Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ta qədimdən filosoflar, yazıçılar, dövlət xadimləri uğur barədə, məqsəd və hədəfə çatma yolları barədə fikirlər söyləmiş, rəy bildirmişlər. Bu söylənilənlərdən ən qiymətliləri aforizim halını almış, tarixin sınağından çıxaraq bu günə qədər gəlib çıxmışdır.

Bu aformzmləri elə bircə dəfə oxumaq insana bəs edir ki, fikir təlatümlərindən qopub müəyyən qərarları qəbul etsin, özünə lazımi keyfiyyətlər aşılasın, uğura, məqsədə doğru gedən düz yolu tapıb inamla, qətiyyətlə irəliləməyə nail olsun. Bu cür kəlamlardan bəziləri, düşünürəm ki, uğura doğru yolunuza işıq tuta bilər. Odur ki, uğur barədə aforizmlərdən ən seçmələrini verməyi məqsədyönlü hesab edirəm.

Bu gün daha 10 aforizm:

Uğurun nələrin bahasına başa gəldiyini düşünəndə ona qarşı bir həqarət duyuram.

Q.Flober

İnsanlar uğursuzluqla qarşılaşmaq qorxusundan təslim olmağı üstün tuturlar.

H.Ford

Kim öz uğuruna inanırsa, gec-tez onu əldə edəcək.

K.Gebbel

İynəni tikməyi bacaran adama verirlər.

A.Hoffman

Dünyada tikan toxumu əkən insanı gül baxçasında axtarma!

   C.Rumi

Heç vaxt ümidsizliyə qapılmayan adam üçün dünyada qeyri-mümkün iş yoxdur.

Xaqani

Həyatda ən böyük uğur xoşbəxtliyə nail olmaqdır.

A.Kamyu

Qələbənin ilkin şərti cəsarətdir.

A.Kembell

Yalnız həyatın sirlərini bilən insanlar uğur  qazana bilər.

C.Kollenz

Kamalındır dövlətin, kamalına arxalan.

N.Gəncəvi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 (30.10.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

49-CU DƏRC

Baş Hakim üzünü Kerkoryana tutdu:

-Cənab Kerkoryan, zəngin bir həyat sürmüsünüz, hər cür maddi təminat içində daim xumarlanmısınız, lyuks həyat sizə hər yerdə müşayiət edib. Las Veqas yaxınlığında nağıllardakı kimi əsrarəngiz qəsriniz olub, DC-9 reaktiv təyyarənizlə ölkələrdən ölkələrə səyahət etmisiniz, sularda 45 metrəlik yaxtanızla üzmüsünüz. Bəs mənəvi cəhətdən necə, özünüzü xoşbəxt sanmısınızmı?

Kerkoryan çətinliklə bir-iki sözü ardıcıl düzdü:

-Mən sual eşitməyə alışmamışam, həyatım boyu özüm sual vermişəm.

Baş Hakim bu cür həmlələrə öyrəşmişdi, həyatı boyu proseslər aparmış, hətta daşdan keçən alibi olan, ən güclü vəkillərin müdafiə etdiyi, siyasi güclər tərəfindən təzyiq göstərməklə dəstəklənən şəxslərə belə layiq olduqları hökmləri çıxarmışdı, ona görə də əsla özünü itirmədi, təmkinlə, soyuqqanlılığla prosesi davam etdirdi. Bu dəfə Kerkoryana söylədi:

-Axirət Divanı Əsas dünya məhkəmələrindən fərqlənir, cənab Kerkoryan. Burda heç bir müdafiəçi, siyası dəstək, varidat adama kömək ola bilmir. Və bir də, burada suallardan yayınmaq da mümkün deyil. Suala sualla cavab vermək, dolaşıqlıq törətmək, izi azdırmağa cəhd etmək Axirət Divanında yolverilməzdir. Odur ki, mümkünsə də suallara konkret cavablar verin. Yəqin ki, məni anladınız.

Kerkoryan Baş Hakimin ona zillənən və cavab gözləyən qətiyyətli baxışlarının müqabilində başını yelləməklə razılıq bildirməkdən başqa çarə bulmadı. Bu razılıqdan sonar Baş Hakim nitqinə davam etdi:

-Siz kazinolar kralıydınız. Mən hətta sizə avtomobillər kralı da deyərdim, ABŞ-ın "Ford", "General Motors", "Kraysler" kimi nəhənglərinin aksiyalarını əlinizdə cəmləmişdiniz, "Tracinda Corporation"ın prezidenti olmuş, Hollivudda da "Metro-Goldwyn-Mayer" (MGM), "United Artists", "Columbia Pictures" və "20th Century Fox" kimi nəhəng kino istehsalçılarının direktorluğunda təmsil olunmuşdunuz, hətta kino kralı olmağa da iddialıydınız. Erməni mənbələrinin rəsmən təsdiqlədiyinə görə siz Ermənistana ən çox yardım edən milyarder olmusunuz. Əsas dünyadan köçdüyünüz zaman - 2015-ci ilin iyun ayında sizin var-dövlətiniz 4 milyard ABŞ dollarını haqlamışdı. Qərb mənbələri hətta 4,2 milyard dollar rəqəminin üstündə dayanmışdılar. Siz böyük himayədar, donor kimi də ad çıxarmışdınız.

Kimsə yerdən replika atdı:

-Həm də sponsorlar kralı.

Baş Hakim replikanı başı ilə təsdiqləyib baxışlarını Kerkoryandan ayırdı, ekspertlər səmtə tuşladı:

-Ekspertlərdən xahiş edirəm ki, cənab Kerkoryanın himayədarlıq fəaliyyəti barədə arayış səsləndirilməsini təmin etsinlər.

Ekspertlər dərhal diktorların masasına bir kağız yolladılar, kişi diktorlardan biri kağızı tribunadan oxumağa başla

-“Kirk Kerkoryan rəsmən himayədarlıq və xeyriyyəçilik fəaliyyətinə 1992-ci ildə başlayıb. O, ilk məbləği ermənilərin Artsax deyə adlandırdığı Dağlıq Qarabağın müstəqilliyi üçün ayırıb. Bu məbləğ o dövr üçün fantastik olub – 224 milyon dollar. Onun tarixi vətəninə ayırdığı pullarla müstəqilliyinin ilk illərində Ermənistanda strateji magistral yollar çəkilib, tunellər istifadəyə verilib, şəhər təsərrüfatları yenilənib. 1988-ci ildə zəlzələdən dağılan şəhərlərdə, xüsusən Spitakda o, yüzlərlə yeni evlər tikdirib, mikrorayonlar saldırıb. Xeyriyyəçilik işləri üçün Kerkoryan “Linsi” adında məxsusi Fond da təsis edib. 1998-ci ildə ilk dəfə tarixi vətəninə gələn Kerkoryan bu dəfə mədəniyyət sahələrinə dəstək göstərib, muzey, teatr, rəsm qalereyalarını təmir etdirib, modernləşdirib. O, həm də ABŞ-dakı erməni diasporuna böyük pullar xərcləyib. Kənar xərclərdən aşağıdakıları göstərmək olar: Kaliforniya Universitetinə 200 milyon dollar, ABŞ və Ermənistanda elmi-tədqiqat işləri üçün 1,1 milyard dollar, erməni əsilli məşhur tennisçi Andrey Aqasinin tennis məktəbinə 18 milyon dollar ianə verilməsi.

Diktor mətni oxuyub qurtaran kimi birdən bir qadın mahnı oxuya-oxuya səhnəyə çıxdı, hətta mühafizəçilər belə onu tutub saxlaya bilmədilər. İnsafən, məlahətli səsi vardı, mahnısı ritmik idi. Bu vaxt yerbəyerdən tamaşaçıların “Şer” nidaları yüksəldi. Bu, məşhur pop müğənni Şer imiş. O, məşhur “I Got You Babe” , “Bang Bang” və “Love Hurts” sinqllarını dalbadal ifa elədi, ilk mahnının təsirindən, həm də gözlənilməzlikdən Baş Hakim Şeri səhnədən çıxarmaq istəyən mühafizəçilərə əli ilə dayanmaq işarəsi verdi.

Şer alqış sədaları altında çıxışını bitirib prosesə bir qədər rəng, canlılıq, yüngüllük qatdı, tamaşaçıların eynini açdı!

Və Şer ifasını bitirib, bolluca da alqış qazanıb üzünü öncə Kerkoryana tutub “Ata, biz həmişə səninləyik” söylədi, sonra isə Baş Hakimə bildirdi ki, Əsas dünyadan gələn nümayəndə heyətinin içində o da bu prosesə gəlib, böyük erməni Kerkoryanı dəstəkləmək onun amacıdır. Və hakimdən xahiş etdi ki, Kerkoryanı aç-burax eləsin!

Fürsətdən istifadə edib müttəhimlər sırasında əyləşmiş həmcinsi Kim Qardaşyana da hava öpüşü göndərdi, hakimlər masasına “Mənim sevimli rəfiqəm Kimi də mütləq azad edin!” ismarıcını yolladı.

Baş Hakim publikaya səsləndi:

-Möhtərəm izləyicilər, biləsiniz ki, məşhur amerika müğənnisi, aktrisası, musiqi prodüsseri, bir sözlə, pop ulduz Şer milliyyətcə ermənidir, adı-soyadı Şerilin Sarkisyandır. O, özü deyən kimi bura Kerkoryanı müdafiə etməyə gəlib, icazəsiz səhnəyə çıxdı, xahişini də səsləndirdi. Xahişinə əməl edə bilməyəcəyik, bəri başdan söyləyirəm, amma gözəl ifaya görə, eynimizi açdığına görə ona minnətdarlıq bildiririk.

Şer etiraz notları səsləndirsə belə mühafizəçilər onu əyləşmək üçün səhnədən çıxardılar, proses davam etdi.

(Cəmi bir neçə dəqiqə keçmiş artıq Şer fanatları üçün avtoqraf paylamağa girişmişdi.)

Baş Hakim üzünü Şerin ifasından xeyli feyziyab olan, rəngi bir qədər düzəlmiş Kerkoryana tutdu:

-Cənab Kerkoryan! Musiqi gözəldir, əyləncə gözəldir, amma bizi iş gözləyir.

Prosesin bu yerində Kerkoryanın qumar, avtomobil və kino biznesi barədə, qazanılan ağlasığmaz pullar barədə sənədli filmlər, Kerkoryanın tele müsahibələri göstərildi, sonra onun Ermənistana səfəri barədə süjet nümayiş etdirildi, milliyyətcə erməni olan rəsmilər onun “Artsaxın azadlığı” işinə töhfələrindən ağızdolusu danışdılar.

Fasilə elan olundu. Bu gün fasilədə təkcə kofe, çay və şirniyyat deyil, isti yeməklər də verildi. Bu, ad günü olan xanım Divan üzvünün şərəfinə idi.

Fasilə bitən kimi Baş Hakim Kerkoryanın qanını hədsiz qaraltdı:

-Cənab Kerkoryan! Xatırlayırsınızmı, dünyadan köçəndə, qeyd etdiyimiz kimi, sizin rəsmən 4,2 milyard dollarınız olub. Siz bu pulların bir qismini varislərinizə vermiş, 2 milyardını Ermənistanın çiçəklənməsi üçün vəsiyyət etmişdiniz, yəqin xatırlıyırsınız. Bilmək istəyərdinizmi o pullar hara xərcləndi? Qədrini çox bildiyiniz, hətta itkisindən depressiyaya düşüb rahatsızlıq tapdığınız sevimli pullarınızın aqibətini bilmək istəyərdinizmi?

Kerkoryanı maraq bürüdüyü dərhal sezildi, gözlərinin qıyıqlığı azaldı, bununla belə, əlinin və çənəsinin əsməsi həyəcandan daha da artdı. O, “Deyin görək” nidası ilə Baş Hakimdən danışmasını dilədi.

Baş Hakim sözü ekspertlərə verdi, ekspertlər adından bir nəfər – özünü hədsiz çılğın aparan, suallara dərhal reaksiyalar verən, mətnə kommentlər edən gənc şəxs tribunaya çıxdı və danışmağa başladı. Proses boyu artıq bu ekspert də tamaşaçıların simpatiyasını qazanmışdı, Siciliyada doğulan, milliyyətcə italyan olan həmin o istiqanlı, tez alışan ekspert idi o.

-Möhtərəm hakimlər, Divan heyəti, tamaşaçılar, cənab Kerkoryan. Məlumunuz olsun ki, 2016-cı ildə o vaxt müxalifətdə olan Ermənistanın keçmiş xarici işlər naziri Vardan Oskanyan erməni mətbuatına sensasiyalı bir açıqlama verdi. O, bəyan etdi ki, cənab Kerkoryanın erməni xalqının çiçəklənməsi üçün vəsiyyət etdiyi 2 milyard dollar it-bat olub.

Kerkoryan yerində təlaşlandı:

-Necə yəni it-bat olub?

Ekspert artistlik qabiliyyəti nümayiş etdirərək ağzını əyməklə, üz-gözünü turşutmaqla, səsini cırlaşdırmaqla söylədi:

-Sadəcə it-bat olub. Odda yanıb, suda batıb, yerə gömülüb, havaya sovrulub. Dörd ünsürün dördünün də təsiri ilə yox olub.

Onun bu jestlərini tamaşaçılar coşqu ilə qarşıladılar.

Sonra ekspert yenidən kağızdan oxumağa başladı:

-Oskanyanın sözlərinə görə, bu pullar bir neçə xeyriyyə təşkilatı arasında bölüşdürülməli idi. Lakin siyasətçi narahatlığını bildirmişdi ki, Kerkoryan əvvəllər də Ermənistana xeyli miqdarda təmənnasız pul verib, ancaq həmin vəsaitlər haradasa “itib” və ünvanına çatmayıb. Çox güman ki, indiki ianəni də oğurlayıb bölüşdürəcəklər...

Ardınca yenidən tamaşa oynamağa başladı:

-Zavallı və sadəlövh Vardan Oskanyan! Neçə il Xarici İşlər Nazirliyinə başçılıq edib, ancaq hələ də bir çox mətləbləri anlaya bilməyib. Məgər o, bilmir ki, belə pullar hardan gəlib, hara gedir? Prezident Serj Sarkisyanın başı xarab olub ki, 2 milyard dolları gətirib versin camaata? Desin, alın, mən yeyə bilmirəm, siz yeyin, Kerkoryan demiş, çiçəklənin?! Yəqin, Vartan uşaqlığında yaxşı padşahlar haqqında çoxlu nağıl oxuyub və ona elə gəlir ki, Ermənistanın ovaxtkı başçısı da belə humanist rəhbərlərdəndir. Amma yox, Serj öz tamahkar xislətiylə bir belə sərvəti həzm-rabedən ustalıqla keçirib, heç kəslə də bölüşməyib.

Kerkoryanın halı pisləşdi, o, “Ola bilməz” deyə zarıyaraq sinəsini açdı, nəfəsi kəsilirdi, kömək istədi, dərhal şəfqət bacıları onun köməyinə tələsdilər. Ekspert Kerkoryanın haçandan-haçana özünə gəldiyini görüb davam etdi:

-Cənab Kerkoryan, mən çoxlu məsəl bilirəm, bunlardan biri də “oğrudan oğruya halaldır” məsəlidir. Siz sərvətinizi harda və necə toplamısınız? Beverli-Hilzin ən varlı işbazlarından biri kimi Las-Veqasdakı məşhur otel və kazinolardan. Siz orada 40 faiz paya malik idiniz. Qumar biznesi sizə fantastik gəlir gətirirdi. Siz də həmin pulun bir hissəsini Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başlayandan bəri qanunsuz erməni quldur dəstələrinin yaradılmasına, silah və sursat alınmasına xərcləyirdiniz. Həmişə də çirkin məqsədinizi gizlətməyib deyirdiniz ki, “Qarabağ müstəqil olandan sonra orada dəbdəbəli otel və kazinolar tikdirib ikinci Las-Veqas yaradacaq və bu diyarı dünyanın möhtəşəm turizm mərkəzinə çevirəcəksiniz”. Şəxsən mənim sizə antipatiyam bu qumar biznesinizə görə yaranmışdı. Çünki mənim böyük qardaşım da bu iyrəncliyin qurbanı olub, o, kazinoda hər şeyini uduzub intihar edib.

Zala iniltili ah dalğası çökdü. Ekspert azacıq toxtayıb davam etdi:...

 (Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbə Cavid Qasımovundur.

***

İndi məndən ötrü bu ayrılıq da

İsanın sonuncu şam yeməyidir.

Əzizim, həyatdır, bizdən birimiz

Zəhərdən nuş edib, tez ölməliydi.

Nə fərqi, sən içdin, ya da mən içdim?

Nə fərqi, tələsdin, ya mən gecikdim?

Yenə də nuş olsun hər ikimizə...

Bircə pıçıltımı yadında saxla,

Cəllad kötüyüdür çiyinlərimiz.

Gedəndə özüylə səbəbsiz yerə

Başını aparmır əzizlərimiz.

Sənin də çiynində qan ləkəsi var,

Mənim də çiynimdə qan ləkəsi var.

Hirsini doğrayır sağ qulağıma

Hər dəfə boynumdan öpən qılınclar.

Uzaqlaş, uzaqlaş üfüqlərəcən,

Səhər yeməyinə çıxıb gələrsən.

***

Məndən bir qarış yuxarıda

Kim çəkib çarmıxa quşları?

Bunlar İsanın göndərdiyi

Bəlkə, çarmıx məktublarıdı?

Oxuya bilmirəm hələ də

Ağ-qara xəttini yazının,

Qolumu açıb oynayıram

Səsinə qarğa avazının.

Kiməsə qucağını açmaq –

Çarmıxa çəkilmək rəmzidir.

Bizi ən çox qucaqlayan da

Quşlardı, İsanın özüdür.

***

Görürsənmi, əzizim,

Bizdən çox-çox uzaqda

Afrikalı uşaqlar günəş şəkli çəkirlər.

Nə fərqi var, şəkildir,

Göy üzünə çəkildi,

Ya torpağa çəkildi.

Bir az solğun, həm qara,

Bir az soyuq, həm isti,

Bir az susuz, həm quru,

Belə baxsan, günəşdir,

Nə yaxşıdır, nə pisdir.

Birdən çaşıb deyərsən:

– Afrikalı uşaqlar rəng tərəfdən xəsisdir.

Yox, əzizim, yaxşı bax,

Bizdən çox-çox uzaqda

Yeni günəş doğacaq.

Ya torpaqdan,

Ya göydən.

Ya dənizdən,

Ya dağdan .

Bizdən çox-çox uzaqda

Afrikalı uşaq da

Gözlərini tutacaq

Dan yeri söküləndə...

***

Çoxdan öyrəşmişəm tənhalığıma,

Nə dostum axtarır, nə də düşmənim.

Gedirəm dən səpəm göyərçinlərə,

Məndən ölən olmaz, öldürən olmaz.

Gündüzlər kəpənək qanadlarının

Səsinə tuturam qulaqlarımı.

Gecələr çiçəkdən süd dişi kimi

Çəkib çıxarıram ləçəklərini.

Bir də, mənim üçün bütün adamlar

Daman evlərinin damında gəzir.

Hamının evinə damdığı yerdən

Göylərə qapqara baca yüksəlir.

Bir ovuc vaxtım var, nə edim, Allah,

Gedirəm dən səpəm göyərçinlərə...

***

Baş açmadım, gözəl qız, özüm bu ayrılıqdan,

Qırıldı qol-qanadım, dizim bu ayrılıqdan.

Dodaq-dodaq gəzişdi, qulaq-qulaq yox oldu –

Fələk nələr demişdi bizim bu ayrılıqdan.

Sabah gözüm sulansa, günahı məndə görmə,

Su içməmişdi əvvəl gözüm bu ayrılıqdan.

Bu ayrılıq bizimçün ayaq döyəndə başdan,

Yox idi yol, ayağın üzüm bu ayrılıqdan.

O incə tellerintək damarlarım əsirdi

Qəfil gəlib düşəndə sözüm bu ayrılıqdan,

Nə müşkül işdi, bilməm, düyünlərin açan yox,

Tapılmır e, tapılmır çözüm bu ayrılıqdan.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu ilə “Ulduz" jurnalı “Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının media dəstəyi, Şirvan Xeyriyyə Cəmiyyətinin isə təşkilati dəstəyi ilə görkəmli qələm ustası, Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın 85 illik yubileyinə həsr edilmiş, yaşı 35-dək gənc yazarlar arasında hekayə müsabiqəsi keçirir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, ölkədə gənc nasirlərin nəsr nümunələrinin daha da püxtələşməsinə xidmət edən, mövzu seçimi sərbəst olan müsabiqəyə iki yüzdən artıq hekayə ünvanlanıb, Münsiflər tərəfindən 8 finalçı müəyyənləşib. Ötən gündən etibarən, portalımızda 8 finalçının hekayələri dərc edilməkdədir.

Qeyd edək ki, müsabiqənin qalibi və mükafatçılar noyabr ayının ikinci yarısında elan ediləcək.

Bu gün Xan Abdullanın hekayəsini təqdim edirik.

Mahmudov Xanbala Elçin oğlu (Xan Abdulla) 1994-cü ildə Gürcüstan Respublikasının Tbilisi şəhərində anadan olub. 2017-ci ildə BDU-nun hüquq fakultəsini bitirib. Hazırda «Teas Press» nəşriyyatının redaktorudur. 

YAZGÜLÜN NƏVƏSİ

        Yataqxanada itikçilər yaşayırdılar – qaçqınlar, məcburi köçkünlər, dolanmaq üçün kənddən şəhərə gələnlər, kimsəsizlər... Yataqxananın məxsusi qoxusu vardı. Bu, səfalətin qoxusu idi; yüz addım uzaqda olsan belə, gəlib burnunu dalayır, ürəyini bulandırırdı. Buna rəğmən yataqxananın qarşısından keçmək, kir tutmuş divarlara, uçuq-sökük eyvanlara, zivələrdən asılmış qara-qura paltarlara baxmaq xoşuma gəlirdi. Qışqırıqçı, hay-küyçü arvadlar bir-birilərini təhdid etməkdən, söyməkdən, saçlamaqdan, dişsiz, maymaq qocalar həyətdə domino, nərd oynamaqdan, burnufırtıqlı uşaqlar ağlayıb-zırıldamaqdan, burnuyelli gənclər binanın qarşısında küllənməkdən bezməzdilər. Ən çox pəncərələrə oğrun-oğrun baxmaqdan xoşlanırdım, qıraqdan bu bəxtsiz insanların həyatına tamaşa edirdim. Bəzi evlərin içi aydınca görünürdü –maykalı arıq bir kişi tosqun arvadını öpürdü, balaca bir uşaq iştahla çörək gəmirirdi, ana yeniyetmə oğlunu döyürdü...

Demək olar ki, yataqxanın bütün sakinləri qarabəniz idi. İkisindən başqa...

On beş yaşım təzəcə tamam olmuşdu. Yaşdaşlarım kimi bütün gün qadınlar barəsində düşünürdüm. Erotik filmlərə baxır, xoşuma gələn, gözüm tutan qızları fikirləşib yaşdaşlarım nə edirdisə, onu edirdim. Sakit, qaradinməz, adamayovuşmaz bir uşaq idim. Hansısa qızın dodağından öpmək, hətta əlindən tutmaq mənimçün əlçatmaz bir xəyal idi. Qızlarla dilxoşluq edən söhbətcil, qanışirin, yapışıqlı oğlanlara qiptə edirdim. Çirkin uşaq deyildim... Sadəcə, bəxtim gətirməmişdi, dovşandodaq doğulmuşdum... Dodağımın üstündə çəhrayı bir çapıq vardı. İndi də var, amma çox da bilinmir. Çünki bığ saxlayıram...

Günlərin bir günü tənəffüsdə sinif yoldaşım Həsəni yanlayıb müxtəsərcə dedim:

– Məni Yazgülün yanına apar. Pulum var.

Yazgül fahişə idi. Yataqxanada yaşayırdı. Onu bir neçə dəfə uzaqdan görmüşdüm. Yataqxananın iki sarışın sakinindən biri o idi. Həsən danışanda eşitmişdim, bilirdim ki, on manata görüşür. Anam mənə hər gün bir manat verirdi ki, məktəbdə acsam, nəsə alıb yeyim. On gün heç nə alıb yeməmişdim.

Həsən mənə baxıb rişxəndlə gülümsədi. Sinifin ən hərcayi uşağı idi. Qalın, pırpız qaşları vardı – sanki kimsə kiminsə saqqalını yolub alabaşına-külbaşına Həsənin qonur gözlərinin üstünə yapışdırmışdı. Həsən rişxəndlə gülümsəyəndə şeytana oxşayırdı. Düzdür, heç kəs şeytanın necə göründüyünü bilmir, amma Həsəni (daha doğrusu, rişxəndlə gülümsəyən Həsəni) şeytana oxşadanların sayı az olmadığı üçün bunu əminliklə yaza bilirəm.

– Deyəsən, qızmısan, – Həsən dedi. – Özün niyə getmirsən? Qorxursan?

Sözün düzü, qorxurdum. Daha doğrusu, utanırdım. Yazgüllə necə danışmalı olduğumu bilmirdim. Çünki heç vaxt heç kimlə belə bir sövdəyə girməmişdim. Bir az həyəcanlanan kimi dilim dolaşırdı, boğulurdum. Yazgülün yanında gülünc vəziyyətə düşmək, naşı kimi görünmək, pərt olmaq istəmirdim.

– Aparırsan, ya yox? – mən soruşdum.

– Yaxşı, dərsdən sonra gedərik, – Həsən cavab verdi.

Dərsdən sonra birlikdə yataqxanaya getdik. Mart ayı idi. Binanın həyətindəki ağaclar çiçəkləmiş, çiçəklərin xoş rayihəsi binanın üfunətinə qarışmışdı. Həyəcanlı idim. Ürəyimin guppultusunu eşidirdim. Qaçıb getmək, aradan çıxmaq istəsəm də, namusa boğulub gözləyirdim.

Yazgül birinci mərtəbədə yaşayırdı. Bloka girib qapıya yaxınlaşdıq. Həsən qapını döydü. Bir neçə dəqiqə sonra qapı açıldı, iyirmi-iyirmi beş yaşlı kürən bir oğlan mənzildən çıxdı və bizə salam verib getdi. Yazgül Həsəni tanıyıb gülümsədi:

– Xoş gəlmisiniz, – dedi.

Mənim üzümə baxanda duruxdu, sanki özünü itirdi. Mən daha da həyəcanlandım. Elə güman etdim ki, qadının sir-sifətimdən xoşu gəlmədi.

– Xoş gördük, Yazgül, – Həsən əkəc-əkəc diləndi. – Necəsən? Nə var, nə yox? Dostum görüşmək istəyir. Siftəsidir.

Yazgülün otuz-otuz beş yaşı olardı, parlaq dərisi, nazik dodaqları, yaşıl gözləri,əyri və bəyaz dişləri, sısqa ayaqları, iri döşləri vardı. Qəhvəyi rəngli şort, pələngi köynək geyinmişdi.

– Yaxşıyam, şükür...

– Gör nə deyirəm... On beş manatımız var. Bəlkə, ikimiz də girək?

– Yaxşı... Keç içəri, iki dəqiqəyə gəlirəm.

Yazgül həyətə düşdü.

– Qapının ağzında gözlə, – Həsən dedi və bic-bic gülümsəyib içəri keçdi.

Yazgülün səsini eşitdim, kimisə haylayırdı: “Yaqut... Yaqut... Yaqut...” Üç-dörd dəqiqə sonra qayıtdı. Yanımdan keçib içəri girdi və qapını kilidlədi. Gözləməyə başladım...

Beş-altı yaşlı sarışın bir qız uşağı gəlib qapının dəstəyini burdu, kilidli olduğunu anlayıb geri çəkildi. Əlində sarısaç bir kukla vardı. Bu qızı bir neçə dəfə uzaqdan görmüşdüm. Amma dodağının üstündə çəhrayı rəngli, səliqəsiz bir çapıq olduğunu bilmirdim. Qıza ürəyim yandı. Mən heç olmasa bığ saxlaya bilərdim... Kuklasının da ağzı cırıq idi. Güman ki, hansısa uşaq ona sataşmaq üçün gəlinciyin ağzına mismar batırmışdı. Mənim özüm də belə zarafatlara, hənəklərə tez-tez məruz qalırdım. Bəlkə də, bunu qızın özü etmişdi, istəmişdi ki, kuklası özünə oxşasın...

– Sən Yazgülün qızısan? – ondan soruşdum.

– Hə, – deyə qız gülümsədi.

Yaşıl gözləri par-par parıldayırdı. Ağzında dişi yox idi. Bununla belə, gülümsəmək ona yaraşırdı. Allah bilir, kimin qızı idi. Yaşım çatsaydı, Yazgüllə beş-altı il qabaq görüşsəydim, elə bilərdim ki, mənim qızımdır. Çünki mənə çox oxşayırdı. Qızın başını sığallamaq, üzündən öpmək istədim. Lütf edirmiş kimi... Nədənsə belə güman etmişdim ki, indiyədək anasından başqa heç kim onu tumarlamayıb, üzündən öpməyib.

– Nə gözəl kuklan var, – deyə qızın saçını sığalladım, amma öpmədim, çiyrəndim. – Anan alıb?

– Hə, o mənim qızımdır, – uşaq sevincək dedi və kuklasını möhkəmcə qucaqladı.

Nitqi qüsurlu idi, sözləri düzgün tələffüs edə bilmirdi. “O mənim qızımdır” yox, “o əim ıdımdı” demişdi...

– Böyüyəndə nə olmaq istəyirsən? – vaxt keçirmək üçün soruşdum.

– Həkim... Anamı sağaltmaq istəyirəm... Başı ağrıyır tez-tez...

– Hə, mən də həkim olmaq istəyirəm. Ananı çox istəyirsən?

– Hə, hamıdan çox istəyirəm. O da məni hamıdan çox istəyir. Qızımı da hamıdan çox istəyirəm...

– Necə yəni? Ananı hamıdan çox istəyirsən, ya qızını? – deyə gülümsədim.

– İkisini də, – qız gülə-gülə dedi və qaçaraq həyətə düşdü.

Bir neçə dəqiqə sonra qapı açıldı. Həsən mənzildən çıxdı. Pörtmüşdü. Üzünə xoş bir təbəssüm qonmuş, yumru sifəti sanki daha da yumrulaşmışdı.

Əlini çiynimə qoyub dedi:

– Qorxma, keç içəri.

Deyəsən, həddən artıq həyəcanlı olduğumu anlamışdı.

İçəri keçdim. Mənzilin təmirinin, şəraitinin bizim evimizə bab olması məni əməllicə təəccübləndirdi. Dəhlizdə yaşıl bir ləyənlə qırmızı aftafa vardı. Yazgül otaqda siqaret çəkirdi.

– Keç əyləş. Çəkənsən? Götür birini.

Nəzakətlə imtina elədim və keçib divanda – televizorun qarşısında oturdum.

– Qızının adı Yaqutdur? – deyə soruşdum.

– Hə, gözləri yaşıldır deyə adını Yaqut qoymuşam, – Yazgül məmnunluqla cavab verdi.

Onda yaqutun, əslində, qırmızı rəngdə qiymətli bir daş olduğunu mən də bilmirdim. Yazgül qızının adını “Zümrüd” qoymalı idi.

Televizorda hansısa cizgi filmi göstərilirdi. Yazgül gözlərini televizora zilləmişdi, aramla siqaretini tüstülədirdi. Nəhayət, siqaretini külqabıya basdı. Ayağa qalxıb dəhlizə doğru addımladı. Ləyənin yanında dayanıb şortunu çıxardı və əyilib aftafadan su tökərək qasığını yaxşı-yaxşı yudu. Sonra birlikdə çarpayıya uzandıq...

Doğrusu, heç bir dəqiqə də çəkmədi. Qalxıb alt paltarımı, şalvarımı geyindim. Yazgülə on manat verdim və sağollaşıb mənzildən çıxdım. Həsən həyətdə idi.

– Sən də kişi oldun? – məni görüb irişərək dedi.

– Kişiliyi bununla ölçürsən?

– Yazgülün ləyəninə düşmüşdün? – deyə Həsən qəhqəhə çəkdi. – Elə bildim, düşüb boğulmusan. Niyə gec çıxdın?

– Gec çıxmadım. Mən on manat verdim, sən beş manat. Niyə məndən qabaq girdin?

– Kişi kimi düzünü de. Sənə milyon manat versələr, ləyəndəki sudan içərsən?

– Söhbəti fırlatma.

Doğrusu, əməllicə peşmanlamışdım. Hər şeyi başqa cür təsəvvür edirdim. Belə olacağını bilsəydim, nəinki on, heç beş manatımı da qıyıb verməzdim. On manata nə qədər kökə, şirni, qutab almaq olardı. İçəri birinci girməyin elə bir təfavütü yox idi. Sadəcə, Həsəni acılamaq istəyirdim. O, yanımızda Yazgüldən şirin-şirin danışmasaydı, belə bir həvəsə düşməzdim.

– Əşi, birinci girsəydin, guya nə edəcəkdin? Bu gün bizdən qabaq, kim bilir, neçəsi girib.

­– Sən girəndə tamam soyundu?

– Necə yəni?

– Koftasını da çıxardı? Döşlərini gördün?

– Hə, əlbəttə.

– Bəs niyə mənlə görüşəndə soyunmadı? Soruşdum ki, koftanı soyuna bilərsənmi. Dedi, yox.

– Mən haradan bilim? Ac tülküyə oxşayırsan. Yəqin, düşünüb ki, dişləyib qopardarsan.

– Görəsən, Yazgül bu yola necə düşüb?

– Sənin kimi yaramazlara görə.

– Çaşma. Allah haqqı, vurub ağzını dağıdaram.

– Yaxşı, incimə. Bir dəfə soruşmuşdum, yetimxanada böyüdüyünü demişdi. Sonrası da məlumdur... 

Deyişə-deyişə məktəbə qayıtdıq, çantalarımızı sinifdən götürüb evə getdik. Eyni binada yaşayırdıq...

Gələn il Yazgülün qızı Yaqut məktəbə başladı. Görəndə salam verirdim, başını sığallayırdım. Məhzun-məhzun salamımı alırdı. Deyəsən, ona salam verməyimi, başını tumarlamağımı istəmirdi. Həmişə sıranın ən axrasında dururdu. Mən də vaxtilə sıranın ən arxasında dururdum, hamının gözündən oğurlanmağa çalışırdım. Deyəsən, onun da sinif yoldaşları ilə arası yaxşı deyildi. Gözləri əvvəlki kimi parıldamırdı. Özü boyda çantası vardı. Əyin-başı həmişə səliqəli olurdu.

Aradabir zarafatla ondan soruşurdum:

– Qızın necədir, Yaqut?

Üzünü turşudub cavab verirdi:

– Yaxşıdır.

Yaqutun şəklini şərəf lövhəsinə vurmuşdular. Şərəf lövhəsinə əlaçı şagirdlərin şəklini vururdular. Nədənsə şəkildə dodağındakı çapığı silmişdilər. Yazgülün təhrif olunmuş şəkilləri cəmi iki il şərəf lövhəsini bəzədi. Uzun illər bəzəyə bilərdi, amma olmadı...

O məşum hadisənin üstündən on beş il keçib. Mən həkiməm. Şəhər xəstəxanasında işləyirəm. Aradabir Çexov kimi hekayələr yazıram... Ailəm, arvad-uşağım var. Şəhərin küçələrində Yazgülü tez-tez görürəm. Bütün günveyil-veyil gəzir. Cındırından cin ürkür. Öz-özünə danışır, qışqırıb-bağırır, kimisə söyür... Yay-qış boynuna şərf dolayır... Yaqutun ağzıyarıq kuklası həmişə qucağında olur... Yataqxananı uçurub yerində çoxmərtəbəli, qəşəng bir bina tikiblər. Həmin məşum hadisədən altı ay sonra dağıtdılar yataqxananı...

Bir nəfər Yazgülün boğazını kəsmiş, qızını boğub öldürmüşdü... Xoşbəxtlikdən, Yazgül sağ qalmış, qatilin kim olduğunu polislərə deyə bilmişdi. Qatil Yazgülün qonşusu idi. Sərxoş halda gəlib onunla görüşmüş, sonra pulu olmadığını bildirmişdi. Yazgül hay-kül qaldıranda kişi öz bıçağı ilə onun boğazını kəsmişdi. Evdən çıxanda Yaqutun qapının ağzında durduğunu görmüş, talesiz qızcığazı içəri çağırıb kandardaca boğazlamışdı... Ələ keçməmək üçün...

Yaqut indi yoxdur... Nə vaxtsa Yazgül də olmayacaq... Günlərin bir günü haradasa soyuqdan donacaq, acından öləcək, ürəyi partlayacaq, beyninə qan sızacaq, ya da maşın vuracaq onu... Yaqutun ağzıyarıq gəlinciyi hansısa zibilxanada yandırılanda iki öksüz başdaşından savayı bu dünyada Yazgülün və onun qızının izi, nişanəsi qalmayacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bilirsən, bu həyat bir yoldu, enişli-yoxuşlu, sağlı sollu, dolanbacları onsuz da yetəri qədərdir...

Hər döngədə biri ilə qarşılaşırıq, amma bu, “sənə qismət olaraq”, “Allah sənə göndərdi” deyə yox, sadəcə, hər ikiniz eyni yolda olduğunuz üçün və ya yollarınız müəyyən nöqtədə kəsişdiyi üçün bu belədir...

Bu riyazi nöqtə deyil, bu fiziki maddi nöqtə də deyil...

Həmin yollarda yıxılsaq ağlamağa gərək yoxdu, inan ki, səsimizi elə özümüzdən başqa eşidib bizi qaldırmaq üçün tələsən biri olmayacaq, yalnız bizimlə eyni yolda addımlayıb bizi anlayan  birilərindən başqa...

Ona görə hər yıxılanda gözləmə ki, kimsə səni gəlib qaldırsın. Lap köməyə gələn olsa belə, sən də o əlini uzadana kimi, onun uzanmış əlinə ayağa durmaq üçün yox, qalxıb ayağa məğrur mübarizlik salamı verəsən deyə əl uzadasan. 

Yoxsa nə bilmək olar ki, həmin şəxsin uzatdığı əl bizi növbəti dəfə yıxmaq üçün uzadılmayıb...

Sözümü cümləmi çox uzadıb səni, sizi yormaq istəmirəm ...

Dediyim odur ki, hər zaman düşdüyün vəziyyət nə olursa olsun, yaxşı fikirləşib addım atasan, heç zaman ruhdan düşməyəsən, yalnız irəli, irəli və yalnız irəli !!!

Amma, unutmayasan ki, atdığın hər irəli addımı eyni anda geriyə atdığın bir addımdı...

Ölümə doğru addımladığın, lakin xatirələrdə, düşüncələrdə irəli atdığın olaraq qalacaq bir addım...

Ola bilsin, bu irəlilik yolunda ən doğma, yaxın saydığın adamlar səninlə olmayıb, səni yarı yolda qoyacaqlar...

Amma sən də onların niyə belə etdiklərini sorğulayıb vaxtını qətiyyən itirmə...

Qarşında bir məqsəd olsun həmişə, irəli, heç nəyə də üzülmə. Əgər ki, getdiyin yolda insan fitnəsi ilə qarşılaşsan bax buna qətiyyən təəccüb etmə...

Hər zaman özün ol, bir müddət səni tərifləyib, "səndən yaxşısı yoxdur, sən yaxşı insansan, yaxşı ki varsan" deyənlərə bir də  onların istəklərinə uyğun olmayan, öz şəxsi qərarlarınla və "yox" seçimlərinlə cavab verməyə çalış...

Bir də, elə yoxla, gör ki, özün olduğun zaman həqiqətən qarşındakı insan üçün yaxşı ki varsan, ya yox deyə...

Hər zaman gülümsə, içindən gülümsəmək keçməsə belə...

Heç zaman günəşli havada ağlama, heç bunu ağlına belə gətirmə...

Ağlamaq üçün yağışlı havanı seç, qoy göz yaşlarını ağlayan buludlar ört-basdır etməyə çalışsın...

Gülümsə, gülümsə, ən yaxşı və bahalı aksesuar elə gülümsəməkdir, təbəssümdür...

Bunu qətiyyən unutma...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

Xatirə Əsgərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Məktəlbil olduğum illərdə bir çox tədbirlərdə iştirak etmişəm. Səhnəciklər, şeirlər, bir çox obrazlar. Ən çox da mövzusu müharibə olan əsərlərdə: Qanlı yanvarda haqq-ədalət tələb edərkən öz yurdunda, yad kafirin göydə uçan güllələrinin hücümuna tuş gələn günahsız oğlunun, gözünə görünən ruhuna laylay deyən ana, Xocalıda siyasət sözünün varlığından xəbərsiz ayaqyalın ana-atasını səsləyən qızcığaz və daha çox qara bağlayıb büründüyüm obrazlar, əsgərlər, şəhidlər, qazilərdən qürurla, bəzən də hıçqırıqla, göz yaşları ilə hayqırdığım şeirlər… Say-say bitib, tükənməz.

Mən zəlzələni, karantini, müharibəni, qiymətlərin tərəzini qıracaq qədər artmasını görən, bu şəraitdə təhsil alan, imtahana hazırlaşan, bunlara canlı şahid olan nəslin nümayəndəsiyəm.

Əsgər, şəhid, qazi ailələrinin necə göz yaşları tökdükərini, qazilərin necə ağrı-acı çəkdiklərini görmüşəm.  Bu, ağır hal olsa da, bir müddət sonra insan vəziyyətə ayaq uydurur. Daha doğrusu, buna məcbur qalır. Bu, deyəsən həyatın bizə özünü göstərən ən acı simasıdır. 

Əsgərlər hərbi xidmətə olan borcunu ödəyib geri dönür, qazilərin yaralarını ailələri, xalqın sevgisi sarır, şəhidlər ölmür, onlar hər zaman şeirlərdə, əsərlərdə, tarixdə, zirvələrdə, qəlblərdə yaşayır. 

Hərə bir şəhidin ruhundadır. Nəfəsimizin hər gəliş-gedişini onlara borcluyuq.

Bu gün onların sayəsində burdayıq. 

Amma bəs, necə, harda, kiminlə, nə etdiyi, hansı vəziyyətdə, torpağın üstündə, yoxsa altında olduğu məlum olmayanlar?

Heç geri döməyənlər, heç tapılmayanlar? Onlar necə olacaq?

Onların hekayəsi, igidlikləri, xatirələri necə olacaq?  

Görəsən, ailələri necə ovudurlar özlərini? Nə bir məzar, nə bir medal, səs, xəbər, heç bir şey yoxdur.

Axı bu nə bədbəxtlik, çarəsizlik, intizardır.

Görəsən onların ailələri necə ovudurlar özlərini? Onların övladlarına “sənin atan kimdir, hardadır?" - deyəndə nə cavab verirlər?

Cavabsız yüzlərlə hayat, minlərlə sual.. 

Bəzən özümü düşünürəm itkin düşən, əsgərlərin ailəsində.

Məsələn, anasının yerinə qoyuram özümü. 

Bax, bax budur, görürəm aynada gözümün içinə baxarkən onu. Qəlbimdə işıq var, ümid işığı ulduz kimidir, nə qədər kiçik olsa da, işıqlıdır. Amma yox, dözə bilmirəm bu işıq həm də ağrı verir, yandırır içimi, çox istidir. Çox pis ağrıyır, göynəyir, yanıqların yeri. Məlhəm çox uzaqda, əlçatmazdadır.

Ağlım o heç vaxt gəlməyəcək deyir, sonra donur və yenidən çalışır, yox, yox, o yaşayır, gələcək deyir.

Bəlkə, sabah, bəlkə də bir, il sonra da olsa, gələcək. 

Əgər mən bu dünyadan tez getsəm, mütləq qəbrimə tez-tez baş çəksin. Heç olmasa, orada hiss edərəm ətrini.

Mən sadəcə bir obraz idim. Necə olduğunu xəyal edərək, empatiya qurmaqla bir az da olsa, anlamaq olar. Amma, həqiqətən, necə, hiss etdiyini, nələr çəkdiyini sadəcə o bilir, onlar bilir.

Şəhidlər dönər, Qazilər dönər, bəs heç gəlməyənlər? Bax onlar vətənə çevrilir. Onlar vətənin özüdür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türkiyədə özünə ad eləmiş yazarlarla müsahibələrimi davam etdirirəm. Növbəti müsahibim Funda Gündüzdür. 

-Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqda azərbaycanlı oxuculara məlumat verərdiniz. 

-Mən Funda Gündüz! İstanbul Universitetinin Arxeologiya fakültəsini bitirdikdən sonra uzun müddət Londonda dil təhsili aldım. Evə qayıtdıqdan sonra müxtəlif şirkətlərdə administrator köməkçisi kimi çalışdım. Universitetdə “Korlar cəmiyyəti” qəzetində köşə yazarı idim. O illərdə mən hələ şeir yazır, yazdıqlarımı yoxlayır, redaktə edirdim. Həmişə yazmağa həvəsim olub. Sonradan bir dostumun təşviqi ilə yazmağa başladım. Mən bioenergetik olduğum və kvant sahəsinə marağım olduğu üçün özümü təkmilləşdirməyə çalışıram. Kənd məktəblərinə kitab göndərməklə uşaqların təhsilinə töhfə verirəm. “Yazıçılar və Şairlər Həmrəylik Dərnəyi”nin (“Yazarlar ve Şairler Dayanışma Derneği”) üzvüyəm. Assosiasiyanın sosial media moderatoruyam. Canlı yayım proqramında birliyimizə üzv olan yazıçı və şairləri və onların kitablarını təqdim edirəm. Ədəbiyyata verdiyim töhfələrə görə Yazşa-Der Ədəbiyyat Onur Mükafatına sahibəm. Yazılarım, şeirlərim “Literaturekulisi” jurnalında dərc olunur. “Son Baskı” qəzetində yazılarımı davam etdirirəm.

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı. 

-İbtidai məktəbdə oxumağa başladım. Orta məktəb illərində dünya klassik ədəbiyyatının ən yaxşı yazıçılarını oxuyurdum. Oxumağa həvəsim bu yaşa qədər heç vaxt keçməyib. Mən ömrüm boyu ədəbiyyatı sevmişəm. Yeni müəlliflərə diqqət yetirər, onları incələyərdim. Mən hələ də yeni gələn yazıçılara, şairlərə diqqət və qayğı ilə yanaşıram. İndi bizim çox gözəl yazıb-yaradan yeni yazıçılarımız, şairlərimiz var. Cəmiyyətin bu mövzuda yeni yazanlara bir az da həssas olması vacibdir.

 -Əsərlərinizin mövzusu haqqında məlumat verə bilərsinizmi? 

-2018-ci ildən bəri üç kitabım nəşr olunub. Birincisi, ilk övladım adlandırdığım “Aşk-ı Hazan”dır. “Aşk-ı Hazan” bir-birini sevən, lakin yaşadıqları hadisələrə və ailə baxışlarına görə qovuşa bilməyən iki gəncin hekayəsindən bəhs edir. Kitab 2018-ci ildə işıq üzü görüb və oxucuların marağına səbəb oldu. Hazırda kitab bitib. Kitabı gənclər üçün yazdım. Bu, gənclərin tez bitirdiyi və gündəlik yaşadıqları sevgiyə reaksiya idi. Üzərində çoxlu fantastika yaratdığım axıcı bir roman idi və oxucular tərəfindən çox bəyənildi.

İkinci romanım olan “Lalənin kölgəsi” sosial roman kimi yaddaşlarda qaldı. 2020-ci ildə nəşr olunub və artıq bitmək üzrədir. Hekayə gənc qızın şərqdən götürülüb qərbə gətirilərək, gətirildiyi kəndin ağasının oğluna gəlin edilməsi və onun şiddətli mübarizəsindən, özünü xilas etmək cəhdindən bəhs edir. Kitab mübarizə aparan qadınlar üçün yazılmışdı, məqsədim qadın zorakılığına “Dur” demək idi. Oxucu “Aşk-ı Hazan”dan sonra romantik və sevgi ağrısı ilə dolu belə bir kitabla rastlaşanda təəccübləndi və çox bəyəndi. Xüsusilə qadın oxucular mübarizə aparmağın vacibliyini anladılar. Oxucu bu kitabdakı bəzi pis personajları bəyənməsə də, kitabın mövzusunu və kiçik qızın mübarizəsini çox sevdi. Çox qadın özünü kitabda tapdı və əksəriyyəti oxuyarkən ağladı, həmçinin mən də yazarkən çox ağlamışdım. Açığı, “Lalənin kölgəsi” hələ də diqqəti cəlb edərək oxunmaqdadır. Kitabı xaricdə bəzi oxucular oxuduqdan sonra “Türkiyədə belə hadisələr hələ də davam edirmi? O vaxtlar belə hadisələr olubmu?”- deyə heyrətlə soruşurlur. Kitabım bir çox qadına ümid işıq verdi. Bir çox qadının gerçək hekayələri əsasında eşidərək yazdığım bu kitabla qürur duyuram və çox xoşbəxtəm.

Üçüncü kitabım olan “Səndən bir parça”  illər ərzində yazdığım şeirləri, esseləri, aforizmləri topladığım kitabdır. Kitabı iki hissəyə böldük. Birinci hissə şeir və esse, ikinci hissə isə aforizm şəklində çap olunub. Aforizmlər oxucuya fərdi inkişafa kömək etmək üçün yazılmışdır. Oxucunun anlaya bilmədiyi mövzuda kitabı götürüb oxuması onun bir çox problemlərinin həllinə kömək edəcək. Təbii ki, böyük mövzuları qısa cümlələrlə izah etmək çətindir, amma önəmli olan bunu bacaqmaqdı və oxucunun şərhlərindən sonra buna nail olduğumu başa düşdüm. Bir çox oxucu məndən həyatdakı problemlərin (istər sosial münasibətlər, sevgi, karyera) həll yollarını bu qədər asan və gözəl şəkildə necə ifadə edə bildiyimi soruşdu. Şəxsi inkişaf üzərində işlədim. Çoxlu araşdırma aparmağım və kvant sahəsində işləməyim də mənə kömək etdi, təbii ki, istedadım da var. Mənə bu istedadı verdiyi üçün həmişə minnətdaram. Kitab 2023-cü ilin aprel ayında üzvü olduğum Yazşa-Der Nəşriyyatında çap olunub. Oxucunun kitaba marağı və sevgisi davam etməkdədir. Mənim kimi iki roman yazan biri üçün bu kitab oxucuya bir az fərqli göründü. Əslində mənim işimi, hansı sahələrə marağım olduğunu bildikləri üçün kitabın bu şəkildə çıxacağını bilirdilər. Şeirlərimi bəyənənlər çoxdur. Çoxları kitabı xüsusilə mənim şeirlərimə görə alıb. Şeiri sevməyən camaat aforizmləri oxumaq üçün satın alırdı. Kitabı böyük kütləyə müraciət etmək üçün nəşr etdim. “Aşk-ı Hazan”ı gənclər üçün yazsam da orta yaşlıların da marağına səbəb oldu. Orada zorakılıq səhnələri olduğu üçün yaşı 15-dən aşağı olan uşaqların oxumasını istəmədim, yarmarkalardan almaq istəsələr də, onlara vermədim. Mənim üçün kitab satışından daha çox uşağın psixoloji sağlamlığı önəmlidir.

-Dünya ədəbiyyatından hansı yazıçıları və əsərləri bəyənirsiniz? 

-Dünya ədəbiyyatının klassiklərini öncə də xatırlatmışdım. Əksər oxucular kimi mən də Dostoyevski, Tolstoy, Alber Kamyu kimi yazıçılara heyranam. Müasir dünya ədəbiyyatında Robin Şarma, Corc Oruell, Xalid Hüseyni və Riçard Baxı deyə bilərik. Mən daha çox türk yazıçılarını oxuyuram. Klassiklərdə Rəşad Nuri Güntəkin, Xalid Ziya Uşaklıgil, Cümhuriyyət dövrünün yazıçıları olaraq Yaşar Kamal, Orxan Kamal, Rıfat İlgaz və Attila İlhanı oxumuşam. İndiki yazarlardan Nermin Bezmen, Lətifə Təkin, Osman Aysuyu; kateqoriyalara ayırsaq:  dedektiv romanlarda Cemal Durmazı, fəlsəfi aforizm və esse yazan yeni yazarlardan Süheyıl Aydını oxumaqdan zövq alıram.

-Xəyallarınızın genişlənməsinə səbəb olan hadisələr hansılardır və bizlərə bu haqda bəhs edə bilərsinizmi? 

-Mən çox xəyal qurmuram. Realist olmağa üstünlük verənlərdənəm. Xəyallarım olsa belə, onların həyata keçməsi yalnız mənim uğurumdan, işimdən asılıdır. Kitabım çıxanda mənə kömək etməyə çalışan oxucularım müəlliflik yolunda irəliləməyimə kömək oldular. İkinci kitabı çap etdirməyimin səbəbi yenə oxucularımdır. Onların sayəsində əslində yazıram və ilham alıram. Onlar mənə güc verir və bu hekayənin əvvəlindən mənimlədirlər. Yazmağı sevirəm, amma bəzən sadəcə yazmaq kifayət etmir, dəstəyə də ehtiyacı olur. Ona görə də tərəfdarlarım hər zaman yanımda olublar, buradan onlara təşəkkür etmək istəyirəm. Mədəni cəhətdən inkişaf etmiş oxucu auditoriyam var, ona görə də çox xoşbəxtəm. Əslində arzularımın gerçəkləşməsi oxucularımla birlikdə oldu deyə bilərəm. Onları çox sevirəm və buradan öz dərin hörmətimi bildirirəm.

-Zaman sizin üçün nə deməkdir? Yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?

-Zaman çox önəmlidir, gecələr yazmağa çalışıram və daha çox sakit mühitlərə üstünlük verirəm. Hər halda, vaxtımızı itirdiyimiz bir çox hallar var, təəssüf ki, bəzən onları aradan qaldırmaq üçün heç bir yol olmur. Zaman nəinki yazıçı, həmçinin hər kəs üçün çox vacibdir. Yazmaq üçün xüsusi bir rutin yaratmamışam, amma gecələr sakit bir mühitdə yazmağa və nizam-intizamla işləməyə çox diqqət edirəm. Gün ərzində ağlıma nəsə gəlirsə, gecikmədən qeydlər aparıram və qeydləri lazım olan yerlərə əlavə edirəm. Dördüncü kitabımı yazmağa davam edirəm. Oxucu bu kitabı həyəcanla gözləyir. Kitablarımı yazarkən heç vaxt tələsmirəm. Zamanla çox intizamlı və diqqətlə işləyirəm. Oxumağa vaxt ayırıram. Mən vaxtımı boşa keçirməyi sevmirəm.

-Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır? 

-Kitab oxumaq çox gənc yaşlarda qazanılan vərdişdir. Oxuma vərdişləri valideynlərin, müəllimlərin, bəlkə də qonşuların təsiri ilə əldə edilə bilər. Əgər uşaq yetkinlik yaşına qədər oxuma vərdişi qazanmayıbsa, sevdiyi və maraqlandığı sahələr müəyyən edilərək kitab seçimi aparıla, oxuma vərdişi tədricən qazanıla bilər. Uşağı darıxdırmadan müəyyən vaxtlarda oxu saatları təyin etməklə buna vərdiş etdirmək olar. Avropada iki yaşlı uşaqlara vanna qəbul edərkən kitab oxumaq vərdişi öyrədilir. Körpəni çimdirərkən vannada içinə heyvan və çiçək şəkilləri olan neylon kitablar atılaraq uşağa göstərilir, atmosferə bir az da sevinc qatılır.

-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi? 

-Təəssüf ki, Türkiyədə savadlılıq səviyyəsi çox aşağıdır. Oxuma dərəcəsini aşağı səviyyədə saxlayan bir sıra amillər vardır: Uşaqlıqda kitab oxumaq vərdişinin olmaması, bəzi maddi səbəblər və s. Biz yazarlar çalışırıq ki, kitab yazıb, oxuyan bir cəmiyyət yaradaq. Bizim işimiz başqa ölkələrin yazıçılarından qat-qat çətindir. Biz öz işimizlə məşğul olmaqla yanaşı insanlara da kitab sevdirməyə çalışırıq. Ölkənin demək olar ki, 32%-i kitab oxumur. Kitab oxumağın əhəmiyyətini belə dərk etmirlər. Mütaliə faizini artırmaq üçün dövlət tərəfindən müxtəlif proqramlar və dəstək göstərilməlidir.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-Mən ilk növbədə qədim şair Həbibini tanıyıram. Yeni yazıçılardan Hüseynbala Mirələmovun və Rüstəm Behrudinin yaradıcılığıyla tanışam. Türk dünyasının yazar və şairləri ilə maraqlanıram. Qardaş türklərin dünyagörüşlərini, ədəbiyyata verdiyi töhfələri görmək məni sevindirir. Mən Azərbaycan ədəbiyyatının dünya mədəniyyətinə çox böyük töhfə verdiyini düşünənlərdənəm.

-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi? 

-Gələcəklə bağlı çox planlar qurmuram. Sadəcə üzərində işlədiyim layihələri və kitabları bitirməyə çalışıram. Heç vaxt məşhur olmağa marağım olmayıb. Mən sadəcə olaraq ədəbiyyata töhfə verməyə çalışıram. Ədəbiyyata çox vaxt ayırıram. Assosiasiyamızın sosial mediada canlı yayımlarında müəlliflərin və onların kitablarının təbliğinə diqqət yetirirəm. Vaxtımın çox hissəsini ədəbiyyatla keçirirəm.

-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz? 

-Çap kitablarını oxumağı sevirəm. Elektron kitab oxumağa marağım yoxdur. Çox da bəyənəcəyimi düşünmürəm. Kitabı oxumazdan əvvəl onu əlimə alıb iyini hiss etməliyəm. Kitabla inteqrasiya etməyi xoşlayıram. Yarmarkalara girəndə kitab qoxusunu sevirəm. Uşaq vaxtlarındakı kimi kitablarla inteqrasiya etmək istəyim hələ də var. Mən məlumatlı olmağı və öyrənməyi sevirəm. Kitablar bunu mənə çox verir. Elektron kitablar mənim üslubum deyil, bəli, bəlkə daha ucuz başa gəlir, amma mənim üsulum deyil.

-Bir  yazar olaraq digər yazarlara məsləhətləriniz nədir?

-Yazıçı olmaq istəyənlər ilk növbədə çox oxumalıdırlar. Oxuduqca təhlil etməyi və sual verməyi öyrənməlidirlər. İstəsələr, kitab yazmaq üçün yazı texnikası üzrə seminarlarda iştirak edə bilərlər. İstedad önəmlidir, amma savadlanaraq da yazıçılığa addım atmaq olar. Eləcə də yazıçı dostlarıma çox oxumağı və araşdırmağı tövsiyə edirəm, çünki yazıçı yazmazdan əvvəl o mövzuda çox araşdırma aparmalıdır. Bəzən roman yazarkən belə çoxlu araşdırma tələb edən mövzular ola bilər. Bu səbəbdən romanın keçdiyi yer, mühit və bölgə və o bölgənin mədəniyyəti haqqında çoxlu araşdırmalar aparmaq lazımdır. Kitab təsadüfi yazılacaq bir mövzu deyil. Çox insana çatan, lazım gəldikdə onlara maarifləndirici məlumatlar verən ibrətamiz bir obyektdir. Kitabın mütləq ibrətamiz olması lazım deyil deyərək bunu müdafiə edən müəlliflər də var, lakin bunu müdafiə edən müəlliflər belə araşdırmalardan əl çəkməyiblər. Ona görə də araşdırma və oxumaq hər şeydən əvvəl gəlir.

 -Dəyərli zamanınızdan vaxt edərək  fikirlərinizi bizimlə bölüşdüyünüz üçün minnətdaram Funda xanım, sizə həyat və yaradıcılıqda uğurlar arzulayıram.

 -Mən də sizə, bütün yaradıcı heyətə təşəkkür edirəm Habil bəy.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər günün öz hökmü var, deyirlər. Bugünün hökmü qan idi...

Dünən gecə qapı elə bərk döyüldü ki, evdəki hamı yatağından dik atılaraq dəhlizə qaçdı. Hər kəs bir-birinə baxır, anlam verməyə çalışır, amma heç birimiz cəsarət edib irəli atıla bilmirdik. Atam daha təmkinlə qapıya yaxınlaşdı və sanki cəhənnəmdən qaçıb gizlənəcək yer axtaran günahkartək qapını çırpan şəxsə qapı dəliyindən baxdı. 

"Səni lənətə gəlməyəsən, belə qapı döyərlər, ay Orxan!" - deyə söylənərək qapını açdı. Və ikinci panika... Necə yəni, Orxan?! Orxan əmi həqiqətən cəhənnəmdən qaçmışdı?

Orxan əmi atamın uşaqlıq dostuydu. Problem bu idi ki, o hələ də uşaq idi. Müsbət, sevimli bir şeymiş kimi anlamayın bunu. Əsla məsuliyyət götürməz, heç kimi vecinə almazdı. Dəhşət də tərs xasiyyəti vardı, məhəllədə bir adam ondan yaxşı danışmazdı. Amma bizim eldə adətdir axı. İblis də olsa məzara girən, arxasından rəhmət oxunar, "yaxşı insan idi" deyilər. Orxan əmini də təxmini 1 həftə olar torpağa tapşırmışdıq. Atam yuxulu halıyla qapıdan Orxan əmini səslədiyinin gec fərqinə varmışdı, amma bacım və mən qorxu içində çoxdan gözlərimizi bir-birimizə zilləmişdik. 

Qapı açıldı. Qarşımızda paltarları yanmış, dərisi külə dönmüş, üz gözü yara-bərə içində duran Orxan əmiyə baxdıqca vahimələnirdim. Tez Ayanı, balaca bacımı digər otağa keçirdim, olduqca həssas bir uşaq idi. Bir insanı belə görmək qalsın bir kənara, bir ölünü qarşında bu vəziyyətdə görmək 12 yaşlı uşaq üçün heç də yaxşı olmazdı. 

Atam elə bil Orxan əmini bu halda görüb ayıldı ki, o ölüb. Axı bəs necə? Bu adam necə qarşımızda belə durub baxa bilir üzümüzə? 

Atam dedi:

-O-Orxan, s-sən, nec-necəye? Bu nədir ay Allah, sən nəylə sınayırsan bizi. Bismillah, Bismillah. Nəhlət şeytana. Nəhlət qara şeytana!

Atam, biz qorxu içində titrəyərkən Orxan əmi sadəcə baxırdı. Birdən cibindən bir kisə pul çıxarıb atamın ayaqlarının dibinə atdı. O danışmağa başladı. Cəsəd bizimlə danışmağa başladı...

"Mən, 3 il öncə sənin böyük qızın Nəsibənin toyunda bu pulu masadan oğurlamışdım."

Sonra mənə doğru iki addım atdı və gözlərini bərəldərək dedi:

"Yusif, sənin nişanlın vardı ha. Nazlı... Ona mən təcavüz edib öldürmüşdüm."

Qəzəb beynimə vurmuşdu. Hamımız şok içindəydi, dilimiz tutulmuşdu, anlama qabiliyyətimiz itirmişdik. 

“Mən... Mən çox qələtlər yedim bu dünyada. O dünyada yanıram. Məhv oluram. Dözülməzdir bu acı, hər yerim yanır. Dayanmadan qaynar qazanlarda, alovlarda yanıram. Yalvarıram sizə. Yalvarıram halal edin haqqınızı. Yalvarıram sizə, bağışlayın məni. Bağışlayın ki, azalsın əzabım. Siz bağışlamasanız son günə, qiyamət günü sizlə görüşənə qədər, siz məni bağışlayana qədər əjdaha alovunun içindəymiş kimi yanacağam, yanmağa davam edəcəyəm. Yalvarıram, qurtarın əzabımı. Dua edin tək Allaha."

Cəsəd qarşımızda danışır, yalvarır, əfv diləyirdi. Bunun hansı elmdə, hansı dində, hansî mifologiyada açıqlaması vardıki?

Atam toparladı özünü və tək kəlmə dedi. 

"Bağışladım. Get..."

Sonra həm atam, həm Orxan əmi mənə baxdı. Sıra məndəydi deyəsən. Əslində, içimdəki qəzəb o qədər böyük idi ki. Mənim Nazlım... 3 il öncə kimliyi bəlirsiz bir əclaf tərəfindən öldürülüb 16-cı mərtəbədən aşağı atılmışdı. Hansı əclaf bu qədər qəddar olar deyə illərdir düşünürəm. Hələ də yuxularıma gəlir onun "səni sevirəm"li cümlələri. Sən demə, məni qucağında gəzdirən ailə dostumuz, bu şərəfsiz qızı yaşındakı sevgimə, sevgilimə göz qoyubmuş. İndi mən necə “bağışladım” deyəydim ki? Yox, bağışlaya bilməzdim. Mən Nazlıya bunu edə bilməzdim. 

Atam sanki hislərimi oxuyurmuş kimi mənə səsləndi:

"Oğlum, Yusif. Bilirsən, deyirlər ki, bu dünyada halallıq vermədiklərin digər dünyada yolunu kəsib Siraat körpüsündən keçmənə əngəl olarmış. Nazlını itirdik, sən o dünyanı itirmə belə bir əclafa görə. Qoy getsin. Onsuz cəzasını çəkir, hələ çox çəkəcək."

Atama dolu gözlərimlə baxırdım. Özümü heç bu qədər gücsüz, heç bu qədər aciz hiss etmişəmmi deyə xatırlamağa çalışdım. 

"Bağışladım. Rədd ol get, rədd ol get, Rəbbim bilər sənin sonunu, cəzanı” deyərək təpik vurmaq istədim ayaqlarım altında əyilən bu ölüyə. Amma birdən yoxa çıxdı.

Səhər saat 07:50

Anam:

"Ay uşaqlar, Eldar(atam) gəlin, süfrə hazırdır. Yusif, oğlum, oyan, Ayanı da oyat."

Gecədən bəri özümə gələ bilmirdim. Mətbəxə keçib hər kəsin deyə-gülə nahar etdiyini görəndə təəccübləndim. Sanki heç nə olmamış kimi həyatlarına davam edirdilər? 

"Ata, nə düşünürsən? Pulu hara qoydun?"

"Nə pulu, oğlum?"

"Dünən, Orxan əclafının gətirdiyi kisəni deyirəm də, ata."

"Oğlum, sən nə danışırsan? Nə Orxan? Orxan pul gətirib nədir? Yaxşısan sən?"

"Hə, ata, gecə Orxan əminin gətirdiyi pulları deyirəm, Nəsibənin toyunda oğurladığını dediyi."

"Oğlum, sən nəsə yuxu görmüsən. Nə Nəsibə, nə Orxan? Orxan ölüb."

Necə yəni? Yuxu idi? Yuxu ola bilməzdi axı, mən niyə belə bir yuxu görəydim ki?

Mətbəxdən çıxıb dəhlizə keçdim. Paltomu götürüb çölə çıxmaq, hava almaq istəyirdim. 

Dünəndən bəri düşündüyüm bir digər şey öz həyat tərzim, doğrularım, doğru bildiyim yanlışlarım idi. Nazlıdan sonra çox kobudlaşmışdım mən. Həyatdan, hər kəsdən qisas alırdım sanki. Məsum, səssiz Nazlıma necə qıymışdılar ki? Ona bunu edən həyata mən nə etsəm az idi deyə düşünürdüm özlüyümdə. Və getdikcə yadlaşırdım özümə...

Əynimi geyindim. Əlimi cibimə atdıqda bir kisə pul çıxdı. Yuxu deyildi. Bu işarəydi. Rəbbimin mənə göndərdiyi bir işarə... "Özünü toparla, Nazlı səni mələklərlə gözləyir, iblislərə dost olma" mesajıydı bunlar... 

Hər nə mesajıydısa da, yuxu deyildi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.10.2023)