![Super User](http://www.gravatar.com/avatar/79e6d05e490c338196e71436dd03cf13?s=100&default=https%3A%2F%2Fedebiyyatveincesenet.az%2Fcomponents%2Fcom_k2%2Fimages%2Fplaceholder%2Fuser.png)
Super User
SSRİ-nin doğum günü və Səddam Hüseynin edamı
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
30 dekabrın təqvimini təqdim edirik
SSRİ-nin yaranması günü
Dünyanın quru ərazisinin 6-da 1-ni tutun, guya insan rifahına hesablanmış, əslində totalitar quruluş olan SSRİ ilə bağlı bizdə heç də xoş olmayan ovqat var, çünki bu ölkə Rusiya imperiyasının yeni məzmunlu davamı olub. 1918-ci ildə çar Rusiyasından qopub müstəqillik qazanan Azərbaycanımız 1920-ci ildə bu dəfə bolşevik Rusiyasının işğalına məruz qalıb. Müxtəlif adlar altında fəaliyyət göstərən sovet imperiyası 1922-ci ilin 30 dekabr günündə Ümumittifaq Sovetlərinin 1-ci qurultayında SSRİ adlı bir dövlət şəklində qurulub, onun ilk subyektləri Rusiya, Ukrayna, Belorusiya və Zaqafqaziya respublikaları olublar.
Bu gün Rusiyada, eləcə də onun əsas əlaltısı Belorusda geniş bayram ediləcək. SSRİ-nin, rusların nostaljisi ilə yaşayan bizim bəzi sakinlər də bu gün əlli-əlli vodka vurasıdırlar. Rusiya bu gün də bölgədə öz hökmranlığını yeritməyə çalışır, yeni məzmunlu daha bir imperiya qurmaq çabası göstərir, onlara züy tutanlarımız da yetərincədir, amma qəlbi istiqlalla döyünən həmyerlilərimiz, xüsusən də gəncliyimiz, bilsin ki, bu bayram bizim üçün deyil.
Kerosin lampasındakı şeir
Bu gün Filippində Risal günüdür. Xose Risal Filippinin ən məşhur milli qəhrəmanıdır. O, 19-cu əsrin sonlarında Filippini müstəmləkəyə çevirmiş ispanlara qarşı xalq azadlıq hərəkatının başında duran şəxs olub, 1896-cı ilin 30 dekabrında onu ispanlar edam ediblər. Son saatlarında Risal “Əlvida, mənim doğma vətənim” adlı ürəkdağlayan bir şeir yazaraq kerosin lampasında gizlədib, sonradan bu şeir üzə çıxıb, dillər əzbəri olub. Filippin azad olunandan sonra Risalın adını qədirbilən xalqı əbədiləşdirib, hər ilin 30 dekabrını da xatirə günü kimi onu şərəflə anırlar.
Bu gün Slovakiya ruhani azadlıq barədə deklorasiya imzalanması gününü, Madaqaskar Respublikası isə Milli dövlət gününü qeyd edəcək. Mətbəxsevər amerikalıların bu gün iki bayramı bir-birinə qarışacaq. Milli bekon günü (donuz ətindən xüsusi kəsimlər) və Milli məişət sodası günü. Düzü bilmirik, bekonun üstünə soda səpib yemək mümkündürmü.
Məşhur xanəndə Əbülfət Əliyevin ad günü
Qızıl səsə malik insanlar harada doğulur? Əlbəttə Qarabağda. Əbülfət Əliyev də Şuşada anadan olub, kiçik yaşlarından musiqi ilə maraqlanıb. Bu gün onun doğum günüdür. Daha geniş növbəti yazıda.
Səddamdan Həbibədək
2006-cı ilin bu günündə Bağdadda son 24 ildə ölkəyə prezidentlik etmiş Səddam Hüseyni yeni hökumət dar ağacından asaraq edam edib. 1916-cı ildə başqa bir siyasi lider – bu dəfə çar Rusiyasında parlayan 44 yaşlı Qriqori Rasputin sui-qəsd nəticəsində öldürülüb. 1616-cı ildə Kiyevdə müasir Rusiya və Ukraynanın ilk çap olunmuş kitabı hesab edilən “Çasoslav” işıq üzü görüb.
30 dekabra bir tanınmış Azərbaycan aliminin də doğum günü təsadüf edir. Filoloq Həbib Babayevin. Oğuz rayonunun Bucaq kəndində doğulan, valideynlərinin vəfatı ilə əlaqədar Şuşa Şəhər 1 saylı uşaq evində təhsil və tərbiyə alan Həbib Babayev 1951-1955-ci illərdə Moskvada M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunun aspiranturasında ali təhsil alib. Əmək fəaliyyətinə anadan olduğu Bucaq kəndində müəllimliklə başlayıb, 1956- 1958-ci illərdə M.Qorki Adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda elmi işçi, 1958- 1970-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasında Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda baş elmi işçi vəzifələrində işləyib, 1970-ci ildən ömrünün sonunadək indiki Bakı Slavyan Universitetində kafedra müdiri vəzifəsində çalışıb. Həbib Babayev 1970- ci ildə professorluğa yüksəlib, 12 monoqrafiyanın, 120-dən artıq məqalənin müəllifidir. Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanına, “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülüb, ölümündən sonra Oğuz şəhərindəki 1 saylı tam orta məktəbə onun adı verilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(30.12.2023)
“ASAN xidmət” işçilərinin peşə bayramı qeyd olunub
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə dekabrın 29-u Azərbaycan Respublikasında “ASAN xidmət” İşçilərinin Peşə Bayramı Günü kimi qeyd edilir.
Bu münasibətlə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin kollektivi Fəxri xiyabanda Ümummilli lider Heydər Əliyevin məzarını ziyarət edib.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən məlumat verilib.
Ulu öndər Heydər Əliyevin xatirəsi ehtiramla yad edilib, məzarı önünə əklil qoyulub. Görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın xatirəsi də yad edilib.
Həmçinin Şəhidlər xiyabanında ölkəmizin azadlığı və suverenliyi uğrunda canlarından keçmiş qəhrəman Vətən övladlarının xatirəsi ehtiramla yad edilib, “Əbədi məşəl” abidəsinin önünə əklil qoyulub.
Sonra Dövlət Agentliyində təşkil olunan tədbirdə sədr Ülvi Mehdiyev əməkdaşlara peşə bayramı, həmçinin Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il münasibətilə təbriklərini çatdırıb, onlara növbəti, 2024-cü ildə uğurlar arzulayıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
Taleyinə Allahın uğuru yazılmış ağsaqqal
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Deyirlər ki, ağsaqqallar üç cür olurlar- nəslin, kəndin və elin. Hər nəslin ağsaqqalı öz nəslinə oxşayır, hər kəndin ağsaqqalı kəndi boyda görünür. El ağsaqqalı isə daha əzəmətli olur, daha çox sevilir. İnsan el ağsaqqalı səviyyəsinə yetişməkdən ötrü üç keyfiyyəti özündə ehtiva etməlidir: Soyuq baş, həssas ürək və maddi imkan...
Haqqında söhbət açmaq istədiyim Hacı Gülağa Abişov da geniş təfəkkürlü, cəsarətli, taleyinə Allahın uğuru yazılmış el ağsaqqallarındandır. Bəli, insanı mühit yetişdirir, elmi-savadı isə təhsil verir. Qalan keyfiyyətlər genetikdir, qanla gəlir. Bütün bunlar birləşəndə insan təfəkkürü sərhədsiz olur. Necə ki, elə rənglər var, insanlar onları görə bilmir, amma başqa canlılar aydın seçir. Təfəkkür də buna bənzəyir...
Mühit
Sumqayıtda, müxtəlif millətlərin, o cümlədən ölkənin hər yerindən gəlmiş insanların arasında böyüyüb, boya-başa çatıb. Bu dünya gör-götür dünyasıdır. Bir kənddə böyüyənlə şəhərdə böyüyənin fərqini danmaq olmaz. Biri var, on səkkiz yaşına kimi hər gün eyni adamlarla ünsiyyətdə olasan, biri də var müxtəlif mədəniyyətlərin qovuşduğu yerdə, fərqli şəxslərlə, universal mühitdə boy atıb böyüyəsən...
Savad və bilik
Amerikalılar deyir ki, savad-bilik satılan-alınan dəyərdir, insana fayda gətirir. Savadın insanın dünyagörüşündə, davranışında əhəmiyyətli rol oynadığını hamımız bilirik. Müasir dövrümüzdə savadlı insanlar çoxdur, amma “alim olmaq asandır, insan olmaq çətin” atalar sözü də, hələ ki, aktualdır. Bəli, onun bu səviyyəyə yetişməsində savadın da öz rolu var...
Vəzifə
İnsanın daha çox faydalı olması, daha çox adamın problemlərini həll edib, xeyirxahlıq etməsi üçün Allahın verdiyi fürsətdir. Müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. “Azərkimya” Dövlət Şirkətinin rəhbərinin müavini postunadək yüksələ bilib. Heç vaxt heç kimə pisliyi dəyməyib, iş adamlarına dəstək olub, fəhlə və mühəndis kollektivinə doğma münasibət göstərib, problemlərinin həllinə çalışıb...
Sahibkar
Orta əsrlərdən yaranan bu fəaliyyət növü ölkəmizdə bərpa olunandan sonra Hacı Zeynalabidin Tağıyev kimi xeyriyyəçi missionerlərin davamçıları da üzə çıxmağa başladılar. Onların ölkəmizin inkişafında rolu danılmazdır. Sahibkarlar pandemiya dövründə, Vətən müharibəsi zamanı müxtəlif fondlara az yardım etmədilər. Bu hadisələrdə qazandığımız uğurlarda onların da haqqı var.
Pandemiyanın ilk vaxtlarında yaradılmış fonda iyirmi min manat pul köçürdüyünün şahidi olmuşam. Vətən müharibəsi dövründə qırx min manat orduya dəstək fonduna vəsait köçürməsindən əlavə, dəfələrlə ön cəbhəyə ərzaq, isti pal-paltar aparıb. Neçə-neçə qazi, şəhid ailəsinə yardım edib. Bu gün də davamı gəlir...
Xeyriyyəçi
Bu hər imkanlıya nəsib olmayan keyfiyyətdir. O qədər zəngin adamlar tanıyırıq ki, nə bir yetimi sevindirib, nə bir kimsəsizə arxa durub, nə də imkansıza əl tutub. Heç İslam qaydalarına görə var-dövlətinin fitrə-zəkatını vermək də ağlından keçməyib.
O isə, yanına pənah gətirən kimsəni əliboş yola salmır. İmkansıza yardım edir, yetimə, kimsəsizə yiyə durur. Ehtiyac içində qovrulana kömək edib, sıxıntıdan qurtarır. Məgər birdir-ikidir Onun xeyirxah əməlləri? Say-hesabı çoxdan itib...
Vətəndaş
Təpədən-dırnağa ölkəsinə, xalqına, el-obasına bağlı adam. Azərbaycanı, azərbaycanlıları canı qədər sevir. Azərbaycan, deyiləndə ayağa durmağı bacarır. Torpaqlarımız işğaldan azad olunandan sonra dözməyib üzü Qubadlıya yol tutdu. Elə bil, Ona dünyanı bağışlamışdılar. Sevincinin həddi-hüdudu yox idi...
İctimai nüfuz
Doğulub boya-başa çatdığı şəhərin abadlaşmasında Onun da rolu az olmayıb. Bir vaxtlar oxuduğu məktəbin dam örtüyünü öz hesabına düzəltdirib. Böyüdüyü binanın qarşısında xeyir-şər üçün bina tikdirib, həmin bina ilərdir ki, imkansızlara təmənnasız xidmət göstərir. Heç vaxt siyasətə qarışmır, amma ictimai fəal kimi həmişə öndə olur. Şəhərin bütün tədbirlərinə, yığıncaqlarına hörmətli sakin kimi dəvət alır, iştirak edir...
Hər bir şəhərin öz elitası var. Onlar da iki hissəyə bölünür- daimi elita, müvəqqəti elita. Daimi elita həmin şəhərdə böyüyüb ərsəyə çatanlardan olur, müvəqqəti elita isə həmin şəhərə təyin olunmuş məmur və vəzifə sahiblərindən. O, Sumqayıtın daimi elitasının sırasındadır...
El ağsaqqalı!
Bəzən yol ayrıcında çaşıb qalırıq, hansı səmtə üz tutmağımızı təyin edə bilmirik. Xeyirin harada, zərərin hansı istiqamətdə olduğunu müəyyən etmək üçün bir müdrik tövsiyyəsinə, ağıllı məsləhətə ehtiyacımız olur. Problemlər üstümüzə hücum edəndə, əlacsız qalanda onun yanına gedirik. Küsənləri barışdırmaq, kinləri mum kimi əritmək, düşmənləri sülhə gətirmək onun ağıl və təfəkkürü qarşısında adi bir əmələ dönüb. Rəftarında o qədər mükəmməldir ki, təvazökarlıq, sadəlik elə bil ruhuna biçilib, uşaqla uşaq, böyüklə böyük olmağı bacarır. Heç kimi acılamaz, amma elə bir söz deyər ki, qulaqlarda sırğa olar...
Yekun- bütün başlanğıcların sonu
Bu yazını qələmə almağa başlayanda kövrək hisslərə qoşulub, xəyalən mənə doğma olan iki məkanı gəzib dolaşdım- Sumqayıt və Yardımlını. Axı Sumqayıt mənə doğulub, boya-başa çatdığım bir şəhər kimi doğmadırsa, Yardımlı babalarımın ruhlarının toxtaqlıq tapdığı bir yurd kimi əzizdir. Hər ikisini sevirəm! Və bu iki məkanın vəhdətindən pərvazlanıb araya-ərsəyə çıxan eloğlum Hacı Gülağa Abişovun varlığından qürur duyuram. El ağsaqqalı səviyyəsinə yüksəlmək, bir yurdun yükünü çiyinlərində daşımaq hər adama nəsib olmur. Nə yaxşı ki, Sumqayıtda Yardımlını xatırladan el ağsaqqalı var. Bəli, Sumqayıtda Hacı Gülağa deyiləndə Yardımlı yada düşür, Yardımlı deyiləndə Hacı Gülağa...
Bu gün, dekabrın 29-da Hacının 65 yaşı tamam olur. Ona möhkəm can sağlığı, firəvan həyat arzulayırıq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
Ədəbiyyat Fondu yeniyetmə və gənclərdə Mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması layihəsini icra edəcək
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu 2024-cü ildə Mədəniyyət Nazirliyinin elan etdiyi qrant müsabiqəsinin qaliblərindən biri olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Fond nazirliyə “Gənclərin və yeniyetmələrin mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsini təqdim edərək qrant proqramlna daxil edilib.
Layihədə “Mütaliə mədəniyyətini necə formalaşdırmalı” adlı kitabçanın, “Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası - hər kəsin oxumalı olduğu kitab” kitabının nəşri, Bakı, Sumqayıt, Gəncə və Lənkəranda yeniyetmə və gənclər auditotiyası ilə mütaliə mədəniyyəti ilə bağlı tədbirlərin keçirilməsi, kitabça və kitabların hədəf auditoriyasına hədiyyə etməsi nəzərdə tutulur.
Layihənin icrasına 2024-cü ilin yanvar ayında başlanılacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.12.3023)
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan azərbaycanlılara Yeni il töhfəsi
Aida Eyvazlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun bu günlərdə rəhbərliyi dəyişildi, müddətini başa vurmuş Günay Əfəndiyevanı qazaxıstanlı dövlət xadimi Aktotı Raimkulova əvəz etdi. Və yeni prezident dərhal fəallıq göstərir. Yeni il münasibətilə Fondda rəsmi qəbul keçirildi, ardınca da dünən gözəl bir tədbirə şahidlik etdik.
Müslüm Maqomayev adına
Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Fond tərəfindən Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il münasibətilə “Turan” Etnofolklor ansamblının və Zəfər qrupunun iştirakları ilə konsert proqramı təşkil olundu.
Konsertdən öncə xanım Aktotı Raimkulova Fondun yaradılması təşəbbüsünə və təşkilata göstərdiyi dəstəyə görə Prezident İlham Əliyevə, Qazaxıstan, Türkiyə, Türkmənistan, Özbəkistan, Qırğızıstan və digər Türk dövlətlərinə təşəkkürünü bildirdi.
Türk dünyasının ortaq mədəniyyətə, tarixə və ədəbiyyata malik olduğunu vurğulayan Aktotı Raimkulova bu il Azərbaycanın Ümummilli lideri Heydər Əliyevin və Türkiyə Cümhuriyyətinin 100 illiyinin qeyd edildiyi önəmli tarixi zamanda burada bir daha Azərbaycanın tarixi Qələbəsini yada saldı, bu münasibətlə Azərbaycanı və bütün Türk dünyasını təbrik etdi. “Bu Qələbə bütün Türk dünyasının Zəfəridir. Qarabağ Azərbaycandır!”, - deyə o vurğuladı.
Sonra keçirilən konsertdə bizim “Zəfər” muğam qrupu “Can Qarabağ” əsərini və digər mahnıları təqdim etdi.
Daha sonra çıxış edən Qazaxıstanın tanınmış “Turan” etnofolklor ansamblı Türk dünyasının zəngin musiqisindən nümunələr ifa etdi.
Giriş sərbəst idi, tamaşa zalını dolduran izləyicilər tam məmnun qaldılar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
POETİK QİRAƏTdə Tahir Talıblının “Gəmisi qayıtmaz liman” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərlə şair Tahir Talıblı görüşür. Yeni il ərəfəsində şair “gəmisi qayıtmaz liman”dan bəhs edir.
Eh, kaş ki, bütün limanların gəmiləri qayıdaydı…
“Səndən gələn xoşdur mənə, Ya gül göndər, ya da tikən. Mehrin də xoş, qəhrin də xoş, Ya xələt ver, ya da kəfən”. (Əhməd Yəsəvi)
Deyəsən, zənglərim sənə xoş olmur Sənin susmağınnan çox xoş oluram. Mən göz düzəldirəm, üstə qaş olmur, Gözümü tökürsən bihuş oluram.
Asıla qalmısan kipriklərimnən Gözümdə sıxılmış bir damcı yaşsan Ağrı göyərəcək, dərd cücərəcək Qəfil tufan kimi haraya düşsən.
Bitər gözlərində ayrılıq, bitər Yoxsa bir lal, dibsiz güman kimisən. Limanlar ağlayar, gəmilər gedər... Gəmisi qayıtmaz liman kimisən.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
Laləzarın turşuları niyə dadlıdır? - Sadıq Qarayev yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət”in Düşüncələrim rubrikasında bu cümə bioloq-yazıçı Sadıq Qarayevdir.
-O turşunun dadına baxmaq olar?
-Əla turşudu, buyurun baxın- satıcı bunu deyib, 3 kiloluq şüşə balondan dəmir tutqacla kələm çıxarıb, mənə uzatdı.
Alıb yeməyə başladım. Təbii ki, anamın qoyduğu turşulara çatmazdı, anam əlinə keçəni - kələm, kal pomidor, ta nə bilim nələri yığıb 40 kq- lıq "filyaka” doldurur, nəyi, necə əlavə edir, bilmirəm, heç özü də bu işləri xüsusi qaydalarla etmir, amma turşusu əvəzsiz olur. Ancaq bu turşu da çox dadlı idi, kimdirsə peşəkar imiş.
-Bir kilo çəkin- dedim.
Turşunun dadından zövq ala-ala, günortadan düşündüyüm fikirlər, yenidən ağlıma gəldi...
Ağaclara baxırdım, onlar canlıdırlar... Canlı olmaq xüsusi bir mahiyyətdir. Nədir bu sirri xuda? Ağaclar ayrı-ayrı orqanlardan, orqanlar hüceyrələrdən ibarətdir, hüceyrənin öz elementləri var ki, onları da xırdalayanda kimyəvi maddələrə, molekul, atomlara çıxır.
Aha molekul, atomlar canlı deyil, axı...
- Buyurun, 3 manatlıq etdim.
- Yaxşı etdiniz, amma elə edin, yolda suyu süzülməsin- deyib, pulu verdim.
Yaxşı, belə çıxır ki, cansızların xüsusi düzülüşü, yan-yana gəlməsi, canlı mahiyyəti yaradır...
Eyni növ atomların fərqli cür düzülüşü müxtəlif xassəli materiya ortaya çıxarır. Məsələn, eyni cür karbon atomlarının fərqli düzülüşündən qrafit, kömür, almaz ortaya çıxır...
Demək, nə sirr varsa bu düzülüşdədir, nəyin nəyin yanında olmasından asılıdır .
Məhz bu düzülüş qaydası ALLAHDAN gəlir.
Onun sayəsində düzülüş saxlanılır.
Birdən ağlıma gəldi ki, nəzəri baxımdan ALLAH bir anlıq yox olsa (Əstəfurlla) bu düzülüş forması o an pozular, ağaclar, eləcə də heç bir canlı qalmaz. Maqnitin cəzb etmə, itələmə qüvvəsi, yerin cazibəsi də itər. Deməli, hər şey o anda yox olar.
Diqqətimi yolun qırağında, tut ağacının altında oturmuş, arxası mənə tərəf olan bir kişi cəlb etdi. Nəsə eşələnirdi. Aha, torbadan "çubuş" ( kiçik araq şüşəsi) çıxardı...
Ona bəlkə turşu verim? - dərhal ağlımdan keçdi.
Ancaq camaatın içində, əlimi necə salım turşu çıxarım, ona nə deyim verim? Ərincəklik, utancaqlıq və etinasızlıq yan- yana düzüldü.
Aptekə tərəf çöndüm, qızdırmasalan dərman almalıydım.
Qızdırma... bu nədirsə yüz faiz düzülüşün cüzi də olsa pozulmasıdır. Başqa cür necə ola bilər ki?
İnsanda canlı olmağı deyək ki, ruhla əlaqələndirək, bəs heyvanlar, bitkilər?
Deyək ki, canlı olan hər şeyin ruhu var, bəs su niyə mövcuddur? Axı o da iki - yanan və yanmaya kömək edən qazdan yaranır, özü yanğını, susuzluğu söndürəndir...
İnsan ölür, 5 dəqq əvvəl isə sağ idi. Bu 5 dəqqədə nə dəyişdi? Hər şey həminki deyil?
İlk baxışda hər şey yerindədir.
Aptekçiyə baxıram, keçəldir. Düşüünürəm ki, bu qədər dərman istehlakçısı, onu satan var, çoxu da keçəl, bəs niyə başlarına dərman düzəltmirlər?
Keçəllik də düzülüş pozuntusudu.
Demək, satdıqları pul tələsidi.
3- 4 cür dərman təklif etdi, ən ucuzunu seçdim, onsuz da faydası yoxdu, düzülüşü pozulmuş orqanizmi özü düzəltməsə heç nə kar etməz ki... O ki qala, yaranandan düzülüşü pozulmuş dərmanlar ola.
Ölü ilə diri insanın fərqi orqanizmin ən kiçik elementllərinin düzülüş fərqidi...
İnsanın düzəltdiyi şeylərdə də belədir.
Təsəvvür edin, bahalı bir avtomobil düzəldirsən, hər şey var, mühərrik yoxdur, lap mühərrik də var, kiçik bir detalı yoxdur, yaxud elektrik sistemində bir məftil qırılıb, avtomobil işləməyəcək.
Dəmək, mövcudluq bütöv sistemin ideal düzülüşündən asılıdır.
Hadisələr də belədir. Müharibədə məğlubiyyət və zəfər də bütün detalların ideal düzülüşündən asılıdır. Vaterlooda yağış imkan vermədi ki, Napoleon toplarını vaxtında istədiyi kimi düzsün. O, bütün müharibələri əsgərlərini və toplarını ideal düzə bilmək istedadıyla uda bilmişdir. Bu dəfə yağış imkan vermədi, məğlub oldu.
Belə çıxır ki, İlham Əliyev öz ordusunu zəfər çalmaq üçün ideal düzmüşdü. Elə siyasətini də.
Qarşı tərəfdə isə hər şey vardı- yüksəkliklər, çoxqatlı keçilməz səddlər, dəqiq artilleriya sistemləri və s. Hər cür üstünlük. Ancaq nəsə çatmırdı, ya ürək vurmurdu, ya beyin işləmirdi, ölü idi...
Əliyev niyə axıra qədər getmədi, bəyannaməyə razılaşdı? Qarşıdan gələn qış, qar düzülüşü poza bilərdi, beynəlxalq vəziyyətdəki düzülüş dəyişirdi. Düzgün hesablamışdı.
Həmən kişinin yanına yenidən çatdım, ona turşu verməmək düz olmazdı. Yaxşılıq etmək, onun zövq almağına səbəbkar olmaq hissləri yanaşı düzüldü. Bəlkə elə bütün hərəkətlərimizin səbəbi müxtəliv motivlərin yanaşı düzülməsindən yaranır. Ağıl və hisslərin cərgəsində düzülür.
ALLAH rəhmət eləsin, ədəbiyyat müəlliməmiz Solmaz xanıma, sinifdə səs- küy çoxalanda kübarcasına və qəribə zərif və ötkəm səslə: -Xahiş edirəm hisslərinizi cilovlayın- deyərdi.
Yaxınlaşdım həmən kişiyə.
- salam
...
- turşu verim Sizə, istəyirsiz?
- bəli, istəyirəm.
- bir qab gətir verim- deyib, əlimi digər əlimdəki çoxlu selofan torbalardan birinin içinə saldım.
Gedib yaxındakı mağazindən selofan alıb, açıb gözlədi.
Bir ovuc turşu qoydum.
- nə bildin içirəm?
-bilmədim içirsiz, amma içməli havadı, turşu da olsa ləzzəti olar.
- çox düz deyirsən, sağ ol-deyib, kefi kök, tez tutun dibindəki evinə getdi.
Onun kefi düzəlmişdi, turşudan çox, içməli hava olmasını vurğulamağım xoşuna gəlmişdi.
İndi rahat içəcəkdi.
Axı hamı ona içdiyinə görə başqa cür baxırdı.
Necə başqa cür?
Normal münasibətin pozulmuş düzülüşündə..
Bəs onda necə olur ki, bütün qaydalara riayət edib, xüsusi düzülüşlə qoyulmuş satlıq turşular, anamın xaotik qaydada qoyduğu turşudan dadsız olur?
Demək hər nizamlı baxış da ən düz olmaya bilər...
Evə çatırdım. Həmişəki kimi “bugünkü faydalı işim nə oldu” sualına cavab verirəm:
O kişiyə turşu vermək.
Adətim üzrə, çox vaxt olduğu kimi səhər, günorta heç nə yeməmişdim, odur ki, yeməyə bərk girişirəm.
Həm də qulaq asıram, danışırlar, daha doğrusu, sözləri sıraya düzürdülər:
Hazırlıq pulu, evə alınası ərzaqlar, telefon köhnədi işləmir, ta nələr, nələr… yüz cür problemlər...
Birinci sinifə gedən qızım yaxınlaşır, dəftəri uzadır:
-Ata, bax, ulduzlayımın sayı 12 olub...
Bütün problemlər yadda çıxır elə bil.
Demə, ailə də problemlərin, fərəhlərin, sevinclərin, sevgilərin qəribə düzülüş formasıymış.
Deyəsən, doyuram, daha turşu ləzzət eləmir, qocalığın sonları kimi...
Bəlkə elə həyat özü qəribə hadislərin, ömürlərin, düşüncələrin, hisslərin özünəməxsus düzülüşüdür?
Bu cür gözəldir, belə dadlıdır?
Eləcə də bütün mövcudluqlar xüsusi düzülüşün nəticəsi, görünənidir.
Nizamlı, həm də nizamsız...
Əslində xaotik, nizamsızlığın özündə də bir nizam vardır, yoxsa Laləzərin turşuları belə dadlı olmazdı...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
GÜNEY AZƏRBAYCAN POEZİYASI ANTOLOGİYASInda Sevər Şəhabinin “Mənə xəbər gətir” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Sevər Şəhabinin şeirlərini təqdim edir.
Sevər Şəhabi kimi tanınan şair, etimoloq və Güneydə muasir məşhur mahnıların müəllifi 1983-cü ildə Təbrizdə doğulmuşdur. O, şeirdən çox, illərdir ki, etimoloji və lüğətlər qonusunda çalışır.
MƏNƏ XƏBƏR GƏTİR
Məndən öncə ölsən əgər,
Ölülərə salam yetir.
Qırx günəcən gəl yuxuma,
Ordan mənə xəbər gətir.
Soraqlaş gör oralarda -
Neçə saat çalışırlar?
O dünyanın insanları,
Hansı dildə danışırlar?
Asılaraq gələnlərin -
Boğazları yaradırmı?
İşkəncədən ölənlərin -
Dəriləri qaradırmı?
Afrikanın zənciləri -
Kimlərə "Bəli" deyirlər?
Onların ağ ərbabları,
Nə içirlər, nə yeyirlər?
O dünyanın terminalı,
Necə yer bə yer olunur?
Cənnətin ağ biletləri,
Neçəyə al-ver olunur?
Sanki mənim bu istəyim,
İstəmədən üzdü səni.
Səndən öncə ölsəm əgər,
Qırx günəcən gözlə məni.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
Həyat ləkəsi -ESSE
Xədicə Əliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Uşaqlıqda anamızdan qorxduğumuz üçün geyimlərimizə ləkə salmamağa çalışardıq. Ləkənin qalıcı olmasına, növünə görə, anamızdan eşidəcəyimiz danlağın müddətini hesablayardıq. Böyüdükcə, bu ləkələrin də bizimlə bərabər böyüdüyünü və köynəklərimizdən qəlblərimizə keçdiyini gördük. Kiçikkən anamızdan qorxan biz, böyüdükcə həyat köynəklərimizdə deyil də, həyatımıza ləkə salmağa başlayarkən, qorxumuz təkcə anamızdan yox, hər kəsdən oldu. Çünki uşaqkən analarımız məsələni bizim üçün həll edərdi, o ləkə o köynəkdən bir şəkildə çıxardı. Amma qəlbdə olan ləkələr elə də asan çıxmırmış və bunu təmizləməyə, gizlətməyə çalışmaq da çətin olurmuş. Vaxtilə anamızın danlağından qaçan biz, zamanla qəlbimizin ləkələrini görməz, fəryadlarını duymaz hala gələnlərdən olduq...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)
POEZİYAMIZIN QIZIL FONDUNDAN - Vahid Əziz, “Yada düşür...”
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xalq şairi Vahid Əziz! Lirikanın ən dərinliyini, fikir yükünün ən ağırlığını, poetik gözəlliyin ən təkrarsızını ortaya qoyan bir şairimizdir Vahid Əziz.
Onun bütün yaradıcılığı gözəldir, bizsə son illər yazdığı şeirlərindən seçmələr edəcəyik.
Yada düşür...
Yaz gəlir, lalələrin
istisi yada düşür.
Dəlidağ güllərinin
bəstəsi yada düşür.
Haqq deyə öz sözünü,
tökə düşmən gözünü,
çatın palıd közünü –
tüstüsü yada düşür.
Yolda yağış saxlayır,
can yanır, baş ağrıyır,
böyrəklər daş bağlayır –
“İstisu” yada düşür.
Məni ora qaytarın,
şeh düşsün narın-narın,
durna telli qızların
dəstəsi yada düşür.
Çağırın tez oyanım,
doğan Günə boylanım,
öyüd verən babamın
hər sözü yada düşür.
Eh... gözəl cavanlığım,
eşq odunda yandığım!
Dərədən boylandığım
Göyüzü yada düşür...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.12.2023)