Super User
III Regional Xor Müsabiqəsinin Qala konserti keçirilib.
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, Mərkəzi Aran və Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarələrinin birgə təşkilatçılığı ilə “Yaşıl dünya naminə həmrəylik İli”nə həsr olunmuş “Hər yanı gülşən Azərbaycan” adlı III Regional Xor Müsabiqəsinin Saatlı rayon Mədəniyyət Mərkəzində Qala konserti keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı regional idarəyə istinadən xəbər verir ki, III Regional Xor Müsabiqəsində hər iki regional idarədən 16 uşaq musiqi və incəsənət məktəbinin xor kollektivi uğurla iştirak edib.
Qeyd edək ki, müsabiqənin münsiflər heyətində Azərbaycan Dövlət Xor Kapellasının bədii rəhbəri və dirijoru, Xalq artisti Gülbacı İmanova, Azərbaycan Dövlət Uşaq Filarmoniyasının direktoru, əməkdar incəsənət xadimi Dilarə Əliyeva və Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti, əməkdar müəllim Aqil Qafulov təmsil olunub.
Tədbirdə Mərkəzi Aran Regional Mədəniyyət İdarəsinin rəisi Aydın Bəşirov, Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarənin rəisi Faiq Xudanlı, müsabiqənin münsiflər heyətinin üzvləri, tanınmış mədəniyyət adamları, rayon ictiamiyyətinin nümayəndələri iştirak ediblər.
Tədbirin rəsmi hissəsində Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarənin rəisi Faiq Xudanlı gələn qonaqları salamlayaraq müsabiqədə qalib olmuş xor kollektivlərini təbrik edib.
Tədbirin konsert hissəsində qalib olan xor kollektivlərinin, uşaq musiqi, incəsənət məktəblərinin uşaqlardan ibarət xalq çalğı alətləri ansambllarının ifasında bir-birindən maraqlı musiqi nömrələri, eyni zamanda Saatlı rayon “Adıgün” Türk Xalq Folklor kollektivinin ifasında rəqs nömrələri nümayiş olunub.
Qala konsertinin mükafatlandırılma hissəsində Kürdəmir şəhər Uşaq İncəsənət Məktəbinin xor kollektivi Qran-pri mükafatı, Mingəçevir şəhər Ü.Hacıbəyli adına 1 nömrəli onbirillik musiqi məktəbinin xor kollektivi I dərəcəli diplom, Ağdaş şəhər 1 nömrəli uşaq musiqi məktəbinin xor kollektivi II dərəcəli diplom, Göyçay şəhər A.Məmmədov adına Uşaq musiqi məktəbinin xor kollektivi III dərəcəli diplomla, eyni zamanda Beyləqan şəhər Niyazi adına Uşaq musiqi məktəbinin və Mingəçevir şəhər Bülbül adına 2 nömrəli uşaq musiqi məktəbinin xor kollektivi Diplomla təltif ediliblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Qəşəm Nəcəfzadə ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL:
Uliyam Şekspir söyləyib ki, " Əgər ağıl olmasaydı, hisslərimiz bizi məhv edərdi.
Məhz ağıl onu cilovlamaq üçün mövcuddur."
Qəşəm bəyin "ağlımı at oynadır, yoxsa hissi?"
Ya da onlar bir-biri ilə " dil tapa bilirlərmi?"
CAVAB
-Poeziyanın əsas materialı hisslərdir. Ağıl olan yerdə poeziya ölür. Mən poeziyada hisslərimə üstünlük vermişəm. Ağlımın hisslərimə gücü çatmayıb. Mənim hisslərimin ağlı gözəldir. Adam bir çox zirvələrə hissləri ilə çatıb qalib gəlir. Sevgi də, yaxşı şair olmaq da hisslərlə bağlıdır. Ağıl İqtisadiyyat, Siyasət üçün vacibdir. Bir deyim də var ki, riyaziyyatçı olmaq üçün də hisslər lazımdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
POETİK QİRAƏTdə Xuraman Muradovanın “Dönmədi geri” şeiri
Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə yenidən Xuraman Muradova görüşür. “Dönmədi geri” şeiri ömrün vəfasız aylarından, illərindən bəhs edir. O aylardan, illərdən ki, gedir və bir daha geri dönmür.
“İndi o illərimin
Həsrətli yolçusuyam” deyir Xuraman xanım. Bir az nostalgi, qüssə, nisgil var bu şeirdə.
Xoş mütaliələr!
Çox həsrətlə gözlədim,
Ötən illərimi mən.
Yollar da çox gözlətdi,
Geri heç nə vermədən.
Hər ilin bahar, yazı,
Ömrümə gül ələdi.
Hər ayıma, günümə
Xoş arzular dilədi.
İndi o illərimin
Həsrətli yolçusuyam.
Geri dönməyən ömrün
Hər ağrı, acısıyam.
Şirin xatirələrin
Uzaq oldu əlləri.
Nə qədər səsləsəm də,
Yenə dönmədi geri...
Gənclik illərimizin
Ötdü, xoş arzuları.
Bu arzularla dolu
Getdi ömrün qatarı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
“İrəvan mətbəxindən nümunələr” layihəsində Əməköməci qovurması
Rubrikanı Könül aparır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır.
Bu gün sizlərə Əməköməci qovurmasının
hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik.
DÜSTUR:
§ Qazayağı – 130 qr
§ Soğan – 26 qr
§ Yağ – 30 qr
§ Duz – 4 qr
Xörək əlavəsi:
§ qatıq – 50 qr, sarımsaq – 2 qr
HAZIRLANMASI:
Yamaclardan əməköməci yığılır, yuyulub-təmizləndikdən sonra körpə hissəsi əllə 2-3 hissəyə bölünür. Sonra suda pörtlədilir. Aşsüzənə yığılır və suyu süzülür. Soğan yağda qızardılır. Pörtlədilmiş əməköməcilər qızardıl- mış soğanın üzərinə əlavə edilir. Qaza- nın qapağı bağlanır və vam odda qov- rulur. Yağa düşdükdə oddan götürülür. Sarımsaqlı qatıqla süfrəyə verilir.
Nuş olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
Hansı simptomlar uşaqlarda ürək xəstəliklərinə işarə edir? –EV HƏKİMİNİZ
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Ev həkiminiz” rubrikasında bu dəfə gənc oğlanların ailə həyatı qurmağı hansı səbəbdən ləngitmələri barədə danışacaq. Rubrikanı Kənan Məmmədli aparır. Bu dəfə mövzumuz tibbə aiddir. Hansı simptomlar uşaqlarda ürək xəstəliklərinə işarə edir?
Pediatr, ailə həkimi, kliniki dietoloq, Misir və Rusiya Dietoloqlar Assosiasiyasının üzvü Rəna Bayramova rubrikamızın məsləhətçisidir.
Bu simptomlar uşaqlarda ürək xəstəliklərinə işarə edir
Təəssüf ki, ürək xəstəliklərinə tək böyüklərdə deyil, uşaqlarda da rast gəlinir. Ağır ürək patologiyaları adətən doğuşdan dərhal sonar aşkar olunur.
Lakin bəzi pozulmalar müəyyən vaxta qədər gizli qala bilir. Valideynlər uşaqlarına qarşı daim diqqətli olmalı, uşaqların istənilən "qeyri-adiliyinə" fikir verməli və öz şübhələr və narahatçılığı pediatrla bölüşməlidir. Bu pozulmanı vaxtında aşkar etməyə və fasadların qarşısını almağa yardım edəcək.
Uşaqlarda ürək xəstəliklərinə işarə edən simptomları aşağıdakılardır:
Südəmər uşaqlarda:
çəkinin zəif artması
dərinin göyümtül olması
tez yorulma (uşaq ananın döşünü zəif əmir, tez-tez fasilələr verir)
aktivliyin az olması
fiziki inkişafda ləngimə (həmyaşıdlarıyla müqayisədə başını gec saxlayır, gec oturur)
təngənəfəslik (nəfəsalmanın tez-tez və səthi olması)
Daha böyük uşaqlarda:
tez yorulma (uşaq oynayanda, qaçanda həmyaşıdları ilə müqayisədə daha tez yorulur)
ürək nahiyəsində istənilən diskomfort (agrı, narahatçılıq, yanma və s. )
burun-dodaq üçbucağının göyərməsi
dərinin ağarması
başgicəllənməsi
bayılma
təngənəfəslik
respirator xəstəliklə bağlı olmayan səbəbsiz öskürək
ayaqlarda şişkinlik.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
İNİŞİL BU GÜN: “Eurovision” mahnı müsabiqəsində Ermənistanı 4 pillə qabaqlamaqla qürrələnirdik
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bildiyiniz kimi, builki “Eurovision” mahnı müsabiqəsində Azərbaycan tam fiaskoya uğrayıb son illərdə ilk dəfə finala adlaya bilmədi. Demək, biz ilk 25-liyə düşə bilmədik, Ermənistan isə 9-cu oldu. Demək, azı 17 pillə bizi qabaqladı. Amma inişilin bu gününün xəbərləri arasında diqqətimi bizim Turin yarışmasında erməniləri 4 pillə qabaqlamağımızı bayram etməyimiz çəkdi.
Təkrarən o günə qayıdaqmı? Qayıdaq.
Turin şəhərinin evsahibliyi ilə İtaliyanın ən böyük qapalı arenalarından olan “PalaOlimpico”da keçirilən, şüarı “Gözəlliyin Səsi” (“The Sound of Beauty”) olan, Avropa Yayım Birliyi (EBU) və İtaliyanın “Rai” televiziya kanalının təşkilatçılığı ilə keçirilən 66-cı “Eurovision 2022”nin böyük finalında 25 ölkənin təmsilçisi çıxış edib, səsvermənin nəticəsinə əsasən,“Stefania” adlı mahnını ifa edən Ukraynanın “Kalush Orchestra” qrupu 631 xalla birinci olub.
Ukraynalılar ikinci olan britaniyalıları 165 xallıq böyük fərqlə üstələyiblər. Ukraynaya bu cür hədsiz simpatiya təbii ki, Rusiyanın silahlı təcavüzü səbəbindən olub. İlk üçlüyü isə ispanlar qapadıblar, 459 xalla.
Azərbaycanı təmsil edən Nadir Rüstəmli “Fade To Black” adlı mahnı ilə 15-ci nömrə altında öz performansını nümayiş etdirərək 16-cı olub, düşmən ölkənin iştirakçısını 4 pillə qabaqlamağımız da bir təsəlli ola bilər.
Xatırladaq ki, Azərbaycan ilk dəfə “Eurovision” mahnı müsabiqəsinin 53-cü sayında iştirak edib və 8-ci yeri tutub. 2011-ci il mayın 14-də Almaniyanın Düsseldorf şəhərində keçirilən 56-cı “Eurovision” yarışmasında isə Azərbaycan 221 xalla birinci olub və növbəti il ölkəmiz dünyanın ən böyük canlı musiqi tədbirinə ev sahibliyi edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı statistika sevənlər üçün müsabiqənin tam yekun cədvəlini təqdim edir:
1. Ukrayna 631
2. B.Briyaniya 466
3. İspaniya 459
4. İsveç 438
5. Serbiya 312
6. İtaliya 268
7. Moldova 253
8. Yunanıstan 215
9. Portuqaliya 207
10. Norveç 182
11. Niderland 171
12. Polşa 151
13. Estoniya 141
14. Litva 128
15. Avstraliya 125
16. Azərbaycan 106
17. İsveçrə 78
18. Rumıniya 65
19. Belçika 64
20. Ermənistan 61
21. Finlandiya 38
22. Çexiya 38
23. İslandiya 20
24. Fransa 17
25. Almaniya 6.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
“YÜK” – Orxan Fikrətoğlunun film ssenarisi (4-cü paylaşım)
Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.
Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.
Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.
Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.
YÜK
Tammetrajlı bədii filmin ssenarisi
4
Gecədir. Elşad “QAZ 69”-un sükanı arxasında oturub maşını idarə edir. O, kənarları işıq dirəkli geniş magistral yolla geriyə, Daşkəsənə qayıdır.
Maşınını iri hərflərlə AĞDAM, GƏNCƏ, DAŞKƏSƏN yazıları yazılmış, müxtəlif istiqamətlərə dönmək işarəsi görünən yolayrıcında saxlayır.
Bir müddət susub şəhərlərin adları yazılmış dəmir lövhəyə baxır və nə edəcəyini bilmir.
Yol işarəsi Daşkəsənə getmək üçün sağa, Ağdama getmək üçün isə sola dönmək lazım olduğunu göstərir. Elşad seçim edə bilmir. Çaşıb qalıb.
Nəhayət, mühərriki işə salıb Daşkəsən yoluna dönür.
Sürətlə maşınını Daşkəsənə tərəf sürür.
Bir qədər getdikdən sonra nə düşünürsə, qəfil əyləci basır.
Maşını yoldan kənara çəkib saxlayır. Arxaya çevrilib “atası” ilə danışır: – Allah sənin kimi sakit adama özün kimi bir sakit ölüm niyə qismət eləmirdi, görəsən? Adam atasını neçə dəfə torpağa gömər? Səni geri qaytarıb köhnə qəbrinə bir də öz əlimlə necə basdırım? El üzümə tüpürməz mənim? Deməz ki, atanı boş yerə niyə qəbrindən çıxarıb gorbagor eləyirdin? Uzanmışdı da dinməzcə qəbrində. Bu nə oyun idi açırdın onun başına? Səni bir də Daşkəsəndə basdırsam, adamların üzünə necə baxaram? Yox, ata. Daha geriyə yol yoxdur. Səni ancaq Ağdamda torpağa basdıracam. Ondan sonra nə olacaqsa, qoy olsun. Bir az da döz!
Maşından aşağı düşür...
Əl telefonunu cibindən çıxarıb kiməsə zəng vurur: – Bəşir, salam! Elşaddır. Sənə bir işim düşüb!
Maşına minib geriyə, Ağdama tərəf yol alır...
***
Hərbi hospitalın həyəti. Günəşli bir gündür.
Elşadın bacısı əsgər Rüstəmzadənin qoluna girib gəzdirir. Onlar hospitalın həyətindəki çiçəkli bağçada Rüstəmzadənin ayaqları açılsın deyə gəzirlər.
Rüstəmzadə üzdən yaxşı görünsə də, hələ axsayır. Dili də hələ açılmayıb.
Onlar sıra ilə düzülmüş taxta skamyaların yanından keçəndə Rüstəmzadə ayaq saxlayır.
Rüstəmzadə Elşadın bacısına əl işarəsi ilə oturub bir az dincini almaq istədiyini bildirir.
Elşadın bacısı Rüstəmzadəni taxta skamyaya əyləşdirir. Özü də onun yanında oturur.
Rüstəmzadə ilə Elşadın bacısı bir müddət skamyada dinməz otururlar.
Birdən Rüstəmzadə əyilib yerdən xırda daş götürür. Onu uşaq kimi ovcunda gizlədir. Sonra hər iki əlini kürəyinin arxasına aparıb daşı bir əlindən o biri əlinə ötürür. Ondan sonra hər iki əlini yumulmuş şəkildə Elşadın bacısının qarşısında cütləyir.
Elşadın bacısı müharibənin od-alovundan keçmiş bu əsgərin birdən-birə belə sadəlövhcəsinə uşaq oyunu oynamaq istəyini əvvəlcə anlamır. Sonra onun uşaq saflığı ilə alışıb-yanan gözlərini görüb bircə anlıq reallığı itirir. Və əlini Rüstəmzadənin iri yumruqlarından birinin üstünə qoyur.
Elşadın bacısı Rüstəmzadənin xırda daş gizlənmiş sağ əlini düzgün tapır.
Daşın düzgün tapılması əsgər Rüstəmzadəni aşırı sevindirir. O, ürəkdən sevinib gülür.
Rüstəmzadə qəfil nəyi isə xatırlayıb gülüşünü kəsir və ayağa qalxıb axsayaraq hospitalın əsas korpusuna tərəf yeyin-yeyin gedir.
Elşadın bacısı Rüstəmzadənin nə etdiyini, nəyə sevindiyini və niyə belə tələsərək palataya qayıtmaq istədiyini anlamır. Ayağa qalxıb çaşqın halda Rüstəmzadənin arxasınca qaçır.
Onun qoluna girir ki, səndələyib yıxılmasın.
Qoluna girdiyi an başını qaldırıb onun gözlərinin içinə baxır.
Rüstəmzadənin gözləri yaşlıdır...
Elşadın bacısının üzündə əvvəlcə təəccüb, sonra isə ilıq təbəssüm yaranır.
O, titrəyən əlləri ilə Rüstəmzadənin hələ də xırda daşı tutduğu sağ əlini sığallayaraq gülümsünür.
Və hospitalın əsas korpusuna qədər Rüstəmzadənin əlini əlindən buraxmır.
***
Elşad qaranlıq kənd yolunun kənarında maşınını saxlayır. Maşının işıqları boş çöllüyə düşür. O, həyəcanla işığın düşdüyü çöllüyə doğru baxır.
Nəhayət, maşının işıqları düşən boş çöllüklə yola doğru “CİP NİSSAN” markalı maşının gəldiyi görünür.
Maşın Elşada yaxınlaşıb dayanır. İçindən əsgər şinelli, elə özü yaşda bir oğlan düşüb Elşada tərəf gəlir.
Qucaqlaşıb görüşürlər.
Maşından düşən oğlan əlində tutduğu ov tüfəngini və pul paketini Elşada uzadır.
Elşad: – İşləyib qaytaracam! – deyir.
Yenidən qucaqlaşırlar.
Oğlan: – Ləpirçinin adı Məciddir. Səni hara lazımdır, ora qədər aparacaq. Zəng vurub demişəm. Arxayın ol. Səni gözləyir. İşin avand olsun! Sağ-salamat qayıt!
***
“QAZ 69” markalı maşın magistral yoldan çıxıb çöllük əraziyə düşür.
Elşad boş çöllükdə toz qaldıra-qaldıra bir müddət yol gedir.
Artıq gecə düşüb.
Maşını köhnə daxmanın qarşısında saxlayır. İşıqlarını üç dəfə yandırıb-söndürür.
Daxmadan yaşlı olsa da, canı sulu bir kişi çıxıb ona yaxınlaşır. Elşad əsgərlik dostundan aldığı pul paketini kişiyə uzadır. Kişi pulu alıb saydıqdan sonra şalvarının arxa cibinə qoyur.
Kişi Elşadın maşınına əyləşir.
Kişi: – Dostun zəng vurmuşdu. Risk edirsən. Çox qarışıq vaxtdı. Niyyətini soruşmuram. Öz işindi. Səni gizli yollarla Ağdama çıxarıb geri dönəcəm. Qalanı sənlikdir!
Elşad: – Sən məni əraziyə sal. Gerisi ilə işin yoxdur!
Kişi köhnə maşında təhlükəsizlik kəmərini axtarır ki, çiynindən aşırıb bağlasın. Elşad kişinin nə istədiyini anlayır.
Elşad: – Kəmərim yoxdur. Amma arxayın ol! Beş yaşından maşın sürürəm!
Qoca: – Erməniyə arxayın deyiləm e... sənə arxayınam! Mina çoxdur çöllərdə!
Elşad: – Allah istəyənə heç nə olmaz!”
Qoca: – Kəməri də Allah yaradıb da, a bala! Ayağına dəyən daşı da Allahdan bil. Doğurdan atanı Ağdama basdırmağa aparırsan?
Elşad maşını işə salır.
Onlar maşın gedə-gedə danışırlar: – Doğurdan!
Qoca: – Cin buyurub sənə? Nə fərqi var, a bala. Elə bura da Qarabağdır da, burda basdır da dədəni, tərsliyinə niyə salmısan?! Gərək elə Ağdama gedəsən? Gedib düşəcəksən minaya, atan da qalacaq çöllərdə, özün də!
Elşad: – Rəhmətlik deyərdi ki, “oğullar üçün dədə-baba qəbirləri müqəddəs ziyarətgaha çevrilməyincə vətən vətən olmur”. Ağdamda atam yoxdursa, məni ora nə bağlaya bilər? Heç nə! Vətən həm də atalarımızın qəbirləridir!
Qoca: – Ya sən çox ağıllısan, ya mən dəliyəm!
Elşad: – Nə sən dəlisən, nə də ki, mən ağıllıyam. İşdir də, hər ikimiz düşmüşük. Bacarırsan, köməy elə çıxaq!
Qoca: – Bəri bax, yəqin, sən Ağdamda qızıl yeri bilirsən. Atan da bəhanədir. Qızılı qazıb çıxarmağa gedirsən.
Elşad: – Yox, əksinə, qızılı basdırmağa aparıram! Odey, külçə qızılım arxa oturacaqda gör necə işıldayır! Hər sözü bir ləl idi rəhmətliyin!
Qoca çevrilib arxa oturacağa baxır.
Və Elşadın qırmızı yorğana bükülü atasının nəşini görür.
Qoca: – Söndür işıqlarını. Səddi keçirik!
***
Elşad və qoca işıqları sönülü köhnə “QAZ 69” ilə gizli yollarla Ağdama doğru gedirlər.
Onlar azad olunmuş ərazilərdə qurulmuş hərbi postları dağ yolları ilə aşıb ilk hərbi səddi adlayan zaman artıq günəşin də səmada izləri görünür. Səhər açılır. Elşad maşını qocanın göstərişi ilə tanımadığı bir kəndin girəcəyində, kiçik təpənin ayağındakı kahanın ağzında saxlayır.
Qoca: – Maşını kahaya sal!
Elşad maşını dinməzcə kahaya salır.
Elşadla qoca maşından aşağı düşürlər.
Qoca: – Burdan o yana maşınla getmək daha mümkün olmayacaq. Dronlar göydən izləyir, görərlər. Maşını burda saxla. Mən də burdan geri dönürəm. Ancaq gecələr yol gedərsən. Mənim xəritəm yoxdur sənə verim. Ağdam, bax, bu tərəfdədir. Düzünə gedərsən. Sağa-sola dönmə ha. Yoldan da çıxma. Eşidirsən, yoldan çıxma ha. Sənin ayağınla sabaha Ağdama çatacaqsan. Nə idi kəndinin adı?
Elşad: – Şelli!
Qoca: – Olmusan heç kəndində?
Elşad: – Yox, olmamışam. Amma atam o qədər danışıb ki, bütün evlərini, yollarını əzbər bilirəm. Tapacam!
Qoca: – Şelliyə Ağdamdan da yol var. Belə də. Sən Ağdamdan get. Bu biri yolu dağıdıblar. Qarşındakı erməni kəndidir. Qoyub qaçıblar. İstədiyin evə gir, gecəni gözlə. Gündüz vaxtı burnunu da çölə çıxarma. Minalardan ehtiyatlı ol. Çalış tapdanmış yollarla gedəsən! Maşına dəymə. Bura dron uçurmurlar. Ruslar bu kəndi xəritəyə salmayıb. Görünür, gələcəkdə burda özləri üçün nəsə tikəcəklər.
Qoca ilə Elşad qucaqlaşırlar.
Qoca Elşadın ona verdiyi pul zərfini cibindən çıxarıb maşına qoyur: – Bağışla... əvvəl elə bildim həlləm-qəlləm adamsan! Səni yolda tanıdım. Vallah, yaşım imkan versəydi, səninlə sona qədər gedərdim. Yük olacam deyə getmirəm! Halal elə! Pulu da götürmürəm. Kişinin üstünü götürdərsən. Məndən yadigar olsun! Telefon işlətmə ha! Telefon burda tələdir! Yandıran kimi dronla tutacaqlar!
Elşad: – Halal elə, dayı. Hələ səninlə görüşəcəyik!
– Nə qədər günəş çıxmayıb, mən geri dönürəm. Haydı, bala! Görüşənə qədər!
Qoca ayağını çəkə çəkə yolun sonunda görünməz olana qədər Elşad baxışları ilə onu ötürür.
Elşad atasının sümüklərini maşından düşürüb qırmızı güllü yorğana büküb kürəyinə şələləyir.
Maşından kiçik çantasını və ov tüfəngini də götürüb qaça-qaça yolun üstündəki birinci evə girir.
İçəri tör-töküntü olsa da, kənd evi Elşada yaxşı görünür. Hiss olunur ki, müharibəyə qədər burada o qədər də kasıb olmayan ailə yaşayıb. İri otağın mebeli, döşəməyə sərilmiş xalçalar bundan xəbər verir.
Elşad güllü yorğanı kürəyindən açıb dəhlizdəki divanın üstünə qoyur. Sonra evin içində gəzir. Sadə, artırmalı kənd evidir. Sobasından bəlli olur ki, ən azı iki ay var evdə insan yaşamayıb. Kənddə elektrik olmadığından soyuducunun içindəki ərzaqlar xarab olub. Ərzaqların üfunət qoxusu bütün evə yayılıb.
Evi bacardığı qədər sahmana salır. Kiflənmiş ərzaqları arxa pəncərədən çölə atır. Zirzəmidən ağzı açılmamış tutma və mürəbbə balonları ilə birgə bir şaqqa qaxac ət də tapır. Zirzəminin daha isti və təhlükəsiz yer olduğunu anladıqdan sonra yorğanı qucağına alıb ora endirir.
Zirzəmidən tapdığı mürəbbədən bir-iki qaşıq yeyəndən sonra döşəməyə uzanıb gözlərini yumur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
REYTİNQ: Dünyanın ən sağlam qidaları: dəniz məhsulları
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Sizi ən müxtəlif təsnifatlardan («Forbes» jurnalının təqdimatında «Ən sağlam 12 qida» reytinqi, Conni Bovdenin «Dünyanın ən sağlam 150 qidası» kitabı, «Taym» jurnalındakı «Tarixin ən faydalı 50 bitki və qidası» reytinqi və s.) seçdiyim Yer kürəsinin ən faydalı qidaları ilə tanış edirəm.
Buyurun, faydalanın.
J. Dəniz məhsulları
1. Losos (zülal, D vitamini və omeqa 3 yağ turşuları ilə boldur, yaddaş üçün, beyin fəaliyyətinin düzgün funksiya göstərməsi üçün çox faydalıdır).
2. Forel (yalnız təmiz sularda yaşadığından xüsusi maraq doğurur, bol A, D, B, E vitaminlərinə, omeqa 3 yağ turşularına malikdir).
3. Tuna (zülalın miqdarına görə (22%-dən çox) bütün digər balıqları üstələyir, gözə, beyinə fayda verən, ürək-damar xəstəlikləri riskini 2 dəfə azaldan onlarca vitamin, mikro və makro elementlərə malikdir).
4. Krevetka (olduqca az yağ və piyə malik olduğundan az kalorilidir, amma zülal, protein, yağ turşuları ilə boldur. Eləcə də tərkibində selen, sink və B 12 vitamini var).
5. Qara kürü (Nərə balıqlarının kürüsündə 30% yüksək keyfiyyətli zülal var, lesitin, A, D, E vitaminləri var, onlarca mineral var, çox faydalı yod var. Profilaktik və bədən gücləndirici xassələrə malikdir).
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
Gələn il Əlibala Hacızadənin 90 illiyi olacaq
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Deyirdi ki;- “”Vəfalım mənim” romanımın üstündə başım çox cəncəllər çəkdi. Kitabın içindəki obrazlar canlı şəkildə qarşıma çıxdılar. Məni öldürməyə, işdən qovmağa çalışdılar. Bir dəfə işdən çıxartdılar, yenə mübarizə aparıb öz işimə qayıtdım. Axırda gördülər mümkün deyil, baş elmi işçilikdən məni çıxarıb kiçik elmi işçi elədilər. Maaşım 320 manat idi, elədilər 145 manat. Dedilər get buradan. Dedim heç yana gedən deyiləm. Mən yetim oğlan olmuşam. Pendir-çörək yemişəm. Pendir-çörəklə də uşaqlarımı saxlayacağam, amma sənətimi və iş yerimi dəyişməyəcəyəm. Zaman keçdi, o mənə haqsızlıq edənlərin hamısı gözümün qabağında tut kimi tökülüb getdilər.”
Qəribə adam idi. Sanki bu qəribəlik taleyinə yazılmışdı. Ömrü boyu haqsızlıq, ədalətsizliklə üz-üzə qalsa da ruhdan düşmür, yazıb yaradırdı…
“Hələ uzun illər bundan əvvəl demişdim ki, mən ədəbiyyatımızın ögey balasıyam. O zaman mənim bacarığımdan istifadə olunmayıb. Uzun müddət adım qara siyahıda olub. Mənim stolum, mənim səngərimdir. Elə adamam ki, çağırılan yerə ərinmirəm, çağırılmayan yerdə görünmürəm. İndi-indi tədbirlərə dəvət eləyirlər. İnanın ki, üçüncü kursu bitirənə kimi Bakı kimi küləkli şəhərdə pencəkdə oxumuşam. Aldığım təqaüdün yarısını ev kirayəsinə ödəmişəm.”- söyləyirdi.
O, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində ən çox tirajla çap olunan müəlliflərdən biri olub. Bir vaxtlar elə bir ev tapılmazdı ki, onun “İtgin gəlin” kitabı həmin ailədə olmasın. Söhbət 1935-ci ildə Biləsuvar rayonunun Ağalıkənd kəndində anadan olan yazıçı Əlibala Hacızadədən gedir…
Deyirdi ki;- “Ədəbiyyat aləmi müqəddəs bir aləmdir və əbədiyyət adlı bir dünyaya uzanan bir çox yolların ən gözəli, şirini və əzablısıdı. Mən ömrümün böyük bir hissəsini burada – müqəddəs saydığım bu dünyanın içində yaşamışam. Onun paklğını, müqəddəsliyini bildiyim üçün, o aləmin qapısı ağzında ayaqqabılarımı təmizləyib içəri girmişəm, bilmişəm ki, o saf, şəffaf dəniz kimi, natəmiz şeyləri qəbul etmir, silkinib-çırpınıb gec-tez sahilə atır…”
Bəli, Əlibala Hacızadə bu fani dünyada belə bir ömür yaşayıb. O, "Xalq yazıçısı" fəxri adını haqq etsə də, bunu ona qıymadılar. Əməlləri ilə Allahın nə qədər xoşuna gəldiyi isə axirətdə məlum olacaq. Axı deyirlər ki, bu dünyada inamla, imanla yaşayanları, o dünyada mükafat gözləyir…
Yaşasaydı bu il 89 yaşı tamam olacaqdı. On beş il bundan öncə ölüm mələyi- Əzrailə qoşulub Allahdan başqa heç kimin rəhbərlik etmədiyi dünyaya getdi. Sorğu-sualı asan, son mənzili cənnət olsun!
Ümid edirəm ki, gələn il Əlibala Hacızadənin 90 illiyi təntənə ilə keçiriləcək və doğulduğu Biləsuvar rayonunda onun xatirəsinə abidə ucaldılacaq...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
Şərurun məktəbli şairəsi
Şərur rayonundakı Aralıq kənd orta tam məktəbinin 11-ci sinif şagirdi Sabrina Gültəkin barədə sizlərə danışmışdıq. “Mənim anam bir mələkdir” adlı ilk şeirlər kitabı hələ o, 7-ci sinifdə oxuyarkən işıq üzü görüb. Həmin kitabdan sonra bir sıra rayon, respublika səviyyəli böyük tədbirlərdə Sabrina Gültəkin də şair kimi iştirak edib, şeirlərini oxuyubdur. İndi isə o, daha da püxtələşib, hətta Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr etdiyi “Qurtuluş” poemasını da yazıb.
Naxçıvan ədəbi dairələrində kifayət qədər tanınan yeniyetmə şairənin arzusudur ki, onun yaradıcılığı ölkə oxucusuna da əlçatan olsun. Bu arzuyla da o, yaradıcılığından bəzi nümunələri “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaksiyasına təqdim edib. Bu gün biz sizlərə Sabrina Gültəkinin “Qurtuluş” poemasından bir parçanı təqdim edirik.
Qədim Naxçıvanda bir günəş doğdu,
Adı Heydər oldu, üzü nur dolu.
Vətənini sevdi, daim qorudu,
Xalqa şərəf oldu həyatı, yolu.
Sadə ailədə doğulmuşdu o,
Halal çörək yeyib böyümüşdü bax.
Ailədə sevilib, seçilirdi o,
Xoşbəxt yaratmışdı bax, onu Allah.
Hələ uşaq ikən balaca Heydər,
Hər kəsi özünə heyran edirdi.
Ağılı, zəkası, elmi ilə o,
Öz yaşıdlarından öndə gedirdi.
Adi insan kimi gəldi dünyaya,
Amma insanlardan seçildi Heydər.
Ağlı, zəkasıyla Azərbaycanı
Dünyada tanıtdı O, Ulu Öndər.
Vətənə bitməyən sevgisi vardı,
Ürəyi vətənlə birgə vurardı.
Naxçıvan yurdunun igid övladı,
Daima vətənin o qoruyardı.
İstərdi ana yurd bölünməsin heç,
Daim bütöv olsun, o həmrəy olsun.
Üçrəngli bayrağım dalğalansın hey,
Daima ən yüksək zirvədə dursun.
Naxçıvan yurdunun igid övladı,
Naxçıvanı sevdi, burda yaşadı.
O, əzəl bildiyi, o, çox sevdiyi
Naxçıvan yurdunu heç unutmadı.
Onun böyük qəlbi, ürəyi vardı,
Elini qoruyar, xalqa yanardı.
Ağılı, hünəri, siyasətiylə,
Vətənə həmişə dayaq durardı.
Taxt qurdu qəlblərdə Ulu öndərim,
Sevildi, sevilib, seviləcək də.
Vətənə sevgisi dillərdə dastan,
Deyildi, deyilib, deyiləcək də.
Ömrünü xalqına fəda eyləyib,
Yurdunda illərlə yaratdı, qurdu.
Vətənə ömrünü o, həsr edərək,
Onun keşiyində oğultək durdu.
Gördüyü işlərlə o, yadda qaldı,
İllərlə Vətəndə qurdu, yaratdı.
Müstəqil bir dövlət banisi oldu,
Üçrəngli bayrağı göyə ucaltdı.
Xalqın dar günündə, çətin anında,
O, çatdı xalqının tez imdadına.
Xalqını qorudu, yurdu qorudu,
Xalqım da Xilaskar!- söylədi ona.
Onun sayəsində vətən qurtuldu,
Xalqım azad oldu, yurd azad oldu.
Onun xoş işləri xoş əməlləri,
Xalqının ürəyinə tam həkk olundu.
Qayıtdı elinə, doğma yurduna,
O, çətin günlərdə, çətin illərdə.
Elin çağrışına cavab verərək,
Öz doğma xalqıyla oldu bir yerdə.
Elə bir zamanda, elə bir anda,
Xalqının qəlbinə vurmuşlar yara.
Gecəylə vətəni viran qoyaraq,
Vətəndə xalqını çəkiblər dara.
1990-cı il, qanlı yanvarda,
Qorxmadan sözünü O, şax söylədi.
Dözməyib ürəyi bu olanlara
Düşməni sözüylə o məhv eylədi.
Yox, göz yummayırıq bu olanlara,
İnsanın qanına susayanlara.
Görmədən gəlməyin bu faciəni,
Deyə hayqırırdı bütün dünyaya.
Dünyanı lərzəyə saldı sözləri,
Dünya sözlərindən heyrətə gəldi
Çox keçmədi ki, o, bütün dünyanı,
Haqqa səsləyərək, ədalət dedi.
O, gəldi, gələli güldü üzümüz,
Yurdumun üzünə güldü azadlıq.
Onun sayəsində müstəqil, vahid,
Bu azad dövlətin vətəndaşıyıq.
Əgər ki, soruşsan sən bir kimsədən,
O da bu sözləri deyəcək inan.
Ulu Öndərimin bizlər haqqını,
Ödəyə bilmərik heç vaxt, heç zaman.
Siz olduz dövləti yenidən quran,
Min dərddən, bəladan xalqı qurtaran,
Fəxr edir sizinlə bütün el-obam.
Fəxr edir sizinlə bu Azərbaycan!
Siz bir vaxt demişdiz məhz bu sözləri,
-Müstəqillik qədər çətin yol yoxdur!
Amma siz bu yolu çoxdan aşmısız,
Azadıq, bununla duyuruq qürur.
Xalqın xilaskarı, xalqın öndəri,
Cənnətə çevirdiz hər bir məkanı.
Sizin sayənizdə tanıdı, sevdi
Bütün bu yer üzü Azərbaycanı!
Xalqın haqq səsiydi, haqq yoluydu o,
Xalqı haqq yoluna o səsləyirdi.
Həmişə deyirdi:- Can Azərbaycan!-
Yurdu belə sevib, əzizləyirdi.
Hərdən öz-özümə deyirəm görən,
Niyə o, dövrdə doğulmadım mən.
Onun kimi dahi, ulu insanı,
Niyə görəmmədim sağ ikən nədən.
Naxçıvan yurdunun çətin günündə,
Xalqını qoruyan, yurdu qoruyan.
Sədərək elimə zülm ediləndə,
O idi xalqının yanında duran.
92-ci il soyqırım edib,
Xalqın göz yaşına baxmayıb onlar.
Körpəni, qocanı qətlə yetirib,
Bütün Xocalıya divan tutdular.
Bir qara gecənin qaranlığında,
İnsan fəryadları qulaq dəlirdi.
Bir şəhər üstünə od ələnirdi,
Körpə iniltili səslər gəlirdi.
Bir ana bağrına basıb körpəsin,
Qaranlıq gecəni yarıb gedirdi.
Azğınlar əlinə düşməsin deyə,
Ana ağrılara sinə gərirdi.
O əli qanlılar, o vicdansızlar,
İnsanlıq adına ləkə olanlar.
O gəda dığalar nə biləydilər,
Qeyrətin tac edən Qadınlar da var.
O zülmət gecənin qaranlığında,
Nalələr, fəryadlar göyü dəlirdi.
Neçə anam, bacım, neçə qardaşım,
Qarabağ uğrunda canını verdi.
İllərlə süfrədə oturtduğumuz,
Yaxın bildiyimiz, o namərd düşmən.
Yurduma göz dikib namərdcəsinə
Bizi vururmuşlar kürəyimizdən.
O insan cəlladı- bax o canilər,
Gecəylə yurdumu viran etdilər.
Uşağa, qocaya baxmadı onlar,
Xalqımı qanına qəltan etdilər.
Qaranlıq gecədə, soyuq havada,
Hər kəs meşələrə axın etmişdi.
Biri ayaqyalın, biri başaçıq,
Hərə bir tərəfə qaçıb getmişdi.
Neçəsi meşədə donaraq öldü,
Neçəsi düşmənə əsir düşdü bax.
Körpələr anadan, atadan ayrı,
Bu zülmü, dəhşəti görmürdü Allah?
Budur faşistlərin gerçək üzləri,
Bütün vəhşiliklər bax ortadadır.
Xalqıma edilən zülm, soyqırım,
Terror faşizminin ünvanındadır.
O çətin günləri biz salsaq yada,
Xalqımı əyilməz, igid görərik.
Bir qarış torpaqçün canından keçər,
bu eldə hər oğul, hər qız deyərik.
Gərək mən danışam qəhrəmanlardan,
Onlardan söz açam hər vaxt, hər zaman.
Düşmən qarşısında heç əyilməyən,
İgid oğullardan, mərd oğullardan.
Bir qeyrət simvolu olub oğullar,
Vətəni, torpağı dara düşəndə.
Elin dar günündə candan keçərək,
Şəhidə dönüblər onlar vətəndə.
Canını Vətənə fəda eyləyib,
Vətəni qoruyan min-min oğul var.
Koroğlu nərəli, Polad hünərli,
Mübariz qeyrətli igid oğullar.
Unutmaq olarmı heç şəhidləri,
Vətəni canından çox sevib onlar.
Gözünü qırpmadan ölümə gedib,
Vətəni yolunda şəhid olublar.
Amma bu düşmənlər əl çəkməmişlər,
Xalqımın Bakıda min oldu dərdi.
Xalq ayağa qalxıb, Heydər söylədi,
Azadlıq istədi, yardım istədi.
Xalq Heydər söylədi, xalq Heydər dedi.
O da səs verdi bax xalqın səsinə.
Xalq bələd olmuşdu, şahid olmuşdu,
O Ulu Öndərin cəsarətinə.
Əmanət eyləyib Ulu Öndərim,
Güvənli əllərə o, Naxçıvanı.
Qayıtdı Bakıya, gəldi Bakıda
Bəladan qurtara Azərbaycanı.
O, 93-də Bakıya gəldi,
Bütün zorluqlara o, sinə gərdi.
Xalqının səsinə o səs verərək,
Düşmənə sinəsin sipər eylədi.
Elə bir dövrdə gəldi vətənə,
Bax, xalqı içindən parçalanırdı.
Yara vurmuşdular onda vətənə,
Vətən oda düşüb, odda yanırdı.
Yad dəyirmanına su tökürdülər,
Sapı özümüzdən olan baltalar.
Talayıb xalqının sərvətlərini,
Özü üçün mal-mülk yığanlar da var.
Amma çox çəkmədi tülkü bəyliyi,
Öndər öz sözünü açıq söylədi.
Heç kəs bölə bilməz mənim xalqımı,
Talaya bilməzlər varını dedi.
Oturtdu yerinə o, gədaları,
Dövləti, ölkəni yenidən qurdu.
Dədəm Qorqud kimi haray qopardı,
Bütün Azərbaycan ayağa durdu.
Vətənin bax bütün sərvətlərini,
Qorudu, saxladı, xalqındır dedi.
Bakı-Ceyhan kimi boru xəttini.
Bütün bu dünyaya bəyan eylədi.
Neçə layihələr yaratdı Öndər,
Xalqımı dünyaya tanıtmaq üçün.
Xalq xoşbəxt yaşasın, qoy azad olsun,
Yurdumu təzədən qurdu büsbütün.
Xalqı qurtuluşa bax, apardı o,
Nə qədər nadanlar yolun kəssə də,
Bir an da yolundan dayanmadı o,
Min bir çətinliklə yolu keçsə də,
Xalqının əlindən tutub Öndərim,
Üçrəngli bayrağı ucaltdı göyə.
Gecəli-gündüzlü qurdu, yaratdı,
Xalqımız firavan yaşasın deyə.
Xalq Heydər söyləyib, Heydər deyəndə,
O da səs verərək xalqın səsinə.
Dedi: -Bu yurd varsa, bax məndə varam,
Daim olacağam sizinlə yenə!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.05.2024)
