“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Güney Azərbaycan şairləri ilə sizlərin tanışlığınızı davam etdirir. Bu gün Səhər Baraninin şeirləri təqdim edilir. 

Layihənin müəllifi portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağladır. 

 

 

I.

Gecələr,

Bir yalqız bayquşun aşiqanələridir

Dustaq arzularla dolu

Bəyaz həsrətlərlə

Sözcüklər düşünürlərmi?

Çərçivəsiz kəlmələrin inamı

Uduzulur sətirlərin arasında

Savaşı sevgilər kimi

Bakirədir

Kəpənəklərin toxunulmazlığı...

Çağırsam adını

Güllərin dilində

Bütün dağlardan

Uçuş qoxusu alacaq dünyanı.

Dünən bir ölü xortladı qəbirdən

Bu gün sevirəm səni!

Səhər...

Səhər kəpənəkmi olacaqmış?

Təsadüflə uzanıbmı saçları?

Harda qaldı günəşim

Bir addım qaldı dünyanın sonuna

Kəpənəklərin qorxusunda...

Amma,

Ulduzlar

Bir ovuc atəş böcəyidir

Nigaran anaların

Qayğı boğçasına düyünlənmiş

Azmasın yolunu

Nişansız gəlinlər!

Qulaq as,

Çənli beldən qılınc səsi gəlir

Təbrizdə devrim ehtirası artır.

 

II.

Yalqız qaldığın saatdan başlayır gecə

Soyununca al donunu oyunbaz günəş

Solunca güllərin yanağı

Saatlar boyu ekrandan sonra bağçanın səhnəsində

O saatlardan başlayır

Özümün özümlə göz-gözə gəlişim!

Buz yarağın ətəyində

Silinir pomada rəngli gülüşlər dodağımda.

Bom-boşluğumun dəhşət gerçəkliyində

Nə birinin qəhvə rəngi gözləri açır düyününü fal fincanlarının

Nə mənim quru bir salama susamışlığım

Çalır dünyanın qapılarını

Yəni necə baxsan

Ən gərəksiz olaydır yaşam

Sonra qurtulacaq bu şeir

Elə bu şeirin sonundan başlanır.

Aynalardan küsmüşlüyüm

Bu şeirin sonu

Dörd divardır hörülüb əynimə

Və divarların boğazında qalan bir cüt pəncərə

Dans edir yalqızlıq bütün iqtidarıyla.

Divarların bu əlində heç nə yox

O biri əlində bir xiyaban var

Qucaqlayır gəlməmişlikləri.

Silir ehtimal addımlarını fal fincanlarının taleyindən, bilirsən.

Gecənin yaddaşından qaçış yox

Hayana baxsam

Dprd divardır

Və divarların boğazında ilişən o qəhər olmuş pəncərələr

Açılır tənhalığına bu şəhərin...

 

III.

Hövləsək keçirirdilər

Yolları cənnətə doğru.

Və yarpaq, hər halda

Payızın sonu idi.

Baharın andı olsa da...

Ağ,

Birlikdə,

Əl-ələ kölgələrimizlə, -

Ki, tərk edirdilər bizi hübuta neçə addım qala

Və biri özbaşınalığımdan gileyli,

O biri isə,

Məzlumluğumu özü ilə bərzəx hicləsində daşıyan

Kişilərlə

Ayaq bir,

Qapısını açdığımız dünyann

Gəlinliyi idi...

Mən

Tanrının dörd fəslini lilit;

Qaranlıq,

Gecə uçağanlığımın üsyanı idi.

Və dərələr

Qadınlıq ağrılarım...

Mənlə sən bilirik sadəcə!

Şeytanın heç günahı yox idi

Tanrı bütün ayələri

Öz nəfinə cəlb eləmişdi!

 

IV.

Artıq demək olmur “Sevirəm səni”!

Dil dönmür!

Və barışa çağırır bizi, sap-sarı bir prezident

Boğur Arpa çayı gəlinliyimi

Boğulur Tehran havasında ümidim

Və düşünürəm heç biri yoxdur məndə

Yaşamağı da yadırğayan bir yadam özümə,

Göz açmağım ehtimal

Və səhər

İnanılmaz qədər gizəmli!

Ən acısı da

Ortadoğuda bir qadınam

Ya ən önəmsiz bəhanəyə töküləcək qan!

 

V.

Açınca gözlərini

Dik atılınca varlıqdan

Ögey görüncə gər şeyi

Ömür boyu yaşadığını sandığın həyat yoldaşını,

Divarları,

Yastığını,

Yığıb ölü saniyələri bir çantaya

Qaçmağın gəlir durduğun yerdən

Verirsən özünü xiyabanlara

İtirir xiyabanlar

Tanımadığın adreslərdə səni.

İtir adın itirdiyin saniyələrin qalabalığında

Sonra baxırsan səsin də silinib dünyanın qulağından

Baxırsan əllərinə

Çəkirsən barmaqlarını üzünə

Yabancıdır hər şey tanımırsan dodaqlarını

Sevdiyin adamın gözlərinin rəngini

Qorxu dolur hüceyrələrə

Dalı-dalı qayıdırsan

Evlərin cəsədinə toxunur addımların.

Dönürsən

Dayanıb nəfəsini dərməyə bir divar da qalmayıb

Kölgən ətəyindən aslanır

Sonra qorxunu da yadırğayır indiki sən

Avara qalırsan başı boş küçələrin bənzərliyində

Sonra

Ayaqlarını bir qarğaya borc verirsən

Əllərini

Yarpaqlarını qusan ağaclara

Əlsiz qalırsan, ayaqsız

Dolanırsan qarış-qarış tanımadığın tənlərin dolaylarını

Tanımadığın kimi aynadan baxanın əslində kim olduğunu

Bütün adlarla çağırırsan özünü

Bütün kəlmələri sınayırsan xatırlamaq üçün həyatın kod adını

Daha da dərinləşir unutqanlığın

Daha da batır gövdən boşluğa

Qocaman qara dəliyə dönüşür beynin

Xatirələrinlə birlikdə udur indini də keçmişin kimi

Sonra...

Dünyanın yaddaşı bir balıq qədər qısadır

Yəni doğulduğu an ölür zaman

Və sən

Tanımadığın yaradılmışların qalabalığında anasını

(Doğuluşunu) itirən uşaq qədər çarəsiz

Deşməyə başlayırsan qəbirləri bir-bir

Çıxıb gələsən bəlkə birindən özünə

Doğulmamış zamanların darvazasında

Bir iz,

Bir baxış,

Bir gülüş,

Yox!

Sən zamanın sonsuz boyutu

Və hər nə

Random tiktaklarda yoxa çıxır

Sonra yumursan gözlərini

Qəbirlərin birindən çıxan özünü geyirsən əyninə

Başlayırsan yaşamağa!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Təranə Turan Rəhimlinin yeni şeirlərini təqdim edir. 

 

 

YORULDUM, İNANMADILAR

 

Nağıl sevgilərdə qaldım,

Məni gerçək sanmadılar.

Elə yerdən yaralandım, 

Yara bilib sarmadılar.

 

Ağrılar içimdə dağdı, 

Zirvəsinə alov yağdı.

Hər dərdə körpəm tək baxdım,

Gəlməkdən usanmadılar.

 

Söz olub Haqqa deyildim,

Söz üçün ölüb dirildim.

Həyatı yanmaqda bildim,

Ondan mənə yanmadılar. 

 

Tutundum qələm-silaha,

Yenə də pənah Allaha...

Gücümdən yoruldum daha,

Yoruldum, inanmadılar.

 

 

HÜNƏR ODUR...

 

Haqqa getməyən yolun

Bilinməz düzü, tərsi.

İnsan dərs almadıqca

Bitməz Allahın dərsi.

 

Ömür boyu tükənməz

Bu taleyin sınağı.

Qaya kimi dayanar 

Yol üstündə qınağı.

 

Bəzən təbiətin də

Üzü dönər, sərt durar.

Yağışı döyəcləyər, 

Dolusu qırmanc vurar.

 

Kəsər fələk ipini

Gözləmədiyin yerdə.

Bir az böyütmək üçün

Tanıdar səni dərdə.

 

Həyat - sonsuz  imtahan,

Hamı keçər birtəhər.

Qorxma, qatı zülmətin 

İçindən doğar səhər.  

 

Hünər odur  gecəyə

Qəlbindən nur verəsən.

Dərdə baxıb Allahın

Böyüklüyün görəsən.

 

 

ƏRİK AĞACLARI ÇİÇƏKLƏYƏNDƏ

 

Nənəmin çöhrəsi güllər açardı,

Babamın üzündən kədər qaçardı,

İlk bahar aləmə ətir saçardı,

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

Hər ağac ağ gəlin, üzündə düvaq, 

Bir ömrün yazına bəzək hər budaq.

Sanardıq bir də qış qayıtmayacaq,

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

Torpaq ağ ləçəkdən xal-xal olardı,

Qəlbimə dağ boyda fərəh dolardı.

Hissimi, ruhumu məndən alardı,

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

Qaçışardıq bağda kəpənəklər tək,

Səpilərdi telimizə ağ çiçək.

Evə qayıdardıq elə sevincək…

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

Yarı soluxardı, yarı qalardı,

Yağış döyəclərdi, külək yolardı,

Əl yetəni qızlar dərib talardı,

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

Yadımda o doğma bağçanın ətri, 

Neçə bahar ötüb o vaxtdan bəri,

Biri də verməyib o yazın yerin.

Mənə o bağçanı, o yazı verin 

Ərik ağacları çiçəkləyəndə.

 

 

BİZ BİR-BİRİMİZÇÜN YARANMAMIŞIQ

 

Biz iki dünyanın adamlarıyıq,

Birində zülmətdi, birində işıq.

İki fərqli baxış, iki yad ürək,

Biz bir-birimizçün yaranmamışıq.

 

Mənim arzularım yelkənsiz gəmi,

Sənin dalğaların  aparmaz  məni.

Bu sevda dərd olar ayrılıq kimi,

Biz bir-birimizçün yaranmamışıq.

 

Qıymaram köksümdə yanan günəşə,

Sən çətin dözəsən oda, atəşə.

Nə zaman görünüb yay-qış birləşə?!

Biz bir-birimizçün yaranmamışıq.

 

Mənim yolum üstdə hər kəs mələkdi,

Sənin nəzərində hamı kələkdi.

Özünü aldatmaq nəyə gərəkdi?

Biz bir-birimizçün yaranmamışıq.

 

Hərəmiz bir ruhda. İkiləşməyək,

Ömür qatarında itələşməyək,

Bu sonu görünən yola düşməyək,

Biz bir-birimizçün yaranmamışıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.06.2024)

Aida Eyvazlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Əbədi yazıçımız Əzizə Cəfərzadə  “Aləmdə səsim var” kitabında Şirvanın 1000 illik paytaxtı olmuş Şamaxını belə təsvir etmişdi: “Şamaxı yollardan başlayır...”

Böyük yazıçımız öz əsərlərində Şamaxıda mövcud olan Azərbaycanın qədim dövlətçilik tarixini yollarla başlamaqda məqsədi o yollardan gəlib keçən insanları, mədəniyyətləri və savaşları göstərmək idi... O yazdıqları da bizdən əvvəl yaşanan tarixlərin açılı və şərəfli səhifələridir.

Həmişə belə olub, Yaradanın bu gözəl məkanının - Azərbaycanın torpağına, suyuna göz dikənlər çox olub. Gəliblər, dağıdıblar, viran qoyub gediblər...

Lakin bu müqəddəs torpaqlarda  qəhrəman və qeyrətli analarımızın dünyaya gətirdiyi ər oğullar, hünərli qızlarımız yenidən əkib- becərib, tikib-qurub yurd yeri edib doğma Vətənimizi. Biz bu Vətəndən ayrılmamışıq. Harada olsaq da torpaq həsrəti bizi rahat buraxmayıb.

....Azərbaycan Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi və Azərbaycan Milli QHT Forumunun birgə təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan QHT-lərinin Əməkdaşlıq Forumu” və “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” adlı tədbirlərdə iştirak etmək üçün Zəngilan şəhərinə yola düşdük.

Mən də “İpək Yolu” Mədəni Tarixi Araşdırmalar İB-nin sədri kimi nümayəndə heyətində idim. 

Cəbrayıl rayonundakı postu keçəndən sonra, yenə diqqətimi ermənilərin işğaldan əvvəl qazdıqları üstünü ot basmış bəzi səngərləri çəkdi... Bir az da keçəndən sonra  viran qoyduqları evlərin təməllərinin yerinə yeni təməl döşəndiyini, yeni tikiləcək evlərin təməlinin bir-iki daş qalxdığını görürəm. Yenidən tikiləcəyini gözləyən daş divarlar, daş sütunlar isə mənə əllərini göyə qaldırıb Tanrıdan aman diləyən anaları-ataları, uşaqları xatırladır. O vəhşi xislətlilər bu gözəl yurdlarımızı viran qoyandan sonra yaralı evlərimiz, divarlarımız, binələrimiz düz 30 il bu yurdlarda qollarını göyə qaldırıb, Tanrıdan aman dilədilər. Tanrıdan bu yurdların sahiblərinin gəlib oz ocaqlarını isitmələrini istədilər.

Heç bilirsinizmi ki, daşların da yaddaşı vardır? Uzun illərdir ki, yaponlar daşların  dərin və görünməyən yaddaşında qalan səsləri, fikirləri öyrənmək üçün çalışırlar. Və inanıram ki, buna nail olacaqlar. Sözümün mübtədası odur ki, həmin evlərin, yurdların, qayaların, dağların daş yaddaşında səsimiz, söhbətimiz ruhumuz qalıb. Onu bizim çoxumuz görmürük. Bilənlər isə bilirlər ki, daşlar heç nəyi unutmurlar.

Qolları göyə dikili qalan daşlarımızın harayını, səsini Tanrının öz hökmü ilə başda Ali Baş Komandanımız, Xaqan İlham Əliyev olmaqla, onun şadları, alpları, qazilərinə yetişdirdi və onlara aman verdi. Daşların ruhu və səsi onların cisminə çökdü... O səslərlə, o ruhla qələbə əzmi yüksəldi. Torpaqların, yurdların öz sahibləri qayıdan kimi, burada çəmənlər, ağaclar, çiçəklər başqa hava, başqa naz ilə çiçəkləndilər.

Cəbrayıldan Zəngilana qədər uzanan yol boyu şüşə kimi hamar yollar üzərindən keçdikcə, dünənə qədər sağımızda- solumuzda viran qalmış kimi görünən yurdlarımızda aparılan quruculuq işləri ürəyimiz dağa döndərir... Gəlib Zəngilanın ağappaq evlərlə süstlənmiş zümrüd damlı  Ağalı kəndinə yetişdik.  

“Azərbaycan QHT-lərinin Əməkdaşlıq Forumu” və “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” adlı panel iclaslarda Agentlik və QHT rəhbərlərinin çıxışlarından gəldiyim nəticə bu oldu ki, ölkəmin nə qədər dəyərli ziyalı və savadlı övladları var ki, bu Vətəni vətən kimi, can kimi sevirlər. Forumda məruzə və çıxışlarda azad olunmuş tarixi torpaqlarımızda və Naxçıvanla həmsərhəd ərazilərdə, dövlətimizə və yurdlarımıza , təbiətimizə ermənilərin vurduqları ziyan və talanlar sadalandı. Eyni zamanda bu ekoloji   fəlakətdən çıxış yolları izah olundu. 

Həmin çıxışlarda ermənilərin Azərbaycan torpaqlarında ekoloji tarazlığı pozması ucbatından dağ mədən sənayesinin  istismarı nəticəsində yaranan ekoloji fəsadlar, ərazimizdəki mina çirklənməsi, Oxçu, Bərgüşad, Araz çaylarına düşmən qonşularımız tərəfindən axıdılan zəhərdən bəhs edildi. O çaylara axıdılan zəhərli suları insanlar tam fərqinə varmadan öz təsərrüfatlarında işlətməyə məcburdurlar. O çirklənmiş sulara görə torpaq, əkdikləri məhsul zəhərlənir. Əgər yoncadırsa, heyvandarlıq yemidirsə- yoncanı yeyən heyvanın südü, buğdadırsa- buğdadan çörək bişirən insanın qanı zəhərlənir. Bir görün ki, 30 il ərzində və bu gün də bu insanlığın və bəşəriyyətin qənimi olan, bizim 1918-ci ilin 27 may tarixində verdiyimiz 9 min kv.m ərazidə -İrəvanda yaşayan ikiayaqlı canlılar təbiətə necə qənim kəsiliblər. Əlbəttə ki, mən inanıram ki, vətəndaş cəmiyyətini təmsil edən QHT nümayəndələrimiz “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” adlı böyük COP29 topantısında dünya ictimaiyyətinə bu ekoloji fəlakət həqiqətlərini çatdıra biləcəklər.

Panel müzakirələrində iştirak edən məruzəçilər ermənilərin işğal dövründə 60 min hektar yaşıllıq ərazimizi yandırıb viran qoyduqlarını, yaşı min ildən çox olan nadir ağaclarımızı kəsib İrana, Rusiyaya satdıqlarını, xarici investorların əli ilə yerin altındakı sərvətimizi taladıqlarını bildirdilər. O da məlum oldu ki, bu talan edilən sərvətimizdən Ermənistan büdcəsinə çox az miqdarda, investorların qazandıqlarının 6 faizi qədər gəlir gəlirmiş. İndi azad etdiyimiz torpaqlarımızda yerləşən 45 ədəd metal mədənimizdən taladıqları qızıl və digər bahalı sərvətlərimizin əvəzində isə mina, silah və sursat alıb, bizə qarşı istifadə edirdilər.

O çıxışların içərisində yadımda qalanlardan biri də həmin hadisələrin canlı şahidi  Umud Rəhimoğlunun dedikləri oldu:

“1992-ci ildə Bərgüşad, Həkəri, Oxçu , Araz çaylarının ətrafı insan ah-naləsi, uşaqların göz yaşı ilə dolu idi. Araz çayında nə qədər uşağın, qocanın, gəncin gülüşləri boğuldu...”.

… Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatındakı çıxışlarının birində dedi ki: “Biz hamımız türk ailəsiyik!”. On illərlə ürəyimizdə gəzdirdiyimiz, yazdığımız, uğrunda savaşdığımız, ideya davalarında səsləndirdiyimiz, qarşımıza qoyduğumuz hədəfimizi  Prezident İlham Əliyevin təsdiq etməsi “Qızıl alma” hədəfimizə aparan yolun görünməsi idi.

Bax, biz Azərbaycan Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi ailəsi olaraq, iyunun 24 və 25-ində həmin o türk ailəsinə, türk dövlətlərinə məxsus olan Zəngilan rayonunda –Zəngilana və Zəngəzur yolunun üstündə yerləşən yurdlarımıza qarşı edilən müsibətdən danışdıq, lakin bu danışıqlarda daha ağlamaq, ümidsizlik yox idi. Bizi belə əmin edən tikintisinə şahid olduğumuz Zəngəzura gedən yol idi.

Əlbəttə, işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə gedən quruculuq işlərinə baxdıqca qürür duyuruq. Və bu boyda xərabətin  nə zamansa GÜLÜSTANA dönəcəyi günün çox yaxında oilduğuna inanırıq.  Lakin bu inamın içərisində bir həqiqəti də unutmamalıyıq ki, hər şeyin fövqündə İNSAN dayanır. Ağacları əkən də, torpağı becərən də insandır, insan övladıdır.

Zəngilan forumunda da buralarda yeni ağaclar əkəcəyimiz, evlər tikəcəyimiz haqqında arzularımızın reallaşması barədə fikirlər səsləndirildi.

Zəngilan, Zəngəzur və Zəngi Ata... -- türk torpaqları... O yerləri göprməyənlərə deyim ki, Daşkəndin Zəngi Ata adlı bir rayonu vardır. O rayonda da çinarlar boy-boya düzülüb. Torpaq çinarlara güvəndiyi kimi, insanlar da övladlarına, ailəsinə güvənir.

Daşkənd şəhərinin cənub girişinin 15 kilometirliyində yerləşən Zəngi Ata rayonu və Zəngi ata Mavzoley Mədrəsəsini xatırladım. Bir-birindən bu qədər uzaqlıqda yerləşən hər iki yaşayış məskəninin adının “Zəngi” sözü ilə başlaması isə yəqin ki, qədim “Zəngi” adlı türk tayfalarının adı ilə bağlıdır.  Daşkəndin Zəngi Ata rayonunda yerləşən Zəngi Ata ocağı bu gün müsəlman dünyasının ziyarət yeridir. Zəngilanda yeni inşa olunan məscidimiz də bu gün yenə inanclı insanlara öz qapısını açıb. Onun yanında isə, 1717-ci ildə Zəngilanın nəcib bəylərindən olan Həsənalı bəy sultan Nəsr oğlunun inşa etdirdiyi məscidin işğal illərində dağıdılmış görünüşü bərpa olunmaqla yaddaş üçün saxlanılıb. İçəri keçib həmin məscidin divarlarına çəkdim əllərimi. Daşlara inananlar bilirlər ki, daşın yaddaşı vardır. Yaponiyalı alimlər daşların yaddaşına yazılmış səsləri və təmasları oxumağı öyrəndiyini yuxarıda qeyd etmişdim. Yəqin ki, biz də bir gün bu daşlara hopmuş o səsləri, bu daşlarda sevgisi, ağrısı qalan insanların nə düşündüklərini ağıllı kənd modeli Ağalı kəndində oxuyan uşaqların intellekti  sayəsində biləcəyik.

Bu işləri görmək üçün də xalqımızın sayının çoxalması gərəkdir! Nəinki Azərbaycanın, türk ailəsinə mənsub olan bütün xalqların sayının çoxlaması şərtdir. Lakin gəlin görək, Azərbaycanda yaşayan irqindən, rəngindən, dindindən asılı olmayaraq əhalisinin çoxalması üçün gördüyümüz işlər, irəli sürdüyümüz təkliflər yetərincədirmi? Əfsuslar olsun ki, XEYR!!!

Mən çox istəyirəm ki, ölkəmizdə çoxuşaqlı ailələrin sayı çoxalsın. Bunun üçün dövlət proqramı hazırlansın. Bakıda iş tapmayan, özünü işsiz hesab edən yeni ailələrə və yaxud da iş axtaran gənclərə işğaldan azad olunmuş torpaqlarda iş təklifləri çoxalsın. İş istəyənlərin qarşısına maneələr çıxarılmasın. Gəncləri torpaqdan və vətəndən küsdürməsinlər. Şərtlərdən biri də o olsun ki, həmin yurdlarda çoxuşaqlı ailə sahibi olmaq istəyənlərə əlavə kompensasiyalar ödəniləcək.

Mən onun əleyhinəyəm ki, gənclər buraya tam rahat mənzillərdə yaşamaq üçün köçsünlər. Gəlin ağır sınaq qarşısında olan dövlətimizə belə şıltaqlıq və ərköyünlük nümayiş etdirməyək. Gözünüzün qabağına gərtirin ki, çoxdan yaşadığınız eviniz təbii fəlakət nəticəsində uçulub, dağılıb. (İraq olsun!) Və siz onu yenidən tikməlisiniz. Bilirsiniz də nə qədər əziyyətdir, o evi yenidən qurub-tikmək. İndi bir fikirləşin ki, viran edilmiş yurdlarımızda, təməli və divarları torpağa çevrilən o yerləri tikib-qurmaq üçün nə qədər hövsələ və güc, inam lazımdır. Ona görə də dövlətimizin quruculuq işlərində ona kömək edən vətəndaş olaq. Bu vətənin daşı olarıqsa, dövlətin orada təməl üçün qoyduğu daşın üstündə özümüz də daş ola biləcəyiksə, o zaman, Qarabağda və digər işğaldan azad  edilən ərazilərdə vətəndaşlarımızın sayı artacaq, abadlığımız tez başa gələcək. Əlbəttə ki, bu məsələlərdə məmur vicdanı və xalqa sevgisi əsas şərtdir!

Mən , Azərbaycan Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyindən xahiş edirəm ki, QHT təşkilatları bu gündən etibarən həm də gənclərimiz arasında  çoxuşaqlı ailə olmağın Vətən üçün, Dövlət üçün, ailənin özü üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu təbliğ etsin. Ailələrdə uşaqların sayının artırılması üçün Təşəbbüs qruplaraı yaradaq. Dövlət və hakimiyyət orqanları qarşısında çoxuşaqlı ailələrin təminatı üçün öhdəlik götürmələrini təklif kimi qəbul etdirək. Bundan sonra isə yenidən qurmağa başladığımız ərazilərə köçüb gəlmək arzusunda olan müəllim də, həkim də, dərzi də, montyor da, quyu qazan da, xalça toxuyan da... bütün sənət sahiblərini inandıraq ki, qoy gəlib müasir vaqon evlərdə yaşasınlar, öz evlərini özləri tiksinlər. Dövlət burada onların yaşaması üçün ilkin ehtiyaclarını hər gün təmin etsin. Kiçik dükanlar ərzağı baha qiymətə satmasınlar. Ərazilərin davamiyyətli ərzaq və məişət əşyaları təminatı olsun ki, hər ay vaxtlı-vaxtında əmək haqlarını alan ailələr alış-verişlərini də təmin edə bilsinlər. Həm də dövlətin tikmək istədiyi bütün obyektləri, müəssisələri bu gənclər özləri inşa etsinlər. Burada sevib-seçdikləri ilə evlənsinlər. Yeni möhkəm ailələrin təməli atılsın. O zaman həmin gənclər bu torpaqlara daha möhkəm köklərlə bağlanacaqlar. Əziyyətlə başa gələn, tikilən evini heç kim dağıtmaq istəməz axı. O zaman boşanmaların da sayı azalacaq. Bir uşaqlı, iki uşaqlı ailələr deyil, bu torpaqlarda, bu yurdlarda 1992-ci ildə olduğu kimi dörd, beş, altı... uşaqlı ailələr yaşayacaq. O uşaqlar böyüyüb , etrmənilərin qətl etdiyi vətəndaşlarımızın ürəklərində qalan arzuları yaşadacaqlar, indi əkmək istədiyimiz 100 mindən artıq çinarları böyüdəcək, sevəcəklər. O çinarların altında sevgi nəğmələri oxuyacaq, artıb-çoxalacaqlar.

Əgər yadınızdadırsa, möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev Zəngilanda demişdi: “Qoy burada körpə gülüşləri çoxalsın!”.

Gəlin əl-ələ verək, Arazda boğulan körpə gülüşlərini , buralardan göylərə ucalan ah-nalə səslərini toy-bayramla əvəz edək. 1992-1993-cü ildə buralardan qopan, Tanrıya, Kainata ucalan vahiməli səslər göyün yaddaşına yazılıb. O səslər heç vaxt itmir. Kainatda bütün cisimlər öz formasını dəyişdiyi kimi, səs də bir formadan digər formaya keçə bilir. Əgər bu torpaqlarda  uşaq gülüşləri ucalarsa, çoxalarsa, 1992-ci ildən Tanrı dərgahında nigaran yaşayan o səslər yeni uşaq gülüşlərinə çevrilib geri dönəcəklər.

...Zəngəzur yollardan başlanır... Mən inanıram ki, Zəngəzurda  yeni doğulan bir oğlan, və ya bir qız böyüyüb nə vaxtsa kitab yazacaq.  Onun kitabı da  Əzizə Cəfərzadənin yazdığı “Şamaxı yollardan başlayır...”, cümləsinə bənzəyən belə bir cümlə ilə başlayacaq: “Zəngəzur yollardan başlayır... Bu yolu quran , tikən, türk dünyasına qaytaran  İlham adlı bir Xaqan var...”.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.06.2024)

Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi yanında Bakı Şəhər Memarlıq və Şəhərsalma Baş İdarəsi “Memarlarımızı tanıyaq” rubrikası altında Azərbaycan memarlıq tarixində respublikanın ilk qadın Əməkdar memarı olan Şəfiqə Zeynalovanın  həyat və fəaliyyətindən bəhs edən geniş məqalə hazırlayıb. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı həmin məqaləni təqdim edir. 

 

XX əsr Azərbaycan memarlığının parlaq simalarından olan Şəfiqə Zeynalova təkcə maraqlı layihələrin müəllifi kimi yox, həm də yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik şəxsiyyət kimi yadda qalıb.

1922-ci il iyunun 26-da ziyalı ailəsində dünyaya göz açan Şəfiqə sovet hakimiyyətinin qəti əleyhdarı olan Mikayıl Zeynalovun üç qız övladından biri idi. M.Zeynalov 1937-ci ildə repressiya siyasəti nəticəsində həbs edilsə də, doğmaları ilə əlaqəsini heç bir halda kəsməmiş, övladlarının gələcək taleyində önəmli rol oynamışdır. Gənc Şəfiqə də atasının mütərəqqi ictimai-siyasi baxışlarından güc almış, cəmiyyətdə milli ruhlu və bəşəri düşüncəli sənətkar kimi özünü təsdiq edə bilmişdir.

1942-1943-cü illərdə orta məktəbdə riyaziyyat müəllimi işləyən Ş.Zeynalova memarlıq sənətini də elə atasının məsləhəti ilə seçmişdir. O, ilk ali təhsilini Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) memarlıq fakültəsində almış, oranı bitirəndən sonra “Azərdövlətlayihə” İnstitutunda memar kimi fəaliyyətə başlamışdır. Şəfiqə xanımın yaradıcılıq epoxasının ən sanballı nümunələri də məhz ömrünün sonuna qədər çalışdığı “Azərdövlətlayihə”də ərsəyə gətirilmişdir.

İstedadlı azərbaycanlı qadın memar kimi 24 yaşında ikən SSRİ Memarlar İttifaqı üzvlüyünə qəbul edilən Ş.Zeynalova 1949-cu ildə Moskva Memarlıq İnstitutuna daxil olmaqla Azərbaycan tarixində bir ilkə imza atmışdır.

İncə zövqə və geniş dünyagörüşünə malik memar kimi Şəfiqə Zeynalova layihələri hazırlayarkən ətraflı araşdırma aparır, yaradıcılığında milli koloritləri daha çox canlandırırdı. Bununla yanaşı, o, yalnız zahiri elementlərlə, məsələn, daş üzərində oyulmuş milli naxışlar və freskalarla kifayətlənmirdi. Şəfiqə xanım qədim Azərbaycan memarlıq tikililərinə dair əsərləri dərindən öyrənir, abidələrin forma və quruluşunu, məkan kompozisiyasını dərk etməyə çalışırdı. Və zaman keçdikcə milli özünəməxsusluğu qabartmaq istəyi onun memarlıq layihələrində geniş nəzərə çarpırdı.

Ş.Zeynalovanın həyata keçirilmiş ilk layihəsi uşaqlara həsr olunmuşdur. 1946-1948-ci illərdə tikilmiş Uşaq dəmir yolu memarın ən uğurlu layihələrindən biri idi və o bu işindən xüsusi zövq alırdı. Qəlbi Vətəninə və xalqına qarşı hər zaman böyük sevgi ilə çırpınan müəllifin uşaqlara hədsiz sevinc bəxş edən həmin estakadanın yanından keçəndə sonsuz fərəh hissi keçirdiyi deyilirdi.

Görkəmli memar Şəfiqə Zeynalova qısa ömründə paytaxtımızın estetik görünüşünü formalaşdıran bir çox binaların layihəsini işləyib-hazırlamış və tikintisinə rəhbərlik etmişdir. “Bakı Soveti” (“İçərişəhər”) metrostansiyasının, Azadlıq prospektində Sov.İKP-nin Arxivinin və Sənaye Tikintisi Nazirliyinin binaları onun zəngin irsinin seçilən nümunələridir. Bundan başqa, Bakı, Sumqayıt, Mingəçevir, Lənkəranda bir sıra yaşayış binalarının, eyni zamanda Sevil Qazıyeva, Mikayıl Müşfiq, Həzi Aslanovun heykəllərinin layihəsi də onun məsuldar fəaliyyətinin nəticəsidir.

Ş.Zeynalovanın müasirliyi ilə diqqətçəkən ən uğurlu işlərindən biri də paytaxtın mərkəzində ucaldılan 17 mərtəbəli göydələndir (“Nizami” metrostansiyasının yaxınlığındakı “Azad qadın” heykəlinin arxa tərəfində yerləşir). Dövrünün nadir memarlıq nümunəsi olan bu bina Bakının mərkəzində ucaldılmaqla vaxtilə paytaxtın müasir simasının zənginləşdirilməsində öz unikallığı ilə seçilmişdir. Dəmir konstruksiyalardan və şüşəli elementlərdən ibarət olan bu göydələn görkəmli alman memar və konstruktor Lüdviq Mis Van Der Roenin yaradıcılığından ilhamlanan Şəfiqə Zeynalova tərəfindən son dərəcə peşəkarlıqla düşünülmüşdür.

Memar Şəfiqə Zeynalovanın son əsərləri indiki Xarici İşlər Nazirliyinin və Bakı Dəmir Yolu Vağzalı binalarının layihəsidir. 28 Aprel (indiki 28 May) küçəsi onun peşəkar karyerasının zirvəsi olmalı idi. Memar həmin küçədə çoxmərtəbəli binaların tikilməsi üçün layihələr hazırlamaq barədə düşünürdü.

Təəssüf ki, ömrünün ən məhsuldar çağında tutulduğu ağır xəstəlik ona ideyalarını sonadək həyata keçirməyə imkan vermir. Şəfiqə Zeynalova 1979-cu il may ayının 1-də 57 yaşında dünyasını dəyişdiyi üçün bir çox layihələri kağız üzərində qalır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.06.2024)

Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Xalq şairi Nigar Rəfibəyli. “Alagözlüm, səndən ayrı gecələr…” sətirləri ilə başlayan ölməz şeirin müəllifidir Nigar xanım. O şeirin ki, ona bəslənən və Akif İslamzadənin ifa etdiyi mahnı illərdir ki, dəbdən düşmür. Bu şeirdəki “alagözlü” Nigar Rəfibəylinin həyat yoldaşı, Xalq şairi Rəsul Rzadır. 

Amma Nigar xanımın dillər əzbəri olan bir başqa şeiri də var, “Ayrılıq” adlı. Bu gün sevilən rubrikada məhz bu şeir yayınlanacaq. 

 

 

AYRILIQ



Mən ki, doymamışdım heç vüsalından,


Mənə zülm elədi yaman ayrılıq.


Nə olardı bir gün durub yuxudan


Görəydim ki, olub yalan ayrılıq...


 


Biz ki, bir ruh idik iki bədəndə,


O gülüb-sevinsə gülərdim mən də,


Vüsalın bülbülü uçub gedəndə,


Daş kimi gəlbimdə qalan ayrılıq.

 



Kim qıydı dostların bahar elinə?


Mehriban sözünə, şirin dilinə,


Cananın sazını alıb əlinə


Əğyar mizrabıyla çalan ayrılıq.



 

Mən görəndə orda yaz səhəriydi,


Xoş nəfəs baharın küləkləriydi,


Açılan ağ badam çiçəkləriydi,


İndi onlardımı solan, ayrılıq!


 


Gün çıxar, dağların əriyər qarı,


Pozulmaz dostların əhdi, ilqarı,


Keçər ürək dərdi, könül qubarı,


Gəl etmə meydanda cövlan, ayrılıq!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.06.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL:

" Həyat tərəfindən döyülən çox şeyə nail olacaq. Ağzı duzdan yanmış insan, balın dadını daha yaxşı biləcək. Göz yaşı tökmüşlər daha ürəkdən gülür. Kim ki, ölüb, yaşadığını anlayır." (Ömər Xəyyam)

Rüstəm bəy, əziz Şairimiz, bəlkə, elə həyat anlamı təzadları anlamamız üçündür, nədir həyatın anlamı?

 

CAVAB:

“Mən sizi yaratdım ki, məni tanıyıb, mənə itaət eləyəsiniz". 

Bu bir dini kitabda yazılıb .                  

Yəni deyilir ki, yaradılışın səbəbi, həyatın anlamı budur! Bu çox cılız bir düşüncədir!                     

Mənə görə, ömür-ölümü öyrənmək, yaşamaq, yavaş-yavaş ölməkdi əslində!                   

İnsan da, ona verilmiş ömür də qurulmuş saat kimidi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.06.2024)