Super User
Zərifin əvvəlindəki cilalanmış bərkliyin nöqtəsi hardadır? - 5 gün dalbadal yəhudi şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizə şair və tərcüməçi Səlim Babullaoğlunun təqdimatında XX əsr yəhudi şeiri nümunələrini təqdim edir. Bu gün Mixal Qovrinin yaradıcılığı ilə tanış olacaqsınız.
Mixal Qovrin (1950) – şairə, yazıçı, esseist, teatrşünasdır. Tel-Əvivdə və Parisdə ədəbiyyat və teatr təhsili alıb, İsrailin müxtəlif tədris müəssələrində teatr sənətindən dərs deyib. İki roman, üç şeir, “Dənidzə hərəkət” xronikal şərh, eləcə də Jak Derrida və Devid Şapiro ilə birgə “Üç dua” esse kitabının müəllifidir. Qüdsdə yaşayır.
Hannoverdə dəmir yolu platformasındakı
ata və anamın uzaqlaşan obrazı
Eyni çemodanlar və qatarlar...
Siqaretin və sobanın tüstüsü eyni qaranlığa dalırlar.
Qaranlıq zülmətə düşür durmadan.
Onlar stanasiyada elə şəffaf, aydındırlar ki.
Fani uçurum onların sahillərini ağuşuna aldı.
Necə edim ki, o çemodanların
qulpundan yapışa bilim.
***
Uçuş yuxusu həmişə bizimlədir
quyruq rudimenti kimi.
Sirli bir ehtiras şahin lələklərindən doğulan,
hələ görkəm almamış qanadların
pərvazını hərəkətə gətirir qaranlıqda.
Zərif və bərk formalar;
Kim deyir ki, bərkdir bərk
və zərif də zərifdir,
və giriş nədir,
nədir sadaqət,
zərifin əvvəlindəki
cilalanmış bərkliyin nöqtəsi hardadır?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
BİRİ İKİSİNDƏ: Firəngiz Sabirqızının şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisndə layihəsində yenidən Şeir vaxtıdır, Firəngiz Sabirqızının şeirləri ilə tanışlıqdır.
Bir az göyə yaxın ol,
Bir az da yerə uzaq.
Bir az isin odlara,
Bir az üşütsün sazaq.
Ulduzlarda arzu tut,
Yerlərdə dəfn etməyə.
Məni də həbsə göndər,
Sonra da əfv etməyə.
Allaha salam söylə
Aşan ağac kökündən...
Sonra bir kəndir düzəlt
Şeytanın ağ tükündən...
Asıl ay işığından,
Süzül gözlərimə düş.
Sonra gəl mənə yalvar,
Əyil dizlərlmə düş.
Denən, məni bağışla,
Allah bağışlayandır.
Mən Allah deyiləm ki...
Adım cin daşlayandı...
***
Səndən qalan nə varsa,
Şəkil oldu mənimçün.
Nə çəkdimsə soldu e,
Divar oldu səninçün.
Asıldığım bu ömür
Ağır gəldi çəkidə.
Yenə baxıb gülürsən
Solub, ölən şəkildə...
Nə gülməli günüm var,
Qaralarım ağ olub.
Xırda dərə-təpələr
Başa çıxıb dağ olub.
Gəl çərpələng uçuraq
Bu daĝların başından.
Kağız gəmi üzdürək
Axan gözüm yaşından.
Bax, hər şeyin çarası,
Bax, hər şeyin yolu var.
Bir ağac böyüdürəm
Asılmalı qolu var...
***
Kəsdim, bax, ürəyimin
Sən olan tərəfini.
Yanağımın, gözümün
Nəm olan tərəfini.
Sənsizliyin çəkisin,
Ölçdüm, qanım qədərdir.
Nə desəm də, ta boşdu,
Nə desəm də, hədərdi...
Sildim saçıma düşən
Yağışın payızını...
Təkcə qışı oxşadım
Baharını yazını...
Addım- addım unutdum
Səndən qalan nə varsa...
Sən də açıl, örtül ta,
Pəncərələr divarsa...
***
...Mən hər gün sənin o
Zəng çatmayan nömrənə
Yüz dəfə zəng edirəm...
"Bu nömrəyə zəng çatmır"
Deyən o qızın belə
Əllərindən öpürəm...
Tək-tənha qoymur məni
Bir hənirti, səs edir..
Nömrənin o üzündən
Operator bəs edir...
Bilirəm ki, sağam mən,
Öldürməyib yoxluğun...
Azı həmişə udur
Sənin nöqtə çoxluğun...
Sən yoxsan, amma nömrən
Yaşayacaq mənimçün.
Yenə həmən nömrəni
Yığacam özüm üçün...
Bir gün o qız susacaq,
Bu zənglərim bitəcək.
"O nömrəyə zəng çatır"
Deyib küsüb gedəcək...
***
Əl uzatsan, dəyər göyə əllərin,
Sığal çəkər barmaqların aya da.
Ovuc-ovuc toparlayıb zər kimi
Ulduzları asar dən-dən havada.
Saçlarını külək sığalldıqca
Gözlərini qapayarsan gecəyə.
Yanaqların nurun alıb sevgidən,..
..."Sən günəşə bənzəyirsən "necə də...
Qollarını geniş açıb quş kimi
Uçacaqsan sanki üzü Allaha.
Sən göylərə məndən daha yaxınsan,
Qısqanıram, düzü, səni Allaha.
Oxa bənzər kirpiyində titrəyiş,
Qaşlarında sakit sular baxırdı.
Köksün dərin dərya kimi endikcə
Sual-sual arxasınca axırdı...
Dodağında xəfif təbəssüm gəzər,
Parıldayar dişlərin dənə-dənə.
Bu gecənin sükutunu dinşəyib,
Pıçıldadım," yenə gələrsən...yenə"...
***
Köhnə, sınıb-uçulmuş
uzaq qapı kimisən.
Qeyri-adi nəyin var?
sən də hamı kimisən...
Sənin də iki əlin
qırış tutub biləkdən.
Sən də sevib atmısan
Hamı kimi ürəkdən.
Sənin də gözlərində
Yalançı göz yaşın var...
Hamı kimi öləndə
Bir bəstə başdaşın var...
Sən də hamı kimisən,
Ayağların iz qoyur.
Sənin də başın altda
Biri gəlib diz qoyur.
Sən də hamı kimisən,
Soyuqda titrəməyin,
Əlini ovmağın var...
Yaxında it görəndə
Daş atıb qovmağın var...
Özgələrdən nə fərqin?
Fikirləşib tapmıram...
Ən uzaq yollarımsan,
Gedib-gedib çatmıram...
Sən də hamı kimisən,
Hamı da sənin kimi...
Səni kimlər sevəcək?
Bir də bax... mənim kimi,
Bir də bax mənim kimi...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
Bethovenin dörd notla başlayan V simfoniyası haqqında
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Bakı Musiqi Akademiyasının orqan ixtisası üzrə məzunu Nəzrin Salamzadənin
“Bethovenin dörd notla başlayan V simfoniyası haqqında” adlı yazısını musiqisevərlərə təqdim edir.
1808-ci il Vyananın qış günlərinin birində cəmi dörd not sanki dəhşətli soyuğu qıra bilmişdi... Sol Sol Sol Mi! Bu dörd not Lüdviq van Bethovenin (1770-1827) V simfoniyasının girişi idi. Orkestrin tələsik və az məşqinə baxmayaraq bu uğursuz premyera simfoniyanın üzərinə diqqətləri çəkə bildi. Bir tənqidçi əsəri “qaranlıqdan keçən kəskin işıq şüaları”na bənzədirdi.
Bəs dahi bəstəkarın V simfoniyasını valehedici edən nə idi?
Simfoniyanın premyerası zamanı Bethovenin artıq böyük reputasiyası var idi. Onun həmkarları bu dövrdə musiqini dini funksiyalara və xüsusi tədbirlərə uyğun şəkildə bəstələyirdilər. Amma Bethoven bu dövrdə ilk freelance bəstəkar kimi çıxış edirdi. O, musiqisini bəstələmək və nəşriyyatlara satmaqla dolanır, bəstələrini pərəstişkar ictimaiyyətə nümayiş etdirirdi. Bu seçim ona özünü ifadə etmək şansını verdi.
Bethoven özünün güclü emosiyalarını ifadə etmək üçün həmişə yeni yollar axtarır, novatorluqdan əl çəkə bilmirdi. Bu dövrdə çox bəstəkarlar klassik janrda əsərlər bəstələyirdi. Bu janr limitli quruluş və alət tərkibi ilə əhatələnmişdi. Bethoven də ilk əsərlərini bu limitli qaydalarla, Motsart və Haydnın yolunu izləyərək yazmışdı. Amma V simfoniyasında o romantik cərəyanın elementlərini təcrübədən keçirdi. Bu əsər ifadəli melodiyaları, genişləndirilmiş formaları və yeni alətləri ilə tanınırdı. Bəstəkar bu simfoniyanın ilk hissəsində klassik sonata formasından istifadə etdi. Burada mərkəzi musiqi ideyası tədqiq edilir, inkişaf etdirilir və dəyişdirilmiş şəkildə təkrarlanır. Bu parametrlər daxilində o, inanılmaz dərinliyə malik sadə ideyanı araşdırır. Tək bir ritmik motiv hərəkətin çoxu üçün “əsas” material kimi xidmət edir.
"Üç qısa not ardınca uzanan dördüncü notu izləyir!". Bethovenin bir tərcümeyi-halında sonralar bu nümunə "tale motivi" adlandırıldı, çünki bu sanki taleyin qapını döyən fiqurunu təmsil edirdi. Amma onun bu motivi taleyi düşünərək bəstələdiyi bəlli deyil. Ritmik nüans irəliyə doğru hərəkət yaradır, uzanan dördüncü not isə əzabdan xəbər verir. Bu motiv simfoniyanı, onun müşayiət edən hissələrini təqib edir. Bethoven müxtəlif alətlərdə ifa edərək onlarla variasiya ilə təcrübələr aparırdı. Əsər boyu bu motiv orkestrin ətrafında bir pıçıltı kimi keçir və gurultuya çevrilənə qədər getdikcə daha çox alətə çatır. Motivin ixtiraçı təkrarı bu əsəri belə yaddaqalan edir. Lakin bu, nümayiş etdirilən yeganə yenilik deyildi. Bu, trombondan istifadə edilən ilk böyük orkestr əsəri idi. O, həm də orkestrə geniş diapazonu vermək üçün yüksək tonlu pikkolo və alçaq tonlu kontrabasondan istifadə etdi. Şişirdilmiş musiqi dinamikası dramatikliyi daha da artırır.
Harmonik olaraq əsərin aydın emosional qövsü var – qəmgin c moll-da başlayan və qalib C dur ilə bitən.
Bethoven bu simfoniyanı eşitmə itkisi ilə mübarizə apararkən yazmışdı və bu iztirab bəstənin gurultulu və təkrarlanan musiqi ifadələrində eşidilir. Bəstəkar bütün yaradıcılığı boyu novator kimi çıxış etdi, tamamilə kar olduqdan sonra da bəstələməyə davam edirdi.
V Simfoniyanın mərkəzi motivi artıq iki əsərdən çoxdur səslənməyə davam edir. Konsert salonlarından kənarda əsər gərginlik və zəfər simvoluna çevrilib. Tale motivi Morze əlifbasının V hərfi ilə adlanır (. . . -), həmçinin İkinci Dünya müharibəsi zamanı qələbə koduna çevrildi. Bundan əlavə, bu simfoniyaya filmlərdə, musiqi şərhlərində və vizual sənətdə rast gələ bilirik.
Amma, kontekst nə olursa olsun, bu simfoniya dinləyiciləri qaranlıq bir dünyaya aparır, sonra onları işığa çıxarır...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
3-cü “YAŞAT” düşərgəsi davam edir
“Bakcell”in baş sponsorluğu, “YAŞAT” Fondunun və “ASAN Könüllüləri” Təşkilatının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən və Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunan 3-cü “YAŞAT” düşərgəsi davam edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Baksell”dən aldığı məlumata görə, Şamaxı rayonunda, “Shamakhi Palace Sharadil” otelində təşkil olunan və 7 həftə davam edəcək düşərgədə 350-dən çox uşaq iştirak edir.
Düşərgə ərzində uşaqlar üçün interaktiv təlimlər, tanınmış şəxslər ilə görüşlər, ekskursiyalar, təlim və konsultasiyalar, eləcə də əyləncəli konsert proqramları keçirilir.
Bu dəfə, düşərgənin qonağı “Bakcell” şirkəti olub. “Bakcell” uşaqlar üçün “Cizgi filmini yaradıram” mövzusunda proqramlaşdırma master-klası təşkil edib.
Uşaqlar “Scratch” proqramlaşdırma platformu üzərində öz qısa cizgi filmini kodlaşdırıblar. Bu fəaliyyət düşərgə iştirakçıları tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.
Şəhid və qazilərin ailə üzvlərinə qayğı və diqqətin göstərilməsi “Bakcell” şirkətinin KSM proqramının əsas istiqamətlərindən biridir.
“Bakcell” şirkəti “NEQSOL Holding”in tərkibinə daxildir.
Məlumat üçün bildirək ki, şəhid və qazi ailələrinə dəstək "NEQSOL Holding" və “YAŞAT” Fondu arasında bu ilin əvvəlində imzalanan Anlaşma Memorandumu çərçivəsində həyata keçirilir. Memoranduma əsasən, "NEQSOL Holding" “YAŞAT” Fonduna bu il üçün 500 min AZN vəsait ayırıb. Vəsait hesabına il ərzində şəhid ailələrinə və qazilərə müxtəlif sosial dəstək göstərilir, eləcə də bir sıra xüsusi layihələr həyata keçirilir.
"Bakcell" şirkəti hazırda “Bakcell" ilə ən sürətli ol” şüarı ilə genişmiqyaslı kampaniya həyata keçirir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
“4Sİ Akademiyası” layihəsinə başlanılır
Diqqət! İqtisadiyyat Nazirliyinin tabeliyində Dördüncü Sənaye İnqilabının Təhlili və Koordinasiya Mərkəzinin (4SİM), Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyində Təhsilin İnkişafı Fondu (TİF) və ABŞ-ın “Coursera” şirkəti ilə birgə əməkdaşlığı çərçivəsində “4Sİ Akademiyası” layihəsinə start verilir.
İqtisadiyyat Nazirıiyinin yaydığı rəsmi məlumata görə, “Coursera” 100 milyondan çox insanın təhsil aldığı, 7000-dən çox kursların tədris olunduğu onlayn təhsil platformasıdır. Platformada Harvard, Stenford, Dyuk, Miçiqan, London kimi 300-ə yaxın dünyanın ən nüfuzlu universitetlərinin sahəvi kursları ilə yanaşı, bakalavr və magistr ali təhsil dərəcəsinə bərabər proqramları da tədris olunur. Bu platformada həmçinin, Google, IBM, Microsoft, Amazon, Meta kimi qabaqcıl texnologiya şirkətlərinin karyera və şəxsi inkişafa yönəlik kursları da mövcuddur.
Proqram dövründə tədris dili ingilis dilində olmaqla 4Sİ texnologiyaları, o cümlədən Süni İntellekt, Maşın Öyrənməsi, Böyük Verilənlər (Big Data), Data Analitika, Blokçeyn və bulud texnologiyaları, proqramlaşdırma dilləri, eləcə də liderlik, kommunikasiya kimi bacarıqlar da daxil olmaqla ümumilikdə 89 ixtisaslaşdırılmış alt kateqoriyanı əhatə edən 800-ə yaxın kursdan yararlanmaq mümkün olacaqdır.
Layihənin məqsədi ölkədə Dördüncü Sənaye İnqilabı texnologiyaları sahəsində bilik və bacarıqların inkişaf etdirilməsi və əmək bazarında bu sahə üzrə ixtisaslı kadrların hazırlanmasına dəstək olmaqdır.
Pilot layihə çərçivəsində müraciətlərin qəbulu avqustun 23-dən başlayacaq, sentyabrın 7-də başa çatacaqdır. Seçilmiş 10 minə yaxın şəxs sentyabrın 15-dən etibarən 1 il ərzində dünyanın nüfuzlu universitetlərinin və şirkətlərinin təqdim etdiyi tədris proqramlarından 6 həftə ərzində növbəli şəkildə ödənişsiz təhsil almaq imkanı əldə edəcəkdir.
Kursları uğurla bitirən şəxslər sonda oxuduqları proqrama uyğun olaraq “Coursera” platforması tərəfindən sertifikat ilə təltif olunacaqlar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
DYP Nemət Pənahlının idarə etdiyi avtomobilin cərimə meydançasına aparılmasının səbəbini açıqlayıb
2000-ci il təvəllüdlü Pənahlı Əhəd Nemət oğluna məxsus “Toyota Land Cruiser” markalı, 90-KM-590 dövlət qeydiyyat nişanlı avtomobilin üzərində 1100 manat məbləğində ödənilməmiş cərimə olub.
Bunu AzərTAC-a açıqlamasında İdarənin baş inspektoru Araz Əsgərli deyib. Bildirib ki, həmin cərimələrə görə, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 529.3-cü maddəsinə uyğun olaraq Nəsimi Rayon Məhkəməsində avtomobilin müvəqqəti duracağa təmin edilməsi üçün, yəni nəqliyyat vasitəsinin hərəkətdən uzaqlaşdırılması barədə qərar qəbul olunub. Dövlət Yol Polisi əməkdaşları sükan arxasında olan Nemət Pənahlıya qeyd edilən vəziyyəti izah edib, hüquqi izahdan sonra şəxsin barəsində qanuni tədbirlər görülüb.
“Bildirmək istəyirik ki, avtomobillər üzərində ödənilməmiş cərimələrə görə nəqliyyat vasitəsinin müvəqqəti duracağa təmin olunması İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 96-cı maddəsinə uyğun olaraq, həyata keçirilir. Hər bir avtomobil sahibindən nəzərdə tutmuş qaydalara ciddi şəkildə riayət etməsini xahiş edirik” - deyə Araz Əsgərli bildirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
Emmanuil Vitorqan Bakıda “Həyat davam edir” adlı monotamaşa təqdim edəcək
Rusiyanın Xalq artisti Emmanuil Vitorqan noyabrın 5-də Heydər Əliyev Sarayında çıxış edəcək.
Rusiyalı aktyor “Həyat davam edir” adlı yeni yubiley monotamaşasını təqdim edəcək.
Vitorqanın bakılı tamaşaçılar önündə oynayacağı bu tamaşa onun mərhum həyat yoldaşı – 60 yaşında xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişmiş Rusiyanın Xalq artisti Alla Balterə həsr olunub.
Rusiyanın teatr və kino aktyoru olan Emmanuil Vitorqan ekran əsərlərində parlaq obrazlar yaradıb. O, bu gün də səhnədə və kinoda yeni koloritli, dərin məzmunlu yaradıcılığı ilə fərqlənən aktyorlardan biridir.
Tamaşaya biletləri Iticket.az saytında və şəhərimizin kassalarında əldə etmək olar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
TÜRKSOY Şuşanın “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi münasibətilə tədbir keçirəcək
TÜRKSOY tərəfindən 2023-cü ilin Şuşanın “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə əlaqədar “Heydər Əliyev və Türk dünyası”, “Heydər Əliyev və Özbəkistan” adlı nominasiyalar müsabiqədə yer alıb və bu nominasiya üzrə Azərbaycanın qədim şəhəri, Qarabağın mərkəzi, mədəniyyət paytaxtımız Şuşa şəhəri, onun tarixi, mədəniyyəti, turizm ehtiyatları, tanınmış şuşalılar, milli-mədəni irsimizin dağıdılması, Şuşanın məşhur abidələri, şəhərin Azərbaycan mədəniyyətinə verdiyi töhfələr və s. barədə məqalələr təqdim oluna bilər.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi də bu layihələrə meydan verəcək.
Mərkəz 2023-cü il üzrə Özbəkistan mətbuatı, ictimaiyyəti arasında ölkələrimiz və xalqlarımız arasında tarixi dostluq və əməkdaşlığa dair müsabiqə elan edib.
2023-cü ilin Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ölkəmizdə “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə əlaqədar Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən Özbəkistanda silsilə tədbirlərin və layihələrin həyata keçirilməsi plandaşdırılır. Bununla əlaqədar, Mərkəz müsabiqəyə TÜRKSOY-un planladığı “Heydər Əliyev və Türk dünyası”, “Heydər Əliyev və Özbəkistan” adlı nominasiyaları daxil edib.
Bu barədə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən məlumat verilib.
Mərkəzdən bildirilib ki, Azərbaycan ordusunun rəşadəti, Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin uğurlu siyasəti nəticəsində Şuşanın azad olunması, işğaldan qurtarılmış Azərbaycan ərazilərində bərpa və quruculuq işləri, dinc əhalinin öz yurd yerlərinə qayıdışına dair məqalələrə, televiziya verilişlərinə nominasiyada üstünlük veriləcəkdir.
Həmçinin Özbəkistan Respublikasında 2023-cü il Prezident Şavkat Mirziyoyev tərəfindən “İnsanlara diqqət və keyfiyyətli təhsil ili” elan olunduğundan bu mövzuda müsabiqəyə nominasiya əlavə edilib.
Nominasiyalar arasında Azərbaycan-Özbəkistan dostluğu, əməkdaşlığı, tarixi əlaqələri, dövlətlərimizin strateji müttəfiqliyi mövzusu da yer alıb.
Müsabiqədə sadalanan mövzular üzrə “məqalələr”, “televiziya verilişləri”, “sənədli filmlər”, “tərcümə əsərlər”i, habelə “Azərbaycan və Özbəkistan haqqında ən çox materiallar dərc edən mətbu orqanlar (qəzet, jurnal, sayt, televiziya kanalı)”, dostluq və əməkdaşlığımızı fəal təbliğ edən dövlət və ictimaiyyət nümayəndələri Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin fəxri diplom və pul mükafatlarına layiq görüləcəklər.
Qeyd edək ki, müsabiqədə qalib gələn Özbək jurnalistlər ənənəvi olaraq hər ilin yay aylarında Azərbaycana təşkil olunan mediaturda iştirak etmək imkanı əldə edəcəklər.
Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə keçirilən bu mediatur zamanı Özbəkistanın aparıcı media nümayəndələri ölkəmizin paytaxtı Bakı və respublikamızın tarixi məkanları, işğaldan azad edilmiş bölgələrdə olaraq, mədəniyyət, turizm məkanlarını ziyarət edir, orada çəkilişlər aparır, xüsusi məqalələr hazırlayırlar.
Müsabiqəyə göndərilən materiallara hər iki ölkənin ictimaiyyət, mədəniyyət, mətbuat sahəsində tanınmış şəxslərin iştirak etdiyi xüsusi Təşkilat Komitəsi tərəfindən baxılır və qiymətləndirilir. Materialların qiymətləndirilməsi müstəqil ekspertlər – müvafiq sahədə zəngin bilik və təcrübəyə, ictimai nüfuza malik, müsabiqənin nəticəsində marağı olmayan peşəkar şəxslər tərəfindən həyata keçiriləcək.
Müsabiqə üçün nəzərdə tutulan materialların surəti və elektron variantı Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. elektron poçtuna göndərilməsi tələb olunur. Hər jurnalist müsabiqəyə yalnız bir məqalə təqdim edə bilər. Materialların təqdim olunma müddəti elan dərc olunduğu tarixdən başlayır. Son təqdim olunma tarixi 2023-cü il noyabrın 30-na müəyyən edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
“İndi hər ayrılıq ömürdən uzun…”
Qısa fasilədən sonra “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında yenidən Əlizadə Nuri görüşünüzə gəlir. Bu dəfə “Kül” adlı şeiri ilə.
Şair yenə ovsunlayacaq, yenə təəccübləndirəcək!
Kağızın içində yandı bu ömür-
Mən adam külüyəm, ya kağız külü?
Alışan bu canda o qız da yandı-
Bir az öz külümdü, bir az qız külü…
İndi hər ayrılıq ömürdən uzun,
Ölümlə oyunda ömür uduzur.
Hər axşam yandırır ayı -ulduzu
Tanrı səhər yığır ay-ulduz külü…
Dərd çaxmaq daşıdı- daşdan yanmışam,
Ayaqdan od alıb, başdan yanmışam.
… İlahi, nə yaxşı, eşqdən yanmışam-
Baha eləmişəm bu ucuz külü…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
Nazirə Neftçalada yazılan məktubun əks-sədası
MİRZƏ XƏLİL VƏ QIZI RÜBABƏ XANIM MURADOVA BİR MÜDDƏT NEFTÇALADA YAŞAYIBLAR
Etibar Əbilov, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Şəkildəki unudulmaz muğam ifaçımız Rübabə xanım Muradovanı təbii ki, hər biriniz tanıdınız. Digər fotodakı şəxs isə Rübabə xanımın atası Mirzə Xəlildir. Bildyiyimiz kimi Rübabə xanımın ailəsi İranda yaşayıb və Rübabə xanım da 1930-cu ildə Ərdəbil şəhərində anadan olub. Mirzə Xəlil Tehranda dini, Xorasanda isə göz həkimliyi üzrə tibbi təhsil alıb.
Kecən əsrın 40-cı illərində Təbrizdə Pişəvərinin rəhbərliyi ilə Milli Azadlıq hərəkatı başlayanda Mirzə Xəlil də həmin hərəkata qöşulub və hətta fəallığına görə Azərbaycan Demokratık Firqəsinin Ərdəbil şəhər şöbəsinin sədr müavini olub.
Böyük ümidlərlə və arzularla yaradılmış Azərbaycan Demokratık firqəsi Stalinin xəyanəti nəticəsində məglubiyyətə uğrayır. Şah rejimi Təbrizi qan gölündə boğur. Şahın əmri ilə firqənin üzvlərinə amansız divan tutulur. Mirzə Xəlil də digər azərbaycanlı məsləkdaşları ilə Şimali Azərbaycana pənah gətir.
Mənim bu yazıda məqsədim Mirzə Xəlilin (və həm də Rübabə xanımın) Azərbaycandakı həyatında unudulmuş mühüm bir məqam haqqındadır. Rübabə xanım haqqında yazılanlarda və yaxud onun haqqındakı televiziya verilişlərində Rübabə xanımın ailəsinin əvvəl Sabirabadda, sonra Salyanda, 1957-ci ildən isə o vaxtkı Əlibayramlıda (indiki Şirvanda) yaşadığı qeyd edilir. Bunlar təbii ki, həqiqətdir. Amma digər bir həqiqət var ki, həmin həqiqət barədə heç kəs yazmır, demir.
Həqiqət isə ondan ibarətdir ki, Mirzə Xəlilin 7 nəfərlik ailəsi 1950 -illərin ortalarında Neftçalada yaşayıb.
Mirzə Xəlil Neftçalanın 26-lar adlanıan qəsəbəsində tibb məntəqəsində işləyib. Və elə həmin qəsəbədə də yaşayıb...
Amma İranı tərk edərkən həkimlik diplomunu özü ilə götürmədiyindən, yəni diplomu olmadığından, onu həkim olaraq işə götürməyiblər. Mirzə Xəlil də məcburən 26-lar qəsəbəsindəki tibb məntəqəsində az maaşla fəhlə kimi işləyib. Amma onun xahişini və çamaat arasındakı hörmətini nəzərə alıb, qeyri rəsmi də olsa ona göz xəstələrini müalicə etməyə, sarğı sarımağa icazə veriblər... Atam İmamverdi Əbilov təbii ki, Mirsə Xəlili tanıyırdı və haqqında həmişə böyük ehtiramla danışırdı. Mirzə Xəlil bizim tərəflərdə "Quran"ı mükəmməl bilən bəlkə də yeganə şəxs olub. Ağır təbətli olub, el-obanın xeyrində şərində yaxından iştirak etdiyi üçün hamı ona hörmət edib.
Atam danışırdı ki,
onun böyük bir istəyi var idi. Həkim kimi hüququnun tanınması və həkim kimi fəaliyyət göstərmək, həkim kimi əmək haqqı almaq. Amma bütün əlaqədar, cavabdeh təşkilatlar Mirzənin diplomunun olmamasını əsas gətirib onun istəyini rədd ediblər... Atam danışırdı ki, bir dəfə ondan diplomunu özü ilə İrandan niyə gətirmədiyini soruşdum. Diplomuna görə çox əziyyətlər çəkmiş Mirzə Xəlil:
-Canım,orada (İranda) bizi adam yerinə qoymurdular,haqqımızı tapdayırdılar... Burda da (Sovet İttifaqı) bizə inanmırlar.... Cəlladın qaç-qovunda nə yada düşürdü ki, diplom da yada düşə? Məgər diplom vətəndən şirindir? Vətəni qoruya bilmədik, diplomu necə qoruyaydıq, ay sağ olmuş- cavabını verib.
...Yenə də atamın xatirələrinə istinad edirəm: 1955-ci ilin martında Azərbaycanın o vaxtki Səhiyyə Naziri Vəli Axundov (Sonralar Azərbaycan MK- nin birinci katibi) səhiyyə işciləri ilə görüş keçirmək üçün Neftçalaya gəlir. Təbii ki, iclasda yalnız səhiyyə işçiləri, həkimlər, tibb bacıları iştirak edib. Mirzə Xəlil o vaxtlar Neftçalada rəhbər vəzifədə işləmiş atamdan problemlərini Vəli Axundova çatdırmağı xahiş edir. İclasdan sonra atam Mirzə Xəlili Nazirlə görüşdürür. Nazir Mirzə Xəlili dinləyib ona bir ərizə yazmagı tapşırır. Mirzə Xəlil qonşu otaqda bir ərizə yazıb atama verir. Atam da ərizəni oxumadan Nazir Vəli Axundova təqdim edir.
Vəli Axundov ərizənin ilk cümləsini oxuyub:
-Siz bu ərizəni özünüz oxumusunuz?-deyə atamdan soruşur.
Atam-Xeyir-deyir.
Nazir isə sadəcə:
-Gərək oxuyaydız- deyib ərzəni atama qaytarır. Mirzə Xəlil tərəfindən yazılmış ərizənin birinci cümləsi belə idi(atam həmin ərizəni saxlayırdı):
-Dövləti Şurəvinin Azərbaycan Cumhuriyyəti Səhiyyə rəisi Vəli Axundov həzrətlərinə...
(Atam deyirdi ki, belə tələsik hərəkət etdiyimə görə,ərizəni oxumadan nazirə təqdim etdiyimə görə özüm də pis olmuşdum).
Daxilən xeyirxah insan olan Vəli Axundov söhbəti böyütmür, sadəcə-Deyin, ərizəni təzədən yazsın-deyir.
Atam yaxın dostu olan bir ədəbiyyat müəllimindən xahiş edir və həmin müəllimin köməyi ilə Mürzə Xəlil ərizəni təzədən yazır və həmin ərizə Vəli Axundova təqdim olunur...
Həmin ərizədən az sonta Mirzə Xəlil Əlibayramlıya köçür. Orada daimi məskən salır və Əlibayramlıda da vəfat edir. Məzarı da Əlibayramlı (indiki Şirvan) şəhərindədir.
Etiraf edim ki, Mirzə Xəlilin Nizirə yazdığı ərizənin müqəddaratından da xəbərim yoxdur.
Ümumiyyətlə, bir çox bilmək istədiyim suallar olub ki, mən o sualları atama verməyi həmişə təxirə salardım. Gələn dəfə soruşaram deyib üstündən keçərdim. İnsan nə yaşda olursa olsun, ölümün qaşla göz arasında qərarlaşdığını bilsə də, bir vaxt valideynlərini itirəcək qaçılmaz həqiqət haqqında çox az fikirləşir. Bu mənada, atamdan, onun bildiyi bir çox hadisələri vaxtında özündən soruşmadığıma,o sualları sonraya saxladığıma görə, indi də ağrılı təəssüf hissi keçirirəm.
...Nəhayət... Neftçalanın köhnə kişiləri yaxından tanıdıqları xeyirxah, nəcib insan, böyük, unudulmaz muğam ustadımız, xalq və bəstəkar mahnılaımızın əvəzsiz ifaçısı Rübabə Muradovanın atası Mirzə Xəlil haqqında həmişə böyük məhəbbətlə söhbət açırdılar. Amma təəssüf ki, indiki gənclərin (təkcə gənclərin yox) bir çoxunun böyük muğam ifaçısı Rübabə Muradobanın bir müddət Neftçalada yaşadığından sadəcə olaraq xəbərləri belə yoxdur.
Bütün həqiqətlər isə yazılmalı və deyilməlidir.
Allah Mirzə Xəlilə də, Rübabə xanım Muradovaya da qəni-qəni rəhmət eləsin.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.08.2023)
