Super User
“Ağ duvaqlı duman kimi gəlmisən…” UNUDULMAZ SEVGİ ŞEİRLƏRİNDƏ
Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Unudulmaz sevgi şeirlərindən növbəti təqdim edəcəyim sevilən şair Ayaz
Arabaçıdandır. O da çox içdən yazır, çox kövrəldir, duyğulandırır.
Xoş mütaliələr!
Ağ duvaqlı duman kimi gəlmisən,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan.
Gözlərimi yuman kimi gəlmisən,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan.
Məəttələm bu sevdanın oynuna,
Yol almısan xəyallardan qoynuma,
Uşaq kimi sarılmısan boynuma,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan.
Birdən-birə çiçəkləyib linc əlim,
Könlüm saptək incəldikcə incəlib.
Həsrətimiz bir yastıqda dincəlib,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan..
Qurban olum kitabına-dərsinə..
Çırpındıqca balıq kimi tər sinə,
Çevirmişəm balıncımı tərsinə,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan.
Yuxuda da bəxt arallar ay dəli,
Buna ayrı vaxt arallar ay, dəli,
Demirsənmi axtarallar ay dəli,
Bütün gecə çıxmamısan yuxumdan.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
ƏN YENİ POEZİYA: “Bu axşam sevgi qoxuyur…”, İbrahim İlyaslı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Ən yeni poeziya rubrikasında bu gün şair ibrahim İlyaslı “Bu axşam sevgi qoxuyur” söyləyəcək.
Bu axşam sevgi qoxuyur,
Sumqayıtda hər künc-bucaq.
Yağış, külək və yarpaqlar,
Avtobuslar... dayanacaq!
Səriliblər üzü üstə
Yollar duyğulu-duyğulu.
Səkiylə bir qız yürüyür,
Arxasınca zeytun kolu.
Çiçək kimi pardaqlanır
Binaların daş-divarı.
Heyrətindən xumarlanır
Odaların eyvanları.
İşıqforda sıralanır
Qırmızı da yaşıl kimi.
Hər ağac bir aşıq olub,
Dilləndirir “sarı sim”i.
Ürəklərə sığal çəkir
O qızın ayaq səsləri...
Bir də nə görsəm yaxşıdı -
Söyləmək mənə ar gəlir...
Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
GÜLÜŞ KLUBUnda filoloq
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
Kişi gəlib restoranda yemək istəyir, amma görür ki, bütün masalar tutulub.
Belədə o, düz ortaya gəlib telefonu götürərək ucadan deyir:
-Xanım, siz düz şübhələnirsiniz, əriniz indi gəzdiyi xanımla restoranda şam edir. Gəlib öz gözünüzlə görə bilərsiniz.
Bunu eşidən kimi ayrı-ayrı masaların arxasından iyirmiyə yaxın cütlük durub restoranı tərk edir.
2.
Məşhur deputatımız abituriyent övladının filoloq olmaq istəyini eşidəndə bərk əsəbləşərək deyib:
-Sənin başına at təpib? Nə filoloq?
Sən qurtarandan sonra elə bilirsən iş tapacaqsan? Bura Hindistan deyil, anladımmı? Burda fil nə gəzir?
3.
Vəkil:
-Siz zərərçəkmişi son dəfə nə zaman görmüsüz?
Şahid:
-28-dən 1-nə keçən gecə.
Vəkil:
-Hansı ayın?
4.
Bir erməni gənc Sevan gölünə düşüb boğulur və çığırıb kömək istəyir.
İki polis keçir, onun çığırtısına məhəl belə qoymurlar. Bunu görən gənc ölümdən qurtulmaq yolunu tapıb da qışqırır:
-Paşinyan istefa!
Cəld polislər suya atılıb onu çıxardır, bölməyə aparırlar.
5.
Unutdum ki, iti yemləmişəm, ya yox. Hər ehtimala qarşı bir də yemlədim. İt də hər ehtimala qarşı bir də yedi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Əkbər Qoşalı ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL
“Bu - əl, bu - göz, daha nə?
Qalan hər şey bəhanə...
Günəş özü göylərdə,
Nuru, nuru yerdədi.
Eşqdi göyə qaldırır,
Qanada inandır...
Sevgisizlər inanmır,
Odu, budu... yerdədi”...
(Ə.Qoşalı)
Əkbər bəy, ola bilməzmi ki, sevgisizlər dünənin ən güclü aşiqləri olmuş olsun?.. Bəlkə onların sevgisiz yaşayan “ölü” olmalarına səbəbkarlar, sevgi dolu qəlbləri "acımadan donduran buz adamlar"dır...
CAVAB
Bu da ilginc bir təsbitdir – bir gənc yazarımızın qənaəti kimi diqqtəlayiqdir. Məncə, sevda, sevgi, eşq buzlaşa bilməz – o yandırar-yaxar – ya qarşısındakını ya da sahibini... Atəşdən köynək geyinmişlərin könlü buza dönə bilməz deyə düşünürəm. Elə bilirəm, sevgi və ağıl ayrı-ayrı kateqoriyalardır. Sevgisizlik isə həyatdan nəsibini almamışlara aiddir – həm sevgi, həm ağıl baxımından. Bəlkə də, bu, necə deyərlər, üçüncü haldır. Belə olunca, daha çox, utancaqlıq gəlir ağla – bax, o da, münasibətlər sistemində özünü doğrultmamış, nə qarşıdakına, nə utananın özünə xeyir gətirməmiş bir haldır, davranışdır.
Sevgi konkret bir insana – sevgiliyə qarşı deyilsə belə, yenə sevgi vardır, əlbəttə; əlbəttə, kimsə onu büruzə verər, kimsə büruzə verə bilməz; yaxud hal əhli gərəkdir, onu duysun, onun könlündən keçənləri oxuya bilsin...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
KİTAB BƏLƏDÇİSİ - Corc Oruellin “Heyvanıstan” əsərinin bədii təhlil
Xəyal Nəsibov və Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün
Corc Oruelin “Heyvanıstan” əsəri satirik alleqorik üslubda yazılmış bir romandır. Əsərdə malikanə sahibinin məsuliyyətsizliyindən və laqeydliyindən təngə gələn heyvanlar Qoca Mayorun-donuzun təbliğatı ilə müstəqil yaşamaq eşqinə düşürlər. Nəhayət, heyvanlar üsyan edir və sahiblərini fermadan qovaraq, müstəqil “Heyvanıstan” dövlətini qururlar. Ancaq insanların mənəviyyatına və davranışına xas olan xüsusiyyətlər heyvanlar arasında da baş qaldırır.
Əsərdə yazıçı yeni yaranmış dövlətin sonradan hansı qaydalarla idarə olunması ardıcıllığını dəqiqliklə verib. SSRİ-nin quruluşunda olan ideyaların tədricən necə süquta uğradığını ətraflı təsvir edib. Əsərdə bir çox nəzəriyyələr özünü göstərir. Cəmiyyətdə qadınların rolunu müəyyən etmək kimi məsələnin bu gün də gündəmdə olduğunu nəzərə alsaq, əsərdə olan personajlarda gender bərabərliyinin pozulduğu açıq aydın göstərilir. Buna görə də əsərin Feminizm nəzəriyyəsi baxımından təhlili məqsədə uyğundur. Belə ki romanda Femnizm nəzəriyyəsinə aid xüsusiyyətlər - yazıçının qadınlara münasibəti, kişi obrazların qadınlara münasibəti, qadınların qadınlara münasibəti və kişi və qadın personajların stereotipik ənənəvi xüsusiyyətləri (içən, şiddətə meyilli, ana) araşdırılaraq təhlil edilib.
Beləliklə “Heyvanıstan” romanını oxuduqda görürük ki, müəllif Corc Oruel əsərdəki qadınlara ikinci dərəcəli varlıq kimi yanaşır. Burada bütün qoyunlar, inəklər, toyuqlar, ana donuzlar, itlər, atlardan Klover və Molli qadınları təmsil edirlər. “Heyvanstan” ölkəsində qadınların sayı, ümumilikdə, daha çox olsa da, subardinasiya səviyyəsinə baxdıqda qadınların heç bir vəzifə tutmadığı, söz, haqq sahibi olmadığı aydın görünür. Müəllif Qoca Mayorun dili ilə qadın obrazlı heyvanlara yanaşmasını aydın təsvir edir. Klover dünyaya gətirdiyi dörd övladdan heç birinin taleyini müəyyən etməyə hüququ çatmır və ancaq nəsil artırmaqla məşğuldur. Nappleon itin dünayaya gətirdiyi balaları əlindən alır, özü böyüdür, tərbiyə edir. Toyuqların fikrini soruşmadan yumurtalarını öz mənafeyi üçün bazarda satdırır. Molli obrazı vasitəsi ilə qadınlar yüngül əxlaqlı və qorxaq kimi göstərir. Çünki Molli yalına rəngli lentlər bağlayıb ona qayğı göstərən insanlara özünü göstərir, əlindən qənd alıb yeyir, günlərini əyləncədə keçirir, zəhmət çəkmək istəmir. O, “Pəyə” döyüşü zamanı yoldaşlarına kömək etmək əvəzinə, tövlədə başını oxurda gizlədərək döyüşdən yayınır. Yazıçıya görə qadınları təmsil edən qoyunların şəxsi fikri, qərarı yoxdur, başqalarının sözlərini hər dəfə tutuquşu kimi təkrar edirlər. Qadınların gücsüz olduğunu düşünən kişilər daha çox onları yüngül işlərə-meyvə yığmağa, təmizliyə yönəldirlər. Klover kimi qadınlar oxuyub yazmağı bacarmır, hər şeyi bilsə də, anlasa da, bu həqiqətləri ifadə etməyə cəsarəti çatmır, verilən tapşırıqları yerinə yetirməyə çalışır. Bununla da müəllif qadınların savadsız, cəsarətsiz və müdhi olduğunu ifadə etməyə çalışib. Bütün bunlar nəzərə alaraq qeyd edə bilərik ki, yazıçı Corc Oruel əsərdəki qadınlara qarşı antifeminist mövqe sərgiləyib.
“Heyvanıstan” romanını oxuduqda məlum olur ki, heyvanların yaratdığı dövlətdə əsas idaretmə kişilərin əlindədir. Kişilərin qadınlara münasibəti ancaq onları idarə etmək və onlara aid olan vəzifələri icra etməyə məcbur etməkdən ibarətdir. Qeyd edildiyi kimi qadınların ancaq ana olmaq, nəsil artırmaq, istehsal etmək, işləmək və təmizliyə nəzarət etmək fünkusiyaları var. Kişilər qadınları demək olar ki, dövlətin idarə olunmasında heç bir vəzifəyə yaxın buraxmır. Onların idaretməyə qarışmaq fikirləri və ixtiyarları əllərindən tamamilə alınmışdır. Dövləti idarə edən donuzlar, Napoleonu qoruyan itlər, ondan öndə gedən qara Xoruz, gecə-gündüz işləyərək əziyyət çəkən Bokser də kişləri təmsil edir. Qadınlar o qədər hüquqsuz idilər ki, hətta əsərin bir hissəsində yumurtalarının tamamilə satılmasına etiraz edən toyuqlar hüquqları uğrunda üsyan etsələr də, sonda kişilərin zor tətbiq etməyi nəticəsində mərkəzi hakimiyyətə tabe olurlar. İtlərdən özünə mühafizə yaradan Napoleon öz hakimiyyətini qorumaq üçün işini ancaq kişilərə etibar edir, onları müxtəlif işlərin icrasına göndərir. Napleonum sağ əli Çığırğan manipuliyasiya edir, onun fikirlərini ölkə vətəndaşlarına çatıdırır. Qarğa Mousey utopik, xoşbəxtlik və rahatlıq ölkəsi haqqında məlumat verərək, daha çox işləyənlərin, zəhmət çəkənlərin,
hakimiyyət tabe olanların öldükdən sonra həmin məkana gedəcəyini təbliğ edir. Toyuqlara rəhbərlik edərək, onları qorumalı olan qara Xoruz da ancaq Napoleonun rəhbərliyi altında hərəkər edir, öz qadınlarının hüquqlarının tapdanmasına, nəslinin kəsilmə təhlükəsinə etinasız yanaşır. Hakimiyyətin əsas təmsilçisi olan, donuzların içindən çıxan Napolronun bütün qadınlara hakim olması,onlara sahiblənməsi, yeganə toxumluq donuz olması qadın hüquqsuzluğunun kulminasiya nöqtəsi idi. Beləliklə, kişilərin qadınlara münasibətindən bu qənaətə gəlmək olar ki, kişilər demək olar ki, bütün hakmiyyəti mənimsəyib. Əsərdə kişilər qadınlara tam hüquqsuz və cəmiyyətin idarə olunmasında heç bir rolu olmayan,ancaq kişilərin hakmiyyətinə xidmət edən varlıqlar kimi baxırlar. Bu dövrün reallığı və kişi qadın münasibətinin əyani sübutu kimi təsvir olunur.
Eyni zamanda əsərdə az da olsa, qadınların qadınlara olan münasibəti də görünür. Belə ki V fəsildə qadın obraz olan Kloverlə Mollinin dialoqu bu baxımdan diqqəti çəkir. Klover Mollinin işləmədiyini və boş-boş gəzdiyini görüb onunla söhbət etmək istədyini bildirir. O, Molliyə qonşu fermaya tərəf baxaraq kiminləsə söhbət etdiyini bildirir. Molli bunun yalan olduğunu bildirir. Buna inanmayan Klover onun axurunda axtarış apararaq qənd və müxtəlif rəngli lentlər tapır. Üç gün sonra Molli yoxa çıxır. Göyərçinlər onun Kloverin düşündüyü kimi qonşu fermada olduğunu və xoşbəxt göründüyü xəbərini gətirirlər. Buradan göründüyü kimi Klover Mollinin hərəkətlərini həzm edə bilmir və ona etirazını bildirir. Mollidə bir qadın olaraq Kloverə güvənmir və sirrin açıldığını, tezliklə yoldaş Napoleona çatacağını zənn edərək Heyvanıstanı tərk edir. Buradan o nəticəyə gəlmək olar ki, tipik qadınlararası münasibətdə qadının qadına olan güvənsizliyi və bir qadının digər qadını həzm edə bilməməsi, ona paxıllıq etməsi qadınlarin bir-birinə olan rəqabət hissinin təcəssümüdür.
Göründüyü kimi əsəri oxuduğumuz zaman daha da irəli gedib əsərdəki obrazları cinslərə görə sahib olduqları xarakterə və inandıqları sterotiplərə uyğun qruplaşdırmaq mümkündür. Fermanın sahibi Corc bütün günü sərxoş olur, ailəsinə və fermasına qayğı göstərmir. Harınlamış feodal obrazı yaradan bu surət sanki “kişilər içib sərxoş ola bilər” sterotipinin qurbanı olur. Onun həyat yoldaşı Miss Con isə həyat yoldaşının səhvini düzəltmək, fermaya sahib çıxmaq əvəzinə əlinə keçən qiymətli əşyaları götürərək, aradan çıxır.Bu da varlı qadınların meşşan həyatını təsvir edir. Hakimiyyəti ələ keçirən heyvanlar arasında da bu sterotipik hərəkətləri görə bilərik. Belə ki dişi itlər, donuzlar, toyuqlar, qoyunlar ancaq bala doğmaq,nəsli artırmaq, yüngül işləri görə bilmək xüsusiyyətləri malik olduğunu düşünən erkək heyvanlar onları istismar edir, qadınların hüquqlarını tapdalayırlar. Qadınların –Molli və Kloverin timsalında qeybət etmək, bir-birini nədəsə günahlandırmaq kimi ənənəvi üsuldan istifadə olunur. Kişiləri təmsil edən Napoleon hiyləgərlikdən və itlərin köməyindən istifadə edərək, ”Heyvanıstan”dan Snovbollu qovmaqla hakimiyyətli zorla ələ keçirir. Bundan sonra ona qarşı kim çıxsa, etiraz etmək istəsə, şiddət və zordan istifadə edərək, onun səsini kəsməyi bacarır. Bu xarakterik xususiyyətdə kişilərin şiddətə meyilli və hakimiyyət uğrunda mübarizədə amansız olmalarının nümunəsidir. Az işləməyi, bütün günü bəzənib-düzənib gəzməyi,rahat həyatı seçən Molli yüngül xarakteri ilə diqqəti çəkir. O işləməmək üçün Heyvansıtan tərk edib yenidən faytona qoşulmağı üstün tutur. Bu da “qadın özü müstəqil qərar verə bilməz, kimdənsə aslı olmalıdır” fikrini ifadə edir və bu cür “sərəbəst” qadınların atdığı addımların yanlış və səfehlikdən başqa bir şey olmadığını göstərir. Tək məqsədi dəyirmanı tikib qurtarmaq olan, bütün günü dayanmadan işləyən, Bokseri isə zəhmətkeş, öz gücünə və qabliyyətinə inanmayan, ömür boyu boyunduruqda yaşamağı üstün tutan kişi xarakterinə nümunə gətirmək olar.
Əsərdəki Benjamin obrazı hər şeyi bilsə də, gizlədir, deməyə lüzum görmür. Yəni onun“həqiqəti deməyin heç bir əhəmiyyəti və faydası yoxdur” streotipinin qurbanı olduğunu göstərir. Bu da kişi hər şeyi bilsə də,az danışar, kimi xarakterik xususiyyəti təlqin edir. Hər zaman yoldaş Napoleonun
haqlı olduğunu bildirən Çığırğan obrazı isə bəzi kişilərə xas olan yaltaqlıq və təbliğat işlərini “bacardığını” göstərir. Beləliklə, aydın olur ki, əsərdəki hər bir qadın və ya kişinin xarakterik xüsusiyyəti onların həmcinslərinin xarakteri ilə oxşarlıq təşkil edir. Qadınlar qadınlara, kişilər isə kişilərə məxsus hərəkətləi ilə diqqəti çəkirlər.
Qeyd edildiyi kimi əsəri Femnizm nəzəriyyəsi baxımından təhlil etdikdə belə bir nəticəyə gələ bilərik ki, heyvanlar inqilab və çevriliş hesabına çox gözəl ideyalar əsasında yaranan “Heyvansıtan”kimi dövlət qursalar da, kişi və qadın münasibətlərində gender bərabərliyinin pozulduğu, hüquqların tapdandığı, hakimiyyət naminə həmcinslərinin və qarşı cinsin əzildiği və şiddətə məruz qaldığı bir ölkədə xoşbəxtlik, firəvanlıq və inkişaf ola bilməz. O cəmiyyət xoşbəxt olar ki, orada istər qadın olsun, istərsə kişi, onlar bərabər hüquqlu və bir-birinə hörmət etsinlər. Əks halda “Heyvanıstan”fermasındakı kimi quruluşun süqutu labütdür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
“İrəvan mətbəxindən nümunələr” layihəsində Döymə çolpa kababı
Rubrikanı Könül aparır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır.
Bu gün sizlərə Döymə çolpa kababının
hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik.
Nuş olsun!
DÜSTUR
§ Çolpa – 187 qr
§ Bitki yağı – 15 qr
§ Pomidor və ya tomat pastası –
10 qr
§ Sarıkök – 0,2 qr
§ Duz – 4 qr
§ İstiot – 0,05 qr
Xörək əlavəsi:
§ soğan – 20 qr, göyərti (cəfəri) – 8 qr, sumaq – 5 qr, dənələnmiş nar – 15 qr, lavaş – 15 qr
HAZIRLANMASI:
2 üsulla hazırlanır.
I üsul: Çolpa ütülür, 4 hissəyə bölünür. Xırda sümüklər, dərisi çıxarılır. Duz, istiot, xırda doğranmış pomidor və ya tomat, bitki yağı, sarıkök vuru- lur və qarışdırılır, 1-2 saat saxlanılır. Sonra şişdə və ya dəmir torda manqalda (və ya təndirdə) bişirilir. Üzərinə az miqdarda kərə yağı çəkilir.
II üsul: Çolpanın xırda tükləri alovda ütülür, yuyulur, təmizlənir, çinədanı təmizlənir, yuyulur. Çolpa bütöv halda toxmaqla döyülür. Eyni qaydada basdırma edilir. Sonra dəmir tora qoyulur və közdə qızardılır. Bişdikdən sonra dörd yerə bölünür və süfrəyə verilir. Yanında bişmiş pətənək, ürək, ciyəri də verilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
“Vətən həsrətindən ötəsi yalan!..“ - Təvəkkül Məmmədov
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə həvəskar şair Təvəkkül Məmmədovun şeirləri təqdim edilir.
Təvəkkül (Goruslu) Məmmədov 1 iyul 1962-ci ildə Gorus rayonunun Ağbulaq kəndində anadan olmuşdur. Az.NKİ-ni mühəndis mexanik ixtisası üzrə bitirmişdir.
AYB-nin üzvüdür.
Ötəsi yalan
İnsanın doğulub böyüdüyü yer,
Könlünə, ruhuna ilk sevgi, ilk yar,
Yox belə intizar, yox belə qubar,
Vətən həsrətindən ötəsi yalan!
Yolunu gözləyən iki göz kimi,
Bağrını yandıran isti köz kimi,
Dodağın çatladan iti söz kimi,
Vətən həsrətindən ötəsi yalan!
Gecələr röyayla, yuxuyla gələn,
Nəfəsin təngidən...göz yaşın silən,
Oyancaq rəsmiylə gözündə ölən,
Vətən həsrətindən ötəsi yalan!
İllərdi ətrini ala bilməyən,
İnciyib özünə bala bilməyən,
Öləndə məzarın ola bilməyən
Vətən həsrətindən ötəsi yalan!
Deyirlər, zamandır məlhəm hər şeyə,
Bəxtsiz sevənlərə, ərə, kişiyə,
Yurd, ocaq həsrəti başqa haşiyə,
Vətən həsrətindən ötəsi yalan!
Açar səhəri
Bu da yaz yağışı, bu da bir bahar,
Yazın da dumanı, sisi, çəni var.
Tumurcuq düyməsin açan arzular
Günəşlə qızınar, şehlə yuyunar.
Bu da yaz küləyi, bu da bir nəfəs,
Yerin sinəsinə sığalın çəkir.
Türkü, bayatıdı çıxardığı səs,
Laylası oyanış toxumu əkir.
Bu da yaz günəşi, diriliş onda,
Ondadı canlının heyi, təpəri.
Görüncək üfüqdən sarıca donda,
Təbiət sevinclə açar səhəri.
Bayramın mübarək olsun
Əlinin sığalı biləklərinə
"Nəzər duası"nın piri kimidi.
Üflənən sinəsi, kürəklərinə,
Nəfəsin canında diri kimidi.
Ay ana, oğluna yuxuda hay ver,
Nər oğlun yetimin biri kimidi.
Acıda məzara qoyulduğun yer,
Boyunun sığınaq yeri kimidi.
Bilmirəm, fələyin anası varmı,
Vardırsa, bəs səni nədən apardı?
Hayqıran oğluna qulağı karmı,
Analı dünyasın nədən qopardı?
İndi də yüz yaşlı babamı andım,
Əcəl yatağında Ana arardı!
Babamın yerində özümü sandım,
Anasız bu dünya nəyə yarardı!
O da razı qalar, Tanrını sorsan,
Cənnətdə sən kimi bir mələk olsun.
Gecə də, gündüz də qəlbimə yarsan,
Ay ana, bayramın mübarək olsun!
Dilim şəxsiyyətim...
Anamdan yadigar, atamdan qalan,
Rişəsin türk adlı soyumdan alan,
Milli adım olan, mənliyim olan,
Dilim şəxsiyyətim, tanıtımımdır!
Kəlamla tanınır dillər içində,
Adım var, sanım var ellər içində,
Ölçüylə, ülgüylə bəlli biçimdə,
Dilim şəxsiyyətim, tanıtımımdır!
Ahəngi cəngidi, ritmi muğamdı,
Ulumla, dədəmlə birgə doğandı,
Məni tanıtdıran ali məqamdı,
Dilim şəxsiyyətim, tanıtımımdır!
Nə qədər yaşayır, neçəki vardır,
Qəlbimə məlhəmdir, könlümə yardır,
Səsi, sədasıyla dünyaya cardır,
Dilim şəxsiyyətim, tanıtımımdır!
Adamın bir halı olur
Adamın bir halı olur,
Lap kədərdən də aşağı.
Adamın bir halı olur,
Sürüşür qəhər aşağı.
Adamın bir halı olur,
Lap qürubdan da aşağı.
Adamın bir halı olur,
Qəlbdə tufan, gözdə göy qurşağı.
Adamın bir halı olur,
Dalğın, səssiz üsyan edir.
Adamın bir halı olur,
Gedir...ayaqsız gedir!!!
Qışdan özün qoru, ürək
Zaman heysiz, fəsil çaşdı,
Yaş da elə həmin yaşdı,
Bir yan bahar, bir yan qışdı,
Qışdan özün qoru, ürək!
Fəsil-fəsil dönən illər,
Hər dönəmdə özün bəllər,
Çox zərifdi indi güllər,
Qışdan özün qoru, ürək!
Yazın ətri ruha qida,
Hər gün bir az gəlir dada,
Yaxın dayan ocaq-oda,
Qışdan özün qoru, ürək!
Dəyişkəndir indi hava,
Bahar qışla edib dava,
Tutunduqca qovhaqova,
Qışdan özün qoru, ürək!
Çərşənbələr yaza pillə,
Yürüdükcə pillə-pillə,
Qaratoyuq oxur zillə,
Deyir, "özün qoru", ürək!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
RUH – Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni detektivi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı detektiv ustası, polis podpolkovniki Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni yazdığı “Ruh” romanını dərc edir..
Fəxrəddin Qasımoğlu dalbadal dərc edilən bir neçə detektivi, xüsusən “Son gecə” böyük oxucu auditoriyası tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu romanda da ənənəvi qəhrəmanlar iş başındadırlar, bu dəfə onlar uşaq oğurıuğunu araşdırırlar.
Sənubər ikinci dəfə deməyimi gözləməyib yerindən sıçradı. Təhlükənin dərəcəsinə onu inandırdıqdan sonra bu qadın tamam başqa bir adam olmuşdu. Beş dəqiqə sonra hazır idi. Gələrkən qapıda artıq suallar yaranmamaqçün taxdığım qrimi mənzilin qarşısında çıxarıb cibimə qoymuşdum. Çıxmazdan əvvəl yenə qrimlənib güzgüyə baxdım. Hər şey qaydasında idi. Sənubər yanımda dayanmışdı. Qrimimə baxan ev sahibəsi heç nə demədi. Ona blokdan çıxarkən üzünü dəsmalla tutmasını tapşırıb,-gedə bilərik,-dedim. Əlimi qapının dəstəyinə uzadanda qəfildən qolumdan tutub gözünü mənə zillədi. Sakitcə nə deyəcəyini gözlədim. Dərindən nəfəs alıb dedi:
-Bəxtiyar müəllim, bilirəm, evdə başıma gətirdiklərindən sonra ona inanmaqla böyük səhv etmişəm. Ancaq onsuz da bütün həyatım səhvlərdən ibarət olub. Üzüm yalandan gülüb, içim qan ağlayıb. Sizi and verirəm, oğlumu mənə qaytarın. O, bu həyatda tək yaşam səbəbimdi. Ona bir şey olsa, bilin ki, mən də ölərəm.
Ehmalca qolumu əlindən çıxardım. Heç nə deməyib sadəcə başımı yellədim. Deməyə bir sözüm yox idi. Qarşıdakı zil qaranlıq gecədə, gedəcəyimiz yerdə hələ ki, məchulluqdan başqa bir şey görmürdüm…
* * *
Nataraz məsələnin bir gün uzandığını eşidəndə möhkəm əsəbləşmişdi. Ancaq pulu gətirəcək adamın reanimasiya şöbəsində olduğunu biləndə bunu yoxlatdırmış və vəziyyətlə barışmaqdan başqa çarəsi qalmamışdı. Bir qədər əvvəl zirzəmiyə düşüb uşağa baş çəkmişdi. Onun hərəkətsiz vəziyyətdə uzanıb qaldığını görəndə nəbzini yoxlamışdı. Nəbzi zəif də olsa, vururdu. Sağ olduğuna əmin olduqdan sonra yuxarı qalxıb həyətə çıxmışdı.
Bir qədər həyətin ortasında dayanıb sonra təsbehini əlində fırlada - fırlada evin dalına keçdi. Asta addımlarla günortaya qədər qazıdığı çuxurun yanına gəldi. Çuxurun dərinliyi hələ ona lazım olan qədər deyildi. Bayaq yorulduğu üçün işini yarımçıq qoyub evə dincəlməyə keçmişdi. İndi nahar edib yorğunluğunu çıxardıqdan sonra yenə işinə davam etmək fikrindəydi. Ay işığında çuxurun dərinliyinə bir də baxdı. Sonra təsbehi cibinə qoydu, torpağa sancdığı beli götürüb çuxurun içinə atdı, ardınca özü də ora tullandı. Əllərinə tüpürüb beli torpağa sancdı. Çuxur bu gecə hazır olmalıydı. Ona bircə bu gecəni başa vurub sabah axşamı gözləmək qalırdı. Vaxt yetişəndə isə onu bezdirmiş bu uşaqdan da, maymaq Ağamirzədən də birdəfəlik canını qurtaracaqdı. İş elə gətirmişdi ki, haçansa istifadə etmək məqsədi ilə illərlə çörək kəsib özünü dost kimi göstərdiyi «xlebnik»i özü ona belə gəlirli bir iş təklif eləmişdi. Riskli olsa da, bu onunçün göydəndüşmə olmuşdu. Pula çox ehtiyacı var idi. Sakit həyətlərin birində öz ayaqları ilə gəlib maşınına oturan uşağı bir anda xüsusi məhlulla yatızdırıb asanlıqla qaçırmışdı. Onu bura, bağ evinə gətirib zirzəmidə zəncirlədikdən sonra xeyli götür - qoy edib öz planını qurmuşdu. Elə səhərisi gün gedib xarici pasport almaq üçün ərizə vermişdi. Alınacaq pullarla ölkəni tərk edəcəkdi. Pulları kiminləsə bölmək fikri yox idi. Bununçünsə hər şey bitəndən sonra əvvəlcə Ağamirzəni, sonra isə onsuz da ölüm ayağında olan uşağı aradan götürəcəkdi. Heç də ürəyiyumşaq biri kimi tanımadığı Ağamirzənin bir neçə dəfə «uşağa heç nə olmasın» deməsi onu şübhələndirsə də, bunu bir yerə yoza bilməmişdi. Ancaq bu ona elə də maraqlı deyildi. Onsuz da qərarını vermişdi. Öz qaydaları ilə yaşayan bu qəddar adam, əvvəllər olduğu kimi, bu cinayətində də heç bir şahid saxlamaq fikrində deyildi. Bunları fikirləşə - fikirləşə axşamdan əsməyə başlayan zəif küləyin get - gedə gücləndiyini görüb torpağı daha sürətlə qazımağa başladı. Tam əmin olmaq üçün çuxuru ən azı özü içərisində görünməz olana qədər qazıyacaqdı.
* * *
Maşını ofisin qarşısında saxlayıb Sənubərə maşında gözləməsini tapşırdım. Seyfdən silahımı götürüb qayıtğmağım iki dəqiqə çəkdi. Saata baxdım. Üçə on beş dəqiqə işləmişdi. Yerini bilmədiyimiz bir bağ evini tapmaq üçün ideal vaxt deyildisə də, planlaşdırdığım əməliyyat üçün bu vaxt ən uyğun gələni idi. Maşını yerindən tərpətdim. Binəqədi yolu ilə gedəcəkdim. Bir azdan şəhərkənarı yola çıxıb sürəti artırdım. İyirmi dəqiqə sonra dənizə düşən əsas yolla sağa dönən sonuncu döngəyə çatdım. Sənubər bu döngəni nişan vermişdi. Sürəti azaldıb maşını sağa, hər iki tərəfi bağ evləri olan küçəyə döndərdim. Bağ mövsümü olmadığı üçün ancaq tək-tük evlərdə işıq yanırdı. Maşının işığında yol boyu maraqlı mənzərə yaranırdı. Bu küçədəki evlərin bəziləri möhtəşəm villalar, bəziləri isə uçuq - sökük daxmalar idi. Hətta elələri var idi ki, qapısının illərlə açılmadığı ilk baxışdan bilinirdi. Belə bağların darvazalarının qabağını kol - kos basmışdı. Salonun güzgüsündə Sənubərə göz qoyur, onun diqqətlə baxa bilməsi üçün maşını lap asta sürətlə sürürdüm. Bütün diqqətini yolun sağına yönəltmişdi. Döndükdən sonra gəldiyimiz məsafəni gözəyarı ölçürdüm. Sənubər bu küçə ilə bağa çatmaq üçün təxminən iki yüz metr piyada getdiklərini demişdi. Ancaq heç yüz əlli metr getməmiş birdən səsləndi:
- Burada saxlayın.
Onu eşitmirmiş kimi sürəti dəyişmədən yoluma davam etdim. O, təəccüblə mənə baxıb, - niyə saxlamadınız, bayaq keçdiyimiz darvaza mənə tanış gəldi, - dedi.
Gülümsəyib heç nə demədim. Bir qədər də irəli gedib geniş bir yer tapıb maşını orada saxladım. Deyilən darvazadan təxminən əlli metr uzaqlaşmışdıq. Bu məsafəni piyada qayıdacaqdıq.
- Burada düşürük, telefonunuzu söndürüb maşına qoyun, - deyib düşdüm. Tez-tez zəng vuran sürücünün yersiz zəngi işləri korlaya bilərdi.
Maşının işıqlarını söndürmüşdüm deyə küçəni yalnız maşının salon işıqları işıqlandırırdı. Düşüb qapıları bağlayanda o işıq da söndü. Hər yan qaranlığa qərq oldu. Ayağımızın altını görmürdük. Büdrəməməsi üçün Sənubərin qolundan tutub gəldiyimiz yolla geriyə, ona tanış gəlmiş bağ evinə tərəf getməyə başladıq. Nəsə deyərsə, pıçıltı ilə danışmasını tapşırdım ona. Bir azdan həmin yerə çatdıq. Küçədə tam sakitlik idi. Gözümüz nisbətən qaranlığa öyrəşmişdi. Darvazaya diqqətlə baxdım. Yuxarı tərəfində vurulmuş lövhədə «satılır» elanı yazılmışdı. Deyəsən qohumları buranı da satıb pulunun dalına keçmək istəyirlər. Sənubər hər iki tərəfi dairəvi hörülmüş divar olan darvazaya baxıb dedi:
- Oxşayır, deyəsən buradır.
Birdən darvazanın sol tərəfinə tərəf gedib aşağı əyildi. Əlini yerə sürtüb nəyisə yoxladı. Sonra pıçıltı ilə dedi:
- Məni qucağınıza alıb bir qədər qaldıra bilərsiniz?
- Bilərəm, - qısa cavab verdim. Buraya oynamağa gəlməmişdik və əgər Sənubər bunu istəyirsə, deməli, belə etməyə əsaslı səbəbi var idi. O, daş hasarın lap yanına gəlib arxasını mənə tərəf çevirdi. Başını azca arxaya döndərib yenə pıçıltı ilə dedi:
- Əlim hasarın üstünə çatana qədər qaldırın.
Yaxınlaşıb iki əlimlə belindən tutmaq istəyəndə dedi:
- Belə mənim qabırğalarımı əzərsiz. Mümkünsə ayaqlarımdan tutub qaldırın.
Heç nə deməyib ayaqlarını budlarından yuxarı qucaqlayıb onu qaldırdım. Aşağıdan onun nə etdiyinə baxırdım. Əlini uzadıb divarın üstünə sürtməyə başladı. Əli nəyəsə toxunanda bir anlıq dayanıb sonra dedi:
- Endirin.
Ehmalca onu yerə qoydum.
Düşən kimi də həyəcanla dedi:
- Buradı, dəqiq yadıma düşdü. Qapının yanında ayaqları yerə basdırılmış taxta skamya var idi. İndi yoxdu. Amma ayaqlarının yeri qalıb. Açarı hər iki gəlişimizdə hasarın üstündən götürürdü. Gedəndə də yenə ora qoyurdu. İkinci dəfə oraya qoyanda, axı düşüb itər, dedim. Oradakı daşlardan birində oyuq var, ora qoyuram, çıx özün qoy, bax dedi. Skamyanın üstünə çıxıb əlimlə oyuğu tapıb açarı qoymuşdum onda. Əlimi sürtdüyüm həmin oyuqdu. Bunlar indi bura gələndə yadıma düşdü.
-Yəqin ki, oyuq boş idi?
-Hə, açar olsa, əlimə dəyərdi. Balaca, bir az dərin bir oyuqdu. Ora təkcə küçə qapısının açarını qoyurdu.
Bunu mənə əvvəlcədən izah etsə, rahatca əlimi uzadıb o oyuğu yoxlaya bilərdim. Bu həngaməyə də ehtiyac olmazdı. Ancaq deməyi lazım bilmədim. Söhbətimizdən sonra arxayınlığını itirən Sənubər indi elə vəziyyətdə idi ki, yalnız övladını fikirləşirdi. Hər halda daha şübhə yox idi. Bizə lazım olan bağı tapmışdıq. Gələrkən şansımızı cəmi iyirmi faiz dəyərləndirmişdim. Ancaq araşdırmalarımda ortaya çıxan ən xırda ipuclarından da yapışmaq adətim olduğu üçün buraya qədər gəlməyi lazım bilmişdim. Sənubərin yaddaşı yaxşı imiş. Bu bağı tapmağımız irəli atılmış çox yaxşı bir addım oldu. Görək məni içəridə nə gözləyir?.. Qaranlıqda əlimi darvazadakı giriş qapısının dəstəyinin ətrafına sürtdüm. Əlim qıfıl asmaq üçün olan halqalara toxunanda dayandım. Deməli, qapı çöldən asma qıfılla bağlanır. Qıfıl isə yoxdur. Bu o deməkdir ki, izinə düşdüyümüz həriflərdən biri böyük ehtimalla buradadır. Sənubərə baxdım. Üşüdüyü aşkar hiss olunurdu. Qolundan tutub, - ardımca gəlin, - dedim. Mən irəlidə, o bir qədər arxada gəlib maşına çatdıq. Burada bu gözəl qadın öz missiyasını başa vururdu. Bundan sonrasını maşında oturub gözləməklə keçirəcəkdi. Maşına çatanda dedim:
- Burada qalırsız. Bir azdan Layiqə gəlib sizi götürəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
OXUCULARIMIZIN YARADICILIĞI – İnci Məmmədzadənin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Oxucularımızın yaradıcılığı rubrikasında İnci Məmmədzadənin “Edam olunmuş ədalət” hekayəsini oxucularına təqdim edir.
2024-cü il fevral ayı... Çöldə lopa-lopa qar yağırdı. Sanki keçən il yağmayan qar dənəciklərini də özündə birləşdirmişdi bu qar topaları. Bayırda əsən güclü külək vıyıltı ilə pəncərə şüşələrinin aralıqlarından süzülərək, otaqda əyləşənlərə az da olsa üşütmə verirdi. Zəhra nənə irəli-geri sallanan oturacaqda əyləşərək sevimli nəvələrinə rəngli-rəngli şərflər hörürdü. Onlar isə azalan sıra televizorun qarşısında, yerdə oturaraq cizgi filmə baxırdılar. Sağda – ilk başda 12 yaşlı Fariz, ondan sonra qəhvəyi – qonur saçlı 10 yaşlı Ülviyyə və ondan 5 yaş balaca Nuranə. Birdən verilən cizgi filmini xəbərlər əvəz etdi. Xocalı faicəsindən danışılırdı. Bayaqdan bəri bütün fikri hörgüdə olan bu yaşlı qadın illər əvvəl xalqına qarşı törədilmiş faciənin adını eşitdikdə diqqətini televizora yönəltdi. İndi qulağı eşitdiklərini dinləməkdə, gözləri isə edilən dəhşətləri görməkdə idisə, fikri ta faciənin başladığı illərə getmişdi. Necə də dəhşətli anlar idi... Xatırladıqca gözündən damla-damla yaş axır, yavaş-yavaş yanağından süzülərək artıq demək olar ki, bitən şərflərin üzərinə tökülür, onları isladırdı.
Birdən necə oldusa böyük nəvəsi üzünü yana çevirdi və nənəsini kədərli gördü. Televizorda gördüklərini hələ tam dərk etməyən Fariz nənəsinin kövrəlməsinin səbəbinin bu danışılanlar olduğunu başa düşdü. Ayağa durub ona yaxınlaşdı. Qardaşının oturduğu yerdə olmadığının fərqinə varan Ülviyyə də bacısının əlindən tutub evin böyük nəvəsinin ardınca getdi və nənənin ətrafında sakitcə əyləşdilər. Elə bir səssizliklə gəlmişdilər ki, onun diqqəti hələ də yayınmamışdı. O, Xocalı faciəsini düşünürdü.
Farizin – Nənə sənə nə oldu? – sualı onu keçmişdən ayırıb uşağa tərəfə baxmağa məcbur etdi: -Bir az kövrəldim, mənim ağıllı nəvəm deyib - əli ilə başını sığalladı uşağın.
—Nə üçün nənə can ? – Fariz onu maraqlandıran növbəti sualı verdi. Nənəsi onun başını bir də sığallayıb, sözə başladı.
Fevral ayının 25-di. Yuxudan tər içində, hövlnak ayılmışdım. Qalxıb yerimdə oturdum, gördüklərimi düşünməyə başladım, amma nəsə bir nəticəyə gələ bilmədim. Babanız da məni o vəziyyətdə görüb nə olduğunu soruşdu. Heç nə demədim, nəsə danışılacaq yuxu deyildi. Başımı qaldırıb saata baxdım. Artıq 7 idi, uşaqlar məktəbə getməli idi. Əynimi geyinib uşaqları oyatdım. Mətbəxə enib yemək hazırladıqca yenə yuxumu düşünməyə başladım. Çox qəribə, qorxulu bir yuxu idi. Artıq fevralın sonuna yaxınlaşırdıq. Havalar isinmək bilmədən qışın oğlan çağını kəndin sakinlərinin iliklərinə qədər hiss etdirirdi. Həmin günü qarın yağmağa başlaması ilə hər tərəf daha da şaxtaya bürüdü. Asta-asta əsməyə başlayan külək bu şaxtanı bütün nəfəsimizdə hiss etdirirdi. Qar dənəcikləri getdikcə artmağa başlamışdı. Havanın temperaturu çox aşağı düşdü. Nə o soyuq, nə də o günlər çox insanın yaddaşından silinməyəcəkdi.
Gecə düşdü. Saat 10-11 arası olardı. Çox insan yatmaq üzrə idi. Birdən tüklər ürpədici səslər eşitməyə başladıq. Ayağa qalxıb pəncərədən çölə boylandım. Gördüklərim məni qorxuya saldı. İnsanlar arxalarına baxmadan qaçırdılar. Bir qədər uzağa baxdıqda onların qaçmasına səbəb olan tankları, əli silahlı yırtıcıları gördüm. İnsanların üzlərindəki kədər, qorxu dolu gözləri hələ də yaddaşımdan silinməyib.
Qonşumuzda bir ailə yaşayırdı – Zəhra nənə sözünə davam etdi - Cəmi-cümlətanı bir övladları var idi. O qızcığaz illər sonra onlara bəxş olunmuşdu. Qaçdıqları yerdə 6 yaşlı uşağın ayaqqabısı ayağından çıxdı, geriyə dönüb onu götürmək istəyəndə erməni gülləsinə tuş gəldi. Anası: Balam – deyə qışqırdı. Alnından vurmuşdular. O alın ki, atası qızını hər daim o hissədən öpürdü. Və indi anasının bütün üzü qızının al qanına boyanmışdı. Üzərindəki qanı görən qadın özünü itirdi. Gözləri, dodaqları əsməyə başladı. Ayaqları cismini saxlaya bilmədi, o, tirtap yerə yıxıldı. Çox qəribə idi, bu mənzərə qarşısında onun gözlərindən yaş axmırdı, qurumuşdu göz yaşları sanki. Öz-özünə danışmağa başladı: Gözəl qızım, nastı balam, mavi gözlüm deyə sayıqlayırdı. Atasının gözləri doldu, hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Erməni vəhşiləri kişini tutub kənara çəkdilər. Vəhşi sözü az qalar bu caniləri təsvir etməyə. Gözləri qarşısında qızını süngüyə keçirdilər. Qan ətrafa fışqırdı. Ermənilərin əllərindən vurnuxub çıxmaq istədi, alınmadı. Döyməyə başladılar, sonra dizləri yerə çökük vəziyyətdə başını yuxarı qaldırdılar. Onsuz da canı yanırdı, bir az da yandırmaq istədilər. On il bir yastığa baş qoyduğu yoldaşına gözləri önündə təcavüz etməyə başladılar. O qədər qəddar insanlardı ki, acı verməkdən doymurdular. Xanımı dinmirdi, yerdə yatan cansız bir bədən idi sanki. Qadının saçından tutub ayağa qaldırdı vəhşi erməni canisi. Əlindəki bıçaqla qadının başını kəsməyə başladı. Yoldaşının gözü hədəqəsindən çıxacaq qədər böyüdü. Bir insan necə mərhəmətsiz, vicdansız ola bilər axı? Qızını, xanımını gözləri önündə həyatdan məhrum etdilər. Yaşasaydı bu anlar gözləri önünə bəlkə də hər an gələcəkdi. Yaşamağa imkan versəydilər. Lakin onu da öldürdülər, qollarından tutub qarın üzərində sürüyə-sürüyə tankın altına atdılar, sonra da üzərindən keçib qanına qəltan etdilər. Onlar bir ailəni beləcə məhv etdilər.
Danışdıqca gözlərindən yaş axırdı Zəhra nənənin. Kiçik nəvəsi Nuranə nənəsinə yaxınlaşıb balaca əlləri ilə onun göz yaşlarını sildi, ağlama nənə can – dedi. Zəhra nənə Nuranəni qucağına alıb öpüb bağrına basdı – özümdən aslı deyil gözəl nəvəm, kövrəlirəm o günlər yadıma düşəndə - deyib uşağın alnından öpdü. Elə bu vaxtlarda Sabir kişi gəlib çıxdı. Uşaqlar onu görər-görməz sevincək üstünə qaçdılar. Baba nəvələrini bağrına basıb öpüb – qoxladı. Xanımını kədərli halda görən Sabir yaxınlaşıb onun əllərindən tutdu, - Sənə nə olub? – deyərək təmkinlə soruşdu. Nənəsi cavab vermək istəyəndə, birdən Ülviyyə onu qabaqladı:
—Xocalıdan danışan nənəm, danışdıqca ağlayır.
Sabir keçib yoldaşının yanında əyləşdi, uşaqlar da onların başına toplaşaraq bardaş qurub oturdular. Bu dəfə 1992-ci ildə baş vermiş faciədən, qətliamdan, insan qırğınından Sabir kişi danışmağa başladı:
O vaxtı Hüseynağa adlı bir döyüşçü var idi. Düşmənimiz olan ermənilər onun qabırğalarını sındırmışdılar. Yadıma gəlir, Səttar adlı bir döyüşçümüzün başına isə daha betərini gətirmişdilər. Ondan soruşdular: Səttar kişi, sənin Zahid adında oğlun var? Dedi, “yox”. Tərarən soruşdular: Səttar kişi diqqətli ol, sənin Zahid adında oğlun var? Yenidən “yoxdur” dedi.
Meyitin üstünə fanarı vurun dedilər. Pərdəni çəkdilər, açıldı pərdə. Ata gördü ki, oğlunu öldürüblər. “Aman, Zahid oğul” – deyəndə “Bəs deyirdin o adda oğlun yoxdur” çığırtısı ilə həmin əyləşdiyi stolda, taxta stolda kəlbətinlə dişlərini çıxarmışdılar erməni terrorçuları.
Bunlar vicdansız ermənilərin insanlara etdikləri vəhşiliklərin bir qismidi. Çox əzab veriblər, çox. Sonra birdən Sabir kişinin də gözlərindən yaş süzülməyə başladı. Yanağından axan duzlu su damcıları mavi rəngli köynəyinə tökülür, yavaş-yavaş isladırdı. Gözləri isə yol çəkirdi babanın. Nəvələrinin, xanımının ona diqqətlə baxdığını sezdikdə yenidən sözə başladı.
Faiq Alməmmədova deyirlər ki – „Sən deynən ki, Qarabağ ermənilərindi, biz səni öldürməyəcəyik”. Lakin Faiq bunu demir. Ona görə də bədənini “aşsüzənə” döndərmişdilər, bədənində salamat yer yox idi onun. Eyni sualı Təvəkkül adlı yaşlı bir sürücüyə də verirlər. O da demir. Bağlayırlar ağaca əlləri arxada çarpazlanmış şəkildə. 8 yaşlı Xəzəngül: Mənim atamı öldürməyin, nolar – deyir. Orda camaatın gözü qarşısında onu diri-diri, benzin töküb yandırdılar ermənilər.
Sabir kişi dayandı, artıq danışa bilmirdi. Gözlərindən yaş gilə-gilə tökülürdü. Üzünü televiziyaya çevirdi. Xocalı soyqırımının canlı şahidi danışırdı. Sabir kişi pultu əlinə alaraq televizorun səsini artırdı. Faciənin şahidi olmuş Bahar ana yaşanmış erməni vəhşiliklərindən birini danışır. O belə qeyd edir: Bir cavan gəlinin meyidini gətirirlər. Görürlər ki, qadının qarnı enib-qalxır, tərpəniş var. Qarnını açırlar, 4 dənə pişik balası gəlinin qarnından çölə çıxır.
Fariz birdən: Nə? – deyə qışqırdı. Bayaqdan səssiz, sakit dinləyən Ülviyyə ağlamağa başladı, ona baxıb balaca qızcığaz Nuranə də ağladı. Nənə və baba uşaqların başlarını sığallayıb: Ağlamayın gözəllərim, amma heç vaxt ermənilərin törətdiyi bu qətliamı, məsum insanlara qarşı etdikləri bu vəhşilikləri unutmayın. Oxuyun, savadlı olun, ölkəmizi hər yerdə təmsil edin və törədilmiş Xocalı soyqırımını dünyaya tanıdın, xalqımıza da, bütün insanlığa da unutdurmayın, - söylədilər.
Sabir kişi bir qədər sonra başqa bir hadisədən, daha doğrusu bir igidin həyatından danışmağa başladı.
Əziz nəvələrim Xocali faciəsi qəlbində mərhəmət duyğusu olmayan ermənilərin bizə etdikləri nə ilk, nə də son mənəvi və siyasi təcavüzdür. 2020-ci il 27 sentyabr – sərhəd xəttində qəhrəmancasına vuruşaraq, ermənilərdən fərqli olaraq öz rəqiblərinin günahsız, döyüş meydanından kənarda olan insanlarını deyil də, onların qarşısında duran silahlıları düçmən sayan igidlərimizin qazi olduğu və ən uca zirvələrdən biri olan şəhidlik zirvəsinə ucaldığı 2-ci Qarabağ müharibəsinin başladığı tarix... Xalqımız bu müharibədə 3000-dən yuxarı qəhrəman oğullarını torpağa dəfn etdi.
Sabir bir az dayanıb gözlərinin yaşını sildi, yenə danışmağa başladı. Azərbaycanın işğal altında olan torpaqlarının azadlığı uğrunda canından keçən şəhidlərimizdən biri də Allahın möcüzələrindən biri olan Nurəhməd idi. Sabir onun barəsində danışacaqdı.
*****
1995-ci 2 iyun Ulubəyovlar ailəsində sıradan günlərdən biri idi. Ta ki bu günü təqvimdə özəl bir günə çevirən igidin dünyaya göz açdığı zamana qədər. Atası oğluna atasının adını – Nurəhməd ismini qoymuşdu. Günlər, aylar bir-birini əvəz etdi.
Nurəhməd böyüyür, ilk öncə Xətai rayon 29 nömrəli məktəbdə ibtidai təhsil alır, qalan 7 illik təhsilini isə 25 nömrəli tam orta məktəbdə başa vurur. Həyatının hər dönəmində olduğu kimi yenə insanların sevgisini qazanır. Nurəhmədi məktəbə özündən 13 yaş böyük olan bacısı Ruməyya aparıb-gətirir, onun dərsləri ilə məşğul olurdu. Yay tətilində bacısı ona imla yazdırır, hardasa səhv yazdıqda vərəqi cırır və bir daha yazdırırdı. 11-ci sinifi başa vurduğu 2012-ci il tarixində Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının iqtisadiyyat fakültəsinə daxil olur. 4 illik təhsil müddətində tərbiyəsi, savadı, qabiliyyəti və təmiz qəlbi ilə müəllimlərinin, tələbə yoldaşlarının sevimlisinə çevrilir. Universiteti başa vurub 2016—2017-ci illərdə Vətənə olan borcunu yerinə yetirmək üçün Tovuza – hərbi xidmətə yollanır. O, maddi texniki təminat bölüyündə atıcı vəzifəsində xidmət göstərir. Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin döyüşçüsü kimi öz borcunu dərk edir, komandirlərinin verdiyi tapşırıqları layiqincə yerinə yetirirdi. Özünü bacarıqlı və işgüzar bir əsgər kimi göstərmişdi. Xidmətini başa vurub qayıtdıqdan sonra müxtəlif yerlərdə çalışmışdır. Şəhidlik zirvəsinə ucalmazdan qabaq “AZEUROTEL” MMC-nin mühasibat uçotu və maliyyə şöbəsində mühasib vəzifəsində çalışırdı. O, anası üçün sirdaş olub, hər şeyi Nurəhmədə danışır, onunla məsləhətləşərdi. Evin ortancıl övladı- özündən 11 yaş böyük olan qardaşı Amid çox istəyib ki, Nurəhməd yetkin, çalışqan, cəmiyyətdə öz yerini bilən və heç kimdən asılı olmayan bir şəxs olaraq yetişsin. İndi Nurəhməddən ona 2019-cu ildə Sankt-Peterburqdan onun üçün gətirdiyi fincan və Rusiyada qardaşı üçün çəkdiyi videolar xatirə qaldı. Şəhidimiz təriflənməyi sevməzdi, sadə insan idi. Hərdən atası onu tərifləyəndə qəribə gülüşlə gülər – həri papa, həri- deyərdi. O dostları üçün də əvəzedilməz bir insan idi. Nurəhməd əsgərlikdə olanda dostunun ad gününü qeyd etmək üçün 3 günlük məzuniyyət götürmüşdü. Onun bu düşüncəsi dostuna qarşı olan hörmətindən, sevgisindən irəli gəlirdi. Və bu, uşaqlıq dostu Məftun üçün unudulmaz bir xatirəyə çevrildi. Nurəhmədi itirmək sözsüz ki, ona çox təsir etmişdi. Onunla fəxr edib qürur duyur, bir o qədər də üzülürdü. Necə üzülməsin, axı 20 ilə yaxın bəlkə ondan da çox dostluq etdiyi, ona qardaşı qədər əziz olan can dostunu itirmişdi. Lakin əldən heç nə gəlmirdi. Hər kəsin haqqında yazılmış bir ölüm hökmü var. Ən gözəl yanı o idi ki, Nurəhməd şəhidlik zirvəsi ilə əbədi həyata köçmüşdü. Allah şəhadətini qəbul etsin. Amin. Hər kəsə qismət olmur bu zirvəyə ucalmaq. Yalnız seçilmişlər... Nə xoş ki, bu gözəl bəndə də seçilənlər arasında idi. O, Məftun qədər digər dostu Orxan üçün də əvəzedilməz dostlardan biri olub. O qeyd edir ki, şəhidimizi tanıdığı müddət ərzində onun üzündə bir kədər hissi yox idi, həmişə gülərüz idi. Özlərinin kefi bir az pis olanda da üzlərini həmişə güldürərdi. Hər il saat 12 olanda bir-birlərinin evlərinə gedər, ad günlərini təbrik edərdilər. Bu, 3 dostun ən gözəl xatirələrindən biri idi. 2020-ci il martın 7-si Nurəhməd sevdiyi xanımla – öz sinif yoldaşı ilə nişanlanır. Pandemiya ilə əlaqədar evlənə bilmirlər. Qismət... İyun ayının 2-si Ulubəyovlar ailəsində hər kəs süfrə başına yığışmış deyib-gülürdülər. Nurəhmədin 25 yaşı tamam olurdu. Lakin bu gözəl günün səbəbkarının gözü qapıda idi. Çünki istəkli bacısı Ruməyya məclisdə iştirak etmirdi. Düşünürdü ki, yəqin ki, işi var, yoxsa onun üçün ana qədər doğma olan bacısı balaca qardaşının doğum gününü unuda bilərdimi? Xeyr.
Məclisin ən gur vaxtında yeznəsi qapıdan içəri girib onlara sevindirici xəbər verir. Həmin gün dayısının sevimlisi – bacısı qızı dünyaya gəlir. Nurəhmədlə eyni gündə dünyaya göz açan mələyə dayısının adı ilə əlaqələndirib Mahinur adı qoyulur. Bu ad günü şəhidimizin qeyd etdiyi son yaş günü olur. Qəlbində vətən eşqi var idi. Sentyabrın 20-si dostu ilə aralarında deyib-gülməklə yanaşı Qarabağda olan hadisələri də müzakirə edirlər. O zamanda da lazım gəlsə könüllü döyüşlərdə iştirak edərəm demişdi, dediyi kimi iştirak da etdi. Səhəri gün yəni sentyabrın 21-i Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin Xətai rayon idarəsi tərəfindən ehtiyatdan həqiqi hərbi xidmətə çağırılır. O gün heç kəs bilmirdi bu təlimlər nə üçün idi. Ta ki 27 sentyabra – bitdiyi günə qədər nə qədər göz yaşının axmasına səbəb olan 2-ci Qarabağ müharibəsinin başladığı günə qədər. 30 illik işğala 44 gündə son qoymuşdu bu müharibə. Nurəhməd vətənpərvər oğlan idi. Arxa sıralarda vuruşmaq onun üçün deyildi. İxtisası hərbi qulluqçu olmadığı üçün sentyabrın 27-si rəsmi ərizə yazır və oktyabrın 3-dən Füzuli uğrunda döyüşlərə qatılır. Ailəsi ilə də son danışığı elə bu tarixdə olub. Yalnız qardaşı Amid ilə ayın 7-nə qədər danışıblar. Qardaşından halallıq istəyib, çünki bilirdi ki, şəhid ola bilərdi. Döyüşün ağırlığını dərk edirdi. Oktyabrın 7-si Vətən uğrunda döyüşlərdə şəhidlik zirvəsinə ucalır. Ayın 8-i axşam saatlarında onun nəşi doğulub-böyüdüyü evinə gətirilir. Həmin günün səhəri Allahın onlara bəxş etdiyi, ailəsinin son beşiyi böyük bir izdihamla 2-ci Fəxri və Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunur. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda”, “Cəbrayılın azad olunmasına görə” və “Füzulinin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub. Nurəhmədin ən böyük arzusu səsinin yüksəklərdən gəlməsi idi. O, şəhidlik məqamına ucalması ilə bu arzusuna çatdı. Nə xoş ki, o, artıq dünya günahlarından uzaqdı. Məkanın Cənnət, ruhun şad olsun şəhid qardaşımız. Amin. Biz inşallah şəhidimizi unutmayacaq, unutdurmayacağıq. Qəlblərimizdə və yaddaşlarımızda daim yaşayacaq. Allaha əmanət ol şəhid qardaşım Amin.
Qurani-Kərim’də Şəhidlik haqqında buyurulur: Allah yolunda öldürülənlərə (şəhid olanlara) “ölü” deməyin. Əksinə, onlar (Allah dərgahında) diridirlər, lakin siz bunu dərk etmirsiniz. (Bəqərə surəsi 154)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
*****
Bu il son illəri idi Farizgilin . Məktəbdən artıq məzun olur, yeni bir həyata qədəm qoyurdular. Sinif yoldaşları ilə düşünüb qərara gəlmişdilər ki məzun günündən əvvəl 2-ci Qarabağ müharibəsində Allah rızası üçün, vətən yolunda canını fəda edən şəhidlərimizi ziyarət etsinlər. 13 iyun səhər saatlarında sinif rəhbəri ilə bu ilki 11-lər toplaşaraq 2-ci Fəxri və Şəhidlər Xiyabanına yola düşdülər. Hər bir vətən igidini ziyarət edib, onun üçün rəhmət oxuyur və dua edirdilər. Ən sonuncu şəhidin ismini oxuyanda, bu ad Farizə tanış gəldi. Düşündü ki, nə vaxtsa onun adını eşidib, həyatı haqqında duyub. Xatırlamaq üçün sadəcə 2 dəqiqə kifayət etdi. Aha, 5 il bundan əvvəl babası onun necə vətənpərvər bir oğul olduğu barədə ona və bacılarına danışmışdı. Müəllim ən sonuncu şəhidi də bu ilin məzunları ilə tanış etmək üçün qəbrin üzərində yazılan adı ucadan oxudu – Şəhid NurəhmədUlubəyov. Onun üçün də dua edib, rəhmət oxudular, əbədi həyatınız Cənnət, ruhunuz şad olsun deyib, yavaş – yavaş igidlərin uyuduğu bu səssiz məkanı tərk etdilər.
)
LİDERLİYİN 21 QANUNU- 10.Maqntizm qanunu
LİDERLİYİN 21 QANUNU
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.
Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.
10.Maqntizm qanunu
«Siz özünüz kimi olanları cəzb edirsiniz»
Effektiv liderlər həmişə yaxşı adamları axtarırlar. Bu, əksər hallarda məhz onların özlərinə bənzəyən, onlara lazım olan xarakterə malik olan, onlardakı keyfiyyətlərə malik olan adamlar olur. Məhz maqnetizm qanunu da budur: siz özünüz kimi olanları cəzb edirsiniz.
Pessimist və optimistlər az halda bir-birini cəzb edə bilər. Daha çox, yaşıdlar bir-birini cəzb edə bilirlər. Sosial mənsubiyyət, əlaqələr və ətraf da cəzbetmədə rol oynayır.
İnsanları həm də eyni mənəvi dəyərlər cəzb edə bilir. Başqa bir cəzbetmə obyekti – həyat təcrübəsidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
