“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcinə başlayır. Öncədən deyirik, özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin romanı sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı çox bəyənəcəksiniz.

 

 

14-cü dərc

 

 

Şişman yuxudan oyananda bir anlıq harada olmasını anlaya bilmədi. Ancaq tavandakı toz basmış çilçırağa nəzərləri sataşanda qanı qaraldı. Yenə də baş verənlər yadına düşüb canına qorxu saldı.

Yerindən qalxıb tez mətbəxə keçdi. Bunkerdəkilərə səhər yeməyi hazırlayıb dərmanlarını verməli idi. Adətən səhərlər süddə qaynatdığı yarmaya dərmanları əlavə edib bunkerə aparır, yarım saat sonra isə bir stəkan şirin çaya növbəti dərmanı qataraq yenidən bunkerə düşürdü.

Çaydanın altını yandırıb əl-üzünü yumaq üçün həyətə çıxdı. Qayıdıb südü qaynamağa qoyacaqdı.

…Səhər yeməyi hazır olan kimi dörd qaba çəkib siniyə qoyan şişman aşağı düşmək üçün bunkerin gizli qapısının mexanizmini işə saldı. Əlində sini ilə ehtiyatla pilləkənləri düşüb adamların saxlanıldığı birinci otağa yaxınlaşdı. Bu otaq sıra sayına görə ikinci idi. Ondan əvvəlki, sırada birinci gələn otaqda cərrahiyyə əməliyyatları həyata keçirilirdi. Otaqda saxlanılan təxminən iyirmi səkkiz yaşlı kişi artıq onun addım səslərini eşidib qapıya yaxınlaşmışdı. Qapının üstündəki nəfəsliyi açıb qablardan birini ona uzatdı. Kişi tələsik qabı alıb elə ayaq üstə acgözlüklə yeməyə başladı.

İkinci və üçüncü otaqlardakı kişilərə də eyni üsulla yemək verdikdən sonra sonuncu, qaçırılmış adamların saxlanıldığı dördüncü, sayca isə beşinci olan qapıya yaxınlaşdı. Nəfəsliyi açıb içəri baxdı. Bu otaqda onun taparaq oğurlanmasını təşkil etdiyi qız saxlanılırdı. Qız qapı ilə üzbəüz divara sıxılıb dayanmışdı, heç nə ifadə etməyən baxışları ilə ona baxırdı. Gətirəndən sonra həkimin tapşırığı ilə əynindəki paltarlarını çıxarıb təkcə alt paltarlarını saxlamış, ona dizdən olan nazik bir gecə köynəyi geyindirmişdi. Köynək o qədər nazik idi ki, altından qızın yarıçılpaq bədəni  aydın görünürdü.

Şişman dayanıb bir qədər qıza baxdı. Yenicə yetişməyə başlayan döşlərinin şişirtdiyi sinəsi, nazik parçanın arxasından daha da sirli görünən təravətli yeniyetmə qız bədəni onun ehtirasını qaldırdı.

Sanki birdən-birə qanı başına vurdu. Qapını açıb içəri girmək, bu qızı altına yıxıb onunla olmaq istəyi ilə ağzının suyu axdı. Əlindəki yemək olan sinini kənara qoydu.

-Onsuz da bircə günü qalıb, burada da məndən başqa heç kim yoxdur, kim biləcək ki, -düşünən şişman çönüb bunkerin açıq qalan qapısına tərəf baxdı və onda baş qaldırmış heyvani şəhvət hissinin təsiri altında otağın qapısını açdı.

Bütün varlığını bürüyən ehtirasdan əlləri əsirdi…

 

* * *

Ofisin qapısı üzərində asılmış və hər dəfə qapı açılanda çalınan zınqırovun səsinə oyandım. Layiqə əlindəki iri idman çantasını yerə qoyub qapını örtdü.

-Sabahınız xeyir, şef.

Mənim tez-tez ofisdə gecələməyimə öyrəşdiyi üçün təəccüblənməyən Layiqənin kefi kök idi.

-Sabahın xeyir, ey əvəzolunmaz köməkçim, bu gün səni böyük işlər gözləyir, -dedim.

Tonuna uyğun cavab verməyim Layiqənin xoşuna gəldi. Qəhqəhə çəkib içəri keçdi.

Mürgülədiyim kreslodan qalxıb, yuyunmaq üçün hamamxanaya keçdim. Cəmi üç saat yatsam da, buna vərdiş etdiyim üçün gümrah oyanmışdım.

Qayıdanda iş masasının arxasında oturmuş Layiqə internetdə nə isə axtarırdı.

-Boş yerə internetə girmə, indi məktəbə yollanacaqsan,- məktəbin nömrəsini dedim.

-O məktəbi tanıyıram şef. Geyim forması aydındır,“ciddi”. Tapşırıq nə olacaq?

Layiqənin işə həmişə entuziazmla yanaşması çox xoşuma gəlirdi.

-“11A” sinfini taparsan, sinif rəhbərinin icazəsi ilə Rüfət adlı şagirdlə təklikdə söhbət edərsən, sonra isə müəllimin iştirakı ilə sinif uşaqlarına bir neçə sual verəcəksən. Əsas da, öyrən, gör sinif uşaqlarından və ya paralel sinifdən kimsə Tahir müəllimin qonşuluğunda yaşamır ki?

Qısa şəkildə Layiqəyə vəziyyəti başa salıb verəcəyi əsas sualları izah etdim.

-Əlində heç bir bloknot, qələm olmasın. İnsanlar onlara şifahi verilən sualları qeyri-rəsmi kimi qəbul edərək çox həvəslə cavablandırırlar. Ancaq dediklərinin yazıldığını görəndə narahat olur, səmimi cavab verməkdən yayınırlar, bildikləri şeyləri də, “bilmirəm” deyərək danışmamağa üstünlük verirlər.

-Tapşırıq aydındır, şef.

-Bu əsas tapşırığın olmayacaq, Layiqə. Təcili məktəbdə işini bitir və ofisə qayıdıb məni gözlə.

Layiqə bayaqkı çantasını götürüb mətbəx otağına keçdi. Bir azdan əyninə geydiyi boz rəngli ciddi işgüzar kostyumda oradan çıxdı. Kostyumuna uyğun olan kiçik əl çantası və bir qədər hündürdaban ayaqqabıları ona çox yaraşırdı. Qarşımda bir dövrə vurub, -Necəyəm, şef? -soruşdu.

Allah bilir, bu “necəyəm”in arxasında nə dururdu. Bu qadınlardan kim baş açar ki? Həmişə idman üslubunda geyinməyi sevən Layiqə indi qarşımda elə şövqlə dayanıb cavab gözləyirdi ki, sanki başqa vaxtlar ona belə geyinməyi qadağan etmişdilər və indi əlinə düşən yeganə fürsətdən istifadə edib həzz alırdı.

-Tam aldığın tapşırığa uyğun geyinmisən, -Gülünün gəldiyi gün müşahidə etdiyim qısqanclıq səhnəsindən sonra bu qıza bir əsas vermək istəmirdim.

Cavabımın köməkçimin xoşuna gəlmədiyi o dəqiqə dəyişən sifətində hiss olundu. Kompliment gözlədiyi halda özümü bilməzliyə vuraraq cavabımı işlə əlaqələndirməyim onun əhvalını bir qədər korladı.

Ancaq vacib iş qabağı bu əhvalı tam korlamaq niyyətim yox idi. Ona görə də üzümü Layiqəyə tutub, -İnşallah, bu işimizi uğurla başa vuraq, ən gözəl paltarını geyərsən, birlikdə şam yeməyinə gedərik, -dedim.

Bunu gözləməyən Layiqə bir qədər duruxdu.

-Hələ istəsən, şefinin necə rəqs etdiyini də görə bilərsən, - zarafatla əlavə etdim.

Layiqə yenə də susurdu. Birgə işlədiymiz müddətdə ilk dəfə idi onu harasa dəvət edirdim. Nəhayət yaranmış sükutu pozdu.

-Onda mən vaxt itirməyim, -gözlərimin içinə baxaraq müəmmalı şəkildə gülümsəyən köməkçim ofisdən çıxdı.

Onun arxasınca baxdım. Gülünün gəlişindən sonrakı qəribə davranışını nəzərə almasam, son dərəcə ciddi olan bu qızın bir çox xasiyyətləri tanıdığım müddətdə onun xətrini daha da çox istəməyimə səbəb olmuşdu. İşininsə öhdəsindən çox yaxşı gələcəyinə arxayın idim.

İndi Zabitə arvad yuxudan oyanıb harasa getməmiş onu tapıb söhbət etmək lazım idi. Arada vaxt edib evə dönməli və maşınımı götürməliydim. Bu gün maşın mənə çox lazım olacaqdı.

Səhərə yaxın hazırladığım və çoxdan soyumuş kofedən bir- iki qurtum vurub Zabitəgilə getmək üçün ofisdən çıxdım. Elə də uzaq olmadığı üçün piyada gedəcəkdim.

Saat 10 tamamda Zabitə arvadın qapısına çatdım. Söyülməyə hazırlaşaraq qapını taqqıldatdım. O dəqiqə həyətdən cavab gəldi:

-Kimdi səhər tezdən taqqataraq salan?

Səs kəsilən kimi əvvəl qapının içəridən açılan cəftəsinin səsi gəldi, ardınca qapı yarıyadək açıldı.

-Kimi istəyirsən?

-Salam, xanım.

-Əleykümsalam. Kimsən, nə lazımdı?

Bu arvadın adi danışığı dava-dalaşa bənzəyirdi.

-Bilirsiz, mən Tahir müəllimin yanına məşğələyə gələn Tərlanın əmisiyəm, -dedim.

-Hansı Tərlanın, o cüvəllağının? -Zabitənin səsi bir qədər yumşaldı.

-Hə, elə cüvəllağı uşaq olduğuyçün də, yanınıza bir xahişə gəlmişəm.

Zabitə arvad bayaqdan yarı açaraq boylandığı qapını axıradək açıb mənə içəri keçmək işarəsi verdi.

Zabitənin təxminən əlli beş yaşı olardı. İrəli çıxmış, ortasında batıq olan çənəsi, iri, sümüklü əndamı var idi. Şişkin almacıq sümüklərinin üzərində yerləşən qonur rəngli gözləri mənə bir qədər təkəbbürlə baxırdı.

Həyətdə üstünə müşəmbə döşənmiş mavi rəngli plastmas masa qoyulmuş, ətrafında həmin dəstdən olan dörd ədəd stul düzülmüşdü.

Masanın üzərindəki stəkanda təzədəm çay buğlanırdı.

-Keç otur, sənə də çay gətirim.

…Əlində buğlanan çay stəkanı ilə gələn Zabitə arvad çayı qarşıma qoydu. Özü isə üzbəüzdə əyləşdi.

-Təşəkkür edirəm, xanım.

-Mən xanım-zad deyiləm. Adım Zabitədir.

Zabitə valideyninin ona verdiyi adı müvəffəqiyyətlə doğruldurdu. Bu arvadla danışmaq xüsusi bacarıq tələb edirdi. Hansı sözə necə reaksiya verəcəyi əvvəlcədən bilinmirdi.

-Neyləyib bu uşaq, belə səhər tezdən gəlmisən?

-Əslində heç nə, ancaq atası, yəni qardaşım, iki gün əvvəl uzun müddətli ezamiyyətə gedib. Gedəndə onu mənə tapşırdı. Dedi, “Hərdən bir get, yoxla gör dərslərinə gedir, ya getmir. Özünü necə aparır, birdən avara uşaqlara qoşulub eləyər, xəbərimiz olmaz”. Mən də fikirləşdim, Tahir müəllim nəyisə bilsə də, öz şagirdini pis vəziyyətə qoymamaqçün məndən gizlədər. Özü tənbeh edər. Əmanətdi də, yəqin məni başa düşürsünüz. Bir şey olsa, qardaşıma nə cavab verərəm qayıdanda? Ona görə ən yaxın qonşu kimi sizin qapını döydüm. Ən azı bilərsiz məşğələlərə gəlir, ya gəlmir. Səhər tezdən narahatçılıq verdiyimçün üzr istəyirəm, -deyib, söhbətimizin şirin olması üçün cibimdə hazır saxladığım əllilik əskinası yavaşca Zabitə arvadın qarşısına qoydum.

-Əşşi, buna ehtiyac yoxdur.

-Elə bir şey deyil, təki mən arxayın olum ki, siz ona nəzarət edib, məşğələdən yayınarsa, mənə deyəcəksiniz, -deyib qəsdən həyətin küncündə əkilmiş gül kollarına tərəf baxmağa başladım. On beş saniyə sonra yenidən başımı Zabitə arvada tərəf döndərəndə əllilik möcüzəli şəkildə masanın üzərindən onun xalatının cibinə köç etmişdi.

Qəsdən söhbətə tamam başqa tərəfdən başlamışdım. Artıq əsas məsələyə keçmək lazım idi.

-İndi də eşitmişəm ki, onunla məşğələyə gələn uşaqlardan biri yoxa çıxıb. Lap narahat oldum. Birdən bizim uşağın da başına bir iş gələr.

-Hə, eşitmişəm, polislər gəlmişdi Tahir müəllimgilə.

-Görəsən bu nə məsələ ola bilər, ay Zabitə bacı? -özümü ona çox məhrəm göstərmək üçün bir qədər astadan, az qala pıçıltı ilə soruşdum.

Zabitə arvad da pıçıltıya keçdi:

-Deyirlər ki, qızı istədiyi oğlana vermirlərmiş. Yaşı az olduğuna görə. O da qoşulub qaçıb. İndiki qızlara nə var? Bizim vaxtımızda bu yaşda belə şey eləsək başımızı kəsərdilər.

Bəli, bütün qeybətcil arvadlar kimi Zabitə arvadın da “deyirlər” sözü artırmaqla, öz versiyası hazır idi. Mən isə adımın Bəxtiyar olduğu qədər əmin idim ki, bunu ona heç kim deməmişdi və Nərminin sevgilisinə qoşulub qaçması barədə  dedikləri onun dırnaqarası geniş təxəyyülünün məhsulu idi. Yəqin bir qədər sonra toy gününün vaxtını da dəqiq deyəcəkdi.

Elə onun versiyası üzrə, yenə də pıçıltı ilə söhbəti davam etdirdim.

-Deyirlər, Tahir müəllimgildən çıxandan sonra qoşulub qaçıb. Heç evə də gedib çıxmayıb. Yəqin bir-birlərini çox sevirmişlər. Görəsən elə burda oturub maşına, ya başqa yerdə?

-Yox, burdan çıxandan sonra uşaqlarla ayrılıb guya evə tərəf gedib, məhəllə arası yollarla. Yəqin elə oralarda haradasa oğlan onu gözləyirmiş.

-Hə, Tərlan da elə deyir. Çıxanda sağollaşıb həmişəki kimi getdiyi tərəfə yollanıb.

-Elə Tərlan demişkən, həmin gün nəvəm bizdə idi. Oynayanda topu dama düşmüşdü, -Zabitə arvad əli ilə elə də hündür olmayan evinin qır örtüklü damına tərəf işarə etdi. -Uşaq ağlayırdı. Bilirəm axı, Tərlangil saat 8-də çıxırlar. Çıxdım bayıra ki, onu çağırım, qalxıb damdan topu götürsün, özüm çıxmağa qorxdum, nərdivan andıra qalmış laxlayır. Gördüm yoxdular. Demə, bir az tez çıxıblarmış məşğələdən.

Bunları deyib, artıq əllilik əskinasın təsiri altında qonaqpərvər ev sahibəsinə dönmüş həmsöhbətim ayağa qalxdı, qadına xas olmayan iri əlləri ilə stəkanları götürdü, içib-içməməyimlə maraqlanmadan yenidən çay süzmək üçün evə girdi.

Qayıdanda, o masaya oturmamış söhbəti davam etdirdim.

-Ancaq deyəsən o qız uşaqları yayındırmaq üçün onlarla sağollaşıb, guya ki, evə gedib. Əslində isə məncə sonra geri qayıdıb buralarda maşına oturub. Tərlanı polislər sorğu-sual edəndə mən də orada idim. Onlar dedilər ki, qız bir az gedəndən sonra geriyə qayıdıb.

-Bunu eşitməmişəm, ancaq qayıtsa idi mən görərdim axı. Bəs demirəm çıxmışdım bayıra?

-Bəs görəsən bu nə ola bilər? Axı polislər də yalandan deməzlər ki, geri qayıdıb, -özümü sadəlövh göstərdim.

-Əşşi, polislərə çox da inanma, bəlkə də söz almaqçün deyiblər ki, qayıdıb. İkincisi də ki, qayıdıb o demək deyil ki, bura qayıdıb. O yolda o qədər döngələr var ki, birinə dönüb, minib maşına, fırr eləyib gedib də. Əsas odur ki, özü istəyib, özün istəyəndən sonra da, aradan çıxmağa nə var ki.

Zabitə arvad Nərminin qoşulub qaçması haqqında özü uydurduqlarına özünü də elə inandırmışdı ki, imkanı olsa, Nərminin on dörd yaşından bu qaçışın planını hazırladığını da iddia edərdi.

Onu duyuq salmamaqçün, çox ehtiyatla davranır, yenə də qayğıkeş əmi rolunu oynamaqda davam edirdim.

-Təki elə olsun, yoxsa, Allah eləməmiş, adam oğruları-zad aparmış olar uşağı, sonra da gəl öz əmanət uşağınçün qorxma, Tərlan da hər gün bu yolu gəlib gedir, - deyib, bir ah çəkdim.

-Əşşi yoxe, kasıb-kusubun uşağını kimdi qaçıran. Tərlanın atası nə işləyir?

-Geoloqdu. İndi də işi ilə bağlı dağlarda qazıntı işləri aparır, -yenidən Zabitə arvada bir yalan uydurmalı oldum.

-Gördün? Kimə lazımdı geoloqun uşağı? Atası bütün günü torpaqda eşənək atır.

Bir anlıq ətrafına geoloji alətlər səpələnmiş Tərlanın atasını torpaqda eşənək ataraq özünü günə verən halda təsəvvür etdim. Ancaq gülsəm, hər şeyi korlaya bilərdim. Bu hökmlü qadının bütün dediklərini ciddi görkəmlə dinləyib onunla həmfikir olduğumu bildirmək çox vacib idi. Bəlkə də, ikinci stəkan çayları süzərkən böyük ehtimalla artıq cibindən çıxarıb döşəyinin altında gizlətdiyi əlli manatlıq əskinas olmasaydı məni çoxdan çölə yola salmış idi.

İndi özünü Geologiya elminin dərin bilicisi kimi apararaq yerin təkini öyrənən geoloji ekspedisiyanın üzvlərini torpaqda eşənək atan toyuqlara bənzətməklə bu iki şeyin mahiyyətcə eyni oduğunu sübut etməyə hazır olan Zabitə arvada mən nə deyəydim? Qoy öz fikrində qalsın. Ona görə də, sifətimə vəziyyətə uyğun ifadə verib, -Bəli, qardaşım kasıb adamdır,- dedim.

İkinci stəkan çayı də içmişdim. Xasiyyətini nəzərə alsaq, həmsöhbətim hər an söhbətin bitməsinə işarə verə bilərdi. Mən isə hələ heç nə aydınlaşdıra bilməmişdim.

Özümü detektiv kimi təqdim etməyəcəyimi əvvəlcədən qət etmişdim. Çətin ki, Zabitə arvad nəsə bilirdisə, bunu detektivə deyəydi. Bu qadının Tərlanın dedikləri əsasında qurduğum psixoloji portretinə əsasən belə qənaətə gəlmişdim. Söhbət əsnasında isə gümanlarım tam təsdiqlənmişdi. Zabitə hüquq-mühafizə orqanlarına elə də inanmır və onlarla heç bir kontaktının olmamasına üstünlük verirdi həyatda. Hətta kiməsə köməyi dəyə biləcəyi təqdirdə də. Bu, eqoizm adlanır. Yəni, bu arvad “kimə nə olur olsun, mənə heç nə olmasın” prinsipi ilə yaşayırdı.

Deməli, əgər ilk dəqiqədən özümü olduğum kimi təqdim etsəm, lap yəqin ki, qapı dərhal üzümə bağlanacaqdı.

Təcili söhbəti yeni məcraya yönəltmək lazım idi.

-Bəs nə bildiniz ki, uşaqlar gediblər, bəlkə elə həmin gün bir qədər gec çıxıbmışlar?

Artıq bir qədər açıq suallar verməyə məcbur idim. Bu, qarşımdakı qadının nəzərindən qaçmadı. Bir qədər başqa baxışlarla mənə baxdı, ancaq sonra nə fikirləşdisə, sualımı cavablandırdı:

-Əşşi yox, dəqiq bilirəm, sonradan yenə bayıra çıxdım axı. Uşaq ağlamağını kəsmirdi. Çıxdım görüm kimi taparam dama dırmaşdırmaqçün. Gec çıxsaydılar ikinci dəfə çıxanda onları görərdim də. Yox, dəqiq yox idilər, tez getmişdilər.

-Yazıq uşaq, kim bilir nə qədər ağlayıb topuna görə, yəqin yenə heç kimi tapmadınız, hə? -özümü canıyanan kimi göstərib ikinci dəfə bayıra çıxarkən nə görməsini aydınlaşdırmağa çalışdım.

-Tapdım, nöş tapmadım. Tahir müəllimin qardaşı kömək elədi.

Sanki sakit yaz səmasında qəfildən ildırım çaxdı. Bu, artıq olduqca maraqlı idi. Axı Tahir müəllim qardaşının həmin gün onlarda olması barədə heç nə deməmişdi. Yəni mən belə səhv etmişəm onun barəsində?

-Tahir müəllimin qardaşı yəqin ki, cavan adam olmaz, onu çıxardınız dama? -Zabitəyə fikirləşməyə imkan vermək olmazdı.

-Özünü yox, ona dedim ay Babaxan, səni Allah yetirdi, gör bir kimi taparsan damdan uşağın topunu götürməyə, o da bir adamaoxşamaz var idi, üz-gözündən adam qorxurdu, ona dedi ki, çıx dama, uşağın topunu götür.

Adamaoxşamaz? Üz-gözündən adam qorxan? Uşaqlar deyən həmin o dilənçi olmaya?

-Həəə, sağ olsun Babaxan, lap vaxtında gəlibmiş ki, -dedim.

-Elə mən də kimi desən görəcəyimə inanardım o gün, ancaq Babaxanı yox, çox az-az gəlir o buralara. Lap hərdən-birdən, yəqin dolaba görə gəlibmiş. Mən çıxanda qapıdakı yük maşınına paltar dolabı qoyurdular bir nəfərlə. Həyət qapısının da hər iki layı açıq idi. O dediyim adamaoxşamaz da onlara kömək edirdi.

Aha, bu da bir yenilik, təbii ki, bunları uşaqlar görə bilməzdilər. Zabitənin dedikləri onlar gedəndən sonra baş vermişdi. Nəhayət ki, az-az Zabitənin buzunu qıra bilirdim.

-Yəqin dilənçi olub o yaramaz, bir manat veriblər ki, kömək eləsin.

-Nə bilim, bəlkə də, dilənməyin bilmirəm, ancaq əyyaşın biri idi. Yanımnan keçəndə ağzından it iyi vurdu məni.

İt iyi deyəndə Zabitə yəqin ki, araq, ya da çaxır iyini nəzərdə tuturdu.

-Yaxşı ki, yıxılmayıb nərdivandan, yoxsa sonra gəl polisə izahat ver də.

-Hə, elə mənim də ağlıma gəldi ki, yıxılar o külbaş, məni işə salar. Neçə dəfə dedim yavaş ol.

-Allah şər-xətadan saxlasın.

-Hə, topu götürəndən sonra gördüm həyət-bacaya yaman baxır, tez çıxartdım onu bayıra ki, sonra oğurluğa-zada gələr, dalıyca da çıxdım. Yəqin elə sən deyəndi, Babaxan ona pul verib ki, kömək eləsin, çünki, çıxanda gördüm getməyib onu gözləyir, onu görən kimi çağırdı ki, tez gəl min maşına gedirik. O da qaçdı mindi maşının yük yerinə. O çadırlı maşınlar olure, onlardan idi. Qabağı ağ, dalı göy. Ola bilər ki, apardıqları yerdə də dolabı düşürməyə kömək edəcəkmiş.

Qabağı deyəndə Zabitə maşının kabinəsini, dalı deyəndə isə yük yerini nəzərdə tuturdu. Deməli, ağ kabinəli, göy çadırlı kiçik həcmli yük maşını olub deyilən maşın.

Bir şey çox maraqlıdır…

 

Davamı var

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)

 

Şərur rayonundakı Aralıq kənd orta tam məktəbinin 10-cu sinif şagirdi Sabrina Gültəkinin “Mənim anam bir mələkdir” adlı ilk şeirlər kitabı hələ o 7-ci sinifdə oxuyarkən işıq üzü görüb. Həmin kitabdan sonra bir sıra rayon, respublika səviyyəli böyük tədbirlərdə Sabrina Gültəkin də şair kimi iştirak edib, şeirlərini oxuyubdur. İndi isə o, daha da püxtələşib, hətta Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr etdiyi “Qurtuluş” poemasını da yazıb.

Naxçıvan ədəbi dairələrində kifayət qədər tanınan yeniyetmə şairənin arzusudur ki, onun yaradıcılığı ölkə oxucusuna da əlçatan olsun. Bu arzuyla da o, yaradıcılığından bəzi nümunələri “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaksiyasına təqdim edib. Bu gün biz sizlərə Sabrina Gültəkinin “Qurtuluş” poemasından bir parçanı təqdim edirik.

 

 

Qədim Naxçıvanda bir günəş doğdu,

Adı Heydər oldu, üzü nur dolu.

Vətənini sevdi, daim qorudu,

Xalqa şərəf oldu həyatı, yolu.

 

Sadə ailədə doğulmuşdu o,

Halal çörək yeyib böyümüşdü bax.

Ailədə sevilib, seçilirdi o,

Xoşbəxt yaratmışdı bax, onu Allah.

 

Hələ uşaq ikən balaca Heydər,

Hər kəsi özünə heyran edirdi.

Ağılı, zəkası, elmi ilə o,

Öz yaşıdlarından öndə gedirdi.

 

Adi insan kimi gəldi dünyaya,

Amma insanlardan seçildi Heydər.

Ağlı, zəkasıyla Azərbaycanı

Dünyada tanıtdı O, Ulu Öndər.

 

Vətənə bitməyən sevgisi vardı,

Ürəyi vətənlə birgə vurardı.

Naxçıvan yurdunun igid övladı,

Daima vətənin o qoruyardı.

 

İstərdi ana yurd bölünməsin heç,

Daim bütöv olsun, o həmrəy olsun.

Üçrəngli bayrağım dalğalansın hey,

Daima ən yüksək zirvədə dursun.

 

Naxçıvan yurdunun igid övladı,

Naxçıvanı sevdi, burda yaşadı.

O, əzəl bildiyi, o, çox sevdiyi

Naxçıvan yurdunu heç unutmadı.

 

Onun böyük qəlbi, ürəyi vardı,

Elini qoruyar, xalqa yanardı.

Ağılı, hünəri, siyasətiylə,

Vətənə həmişə dayaq durardı.

 

Taxt qurdu qəlblərdə Ulu öndərim,

Sevildi, sevilib, seviləcək də.

Vətənə sevgisi dillərdə dastan,

Deyildi, deyilib, deyiləcək də.

 

Ömrünü xalqına fəda eyləyib,

Yurdunda illərlə yaratdı, qurdu.

Vətənə ömrünü o, həsr edərək,

Onun keşiyində oğultək durdu.

 

Gördüyü işlərlə o, yadda qaldı,

İllərlə Vətəndə qurdu, yaratdı.

Müstəqil bir dövlət banisi oldu,

Üçrəngli bayrağı göyə ucaltdı.

 

Xalqın dar günündə, çətin anında,

O, çatdı xalqının tez imdadına.

Xalqını qorudu, yurdu qorudu,

Xalqım da Xilaskar!- söylədi ona.

 

Onun sayəsində vətən qurtuldu,

Xalqım azad oldu, yurd azad oldu.

Onun xoş işləri xoş əməlləri,

Xalqının ürəyinə tam həkk olundu.

 

Qayıtdı elinə, doğma yurduna,

O, çətin günlərdə, çətin illərdə.

Elin çağrışına cavab verərək,

Öz doğma xalqıyla oldu bir yerdə.

 

Elə bir zamanda, elə bir anda,

Xalqının qəlbinə vurmuşlar yara.

Gecəylə vətəni viran qoyaraq,

Vətəndə xalqını çəkiblər dara.

 

1990-cı il, qanlı yanvarda,

Qorxmadan sözünü O, şax söylədi.

Dözməyib ürəyi bu olanlara

Düşməni sözüylə o məhv eylədi.

 

Yox, göz yummayırıq bu olanlara,

İnsanın qanına susayanlara.

Görmədən gəlməyin bu faciəni,

Deyə hayqırırdı bütün dünyaya.

 

Dünyanı lərzəyə saldı sözləri,

Dünya sözlərindən heyrətə gəldi

 

Çox keçmədi ki, o, bütün dünyanı,

Haqqa səsləyərək, ədalət dedi.

 

O, gəldi, gələli güldü üzümüz,

Yurdumun üzünə güldü azadlıq.

Onun sayəsində müstəqil, vahid,

Bu azad dövlətin vətəndaşıyıq.

 

Əgər ki, soruşsan sən bir kimsədən,

O da bu sözləri deyəcək inan.

Ulu Öndərimin bizlər haqqını,

Ödəyə bilmərik heç vaxt, heç zaman.

 

Siz olduz dövləti yenidən quran,

Min dərddən, bəladan xalqı qurtaran,

Fəxr edir sizinlə bütün el-obam.

Fəxr edir sizinlə bu Azərbaycan!

 

Siz bir vaxt demişdiz məhz bu sözləri,

-Müstəqillik qədər çətin yol yoxdur!

Amma siz bu yolu çoxdan aşmısız,

Azadıq, bununla duyuruq qürur.

 

 

Xalqın xilaskarı, xalqın öndəri,

Cənnətə çevirdiz hər bir məkanı.

Sizin sayənizdə tanıdı, sevdi

Bütün bu yer üzü Azərbaycanı!

 

Xalqın haqq səsiydi, haqq yoluydu o,

Xalqı haqq yoluna o səsləyirdi.

Həmişə deyirdi:- Can Azərbaycan!-

Yurdu belə sevib, əzizləyirdi.

 

Hərdən öz-özümə deyirəm görən,

Niyə o, dövrdə doğulmadım mən.

Onun kimi dahi, ulu insanı,

Niyə görəmmədim sağ ikən nədən.

 

Naxçıvan yurdunun çətin günündə,

Xalqını qoruyan, yurdu qoruyan.

Sədərək elimə zülm ediləndə,

O idi xalqının yanında duran.

 

92-ci il soyqırım edib,

Xalqın göz yaşına baxmayıb onlar.

 

Körpəni, qocanı qətlə yetirib,

Bütün Xocalıya divan tutdular.

 

Bir qara gecənin qaranlığında,

İnsan fəryadları qulaq dəlirdi.

Bir şəhər üstünə od ələnirdi,

Körpə iniltili səslər gəlirdi.

 

Bir ana bağrına basıb körpəsin,

Qaranlıq gecəni yarıb gedirdi.

Azğınlar əlinə düşməsin deyə,

Ana ağrılara sinə gərirdi.

 

O əli qanlılar, o vicdansızlar,

İnsanlıq adına ləkə olanlar.

O gəda dığalar nə biləydilər,

Qeyrətin tac edən Qadınlar da var.

 

O zülmət gecənin qaranlığında,

Nalələr, fəryadlar göyü dəlirdi.

Neçə anam, bacım, neçə qardaşım,

Qarabağ uğrunda canını verdi.

 

İllərlə süfrədə oturtduğumuz,

Yaxın bildiyimiz, o namərd düşmən.

Yurduma göz dikib namərdcəsinə

Bizi vururmuşlar kürəyimizdən.

 

O insan cəlladı- bax o canilər,

Gecəylə yurdumu viran etdilər.

Uşağa, qocaya baxmadı onlar,

Xalqımı qanına qəltan etdilər.

 

Qaranlıq gecədə, soyuq havada,

Hər kəs meşələrə axın etmişdi.

Biri ayaqyalın, biri başaçıq,

Hərə bir tərəfə qaçıb getmişdi.

 

Neçəsi meşədə donaraq öldü,

Neçəsi düşmənə əsir düşdü bax.

Körpələr anadan, atadan ayrı,

Bu zülmü, dəhşəti görmürdü Allah?

 

Budur faşistlərin gerçək üzləri,

Bütün vəhşiliklər bax ortadadır.

Xalqıma edilən zülm, soyqırım,

Terror faşizminin ünvanındadır.

 

O çətin günləri biz salsaq yada,

Xalqımı əyilməz, igid görərik.

Bir qarış torpaqçün canından keçər,

bu eldə hər oğul, hər qız deyərik.

 

Gərək mən danışam qəhrəmanlardan,

Onlardan söz açam hər vaxt, hər zaman.

Düşmən qarşısında heç əyilməyən,

İgid oğullardan, mərd oğullardan.

 

Bir qeyrət simvolu olub oğullar,

Vətəni, torpağı dara düşəndə.

Elin dar günündə candan keçərək,

Şəhidə dönüblər onlar vətəndə.

 

Canını Vətənə fəda eyləyib,

Vətəni qoruyan min-min oğul var.

Koroğlu nərəli, Polad hünərli,

Mübariz qeyrətli igid oğullar.

 

Unutmaq olarmı heç şəhidləri,

Vətəni canından çox sevib onlar.

Gözünü qırpmadan ölümə gedib,

Vətəni yolunda şəhid olublar.

 

Amma bu düşmənlər əl çəkməmişlər,

Xalqımın Bakıda min oldu dərdi.

Xalq ayağa qalxıb, Heydər söylədi,

Azadlıq istədi, yardım istədi.

 

Xalq Heydər söylədi, xalq Heydər dedi.

O da səs verdi bax xalqın səsinə.

Xalq bələd olmuşdu, şahid olmuşdu,

O Ulu Öndərin cəsarətinə.

 

Əmanət eyləyib Ulu Öndərim,

Güvənli əllərə o, Naxçıvanı.

Qayıtdı Bakıya, gəldi Bakıda

Bəladan qurtara Azərbaycanı.

 

O, 93-də Bakıya gəldi,

Bütün zorluqlara o, sinə gərdi.

Xalqının səsinə o səs verərək,

Düşmənə sinəsin sipər eylədi.

 

Elə bir dövrdə gəldi vətənə,

Bax, xalqı içindən parçalanırdı.

Yara vurmuşdular onda vətənə,

Vətən oda düşüb, odda yanırdı.

 

Yad dəyirmanına su tökürdülər,

Sapı özümüzdən olan baltalar.

Talayıb xalqının sərvətlərini,

Özü üçün mal-mülk yığanlar da var.

 

Amma çox çəkmədi tülkü bəyliyi,

Öndər öz sözünü açıq söylədi.

Heç kəs bölə bilməz mənim xalqımı,

Talaya bilməzlər varını dedi.

 

Oturtdu yerinə o, gədaları,

Dövləti, ölkəni yenidən qurdu.

Dədəm Qorqud kimi haray qopardı,

Bütün Azərbaycan ayağa durdu.

 

Vətənin bax bütün sərvətlərini,

Qorudu, saxladı, xalqındır dedi.

Bakı-Ceyhan kimi boru xəttini.

Bütün bu dünyaya bəyan eylədi.

 

Neçə layihələr yaratdı Öndər,

Xalqımı dünyaya tanıtmaq üçün.

Xalq xoşbəxt yaşasın, qoy azad olsun,

Yurdumu təzədən qurdu büsbütün.

 

Xalqı qurtuluşa bax, apardı o,

Nə qədər nadanlar yolun kəssə də,

Bir an da yolundan dayanmadı o,

Min bir çətinliklə yolu keçsə də,

 

Xalqının əlindən tutub Öndərim,

Üçrəngli bayrağı ucaltdı göyə.

Gecəli-gündüzlü qurdu, yaratdı,

Xalqımız firavan yaşasın deyə.

 

Xalq Heydər söyləyib, Heydər deyəndə,

O da səs verərək xalqın səsinə.

Dedi: -Bu yurd varsa, bax məndə varam,

Daim olacağam sizinlə yenə!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)

Heydər Əliyev İrsi Festivalı çərçivəsində heykəltaraşların vorkşopu təşkil olunub

 

Mədəniyyətdə və elmdə bir termin var, vorkşop. Qulağınıza dəyibmi bu söz?

Müasir pedaqoqikada vorkşop özlüyündə məktəb və məktəbdənxaric təhsil üçün bol material mənbəyini ehtiva edir ki, diqqət mərkəzində praktiki və müstəüil təhsil dayanır, eləcə də öz təcrübəsi üzərində öyrənmək. Və bu təlim get-gedə daha çox həyatımıza siyarət edir. Elə “NUR Art House” qalereyasında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş Heydər Əliyev İrsi Festivalı çərçivəsində heykəltaraşların vorkşopunun təşkil edilməsi də söylədiklərimizə əyani sübutdur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, sözügedən vorkşop “Arts Council Azerbaijan” qurumunun, “World Craft Council Europe“ və “NUR Art House” qalereyasının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilib. Festivalın müəllifi Dadaş Məmmədov, vorkşopun kuratoru Teymur Qəribov olub.

Vorkşop çərçivəsində 10 rəssamın yaratdığı 10 ayrıca əsər birlikdə Ulu Öndər Heydər Əliyevin həyatını, həmçinin onun Azərbaycanın inkişafı və çiçəklənməsinə olan təsirini əks etdirib. Eyni zamanda istedadlı heykəltaraş Teymur Qəribov Ümummilli Liderin büstünü yaradıb.

Məqsəd təkcə təsviri sənət obyektlərinin yaradılması deyil, həm də yaradıcılıq prosesi zamanı ustadın işini görmək, eləcə də qeyri-rəsmi şəraitdə rəssamlarla ünsiyyət qurmaq olub. Vorkşop, eyni zamanda, özünü təkmilləşdirmə, həmçinin gənc istedadların yetişdirilməsi forması kimi yaradıcı gənclərin dəstəklənməsi, Azərbaycan mədəniyyəti və incəsənətinin təbliği məqsədilə həyata keçirilib. 

Vorkşopda Aysel Nağıyeva, Zaur Qəhrəmanov, Fərid Məmmədov, Zümrüd Abbaszadə, Zəniyyət Məmmədova, Mələkxanım Əliyeva, Amin Ələsgərli, Gülarə Nəbiyeva və Dinara Müzəffərli iştirak ediblər.

Qeyd edək ki, girişi sərbəst olan tədbirin qonaqları heykəltaraşlıq əsərlərinin yaradılmasının əziyyətli və mürəkkəb prosesini görmək, eyni zamanda müxtəlif üslublarda bu prosesin mürəkkəbliyini, eləcə də gözəlliyini qiymətləndirmək imkanına sahib olublar.

Öyrənmək çox vacib cəhətdir. Axı insan daim öyrənməli, öz sənətinin ustadı, peşəkarı olmalıdır. Gəlin yeni - 3-cü minilliyin övladlarından - o cümlədın vorkşoplardan qorxmayaq, hadisələrin önündə olmağa çalışaq. Uğur burdadır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)

SIRADA HANSI ERMƏNİ YER ALIB?

 

Bu gün mən “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına bəşər tarixinin 20 ən qəddar canisinin adlarını təqdim edəcəyəm. Niyə məhz bunlar? Düzü, araşdırmalarım nəticəsində o qənaətə gəlmişəm ki, ən qəddar, ən amansız və ən yırtıcı olanlar məhz bunlardır. Əksəriyyətin adı sizə tanış olsa da əsla tanımadıqlarınız da az deyil. Və əlbəttə ki, tarix boyu qorxaqlıqla, xəyanətlə, nakişiliklə qanlar tökmüş ermənilərin nümayəndəsinin də burada olması labüddür.

 

 

          Kaliqula

Qədim Roma imperatoru öz hakimiyyətini itirməkdən hədsiz dərəcədə qorxub ətrafdakı hər kəsi özünə potensial düşmən sanırmış. Bu adam qeyri-adı qanunlar icad edibmiş. Məsələn, kim imperatorun üzünə baxsa, onun içərisində şirlər olan qəfəsə atılması. Çox qəribə ölüm hökmləri icra olunurdu imperiyada. Arıların sancması kimi. Kaliqula həm də nizamsız seksual həyat keçirir, çox sayda zorlamalara imza atırdı.

 

Neron

Daha bir Qədim Roma imperatoru 1-ci əsrdə daxili üsyanları qəddarcasına yatırtması, sonradan isə despotu ilə yadda qalıb, özünə rəqib bildiyi bütün saray əyyanlarını, hətta həyat yoldaşı Oktaviyanı belə edam etdirib. 64-cü ildə isə Roma şəhərində baş verən dəhşətli yanğını təşkil edib, şəhərin əsas küçələri onun ucbatından yanıb kül olub.

 

Çingizxan

Monqol imperiyasının yaradıcısı, ilk böyük xanı. 12-ci əsrdə yer üzərindən Tanqut çarlığını, Çinin Tzsin imperiyasını, Bağdad xəlifəliyinı, Voljsk Bolqarıstanını və Xorəzmşah kimi dövlətləri silmişdir, on minlərlə insanların qətlə yetirilməsinə, əsir və qul həyatına məhkum olunmasına rəvac vermişdir.

 

Vlad Sepeş – Drakula

15-ci əsrdə yaşayan bu macar-rumın qrafı Transilvaniyada ağlasığmaz qəddarlığı ilə yadda qalıb. Məsələn, 300 braşovlu gənci tonqalda yandırıb, qadınları ucu şiş taxtaya keçirib balalarını onlara sarımaqla işgəncəyə məruz qoyub. Drakula özü şəxsən qətlə yetirdikləri 23884 türkün cəsədini sayıbmış. Hətta qəddarlığına görə bu şəxsin incəsənətdə dönə-dönə obrazı da yaradılıb.

 

İvan Qroznı

Ağlasığmaz vəhşilikləri ilə seçilən bu 16-cı əsr Rus çarı xəyanətdə ittiham edilən saray əyanlarının tikə-tikə doğranıb üzərilərinə ya qaynar su, ya da buz tökülməsiylə dərilərinin ətdən qopmasından həzz alirmiş. Eləcə də o, bakirə qızlara qarşı elədiyi sonsuz sayda təcavüzləri ilə tarixin yaddaşına yazılan cinayətlərə imza atmışdır. Bu şəxs həm də tarixə öz oğlunun qatili kimi  düşmüşdür.

 

Mulay İsmail

Bu Mərakeş sultanı Sudan qullarından ibarət ordusu ilə yeni-yeni torpaqlar işğal edir, əsirlər ələ keçirirmiş. Qana susayanda isə bu hannibal sarı paltar geyinib şikar axtarır, xoşuna gələnləri öldürürmüş.

 

Birinci Pyotr

Ruslarda imperiya ambisiyası, qonşu xalqların torpaqlarını işğal edərək ucsuz-bucaqsız ərazilərə sahib çıxmaqla bir velikorus şovinizmi yaradıb, bu səbəbdən günü bu günədək də davam edən yüzlərcə ədalətsiz müharibələr aparılıb, milyonlarla insane qurban gedib.

 

Andronik Ozanyan

Osmanlı və Rus imperiyaları ərazilərində türklərə və azərbaycanlılara yönəli ağlasığmaz vəhşiliklərlə müşayiət olunan qətliamlar həyata keçirib.

 

Benito Mussolini

Bu italiyalı şəxs məktəbli ikən sinif yoldaşını bıçaqlamasından başlayaraq italyan faşizminin banisi kimi, diktator kimi ölkə daxilində etdiyi cinayətlərinə, eləcə də Hitlerin müttəfiqi kimi 2-ci dünya müharibəsində yüz minlərlə insanı qırdırmağadək uzanan bir həyat yolu keçib.

 

Adolf Hitler

Bu Almaniya vətəndaşının günahları o qədər çox və təkzibedilməzdir ki (o, faşizmin banisi, 2-ci dünya müharibəsinin səbəbkarıdır, 1939-1945-ci illər ərzində hər il 4 milyonadək insanın qətlinə fərman verib, yəhudilərin məhvinə yönəli Xolokost qətliamı onun ayağındadır), onu tarixin ən qəddar canisi hesab edirlər.

 

İosif Stalin

Milliyyətcə gürcü olsa belə tarixə SSRİ vətəndaşı kimi düşən, Sovet İttifaqı adlı xalqlar həbsxanasını ən antihumanist həddə qədər inkişaf etdirən, xüsusən 1937-ci ildə on minlərlə ziyalını güllələdən, Sibir çöllərinə sürgün etdirən, 9 milyon insanı həbsxanalara atan, sənayeləşdirmə və kollektivləşdirmə illərində 20 milyon insanın canına qıyan, dünyanın tən yarısını zorən sosialistləşdirib digər yarısı - kapitalizm ilə əbədi mübarizəyə sürükləyən bir  qəddar diktator olub Stalin.

 

Ted Bandi

Tarixə “Amerikanın ən qorxulu adamı” kimi düşmüş bu şəxsin cinayətkar gələcəyi nümunəvi tələbə olduğu dönəmdə əsla proqnozlaşdırılmırmış. Qoluna yalançı gips qoyub çemodanını maşınınadək götürüb aparmağı gözəgəlimli qadınlardan xahiş etməklə təməli qoyulan 30-dan çox cinayət eyni sonucla bitmişdi: qadınların zorlanması və öldürülməsi. Həbs olunub həbsxanadan  qaçaraq Ted Bandı ağlasığmaz cinayətlərini yenidən davam etdirmiş, amma növbəti həbsdən sonra elektrik stulunda əyləşdirilməklə öldürülmüşdür.

 

Kim İr Sen

Bu Şimali Koreya diktatoru 2 milyon insan həyatına qənim kəsilmişdi, özünə “Millətin atası” titulunu götürərək insanları itaət etməyə, alçaltmağa müvəffəq olmuşdu.

 

Pablo Eskobar

Kolumbiya narkobaronu və terrorçusu olmuş bu şəxsi, təsadüfi deyil ki, sağlığında “Kokain kralı” adlandırırdılar.  Medelyin karteli adlı narkoticarət şəbəkəsinin lideri olan bu şəxs 1980-ci illərin sonunda dünya kokain bazarının 80 faizinə nəzarət edirdi. 30 milyard sərvəti olan Eskobar Forbesin dünyanın ən varlıları siyahısında 7-ci pilləyədək yüksəlmişdi. Ağ ölüm adlı narkomaniya məhz onun sayəsində dünyada çiçəklənmiş, yüz minlərlə gənc məhv edilmişdir.

 

Mao Tze Dun

Çin diktatoru tək elə bircə “Böyük sıçrayış” ideologiyasına 65 milyon insanın, ümumilikdə 33 illik hakimiyyəti dövründə 76 milyon insanın qurban getməsinə rəvac vermişdi. Üstəlik, bu şəxsin qəribə bir cinayəti də vardı, əkin sahələrinin sərçələrdən qorunması adı altında tək bir il ərzində 2 milyard sərçənin məhvinə səbəb olmuşdu.

 

Səddam Hüseyn

Bu İrak prezidenti öz cəlladlarına milyona yaxın iraklını güllələmək, ölüncəyə qədər döydürmək, qazla boğmaq əmri vermişdi, bəzi insanları hətta əlində tapança özü güllələmişdi.

 

İdi Amin

Axirətdə qurulan Divan bu uqandalı dövlət başçısını elədiyi vəhşiliklərə görə hətta ağıldan kəm adlandırmışdı. 1971-ci ildə hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyəti zəbt etmiş bu keçmiş Britaniya ordusu zabiti yarım milyon uqandalını öldürtmüş, hətta hannibalizmdə də ittiham olunmuşdu.

 

Pol Pot

1975-1979-cu illərdə - 4 il ərzində hakimiyyətdə olan bu kambocalı diktator ölkə əhalisinin hər üç nəfərdən birinin məhvinə səbəb olaraq bəşər tarixində ən inanılmaz despot kimi ad çıxarıb.

 

Pedro Alonso Lopes

“And monstrı” təxəllüslü tarixin ən vəhşi manyakı. Ginnesin rekordlar kitabında “ən qəddar qatil” kimi birincilik daşıyan bu şəxs Cənubi Amerikanın Kolumbiya, Ekvador və Peru kimi dövlətlərində 1975-1978-ci illərdə yüzdən çox yeniyetmə qızı zorlayaraq öldürmüşdür.

 

Fransua Düvalye

Haitinin 31-ci prezidenti rejim əleyhinə çıxanların hamısını, müxalifləri izlətdirirdi, kim bir kəlmə mənfi fikir bildirirdisə, sözünün kəskinliyinə görə ya həbsə atılır, ya güllələnirdi. Haiti həbsxanaları ağzına kimi dolmuşdu, yeni həbs olunanlara yer tapılmırdı. Ömrünün sonunadək prezident olması barədə mürtəce qərar imzalamışdı bu şəxs. Özünə Papa Dok ləqəbi qazandırmış, ona da nail olmuşdu ki, dövlət himni “Papa Dok əbədidir” sözləri ilə başlasın. Əsarətə, yoxsulluğa sürüklənən xalq ayağa qalxmaq istəyəndə isə gülləbaran edilirdi.

 

Şəkildə: Mənfur erməni Andronik

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsinin diqqətçəkən şeirlərindən ibarət Poertik Qiraət rubrikasında bu həftə   Elxan Yurdoğlunun şeirləri yekunlaşır.

 

 

QAPI BİLİB BAŞDAŞINI DÖYÜRƏM

Qardaşım, dostum şair İlqar Qulusoyun ölümündən 5 il keçir... Başdaşıyla dərdləşirəm...

 

Qapı bilib başdaşını döyürəm,

Aç qapını, dərdləşməyə gəlmişəm!

Sinən daşdı, mənə cavab vermirsən?

Bilmirsən ki, bura nəyə gəlmişəm?!

 

Bu nə böyük düzdü, məkan seçmisən!?

Yalan olsun qara mərmər bu düzdə.

Başdaşına söykəmişəm başımı,

Yerlər ağlar, göylər inlər bu düzdə.

 

Beş günlük dünyada beş ildi yoxsan,

Hərdən təkliyimi güldürən adam...

Döydüyüm qapını aç, mən də gəlim,

Məni diri-diri öldürən adam.

 

Ölümü əyləncə seçən şairim,

Ölüm zarafatı qanmadı axı!

Bizə bir od qoyub çıxıb getmisən,

Biz yandıq, dərdimiz yanmadı axı!

 

Gah keçib bir küncə yazdıqlarını –

Şeir kitabını vərəqləyirəm.

Gah da xəyal uçur xatirələrə –

Ömür kitabını vərəqləyirəm.

 

Darıxıram, aç qapını, danışaq,

Bu nə qərib, nə qəribə daxmadı?!

Yadındadı, mənə şeir yazmışdın –

Qızıl sözün qulağımda sırğadı.

 

Qapı bilib başdaşını döyürəm,

İlqar, səsin gəlsin, səsimə səs ver.

Adı İlqar olan vəfasız olmaz,

Sənsiz yaşamağa  mənə həvəs ver.

 

Ürəyin daşdımı, cavab vermirsən?!

İndi bəs neyləyim, mən başı daşlı?!

Diksindim, çiynimə bir əl toxundu,

– Kimlə danışırsan, o ki başdaşı?!

 

– Dostumdu, gəlmişəm ziyarətinə,

Söhbət eləyirik olub keçəndən.

...Gedir, arxasınca baxıram mən də,

Görəsən, başını bulayır nədən?!

 

Eeeeeh, ay adam, hardan biləsən,

Dağ sözüm yıxılıb, sözüm dağlanıb.

Səhərdən bir mərmər qapı döyürəm,

Hər yanı açıqdı, amma bağlanıb...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)

 

 

 

 

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Ümummilli lider Heydər Əliyev barədə yazılardan ən maraqlı məqamları seçərək sizlərə təqdim edir.

 

 

“...Tufanların tüğyan elədiyi müasir dünyaya Heydər Əliyev kimi dövlət xadimləri həmişəkindən daha çox gərəkdir. Tanrı belə şəxsiyyəti təkcə öz xalqına deyil, həm də başqa xalqlara son dərəcə mürəkkəb bir tarixi məqamda göndərir. O, ciddi böhranları dəf edib hamısına mətanətlə sinə gərmiş, onu mənən və cismən məhv etmək üçün göstərilən bütün cəhdlərə baxmayaraq, daha yüksəklərə qalxmışdır” (Fransanın “Kuryer İnternasional” jurnalı, 2003-cü il, may).

 

***

 

“...1992-ci ildə ABŞ-da “Azərbaycan türkləri” adlı zəngin qaynaqlara əsaslanan fundamental monoqrafiya çap etdirmiş tarixçi-alim Odri Aldstadt kitabının “Azərbaycanda Heydər Əliyev erası” adlı fəslində Azərbaycan KP MK-nın ozamankı birinci katibinin təşəbbüsü ilə Cavidin cənazəsinin uzaq Sibirdən Azərbaycana gətirilməsini ölkədəki müstəqillik arzularının və milli-azadlıq hərəkatının başlanğıcı kimi səciyyələndirir” (V. Quliyev. Heydər Əliyev və klassik ədəbi irsimiz // Heydər Əliyev və Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 1998, s.98).

 

***

 

“Bir dəfə görkəmli aktyorumuz Nodar Şaşıqoğlu (1927-2013) Heydər Əliyevə yarızarafat-yarıciddi demişdi ki, məndən muğayat olun, yəqin, gec-tez sizin rolunuzu da oynayacağam. Heydər Əliyev də gülərək elə eyni tərzdə dərhal cavab vermişdi ki, öz rolumu mən özüm oynayıram, bu rolun da öhdəsindən mənim kimi gələn olmaz”.

 

***

 

“Heydər Əliyevin istənilən ədəbi abidə və istənilən qüdrətli ədəbi simaya verdiyi qiymətin, ifadə etdiyi qənaətin təkrarsızlığı, peşəkar ədəbiyyatşünas sözündən daha sərrast olması onun miqyaslı düşüncəsi ilə bağlıdır. Geniş bilik və dərin təfəkkür sahibi Heydər Əliyev hər ədəbi şəxsiyyət və ədəbi incini yalnız bir fərd olaraq görmür, bütöv Azərbaycan tarixinin işıqlı zərrəsi olaraq çox ucalardan seyr etməyi bacarırdı” (R. Hüseynov).

 

***

 

“Qurultayda Heydər Əliyevin çıxış etdiyi iclası mən aparırdım və belə bir replika atdım: – Heydər müəllim, bir dəfə “Ən böyük dissident elə mən özüm olmuşam” dediniz. “Tamamilə doğrudur” – dedi Heydər Əliyev və: – “Düzdür, mən şeir yazmıram, roman və ya hekayələr yazmıram. Ancaq 1969-cu ildən 1987-ci ilə qədər Kommunist Partiyasında ən böyük dissident mən idim” (Xalq yazıçısı Anarın “Yaşamaq haqqı” kitabından).

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.05.2023)