“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində davamlı gələn Nəsrdən Nəzmə addımlayırıq, sizlərə Xuraman Hüseynin şeirlərini təqdim edirik.

 

 

ƏLLƏRİN

 

Hər dəfə
əllərin toxunduqca yanaqlarıma,
sildikcə göz yaşımı
utandım onlara əzab verməkdən.

təbəssümün düşməni kədər imiş –
gündüzdən qorxan yarasa kimi gizlənər o
gülümsəsən,
günəş doğsa qəlbində...

Gülə bilsən,
silahın qəhqəhələr olsa,
əliyalın düşmən kimi geri çəkilər
kədər...

gülüşüm gözlərimə qayıtdı,
qaranquş öz yuvasına qayıdan kimi.
əllərin unutsun göz yaşımı,
sərçələr qürbət elləri unudan kimi...


AĞ SAP

 

İlk dəfə

qara köynəyinin düyməsinin

ağ sapla tikilməyindən bildim

evinin

qadın əllərindən ötrü darıxdığını...

Sonra mənə hədiyyə etdiyin kitabların tozu

və

saralmış vərəqlərdəki tənhalıq qoxusu

anlatdı həyatını...

 

Ürəyim sənindi,

bilirəm,

saçlarım

gözlərim

ruhum...

Amma daha çox əllərim sənin olsun, istəyirəm...

 

Saçını tumarlayar,

süfrə bəzəyər sənə

əllərim...

Bir də

qara köynəyinə

qara,

ağ köynəyinə ağ sapla tikər düymələri...

  

 

YAĞIŞ GECİKƏN KİMİ

 

Bir-birimizə gecikdik,

yarpaqları saralan

budaqları quruyan ağaca

yağış gecikən kimi…

Göy üzü bir az tez tutulaydı,

buludlar gecikməyəydi

mehriban olmağa…

Birimiz tez çıxaydıq evdən,

birimiz gecikəydik,

təsadüfən rastlaşaydıq,

qağayıya dönəydik...

görüşəydik dəniz yurdumuzda,

zaman bu zaman olmazdı,

illər də bu illər...

nə sən ruhuna xəyanət edəydin,

nə də mən.

sevəydik bir-birimizi

qağayılar dənizi,

dəniz qağayıları sevən kimi…

 

 

 O YOL

 

Bu yolun başlanğıcı

o yolun bitdiyi yerdi.

o yol mənim gəldiyim,

sənin getdiyin yerdi.

 

biz o yolda qarşılaşmalıydıq,

mən gəldim,

sən getmədin...

orda bir yol yoruldu –

səni gözləməkdən,

məni gözlətməkdən...

 

 

SAMAN ÇÖPÜ

 

Bulud aldı göy üzünü, batdı yenə günəşim,

Ruhumdakı son ümidi əsən yellər qopardı.

Mənim işim səninlədi, başqasıyla nə işim?

Saman çöpü, səni sular məndən əvvəl apardı.

        

Saman çöpü, sən də getdin, söylə, indi neyləyim?

İlk evimiz beşik olur, son evimiz də məzar.

Dayağım yox bu dünyada, kimə ümid eyləyim?

Dost da bəzən düşmən olub adama quyu qazar.

 

Əl uzatdım, əllərimi düşmən kimi sıxdılar,

Saman çöpü, de, hardasan? Səni gəzir əllərim.

Mən onları dost sanırdım, onlar düşmən çıxdılar,

Boğuluram, səndən başqa yoxdur bir ümid yerim.

 

 

SON VAQON  

 

O gedən qatarın son vaqonu
sənin ürəyindi:
bomboş
soyuq...
Arada ürəyindən xəbər tut,
hörümçək tor qurar
mənsizlikdən...

Yazdığın şeirin
son misrası mənəm,
nöqtə qoya bilmirsən.
birdən ardını yazarsan deyə,

Bir zərrə ümidin qalıb –
bəlkə, işığı
geri qayıtmam üçün
yollarımı aydınladar deyə...

        

 

SİZİF YÜKÜ

 

Necə ki Sizifin əziyyəti hədər gedirdi,

dağ başına daşıdığı böyük qaya parçası

yerə düşürdü, ürək də ayrılığı o cür daşıyır.

Tanrıların ittihamı Sizifə zülm verirdi,

hədər gedirdi əziyyəti,

sevənlərin də ittihamı bir-birlərinə

elə zülm edir.

Niyə?

Axı niyə bu gözəl həyatda

sevgi varkən,

ayrılıq da olsun?

Ayrılmasaq, əzab çəkməsək,

olmazmı?

 

Ayrılıqla, əzabla qol-boyun keçir

həyatımız,

bir də baxırıq ki,

fəsillər dəyişir,

dəyişir illər,

ömür də, gün də gedir...

saç ağarır, üz qırışır, dişlər tökülür,

ürəklərdə də ayrılığın ən dəhşətlisi:

Nə qaldı ki ömrümün sonuna?..

 

Ömrümüzün sonuna

nə qaldığını düşünməmək,

sevənlərin ittihamından

qorxmamaq üçün

ayrılmayaq,

sevək,

sevilək və

həyatın nə demək olduğunu

bilək...

 

 

TAXT-RƏVAN

 

Qara buludlar

mürəkkəb kimi yayılıb

göy üzünü gizləmişdi

zülmətin bətnində.

Nə qədər baxsam da,

nənəmin sönən ulduzunu

görə bilməmişdim...

Tez-tez cilddən cildə girib

şəkildən şəklə düşən buludları

nağıllarda təsvir olunan

taxt-rəvana bənzətmişdim

həmin gecə.

Elə bilmişdim ki,

bu “taxt-rəvan”da

başqa buludlara qonaq gedib

nənəmin ruhu...

Həmin gün –

nənəm günəşdən qaçıb

qara torpaqda gizlənən gün...

 

 

ÖMÜR

 

Sənə yaxşı yol arzulamıram, ömür!

“Getmə” də demirəm,

bilirəm ki, yol üstəsən,

gedəni saxlamaq olar,

amma səni olmaz,

heç olmaz!

Yol üstəsən,

gedirsən saniyə-saniyə...

Qorxuram ki, sözüm düşəcək yerə,

peşman olacam.

Hələ ki hiss etmirəm

getməyini,

nə vaxtsa

onu da hiss edəcəm...

Naxələf ömür,

arzularımızı

ürəyimizdə qoyan namərd!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.10.2023)

  

 

 

Əkbər Qoşalı yazır

 

 

Xankəndidəki qondarma rejim özünü buraxdığını elan etdi! Qızıl qanlı qaranlıq dönəm qapandı! Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev mümkünsüz sayılanı mümkün etdi! Müzəffər Ali Baş Komandan ilk rus imperatoru I Pyotrdan (Пётр Алексеевич Романов; 1672–1725) başlayıb Xankəndidəki qondarma rejimin son “prezident”i Samvel Şahramanyanadək (Սամվել Սերգեյի Շահրամանյան; 1978) uzanan uzaq-yaxın, irili-xırdalı, qanlı-qadalı (gələn il 300 ili tamam olacaq) uğursuz dönəmi əbədi qapatdı!

 

Bəli, uzun bir qaranlıq dönəm qapandı! Bu əbədi qapanış, bu özünü cəhənnəmə buraxma öz-özünə baş vermədi, təbii. Yeni gerçəkliklər İlham Əliyevin zəngin dövlətçilik təcrübəsi, sarsılmaz siyasi iradəsi, beynəlxalq prosesləri zərgər dəqiqliyi ilə qiymətləndirməsi, güclü iqtisadiyyat, qüdrətli ordu qurması sayəsində yarandı! 44 gün içində 30 illik işğala son verən dövlət-xalq birliyinin memarı İlham Əliyevdir! İşğalsonrası dönəmdə azadlıqdan abadlığa sürətli keçidi təmin edən İlham Əliyevdir. Böyük qayıdışı gözləniləndən daha tez həyata keçirən, şəhərlərin təməlini atan, kəndlər salan da İlham Əliyevdən başqası deyildir. Müharibə bitdikdən sonra orduya büdcə ayırmalarının artırılması, “əvəzçıxma” ağılsızlığına düşənlərin (Daşkəsən-Kəlbəcər-Laçın yönündə) ötən ilin sentyabrındakı hücum cəhdinə ağır cavab verilməsi, Laçın rayonunun girişinə - Ermənistanla şərti dövlət sərhədinə post qoyulması... – məhz İlham Əliyevin adı ilə ən sıx şəkildə bağlıdır! Bu ilin sentyabrındakı ildırımsürətli antiterror tədbirləri də İlham Əliyev zəkasının məhsulu, İlham Əliyev qətiyyətinin təntənəsidir! İlham Əliyevin uzaqgörənliyi bizi yeni qələbələrə, uğurlara, böyük gələcəyə aparır!

 

100 il öncə - 07 iyul 1923-cü ildə yaradılmış (keçmiş) Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti, 26 noyabr 1991-ci ildə Azərbaycan mərkəzi hakimiyyət orqanları tərəfindən Konstitusiya normalarına uyğun şəkildə rəsmən ləğv edilmişdi; lakin 2 sentyabr 1991-ci ildə Xankəndi mərkəzli qondarma rejim qurulmuş və bununla (onsuz da gərgin olan) bölgə qan çanağına dönmüşdü... 32 illik çox ağır, üzücü və pozucu dönəmi ancaq Dəmir Yumruğun kəramətiylə qapamaq mümkün qılınmışdır, əfəndim!

 

Əsgəran, Hadrut (Ağoğlan), Ağdərə, Xocavənd, Şuşa rayonları və vilayət tabeli Xankəndi şəhərinin daxil olduğu Muxtar Vilayət təsis olunanda respublika hökumətinə Qəzənfər Musabəyov başçılıq edirdi (Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri; 07.05.1922–14.03.1930). SSRİ-nin rəhbəri (21.01.1924 – 05.03.1953) İosif Stalin, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin ZSFSR-dən sədri isə o illərdə (30.12.1922–19.03.1925) Nəriman Nərimanovuydu. Amma Azərbaycana faktiki rəhbərliyi 37 yaşlı Sergey Mironoviç Kirov (Azərbaycan SSR KP MK 1-ci katibi; iyul 1921–yanvar 1926) edirdi. Əsl soyadı Kostrikov olan Sergey Mironoviç (15 mart 1886–01 dekabr 1934), Azərbaycandan çox uzaqlarda – Rusiyanın Vyatka quberniyasının (indi RF-nin Kirov vilayətinin) Urjum şəhərində doğulmuşdu. Təbii, nə o, nə onun kimi digər yadelli bolşeviklər (Levon Mirzoyan, Ruben Rubenov, Nikolay Gikalo, Vladimir Polonski, Viktor Naneyşvili, Vladimir Dumbadze, Yelena Stasova...) Azərbaycan ruhunu, xalqın istəklərini, gerçəklikləri bilmirdi və bu bilməzliyin çanağı başımızda dəfələrlə çatladı... Onların öz bildikləri vardı...

 

100 ildən bir qədər də o yana gedək – ağsaçlı tarixin qara vərəqlərindən öyrəndiklərimizə, tarixçi alimlərimizin yazdıqlarına göz ataq:

Erməni-rus münasibətləri Rusiyanın Kazanı (1552), Həştərxanı (1556) tutması, Osmanlı ilə savaşları (1635-1639, 1711, 1768-1774, 1787-1791 və b.) ilə genişləndi, onun Xəzər qıyısı torpaqları tutmaq çabalarıyla daha da möhkəmləndi. Bu olayların gedişi zamanı ermənilərin Rusiya İmperiyasının ərazilərinə - yəni indiki Azərbaycan Respublikası ərazilərinə, ümumən Qafqaza köçürülməsi, burada erməni koloniyaları yaradılması başlandı.

 Girişdə də vurğuladığımız kimi, bu işdə I Pyotrun 299 il öncə (10.10.1724) erməni xalqı üçün imzaladığı fərman böyük rol oynadı. Həmin fərmana görə Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara ermənilərin köçürülməsi və məskən salmaları üçün uyğun yerlərin ayrılmasına razılıq verilirdi.

I Pyotrun bu siyasi xətti onun varisləri tərəfindən sonrakı yüz il boyunca davam və inkişaf etdirildi. 1804-1813-cü illər rus-Qacar savaşlarında Rusiyanın qələbəsi və Azərbaycanı bölən “Gülüstan anlaşması” ermənilərin köçürülməsi tələbini bir daha (qəti şəkildə) irəli sürdü. 1826-1828-ci illərdəki rus-Qacar savaşının gedişində İrəvan tutulduqdan sonra bu plan həyata keçirilməyə başlandı.

195 il öncə - 10 fevral 1828-ci ildə imzalanmış “Türkmənçay anlaşması”nın 15-ci maddəsi ermənilərin köçürülməsini nəzərdə tuturdu...

A.S.Qriboyedov, N.N.Şavrov və b. yazdıqlarından da bilindiyi üzərə, rus ordusunun tutduğu (Arazın o tayındakı şəhərlərimizdən) Təbriz, Xoy, Salmas və Marağadakı ermənilər (Arazın bu tayındakı ərazilərimizə) Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ vilayətlərinə köçürüldü. Ermənilər Gəncə və İrəvan quberniyalarının ən yaxşı xəzinə torpaqlarında – əsasən Qarabağın dağlıq hissəsi və Göyçə gölü qıyılarında məskunlaşdırıldı...

Budur, 299, 210, 195, 100 və nəhayət 32 illik gedişat Dəmir Yumruqla durduruldu! İlham Əliyev I Pyotrdan başlayıb II Nikolayla bitən çarlıq Rusiyasının, Leninlə başlayıb Qorbaçovla bitən sovetlər dönəminin canımıza yeritdiyi çibanı gorbagor elədi, cəhənnəmə göndərdi! Kreml öndə olmaqla ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin balladığı-şalladığı qondarma rejim özünü buraxmaq zorunda qaldı!

Xalqımızın gözü aydın olsun!

Ordumuzun, dövlətimizin bayrağı ucalardan enməsin!

Əziz şəhidlərimizin ruhu şad olsun, qazilərimiz tez sağalsın!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.10.2023)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

 

Bəzi insanlar vardır, şam kimidirlər. Başqalarının qaranlığına işıq saçarkən öz ömürlərini əridirlər.

Allahın bəxş etdiyi ömür payında sadəcə özləri üçün deyil, mənsubu olduqları xalqın ümumi mənafey üçün çalışır, sadəcə özləri üçün deyil, insanlığın ümumi ideyaları üçün yaşayırlar.

 

Deyir, bir gün Abbas Səhhətdən soruşurlar ki: - Mirzə, siz həkimsiniz, niyə uzun illərdir ki, müəllimlik edirsiniz?

O isə cavabında belə deyir: - Mən müəllimlik etməklə öz xalqımın ən ağır xəstəliyini, onun savadsızlığını müalicə edirəm.

Qənirə xanım da dövrümüzün Abbas Səhhəti idi deyəsən. 

O da ixtisasca həkim olsa da, millətin vəkili olmağ missiyasını götürmüşdü öz üzərinə və layiqincə də daşıyırdı bu statusu.

Daim xalqının rifahı üçün çalışırdı. Əlindən gəldiyi qədər hər sahədə dəstəyini yurdunun insanından əsirgəmirdi.

İkinci Qarabağ müharinəsi dövründə də qızğın döyüşlərin getdiyi bölgələrdə olur, hərbiçilərə mənəvi cəhətdən dayaq olurdu.

Hətta təəssüf ki, mənfur düşmənin gülləsi ondan da yan keçməmiş, müharibə dövründə o da qolundan yaralanmışdı.

Onun xeyirxahlığı sadəcə ölkəmizlə çərçivələnmirdi. Onun xeyirxahlıq əli sərhədlər, kilometrlər aşıb Somalidəki xəstə uşaqların belə başını sığallaya bilirdi.

Təhsilli, güclü, öz ayaqları üzərində duran qadınları sevir, onlarla fəxr edirdi. Bütün şəhidlər haqqında məlumatı olur, hamısı haqqında fərəhlə danışırdı.

Təkcə özünün deyil, bütöv bir millətin dərdini, həsrətini, ağrısını, acısını, gətirməyən bəxtinin, yetişmədiyi xəyalının kədərini, təssüfünü daşıyırdı zərif çiyinlərində.

 

1975-ci il martın 24-də Tovuz rayonunun Düz Qırıqlı kəndində anadan olan Qənirə xanım Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin pediatriya fakültəsini və Bakı Dövlət Universitetinin beynəlxalq hüquq fakültəsini bitirmiş, müxtəlif illərdə müxtəlif sahələrdə fəaliyyətlər göstərmişdi.

1998-ci ildən ANS televiziya şirkətinin Xəbərlər xidmətində reportyor, müxbir, redaktor, aparıcı redaktor, baş aparıcı redaktor, baş redaktorun müavini, Xəbərlər redaksiyası baş redaktorunun müavini vəzifələrində çalışmışdır.

2005-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun İctimaiyyətlə əlaqələr departamentinin rəhbəri olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası III, IV, V və VI çağırış Milli Məclisinin deputatı, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri olmuşdur.

2012-ci ildə iki həftə uşaq həkimi qismində Somalidə fəaliyyət göstərmiş, sakinlərə yardım etmişdir.

“Nobel mükafatlı qadınlar”, “Tarixə adını yazan qadınlar”, “Səndən sonra”, “Təbriz”, “Türk ruhunun söz bayrağı Əhməd Cavad” kimi kitabların və “Apreldən əvvəl may”, “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti”, “Erməni soyqırımı. Türkün sözü”  kimi filmlərin müəllifi olmuşdur.

Gürcüstanın fəxri vətəndaşı, Gürcüstanın "Şərəf" ordeni, “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı, "Aşıq Ələsgər – 200" yubiley medalı (29 dekabr 2021) kimi mükafatlara layiq görülmüşdür.

24 sentyabr 2023-cü ildə komaya düşərək Mərkəzi Klinikaya yerləşdirilmişdir. 28 sentyabr 2023-cü ildə müalicə olunduğu həmin xəstəxananın reanimasiya şöbəsində vəfat etmişdir.

Qənirə xanım ailə həyatı qurmayıb, Firuzə adında bir mənəvi qızı var. 

 

Sən söykənə biləcəyim

Tək varlıqsan...

Sevincimi bölüşdüm səninlə,

Amma üzülməyəsən deyə

Kədərimi bölüşmədim, ana. 

 

Kədərimdən əzilməyəsən, deyə.

Əslində kədərimi tək sən gördün,

İlk sevdam daşa dəyəndə,

Məni təkcə sən anladın.

Mən səndə gördüm insanı anlamağın 

necə səssiz olduğunu...

Sevdiyim mənə

- Sən mənim heç nəyimsən! -

Deyəndən beşcə dəqiqə sonra,

Sən mənə

- Sən mənim hər şeyimsən! – demişdin.

Sən mənə bunu deyəndə,

Mən sənin deyil, 

onun hər şeyi olmaq istəyirdim.

Amma həmişə belə oldu,

Yanımda həmişə sən oldun, ana... 

 

Sənin gözlərində

Qəzəblərin ən gözəli olurdu,

Kimlərsə məni ağladanda.

Gözlərində alovların ən qaynarı olurdu,

Kimlərsə məni aldadanda...

Qaçqınların yurd həsrətini,

Atılmış körpələrin göz yaşlarını

İçimdə hiss elədim.

Taledən yarımayanların ürkək baxışlarını

İçimdə hiss elədim.

Savaşda itirdiyim dostlarımın,

Gözlərini, arzularını, xəyallarını

Heç unutmadım, ana.. 

 

Məni ağrılar büyütdü,

Daha güclü oldum, ana!

Gəncliyin, eşqin, sevdanın dadı,

ağrılarda, savaşlarda itib getdi.

Sonra sevgini tanıyanda

O artıq məndən qaçırdı...

37 yaşıma çatdım, ana, 

 

Tonqala atılan Jannadan,

Vətən ugrunda Kirin başını kəsən Tomrisdən,

İsgəndərə ədalət dərsi keçən Nüşabədən,

Sevgi şəhidi Leylidən

Daha çox yaşadım, ana! 

 

Amma nə Tomris ola bildim,

Nə Nüşabə, nə Janna,

Leyli də ola bilmədim, ana...

Əvəzində sənin hər şeyin oldum,

Məni uşaqlığıma apar, ana, 

 

Sonu xoşbəxtliklə qurtaran nağıllar danış.

"Biri var”ları çox olsun,

37 yaşımın ilk sabahını

Sənin nağıllarına inanaraq açmaq istəyirəm. 

 

Janna da Ark, Tomris, Nüşabə, Leyli olmaq istəyən Qənirə xanım onların hansısa biri olmadı bəlkə, amma elə onlardan biri oldu, xəbəri olmadı.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.10.2023)

Bəsti Əlibəyli yazır

 

 

İyirminci yüzil poeziyamızın daim cəzb  məqamında olan devrimçi Şairi,  Şeirə ilahi nur kimi baxan, ədəbiyyatımıza qanadlı, laməkan və zamansız şərqilər bəxş edən Vaqif Bayatlı Odər 75 yaşını tamamladı.

Qutlu olsun! 

 

              

GÜL ADAM 

 

Vaqif Bayatlı Odərə

 

O qanlı Kəllə*də

çarmıxa çəkilən sənmisən, 

gül adam?

İsanın dözümü köməyin olsun!

 

Keçilməz dəryalarda

yol bulan sənmisən,

gül adam?

Musanın əsası köməyin olsun!

 

Acıxmış aslanlar təamı sənmisən,

gül adam?

Süleymanın dili köməyin olsun!

 

"Gil adamlar" içində

hamını hamıya sevdirən

sənmisən, gül adam?

Adı gözəl, 

sidqi gözəl Məhəmmədin

dini köməyin olsun!

 

*Kəllə- İsa Məsihin çarmıxa çəkildiyi Qolqof dağına xalqın verdiyi ad

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.10.2023)