“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə sevimli şairimiz Vaqif Bəhmənlinin şeirləri təqdim edilir. 

İki rübai

Sazda pərdələri aşıq ayırır,

Nigarı əğyardan aşiq ayırır.

İşıq birləşdirir bizi dünyaya,

Bizi bu dünyadan işıq ayırır!

Olara-olmaza "ol" yazısı var,

Pöhrələn, çiçək aç, sol yazısı var.

Bekara söhbətdi alın yazısı,

Hərənin bir xırda yol yazısı var...

Ətək

Meyvə də ağacı unudur,

Gözlə yox, səslə uçur yarasa.

Daha ayağın yer tutur,

Öz əlin, öz ətəyin varsa,

burax Allah ətəyini.

Dərdlər yığıb, qəmlər dərib -

yanma halsız, nimdaş ələ.

Rəbb əlinin kölgəsində

bir sümük, bir dəri,

minlərcə qərib

ətək növbəsi tutub,

Çarəsiz uzanan ələ yer elə -

burax Allah ətəyini!

Göy üzündən gəlir öyüd,

Yoxmu ağlın düşünəsən -

namxuda, azman kişisən!

Burnundan piltə-piltə

gəlib tökülməmiş süd

ayrıl ana döşündən,

burax Allah ətəyini!

İki dünyanın şərtləri

Dəri çəkmələrim qarda batmırsa,

özünü asıbsa dolabda kürküm,

Bir qədəh şəraba əlim çatmırsa,

barmağım tutmursa nazik "Kent-4"ü:

demək, cəhənnəmin qırağındayam.

Ömür sərt qayadı, toqquş!.. durmadan -

bir qəlpə qoparmaq ehtimalı var.

Qədəhi qədəhə toqquşdurmadan

tərif yağdırırsa ruhuma dostlar,

sözsüz, gor evində vergi yığanam!

Meyvəmin sortunu dəyişibsə yad,

küt bağban söyüdə nar calayırsa,

Yüz ildən sonra da qaldırıb fəryad

Xan Araz yurdumu parçalayırsa,

mərmər sinə daşım çat verib demək!

Pay bölən,  fəqiri saymır hesaba,

manat qoparırsa ciyərdən həkim,

Yenə zülm edirsə harın kasıba,

haqsız çıxarırsa haqlını hakim,

demək, inkir-minkir dindiriri məni...

Mən ki, qoşa bürclü qala salmışdım

bəs nədən möhtacam tək bircə cana?

Onları cənnətə yola salmışdım -

çatmırsa hayıma atam, ya anam,

demək, adlayıram qıl körpüsündən!

Leylan sevgilərin sonu puçdursa,

Məcnunlar tutubsa çölün düzünü,

Yanıq könüllərin közü suçdusa,

tüstü acıtmırsa iblis gözünü,

demək, qaynayıram qır qazanında!

Fəlsəfi qoşma

Nə gərək faş sirri açaq təzədən? -

Gündüz insanla xoş... gecə cananla.

Mayamız yoğrulmuş kefdən, məzədən,

Gedəlim fanidən mey dolu camla.

Könüllər tikişi ilahi sapdı -

Bütövə ehtiram düzgün hesabdı!

Kimsənin qəlbinə dəymə, savabdı -

qarşıdan gələnə baş əy, salamla!

İrəli boşluqdu, yol yoxdu geri,

Harayın tutsa lap göyləri, yeri...

Yetməz imdadına özündən qeyri

Canda həvəs yoxsa, səs batar tamda!

Hikmət karvanını nərtək dartsan da,

Qafanı şişirtsə ağıl, artsan da!

Ən dərin laylara lağım atsan da

xəlitə zəngindi, qatqıdı tamlar!

Olsan əsarətdə nadanın qulu,

Namardlar sarısa sağı və solu,

Dövran qəsd eləsə, yumrulsa yolun

Haqqın qəzasına yol vermə amma...

Düşməsə sümüyə çalınan hava,

"Hava, hava," - deyib çıxartma dava!

Gözünü əməlli aç, a binəva -

Neçə ki, şam yanır, istidi şamdan!

Ruhla iynələyib saf suallı su,

Könüldən pas silir tasda fallı su!

Adamdı xilqətin ən insaflısı;

içində qəm nəhri,

                        gözündə damla...

Bəndəmi günahlı,

                        Tanrımı çaşıb -

Tutur köhnə suçu çağla yanaşı?

Çoxdan daşa dönüb, kristallaşıb

Həvva nənə dadan lənətli alma...

Dünya pərvazlanıb uçur huşumdan,

Boşluğa uzanır bir yol tuşumdan.

O kimdi gəzinir taxtabuşumda -

Bəlkə, Əzrayıldı göyərçin damda?

Bu da son... Yaradan bilirmi görən?

Axirət, yerində qalırmı görən?

Cənnətdə aqillər olurmu görən,

Qonşu düşəcəyəm hansı nadanla?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Xeyrəddin Qocanın miniatür hekayələrinin təqdimini davam  etdirir. 

Yalandan deyir...

X.Qocanı yüksək vəzifəli bir şəxslə tanış edirlər. Bu şəxs Türkiyədəki ənənəvi ifadəni işlədir: "Sizinlə tanışlıqdan çox mutlu oldum".

Həmin adam gedəndən sonra Xeyrəddin müəllim dillənir:

-Yalandan deyir də, "mutlu oldu". Mən onun nəyiyəm ki, məni görən kimi mutlu oldu?

Yaxşı vəzifə

Baş konsul Türkiyədə çox darıxırdı, Bakıya qayıtmaq istəyirdi. İstəyirdi məsul bir işdə çalışsın, xalqa, vətənə daha çox xeyir verə bilsin. Hətta, Bakıya qayıtmaq üçün rəhbərliyə dəfələrlə ərizə də yazmışdı.

Bir gün ondan soruşurlar ki, birdən səni işdən çıxardılar, heç bir iş də vermədilər, nə edəcəksən? Cavab verir:

-Mən ərizədə vəzifə istəməmişəm ki! Güman edirəm, yaxşı bir vəzifə verərlər...

Gəl vəzifəmizi dəyişək...

X.Qoca Vətənə qayıtmaq istəməsini Bakıda bir yüksək vəzifəli şəxsə də bildirir. O da başlayır ona izah etməyə ki, bəs, baş konsul vəzifəsi belə şərəfli vəzifədir, elə yüksək vəzifədir və s. və i.a. Xeyrəddin müəllim onun sözünü kəsir:

-Onda gəl, vəzifəmizi dəyişək. Sən mənim vəzifəmə keç, bir az şərəflən!

(Davamı olacaq)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, şair İnqilab İsaq 71 yaşında dünyasını dəyişib.

İnqilab İsaq "Deməyə sözüm var", "Aləm cənnətə dönsə", "Aydan axan bulaq", "Bir çəmənin çiçəkləri", "Obaları gəzə-gəzə", "Ümidə borclu dünya", "İndi elə təkəm ki” və digər kitabların müəllifidir. 

Və istərdik onun ömrünün son dönəmində yazdığı iki şeirini sizlərə təqdim edək:

Səbrsiz oturmuşam...

Gülmə dərdimə, gülmə,

Gül-çiçək bağladıqca.

Göyün üzü nə çəkir,

Yer üzü ağladıqca...

Yollar yoluma ümid,

Yollar qəbrimə açıq. 

Buda belə ömürdü

Çəkmir hələ ki, aclıq...

Bu bəxt də qaragünlü,

Günahları ağ olmuş.

Ölə-ölə yerimə,

A dərdləri sağolmuş...

Görmürsən, göz-gözəyik

Tanışammı, yadammı?

Nədən, adam güzgülər

Göstərməyir adamı?...

Məndən xəbər-ətər yox,

Köhnə, təzə yaşımda.

Səbrsiz oturmuşam,

Yenə səbrin daşında...

Bu yaz davalıdı

Çiçəyi çırtlayan çiçək ədası,

Küləyə qoşulub qaçar bir azdan...

Puçurlar çırpınan ətcə quşdumu? 

Keçirər ehmalca köçünü yazdan...

Boy-boya barlanan pöhrələrə bax,

Süd daman torpaqda-ana döşündə.

Tövşəyən addımın niyyəti yanlış...

Könül atlandıqca yar görüşünə.

Çiçək havasında adam uçurmuş,

Bənövşə ətrinə salam verməyə.

Quzeydə təklənən qış sınaqları,

Güneydə yer tapmır təslimdi deyə...

Qəlbimdə közərər həsrət nisgili

Bu yaz buludunu çəkər haraya? 

Təntidir qanımı Şuşa nəfəsim,

Ayrılıq yolları düşən havaya.

Bu yaz davalıdı, hələ davada,

Tapmayır özünü pozulan səhman.

Qanını üstümə tökmək istəyir,

Lalə yanağında bitirdiyi qan.

Üzər sızıltılar istəklərimi,

Bu bahar beləcə açar çiçəyi...

Cığırlar fikirli, yollar fikirli

Boyum sarılar haçan çiçəyi?

“Bu yaz davalıdı” deyən şair elə yaz ayında dünyasını dəyişdi. 

Qeyd edək ki, o, yaşadığı Göygöl rayon Üçtəpə kəndində vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

1.

Yüksək ölüm faizini görüb Padşah sərəncam imzaladı:

Məmləkətdə ölmək qadağan edilir. Kim qanunu pozsa edam ediləcək.

2.

-Allah sənə şükür, nə yaxşı ki, mən 18-ci əsrdə doğulmamışam.

-Niyə ki?

3.

-Salam. Siz bizə 1x1.50 ölçüdə qırx ədəd  banner hazırlaya bilərsiniz?

-Əlbəttə. 

-Neçəyə?

-Hərəsini 17 manata.

-Demək 680 manat. Olsun. Amma bir şərtim var. Olarmı ki, siz 1360 manat hesab yazasız, biz büdcədön o qədər ödəyək, amma siz sonra artıq vurduğum pulu mənə qaytarın.

-Olsun. Bağışlayın, bir şey də soruşum. Posyerlər hata üçündür?

-Korrupsiya əleyhinə mitinq üşün.

4.

Yay cədvəli

Milçəklər: 07.00 - 18.00

Ağcaqanadlar: 18.00 - 06.30

5.

Əgər biz işimizdən məmnunluq duyuruqsa bu, rəhbərlik üçqn bir siqnaldır. Demək, işimiz ağır deyil. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə " Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının qonağı elə bu ayda Beynəlxalq Rəsul Rza Mükafatına layiq görülən sevimli xanım şairimiz Aysel  Xanlarqızı Səfərlidir.

-Xoş gördük, Aysel xanım, uğurlarınız davamlı olsun!

Şairlər və qəhrəmanlar bir tayfadır. Onların arasındakı fərq ideya və əməl arasındakı fərq kimidir. Qəhrəmanlar şairlərin seyr etdiklərini həyata keçirirlər. (Alfons de Lamartin)

Aysel xanım,şairlərin təxəyyülü həmişə zəngin və məşğuldur.

Təxəyyüllərindəki obraz, hadisələr şairlərin dilinə- qələminə üz tutur.

Aysel xanım da İlahi istedad ilə dünyaya göz açanlardandır. 

Aysel xanım, elə bu an üçün söyləsək ki: " Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə."

 Bizə hansı şairimizdən şeir söyləyəcəksiniz?

-Təşəkkür edirəm, Ülviyyə xanım... Diqqətiniz üçün minnətdaram.

Sevdiyim şeirlər çoxdur, amma bu gün (19.05.2024 - red.) sevimli şairimiz Rəsul Rzanın doğum günüdür və onun adına olan dəyərli mükafat bu il mənim da qismətim olub... Onun sevdiyim şeirlərindən birini yada salaraq şairi böyük sayğı və sevgiylə anmağı özümə borc bilirəm :

DƏNİZİN YURDU

Yol!

Elə bil, tozlu kəndir asılıb

görünməyən ulduzdan.

Gün doğmamış yola çıxdıq.

Gün batabatdır indi,

neçə yoxuş, neçə kənd qalıb hələ

yolumuzda.

İldırım vurmuş qayanın

dik divarında yubandı qürub.

Hər balıqqulağında

bir qığılcım oldu

çıldır-çıldır.

Xəyalıma axdı

dənizin maviliyi

gözlərimdən süzülüb,

qəlbimdən keçib.

Gördüm qayada

dənizin ləpirlərini.

Nə zamansa, dəniz,

burdan köçüb.

1965

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə yenidən Əlizadə Nuri görüşür. “Ölüb bu dünyadan qisas alasan...” deyir şair. 

Elə şeirin adı bütöv bir poemyaya tay sayıla bilər. 

Xoş mütaliələr!

Ölüb bu dünyadan qisas alasan...

Sönmək çətin olur, nə var yanmağa?

Mənə ümid verin daldalanmağa...

Bir hava çalasan havalanmağa-

Ya kaman alasan, ya saz alasan.

Mən batan dəryalar dərinmiş, demə,

Üşüdüm- günəş də sərinmiş, demə...

Dünyanın dərdi də şirinmiş, demə-

Amma ki alanda bir az alasan...

Bu mənim başımdı- qəssab verəndi,

Hesab bilməyənlər hesab verəndi...

Sənə ki bu qədər əzab verəndi-

Ölüb bu dünyadan qisas alasan...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)

Zahirə Cabir yazır

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı publisist Zahirə Cabirin Məhəmməd Əmin Rəsulzadə barədə hekayətlərinin dərcinə başlayır. Məqsəd - uşaqlara bu dahi şəxsiyyəti daha yaxından tanıtmaqdır. 

Məktəbə getdiyimiz günləri, şübhəsiz ki, hamımız xatırlayırıq. Yeni biliklər, ilk dostluqlar və unudulmaz xatirələr dövrü. Məktəb illərini yada salanda uşaqlıq dostum heç xatirimdən çıxmır.

Adı Məhəmməd Əmin olan bu oğlan qeyri-adi istedad sahibi idi. Həmişə sinif yoldaşlarının və müəllimlərinin diqqəti, heyranlığı ilə əhatə olunmuşdu. Ətrafındakıların qəlbinə sevinc və gülüş aşılamaqda misilsiz qabiliyyəti var idi. Məhəmməd Əminin hazırcavablığı, istedadı, parlaq fikir açıqlamaları ömürlük yaddaşlarda qaldı. Mehriban, ünsiyyətcil olması ilə yanaşı sinif yoldaşlarını dəstəkləməyə, kömək etməyə də hər an hazır olardı. Məktəbdə dostluq, həmrəylik, qarşılıqlı yardım mühiti yaradan demək olar ki, tək o idi.

Yay tətili başlamışdı. Məhəmməd Əmin yayı Novxanıdakı bağ evlərində keçirərdi. Bizim də bağımız onlarla yanaşı idi. Demək olar ki, bütün günü birlikdə olardıq. Çərpələng düzəldib havada uçurar, kitab oxuyar, dənizə gedib çimərdik. Dənizə yaxın yerdə qamışlıq vardı. Qamışların ən uzununu, ucu süpürgəlisini çıxardıb at kimi minərdik. Hələ qamışın əlimizdə tutan başına bir ip də bağlayardıq. Bu, atın yüyəni, qamışın süpürgəli ucu isə atın quyruğu olardı. “Atı” istədiyimiz kimi çapardıq, həm süvari olardıq, həm də köhlən. Qamış atın üstündə at kimi kişnəyərdik. Özümüzü Koroğlu, Qaçaq Nəbi, Makedoniyalı İsgəndər, Əmir Teymur, Çingizxan hesab edərdik.

Bəzən də günün qızmar vaxtında evdə oturardıq. Dəftərin qoşa vərəqindən gəmi düzəldərdik. Gəminin yanlarına, göyərtəsinə, doruna müxtəlif şəkillər çəkər, yazılar yazardıq. Sonra gəmilərimizi hovuza buraxar, ötüşdürərdik.

Kağızdan düzəltdiyimiz göyərçinlərin uçuşu  bir başqa oyun idi. Kağızdan göyərçin hazırlamaq xüsusi qabiliyyət tələb edir. Məhəmməd Əmin bunun öhdəsindən çox gözəl gəlirdi. Onun düzəltdiyi göyərçinlər havada süzməklə yanaşı, yuxarı-aşağı manevrlər də edirdi. O kağız göyərçinlərin üzərinə üçrəngli bayraq çəkərdi. Onun bayraqlı göyərçini ən hündürə qalxar, sonra yerə şığıyardı.

Məhəmməd Əmingilin bağlarının tən ortasında hovuz vardı. Hərdən dənizə getməyib elə hovuzdaca çimirdik. Bir gün atasının yaxın qohumu qızları Zibeydə və Gültəkinlə onlara qonaq gəlir. Zibeydənin altı, Gültəkinin isə dörd yaşı olardı. Maral xanım eyvanda samovar qoyub çay tədarükü görür.  Az sonra qadınlar oturub söhbətləşir, biz uşaqlar isə bağda oynayırdıq. Hovuzun ətrafında qızılgül kolları əkilmişdi. Kolların üstündə təzə açılmış ağ, sarı, qırmızı qızılgüllərinin ətri ətrafa yayılmışdı. Balaca qız uşaqlardan ayrılıb hovuzun kənarında öz gözəlliyi ilə diqqəti çəkən qırmızı rəngli qızılgülü dərmək istədi. Yavaşca hovuzun üstünə çıxdı. Əyilib gülü dərmək istəyəndə ayağı sürüşdü, hovuzun içinə düşdü.  

Böyük qız Zibeydə bacısının yanında olmadığını görüb dərhal anasının yanına qaçdı, Gültəkinin itdiyini dedi. Ana həyəcanla: “Gültəkin!”- deyib fəqan qopardı. Məhəmməd Əmin uşaqlarla tez bağı axtarmağa başladı. Qəflətən Məhəmməd Əminin hovuza atıldığını gördük. Hovuza yaxınlaşdıq. Gültəkin hovuzun dibində uzanıb yerindən tərpənmirdi. Məhəmməd Əmin qıza tərəf üzüb onun saçından yapışdı, yuxarıya doğru çəkdi.

Dörd yaşlı uşaq təxminən üç-dörd dəqiqə olardı ki, batmışdı. Onun mavi dodaqlarına, ayaq barmaqlarına və dabanlarına baxan ana bir an onu xilas etmək üçün heç nə edə bilməyəcəyini düşündü. Tənəffüs yollarından suyu xaric edəndən sonra, döş qəfəsini iki əlli var gücü ilə basmaqla boğulan qıza nəfəs verən Məhəmməd Əmin taqətdən düşdü, anasına: - “Ana, bacarmadıq, sağ qala bilməyəcək, reaksiya vermir.” – dedi.  Sanki bu sözləri eşidirmiş kimi anidən qız gözlərini açdı. Əvvəlcə sadəcə baxdı, ətrafdakıları tanımağa çalışdı, sonra yüksək səslə - “Anacan”- deyə qışqırdı. Ana sevincdən qızını qucaqlayıb öpüb-ağlayır, xilaskarına dualar edirdi. Maral xanım heyrətdən nə edəcəyini bilmir, gah qızı əzizləyir, gah da Məhəmmədi dayanmadan öpür, oğlu ilə fərəh duyurdu. Məhəmməd Əmin sevincdən yaşaran gözlərini silir, qızı xilas etdiyi üçün özünü dünyanın xoşbəxti sayırdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.05.2024)