“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının maraqla izlənilən Poetik qiraət rubrikasında növbə Sumqayıtda yaşayıb yaradan ustad şair Əşrəf Veysəlliyə çatdı. Bu gün “Hanı o yuvalar” şeiri təqdim edilir.

HANI O YUVALAR...

Sözümü, sirrimi bilməzdi heç kim,

Əsən küləklərlə uçub gələrdim.

Açıq darvazanı görməzdi eşqım,

Tikanlı çəpərdən keçib gələrdim.

Xəlvət gəlişimi Qızıl it duyar,

Yeməli nə atsam qapıb məzdəyər.

Sonra da guya ki, gedər yuxuya,

Vurardı özünü görməməzliyə.

Sənsə neçə kərə ev yığışdırar,

Silib, süpürərdin eşiyinizi.

Məni görən kimi bığları qaçar,

Gözləri gülərdi pişiyinizin.

Bəlkə yüz yerindən sızlar ürəyim,

Səni görməyəndə xəstə olardım.

Kasıb komamızın bir gözü daim

Sizin evinizin üstdə olardı.

Saman tayasında, ot mərəyində

Neçə sirlərimiz lal oldu, qaldı.

O bulaq başında, dağ ətəyində

Görüş yerlərimiz qal oğlu qaldı...

Niyə titrəyirsən, Kazımın qızı,

Ağlamaq yadından çıxıbmı sənin.

Son görüş gecəsi darvazanızı

Bağlamaq yadından çıxıbmı sənin?..

Biz harda yatmışıq,

Harda batmışıq?

Daha o evimiz, çəpərimiz yox.

İlaxır çərşənbə papaq atmışıq,

Hələ o papaqdan xəbərimiz yox.

Hanı qurduğumuz yuvalar, hanı,

Quş olub qoynuna uça bilmirik.

Cənnət Qarabağın qapılarını

Elə bağlayıblar,..

Aça bilmirik.

P.S. Nə xoş bizə ki, o qapılar artıq açılıb, Ustad şairin arzuları həyata keçib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdən Əmin Əhəryardır.

Əmin Əhəryar

Təbriz

I

Mən bir gün,

Dənizlərdən keçid verib

Balıqlara

Göyə uçmaq öyrədəcəyəm.

Uca, hündür o dağlara

Kəmər atıb

Qartalları

Sahillərə çəkəcəyəm.

Mənsə bir gün şəhərlərə

Qırmızı gül səpəcəyəm.

Qarğaları uzaqlara...

Gözdən itən

Çöllüklərə

Satacağam.

Qumlu-qumlu sahillərə

Əli açıq

Göylü şəkər.

Mavi bir quş dəvət edib

Rahat yaşam qatacağam...

Deyim bu gün

Bu dənizlər hər bir kəsin hədiyyəsi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

1.     "Payız gözəldir! Mənim qəlbim onunla kəbin kəsdirib və əgər mən quş olsaydım, onda Yer ətrafında uçaraq növbəti payız axtarışına çıxardım". (Corc Eliot)

2.     "Oktyabr! İlahi, o mənim çox sevdiyim aydır, onu yeməyə və qoxusunu nəfəsimə çəkməyə hazıram. Ah, bu qiyamçı və kədərli ay... Baxın, onunla görüşündən yarpaqlar necə qızardı. Oktyabrda dünya alova bürünüb". (Rey Bredberi)

3.     "Oktyabrın ikinci yarısında dünyadan təzə bişmiş piroq kimi qoxusu gəlir". (Elis Hoffman)

4.     "Oktyabrda yarpaqlar artıq saralıb, solanda hava boz və tutqun olanda torpağı görməmək üçün başını arxaya çevirmək və buna inanmaq olar ki, "Hələ sevinclidir, hələ də yaydır". (Yevgeni Zamyatin)

5.     "Payız hiyləgər yaya bir təpik atdıqdan sonra (Bu, hər dəfə sentyabr ayının ortalarında belə olur) o, çox darıxdığın dost kimi qonaq gəlir. O, uzun müddətli, həm köhnə dost kimi sevdiyin kreslonda oturaraq nahardan sonra sənə bu vaxta kimi harada olduğu və son görüşdən bəri nə ilə məşğul olduğu haqqında danışır". (Stiven Kinq)

6.     "Hər payızda mən yenidən çiçək açıram". (Aleksandr Sergeyeviç Puşkin)

7.     "Qış qravüra, bahar - akvarel, yay yağlı boya, payız isə hər üçünün mozaikasıdır". (Stenli Xoroviç)

8.     “Payızın iki səhvsiz səsi var: Xırçıldayan yarpaqların xışıltısı, küçə boyunca təqib olunan şiddətli külək və köçəri quşların cikkildisi..." (Hel Borland)

9.     "Payız ilin ən heyranedici son təbəssümüdür". (Uilyam Brayant)

(Mənbə: https://news.milli.az/interest/480443.html)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Gülxani Rənahın şeiri  təqdim edilir. 

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin

Məsləhətçilər otağını "Söz otağı" adlandırırlar

Söz otağı,

            Söz otağıdır bura,

Bir əsrə yaxın ömrü olan söz otağı.

Burda sözlə fərmanlar verilir -

            Ölüm fərmanı,

            Olum fərmanı,

            Mərd fərmanı,

            Dərd fərmanı,

            Qəm fərmanı,

            Qəlb fərmanı...

Söz mülkünün sultanları,

            süleymanları,

balaşları, fikrətləri, abbasları

söz otağından çıxıblar.

Çexovun "Şinel"indən yox, 

Çıxıblar Ozan, Qorqud

            elindən çox...

Bu "Söz otağı"nda sözlə başlar kəsilib.

Ovulub, toz kimi olub,

            sözdən daşlar kəsilib.

Burda taleyindən gileylənib balaşlar,

Söhrab tahirlər, Mədinə gülgünlər,

            büllürilər...

Burda azadixahlar yetişib,

Burda talelər qara daşlara ilişib...

Sözlə külüng çalanlar

dərdi - həsrəti xışmalayıb, sinəsinə yığıb

            içinə salıb...

Sözdən heykəl qoyub həsrətinə, qəminə,

Dözüb sözün qüdrətinə -

            "zil"inə, "bəm"inə...

Burda - bu "Söz otağı"nda

söz sərrafları fikir ayrılığından

sözünün üstündə söz deyəni ağrıdıb...

Söyüblər bir-birinə, hətta üzlərinə...

İsiniblər, qızınıblar öz odlarına,

            közlərinə!

Şəhriyarın harayına hay veriblər,

Təbriz dərdi püskürəndə

"ah, Vətən" - deyib, hay veriblər.

Döyüşə hazır olublar qələmiylə,

            sözüylə!

Nələr görüb bu otaq...

Haqqı yeyilənləri,

şöhrətinə kəm baxanları,

sənətinə həsəd aparanları.

Hansı birini yada salım,

Qurdaladıqca nələr çıxır

            söz otağından.

Fikrət Sadıq,

Musa Yaqub,

Zəlimxan Yaqub...

Kimlər, kimlər boylanır yatağından.

Əlində qələmi əsən,

Qocalıq qapısın kəsən.

Söz mülkünün sultanları

bu söz otağından çıxıb.

Bu otağın min bir qulağı var,

Qatı açılmamış sözlər eşidib.

Sözlər deyirəm...

Qeylü-qal, qeybət yox... söz eşidib.

Söz deyirəm - qılıncdan iti,

xəncərdən kəskin,

bıçaqdan sərt,

mərd sözlər - mərd.

Ara-sıra yuxuma girir -

bu söz otağı gecələr.

Mən də bu otaqdayam illərdir.

Həmsöhbət olmuşam

Balaş Azəroğluyla,

Qabillə,

Nərimanla,

Hüseyn Abbasla,

Abbas Abdullayla,

Fikrət Sadıqla...

Zəmanəmizin qorqudları,

Xaqanları,

Nizamiləri,

Xətailəri...

"Söz otağı"nın sakinləri.

Özləri dünyasını dəyişsələr də,

otaq həmən otaqdır.

Hər kəsin mizi yerində,

stulu yerində,

səsi-ünü həkk olunub

hər tərəfə,

            dörd divara...

Bu otağın hər qarışı - hər yanı

            sözdən yoğrulub.

Bu otaq "söz otağı" olandan

            yenidən doğulub.

Çıxıb adı otaq çevrəsindən,

"Söz otağı" olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

1.

Balaca Güləndam çəkməsinin iplərini bağladı, rükzakını çiyninə atıb arxaya qanrıldı və ona baxan dostuna dedi:

-Yaxşı, hələlik, mən getdim gicgicə məktəbimizə. Sən bəxtəvər də otur evdə və sevin ki, pişiksən. 

2.

Dərdayıl damlarına gələn Karlsona söylədi: 

-Mənim də belimdə propeller olsaydı və lyuboy moment uçub aradan cıra bilsəydim, mən də başqalarına ağıl verərdim ki, sakit olun, yalnız sakit olun. 

3.

Gənc qız:

-Bu nədir, ötənilki platyam mənə dar gəlir, təcili arıqlamalıyam.

Yaşlı qadın:

-Bu nədir, ötənilki platyam mənə dar gəlir, təcili iki ölçü böyüyünü almalıyam. 

4.

Həyat o qədər gödəkdir ki, hər kəs adam olmağa macal tapammır.

5.

Tələbkar alıcı marketdə az qaldı ki, basıb  satıcı qızın gözünü çıxarsın:

-Bu nədir, nə baş verib ki Həkim kolbasası bir günə iki manat bahalaşıb? 

Satıcı yazıq-yazıq dedi:

-Tibbi xidmətlərin, dərmanların qiyməti qalxdı axı, əlbət ondandır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət”,  Qarabağ bölməsi

Oktyabrın 12-dən 13-nə keçən gecə növbəti dəfə Azərbaycan sevdalı şair Əhməd Cavad anıldı. Sovet rejiminə əyilməyən tək-tük qələm adamlarımızdan olan Əhməd Cavad get-gedə daha çox populyarlaşır, daha çox sevilir. 

1937-ci il Azərbaycan ədəbiyyatı və xalqı üçün qara bir dövr kimi yadda qaldı. Bu il repressiya qurbanı olan yüzlərlə ziyalının arasında Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq simalarından biri olan Əhməd Cavad da öz həyatını itirdi. Martın 21-də Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvlüyündən çıxarılan Əhməd Cavad, iyunun 4-də Hüseyn Cavid, Mikayıl Müşfiq və Vəli Xuluflu ilə birlikdə həbs olundu. Bu həbslər sovet hakimiyyətinin mədəniyyət xadimlərinə qarşı apardığı repressiya siyasətinin tərkib hissəsi idi. Rejimin təzyiqi nəticəsində onların çoxu “xalq düşməni” damğası ilə cəzalandırıldı. Oktyabrın 12-dən 13-nə keçən gecə, cəmi 15 dəqiqəlik bir məhkəmə prosesi nəticəsində Əhməd Cavada güllələnmə cəzası verildi. Bu qərar xalqının azadlığı uğrunda mübarizə aparan bir insanın həyatının qəddarcasına sona çatmasına səbəb oldu.

Ancaq bu faciə yalnız Əhməd Cavada deyil, onun sağ qalan ailə üzvlərinə də ağır və acı nəticələr gətirdi. Şairin həyat yoldaşı Şükriyyə xanım, əri “vətən xaini” adlandırıldığı üçün özü və uşaqları ilə birlikdə həbs olundu. Onlar yeddi il sürgündə yaşamağa məcbur edildilər və yalnız 1955-ci ildə bəraət aldılar. Bu dövr ərzində ailənin Bakıdan kənar yerlərdə yaşaması tələbi onların həyatını daha da çətinləşdirdi. Lakin təzyiqlərə baxmayaraq, ədalət nəhayət bərpa olundu.1961-ci ildə isə şairin “Sən ağlama, mən ağlaram” kitabı çap olundu. Bu nəşrlər şairin adının xalq yaddaşına yenidən qayıdışının başlanğıcı oldu.

Əhməd Cavad təkcə şair deyil, həm də istedadlı bir tərcüməçi idi. Onun dünya ədəbiyyatının seçilmiş nümunələrini Azərbaycan dilinə çevirməsi mədəni irsimizə böyük töhfə verdi. 1961-ci ildə Fransua Rablenin “Qarqantua və Pantaqruel”, 1962-ci ildə Vilyam Şekspirin “Otello” və “Romeo və Cülyetta” əsərləri, 1978-ci ildə isə Şota Rustavelinin “Pələng dərisi geymiş pəhləvan”ı Azərbaycan oxucusuna təqdim edildi. Bu əsərlər onun ədəbi dəyərinin beynəlxalq miqyasda tanınmasına da səbəb oldu.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2019-cu ildə qəbul etdiyi qərar Əhməd Cavadın əsərlərinin Azərbaycan Respublikasında dövlət varidatı elan olunması ilə nəticələndi. Bu qərar onun yaradıcılığının əbədiliyini bir daha təsdiqlədi və onun irsinin gələcək nəsillərə ötürülməsinə zəmin yaratdı.

Əhməd Cavad Azərbaycan xalqının azadlığı və müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan bir sima idi. O, həyatını xalqının xoşbəxt gələcəyi naminə fəda etdi və nəticədə “xalq düşməni” damğası ilə güllələndi. Lakin zaman ədaləti bərpa etdi və bu gün Əhməd Cavadın adı xalqın qəhrəmanı kimi Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Azərbaycanın varlığı davam etdikcə, Əhməd Cavadın adı da əbədi olaraq xalqının yaddaşında yaşayacaq. O, xalqının azadlığı uğrunda mübarizənin simvolu olaraq, tarixin zirvəsində öz layiqli yerini tutdu.

Bu gün onun irsi, yaradıcılığı və şəxsiyyəti Azərbaycan xalqının milli dəyərlərinin qorunmasında və azadlıq uğrunda mübarizəsində ilham mənbəyidir. Tarixin səhvləri düzəldildikcə, onun adı hər zaman ehtiramla xatırlanacaq və gələcək nəsillərə miras qalacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Beyləqan təmsilçisi

Adıçəkilən bu hava aşıq mahnılarının ən qədim çeşidlərindən biri hesab olunur. Həmin hava ilə bağlı ayrı-ayrı düşüncələr yaranmış, təhlillər aparılmışdır. Onlardan biri havanı qaraçı – Amerika, Avropa və Asiyadan köçəri və yarımköçəri hind toplumu, xalqın içində yaranmış həmin adla bağlı olduğu deyilir. 

Ancaq ozanların dediyinə görə, bu hava ozanlar ozanı Dədə Qorqud tərəfindən yaranmışdır. Onun bu havanı Qaraca çobanın qəhrəmanlığı ilə ərsəyə gətirdiyi  deyilir. Ona görə də havanın “Qaraçı” deyil, “Qaraca oğlan” olması daha inandırıcıdır. 

Havanın melodik quruluşu onun uzun tarixə mənsub olmasını göstərir. Ona görə də “Qaraca” adının bu havanın tarixinə çox uyğun gəldiyini düşünürük. 

Bu aşıq havası ilə bağlı mübahisəli məqamlar bitmir. Daha bir təhlil isə aşıqşünas, etnomusiqişünas, aşıq-muğam sənətinin tədqiqatçısı Kəmalə Atakişiyevanındır, o, təhlilinə əsasən bu havanı “Qaraca” olaraq qəbul etmədiyini söyləyir. Aşıqşünasın fikrincə, “Qaraçı” adlandırılmağının səbəbi bu havanın ifaçılıq tərzi ilə bağlıdır. O söyləyir ki, bu hava sazın bütün pərdələrini əhatə etdiyi üçün, çalınarkən barmaqların bütün pərdələrinə toxunduğu, aşağı-yuxarı tez-tez hərəkət etməsinə görə belə adlanır. Musiqişünas bu havanın adının etnik köklə bağlı olmadığını qeyd edir. Bir sözlə, cəld ifa, əllərin sürəti musiqi ilə assosasiya yaratdığı üçün “Qaraçı” adlandırılması qənaətinə gəlmişdir. Başqa bir adı isə “El havası”dır. Bu hava rast məqamında qurulub. Daha dəqiqi, “Rast” ailəsinə aid edilən “Mahur-Hindi” muğamının “Şikəsteyi-fars” şöbəsində, aşıq deyimi ilə desək “Şah pərdə”, musiqi deyimi ilə desək isə “sol” kökündə, həm də 2/4 ölçüdə ifa olunur. Haqqında məlumat verdiyimiz havanın səhihliyi barəsində aşıq sənətinin mahir bilicisi Çingiz Mehdioğlundan qənaətbəxş informasiyalar aldıq. Aşıq Çingiz Mehdioğlu ilə yanaşı,  professor Abbasqulu Nəcəfzadə də bu faktların səhih olduğunu təsdiqləyir. Bundan başqa bu havaya “Dərvişi” də deyirlər. Bildiyimiz kimi, dərviş el-oba gəzərək dini təbliğ edər, Hz. Əli və Məhəmməd Peyğəmbərə mədhiyyələr oxuyar, sonda da bəxşişini alıb gedərmiş. Bütün bu deyilənlərdən sonra, düşünürük ki, havaya “Qaraçı” deyilməsi məcazi anlam daşıyır. Məhz elə bu ad “Dərvişi” ilə müqayisə olunaraq deyilir. Ancaq digər bir məqama da nəzər salsaq görərik ki, aşıq havasına “Qaraçı” deyilməsi bizim musiqi mədəniyyətimizə, milli-mənəvi dəyərlərimizə əksiklik gətirir. Düşünürük ki, bu estetik olaraq bir ifadə kimi aşıq havasının adına uyğun gəlmir. Bir az tarixə nəzər salsaq görəcəyik ki, Qaraçı adı bədnam düşmənlərə mənsubdur. Onların isə tarixi, torpaqları, milliyyətləri olmadığı üçün dünyanın hər yerinə səpələnərək məskunlaşmışlar. Məlumdur ki, qaraçı adlı millət yoxdur. Sadəcə onlar ya erməni, ya da farslardır. Bizim ərazilərdə də məskunlaşmış, özlərinəməxsus peşə ilə məşğul olmuşlar. Havaya nəzər salsaq Azərbaycan aşıq ruhunu duya bilirik. Bu melodiya Azərbaycan aşığının təfəkkürünün məhsuludur. Buna görə də biz “Dərvişi” ilə müqayisədə el havasına “Qaraçı” deyə bilmərik və melodiyanın bu adla təbliğ olunmasını yanlış hesab edirik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2024)