkə incidir?
Yəqin bu ayrılıq sizi incidir,
Edir könlünüzü para, buludlar?
Yetər, ağlamayın bu gölün üstə,
Bu dağın, çəmənin, bu çölün üstə.
Günəş bayraq açıb bu elin üstə,
Bu torpaq bürünmüş nura, buludlar.
Gedin, o sahillər gözləyir sizi,
Yuyun göz yaşıyla, yuyun Təbrizi.
Nə düşmən ləpiri, nə də qan izi
Düşməsin bir daha ora, buludlar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
“Turan” (10-cu paylaşım) – ORXAN FİKRƏTOĞLUNUN KİNOSSENARİSİ
Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.
Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.
Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü görəcək. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.
Bu gündən etibarən oxucularımızı “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlıq gözləyir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalı olacaq.
“TURAN” bədii film ssenarisini təqdim edirik.
Titr yazı. Yevlax. 1918-ci il. Aprel...
Yevlax körpüsü uğrunda mövqe savaşları gedir.
Qaraməryəm... Çöllük... Tərəflər qarşı-qarşıyadır...
Batal savaş səhnələri...
Döyüş anları... İri və ümumi planlar...
Bolşevik-daşnak birləşmələrinin hərbi düşərgəsinə və açıq savaşa təpəcikdən binoklla baxan Nuru paşa.
Onun yaxın silahdaşları Nazim bəy, Mürsəl paşa, Süleyman İzzət bəy də buradadırlar.
Nuru paşa: – Göyçay, Kürdəmir və Qaraməryəm ilk alacağımız məntəqələr olacaq, bəylər. Milli hökumətin Bakıya köçürülməsi planı payıza qədər bitməlidir. Bir neçə cəbhədə vuruşuruq. Alman-gürcü birləşmələri Qax, Zaqatala tərəfdən Azərbaycan hüdudlarına soxulub. Gəncə ermənilərinin tərksilah olunması işi hələ bitməyib. Rus ordusundan qaçmış ermənilər Şamaxıda, Bakıda, Qubada, Zəngəzurda on minlərlə dinc türkü qətlə yetiriblər. Bolşevik-daşnak birləşmələri Yevlax körpüsünü tutub Bakının yollarını üzümüzə bağlamaq istəyirlər. İngilisləri, Biçeraxovun kazaklarını da dediklərimin üstünə gəlsəm, mənzərə tam aydınlaşar. Nazim bəy, vəziyyəti dəyərləndirin.
Nazim bəy: – Paşam, Azərbaycan könüllülərindən təşkil olunmuş cəbhəni açdıq. Cəmil Cahid bəyin komandanlığında olan Beşinci firqədən iki alayı Ağdam və Əsgəran səmtə vuruşmaq üçün göndərdik. Gəncə, Qazax, Zaqatala, Nuxa, Qarabağ məntəqələri ilə bərabər Zəngəzurun şərq qismi də bizim idarəmizdədir. Azərbaycanı şərqdən və cənub-qərbdən təhdid edən düşmənə qarşı vuruşmaq üçün Beşinci Qafqaz firqəsinin 13-cü alayı əmrə müntəzirdir. İsmayıl Həqqi bəy Qarabağ məntəqəsinə nəzarət edir. Hal-hazırda erməni və ruslardan ibarət olan düşmən Kürdəmiri ələ keçirib. Müsüslü stansiyasının şərqindəki bataqlığa doğru gəlib. Eyni zamanda düşmənin daha bir güclü qolu Şamaxı–Ağsu üzərindən Göyçaya yaxınlaşır. Bu gün düşməni darmadağın edib Şamaxı şosesinə çıxmalıyıq.
Nuru paşa yenə binoklla savaş meydanına baxır...
Binoklun görüntüsündə keçilməz bataqlıqlar görünür...
Döyüş meydanında mövqe savaşları gedir...
Nuru paşa atın belinə qalxıb qılıncını siyirir.
Bir göz qırpımında atını bataqlıq səmtə çapır... Bunu görən əsgərlər də atlarını Nuru paşanın arxasınca bataqlığa doğru çapırlar...
Çox keçmir Nuru paşa və onun arxasınca gələn əsgərlər bataqlıqlardan çıxıb düşmənə cinahdan hücum edirlər. Düşmən gözləmədiyi həmlədən çaşıb mövqelərindən qaçır...
Nuru paşanın atlıları Yevlax körpüsünü ələ keçirirlər.
Qafqaz İslam Ordusunun əsgəri Azərbaycanın və Qafqaz İslam Ordusunun rəmz-bayrağını körpünün üzərinə taxır...
Batumdan gəlmiş çoxsaylı Osmanlı korpusu Yevlax körpüsünü hərbi marşlar oxuya-oxuya keçir...
Kadrda həmin əsgərlərin marş oxuya-oxuya Göyçayı, Şamaxını, Kürdəmiri azad etməsi görüntüləri də sərgilənir...
Bütün bu qələbələr körpüdən keçən Qafqaz İslam Ordusunun oxuduğu hərbi marşın sədaları altında həyata keçirilir...
***
Titr yazı.1921-ci il. Qarabağ. Oktyabr.
Gecə yarısı... Meşə... Haradasa bayquş ulayır.
Meşə xəzəllərini tapdalaya-tapdalaya gedən onbaşı İzzət...
Onun arxacınca Ravi-aşıq da gəlir...
Onlar hərbi hissənin taxta çəpərlərinə çatıb dayanırlar...
Meşənin səssizliyinə qulaq asandan sonra gizlicə çəpəri aşırlar...
Yaxınlıqda at tövlələri görünür...
Ravi-aşıq: – Çatdıq. Atını burda saxlayırlar. Tövləyə tək girəcəksən. Güllə atmaq mənlik deyil.
Onbaşı İzzət: – Sənlik olan nədir bəs? Yalan?
Ravi-aşıq: – Xeyr. Tamaşa.
Onbaşı İzzət: – Ən böyük tamaşa doğrudur, aşıq.
Onlar səssizcə tövləyə tərəf sürünürlər.
İri palıdın arxasında gizlənən Ravi-aşıq əliylə ağacların arasındakı tövlənin yerləşdiyi yerə işarə edir.
Tövlənin içi...
At o biri atlarla bərabər bolşeviklərin tövləsindədir.
At o biri atlara yaxın durmur.
Təkcənə üzü qapıya dayanıb dırnaqları ilə torpağı eşir.
Atların keşiyini iki bolşevik əsgər çəkir.
O biri əsgərlər yaxınlıqdakı kazarmadadırlar...
Kazarmada yatan əsgərlər...
Ravi-aşıq pıçıltıyla: – Bəlkə qayıdaq? Bilirsən o kazarmalarda nə qədər bolşevik var? – deyir.
Onbaşı İzzət: – Dostu darda qoymazlar, – deyir.
Ravi-aşıq: – Bəs mən? – soruşur.
Onbaşı İzzət: – Sən burda dur, on-on beş dəqiqəyə qayıtmasam, çıxıb gedərsən, – deyir.
Onbaşı İzzət sürünə-sürünə tövləyə yaxınlaşır.
At tövlədə onbaşı İzzətin yaxınlaşdığını hiss edib bərkdən kişnəyir...
Atın qəfil kişnəməsi keşik çəkən əsgərlərə qəribə görünür.
Tövləni qoruyan əsgərlərdən biri qapıları açıb içəri boylananda at onun sinəsindən qoşa təpiklə vurub yerə sərir.
İkinci əsgəri də onbaşı İzzət asanlıqla zərərsizləşdirir.
At onbaşı İzzəti görüb sevincindən şahə qalxır...
Onbaşı İzzət: “Səs salma... Buxara əmiri deyilsən”.
At onbaşıya yaxınlaşıb üzünü onun üzünə sürtür...
Onbaşı İzzət də tövlənin qapısı ağzında atı qucaqlayır...
Onbaşı İzzət atın belinə qalxıb meşəyə doğru çapır...
Güllə səslərinə yuxudan hövlnak oyanmış bolşeviklər həyətə çıxıb qaranlığa tərəf atəş açırlar...
Ağacların arxasında gizlənmiş Ravi-aşıq da ayağa qalxıb onbaşının arxasınca qaçır...
Ravi-aşıq: – “Çünki oldun dəyirmançı, çağır gəlsin dən Koroğlu”.
Güllə səsləri eşidilməkdədir...
Onbaşı İzzət qəfil qaranlıqdan çıxıb meşə cığırı ilə qaçan Ravi-aşığı bir göz qırpımında atın belinə qaldırır...
Ravi-aşıq: – Dostu darda qoymaq, doğurdan da, yaxşı iş deyilmiş, onbaşı.
Onbaşı: – Cənnəti qazandın, aşıq. Heç bilirsən bu at mənimçün nə deməkdir?
Ravi-aşıq: – Səni bilmirəm, mən bu ölkədən çətin cənnətə düşəm.
Onbaşı İzzət: – Deyirsən cənnətdə artist yoxdur?
Ravi-aşıq: – Artistin olub-olmamağın bilmirəm, təkcə onu bilirəm ki, heç cəhənnəmdə də arxamca bir bölük bolşevik qaçmayacaq.
Onbaşı İzzətlə Ravi-aşıq meşənin dərinliyində görünməz olurlar...
Onların arxalarınca atlı bolşeviklər çaparaq gəlir...
***
Titr yazı. İstanbul. Vağzal binasının önü. 1918-ci il. Dekabr.
Perronda yaxınlaşmış qatardan indicə aşağı enən Nuru paşa görünür...
O, mülki geyimdədir. Əlində qara çanta tutub...
Nuru paşa gözləmə zalının qarşısından keçəndə izləndiyini hiss edir...
Qaçmağı özünə sığışdırmır...
Qarabaqara arxasınca gələn Hərbiyyə Nəzarət Polisinə tərəf çevrilir...
Hərbiyyə Nəzarət Polisi üç nəfərdən ibarətdir.
Nuru paşanın dayandığını görüb onlar da ayaq saxlayırlar...
Nuru paşa: – Nəsə bir çətinliyin var, əsgər? – soruşur.
Polis: – Paşam, sizi həbs etmək əmrini almışıq, – deyir.
Nuru paşa: – Kim verib bu əmri? – soruşur.
Polis: – Paşam, özünüz də bilirsiniz ki, sizi necə sevirik. Görünür, belə lazım imiş. Mənimlə Bəkir ağa bölüyünə getməlisiniz. Sizə başqa heç nə deyə bilmərəm.
Nuru paşa polislərin qarşısına düşüb vağzal binasından çıxır...
Bəkir ağa bölüyü... Səhər.
Nuru paşa kiçik dindirilmə otağında oturub.
Qapı açılır.
İçəri osmanlı zabiti ilə bərabər bir ingilis zabiti də daxil olur.
Osmanlı zabiti üzünü Nuru paşaya tutub deyir: – İngilislər sizi erməni qətliamları törətdiyinizə görə mühakimə etmək üçün həbs edib. Biz bu işdə yalnız vasitəçiyik.
Nuru paşa ayağa qalxıb: – Siz məni düşmənə təslim edirsiz? – deyə çığırır.
Osmanlı zabiti başını aşağı salıb susur.
Nuru paşa ayağa qalxıb otaqdan çıxır...
Nuru paşa ingilislərin maşını ilə yenidən dəmiryol vağzalına gətirilir.
Onu qolu qandallı halda dörd əsgərin müşayiəti ilə qatara mindirirlər.
Qatar Batum stansiyasına çatır...
Dörd əsgər Nuru paşanı qatardan düşürüb yenidən hərbi maşına oturdur...
Maşın Ərdəhan qışlaları deyilən ingilislərin hərbi kazarmaları qarşısında dayanır...
Nuru paşanı maşından düşürüb təkadamlıq kameraya salırlar...
***
Titr yazı. Bakı. 1919-cu il. May.
Azərbaycan Demokratik Respublikasının Baş naziri Nəsib bəy Yusifbəylinin otağı.
Nəsib bəy Yusifbəyli Nağı bəy Şeyxzamanlı ilə qabaq-qənşər oturub.
Nağı bəy Şeyxzamanlı: – Nəsib bəy, Xəzər sularında üzən iyirmi yeddi Nikolay gəmisini heyətqarışıq öz tərəfimizə çəkə bildik. Bircə güllə belə atmadan onların dorundan bayrağımızı asdıq.
Nəsib bəy: – İşlər barədə sonra məruzə edərsən, Nağı bəy. Səni bura başqa iş üçün çağırmışam. Nuru paşanı ingilislər İstanbulun göbəyində həbs ediblər. Oturduğumuz bu binanın mühafizəsini belə ingilislərdən o, xahiş etmişdi. Lənkəranın və Muğanın Azərbaycana aidliyinin təsdiq edilməsi də onun tələbidir. Biçeraxovun və ermənilərin Bakıdan çəkilməsi, ingilislərin Azərbaycanı rəsmən tanıması da onun əməyidir. Mən hələ Bakının azad olunmasını demirəm. Bizim ona bir dövlət borcumuz var, yəqin ki, başa düşürsən.
Nağı bəy: – Türklər onu ingilislərə necə təhvil verib? Axı o, Bakıya sultanın əmri ilə gəlmişdi. Bəs Ənvər paşa bu işə nə deyir?
Nəsib bəy: – Ənvər paşa artıq söz sahibi deyil. Cəbhədəki məğlubiyyətlər, rusların, yunanların kiçik uğurları Osmanlını sarsıdıb. Nuru paşanı Batum qalasından qaçırmaq üçün xeyli iş görmüşəm. Hopa bəyləri verdikləri sözün üstündə durublar. Onlar Nuru paşanın Ərdəhan qışlaqlarından Ağsuanovkaya gətirilməsini gözləyirdilər. Dünən ingilislər edam etməkdən ötrü Nuru paşanı Ağsuanovkaya gətiriblər. Gecəylə yola çıx, Hopa bəylərinə rəhbərlik edəcəksən.
Nağı bəy Şeyxzamanlı ayağa qalxıb otaqdan çıxır...
Nəsib bəyin qəmli üzündən gecə planlarına keçid...
Gecə planları... Ağsuanovka birliyi...
Nağı bəyin rəhbərliyi ilə kiçik dəstə birliyin həyətindəki kiçik həbsxanaya hücum edir...
Atışma...
Atışma zamanı üç ingilis hərbçisi yerindəcə öldürülür...
Nağı bəyin dəstəsindən olan bir azərbaycanlı da şəhid düşür...
Əllərini yuxarı qaldırmış keşikçilər həbsxana qapılarını açıb Nuru paşanı azad edirlər...
Nağı bəy, Nuru paşa və digər dəstə üzvləri qaranlıq dağ yolları ilə Batuma doğru qaçırlar...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
“Arzuları öldürməkdən də böyük cinayət yoxdur” – Xorxe Anhel Livraqanın aforizmləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qısa fikirlər xəzinəsi”ndə bu dəfə Xorxe Anhel Livraqanın aforizmlərini təqdim edir. Toplayanı və tərtib edəni: C.Məmmədovdur.
Xorxe Anhel LİVRAQA:
Biz insanıq ... ona görə ki, ruhumuz var, ona görə ki, Allaha inanırıq.
***
Heç kimsə özünü tənha və zavallı bilməsin; varlığında Tanrıdan zərrə daşıyan bir kəs nə yalqız, nə də zavallı ola bilər.
***
Böyük fikirlərin yaşandığı bir cəmiyyətdə tənha olmaq olmaz.
***
Təbiətin qanunlarına əsla müqavimət göstərməyin...
***
İnsan təbiətdən uzaqlaşdıqca qəlbi də qatılaşır.
***
Səbir – əbədiyyətin insanı sınamağıdır.
***
Bütün doğrular və bütün həqiqətlər ağılla da, ürəklə də uyum içində olur.
***
Çətin olanla dəyərli olan arasında əsrarəngiz bir bağ vardır.
***
Arzuları öldürməkdən də böyük cinayət yoxdur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
Xəstəliyə necə yenilməməli?
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bizim uğursuzluq təsnifatımızda «Xüsusi uğursuzluq» (XU) bölümündə yer alan «xəstəlik» mövzusunda danışmaq zamanı yetişdi. Sağlamlığın fəsadı, orqanizmin fəaliyyətinin pozulması anlamını daşıyan xəstəlik patogen faktorların həmləsi nəticəsində insanın həyat fəaliyyətini pozur, onun əmək qabiliyyətini, sosial faydalılığını əlindən alır.
Hippokrat xəstəliyin səbəbi kimi orqanizmin dörd əsas mayesinin (qan, selik, öd, venoz qan) qeyri-düzgün qarışığında görürdü. Demokrit atomun formasının dəyişməsini və düzgün yerləşməməsini xəstəlik törədən səbəb elan etmişdi. İbn Sina xəstəliyin arıq və kök, gödək və hündür adamların fərqli bədən quruluşunda daha fərqli inkişaf keçməsini mikroorqanizmlər barədə dolayısı ilə danışmaqla izah etmişdi. Sonra zaman-zaman alimlər və mütəxəssislər xəstəliyə fərqli-fərqli səbəblər göstərmiş, təriflər vermişlər.
Görünən dağa nə bələdçi. Gün kimi aydındır ki, hansı tərif verməyindən, yaranmasına nələri səbəb gətirməyindən asılı olmayaraq xəstəlik həyatı büsbütün rənglərindən məhrum edən bir nəsnədir, istər mexaniki, istər fiziki, istər kimyəvi, istər bioloji, istər də psixogen – yaranışı hansı səbəbdən olursa-olsun xəstəlik sonda insanı yataq xəstəliyinədək, ölümədək aparıb çıxara bilir.
Xüsusən ətraf mühitin kəskin hücumunu şərtləndirən (ekoloji tarazlığın pozulması, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının məişətdə hədsiz dərəcədə nüfuzu, kimyəvi qida əlavələri ilə tədrici zəhərlənmələr və s.) hazırkı durumda bu və ya digər xəstəliklərin sürətlə artması, immun sistemi və müqaviməti get-gedə zəifləyən stasistik insanın bu hücuma qalxan qaldıra bilməməsi 3-cü minilliyin insanını fakt qarşısında qoyur. Bu gün insana həm molekulyar, həm xromosom, həm hüceyrəvi, həm orqan xəstəlikləri hərtərəfli basqı edir. Son onillikdə dünyada insan ömrünə son qoyan ən əsas xəstəliklər formalaşıb ki, onların sırasında ürəyin işemik xəstəliyi, insult, aşağı nəfəs yollarının respirator infeksiyaları, ağciyərin xroniki obstruktiv xəstəliyi əsas yer tutur.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə hər il dünya üzrə təkcə ağciyər xərçəngindən və diabetdən 4 milyona yaxın insan həyatını itirir.
Bu gün insanların uğursuzluq sindromunda, həyatdan küskünlüyündə xroniki xəstəliklərin böyük çəkisi var. İnsanlar əllərində qorxulu diaqnoz barədə həkim epikrizi, rentgen şəkli tutaraq bəzən, sadəcə, ölümlərinin gəlişini gözləyirlər. Amma bir şeyin fərqində deyillər: hətta müalicəsi tibb elminə bəlli olmayan xəstəliyə belə təslim olmadan yaşamaq və ömür sürmək mümkündür. Əvvəlki hissələrdən birində, xatırlayırsınızsa, sizə 82 yaşında prostat vəzi xərçəngindən qurtulmağı bacaran Uorren Battet barədə yazmışdım. Güc, iradə, dözüm və inam! Bax bunların sayəsində istənilən nəticəni hasil etmək olar.
Xəstəliyə yenilməməyin ən vacib şərti sağlam həyat tərzi keçirməklə yanaşı vaxtaşırı profilaktika üçün həkim qəbuluna getmək də hesab olunur. Sağlamlığına münasibətdə 3 insan tipi müşahidə olunmaqdadır: vaxtaşırı profilaktika üçün həkim qəbuluna gedənlər; xəstəliyin ilk əlamətləri hiss ediləndə həkim qəbuluna gedənlər; xəstəlik tüğyan edəndə həkimə aparılanlar.
Razılaşın ki, 2-ci və xüsusən də 3-cü tipin nümayəndəsi olmaq yolverilməzdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2024)
