Super User
“Bir qaranlıq otağın küncündən boylanıram sənə...” - Şamil Ənvəroğlunun şeirləri
“Ədəbiyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə Şamil Ənvəroğlunun şeirləri təqdim edilir.
BİZİ UNUTMA, TANRI...
Bizi unutduğun yerdən yazıram sənə, Tanrı.
Demək istəyirəm ki,
bir boşluğa yığılmış axar su kimiyəm,
bu yer mənimki deyil,
yad nəfəslər duyuram ətrafımda.
Yad əllər toxunur əllərimə,
itkin düşən bədənimi axtarıram ümidsizcə...
Mənim deyil bu ömür də,
bu dünya da...
Nəsə yanlış olmalı...
Səssizəm, çaşqınam...
Sınıq ümidlərin batdığı sabahlar kimiyəm-
xəstəyəm, qırğınam...
Bir qaranlıq otağın küncündən boylanıram sənə.
Demək istəyirəm ki,
beynimdə bir yalnızlıq simfoniyası,
qəlbimdə bir həsrət nəğməsi səslənir neçə vaxtdır, aramsız və nədənsiz...
Hər dəfə qapı səsinə diksinirəm,Tanrı.
Yenə də gələn ağrılar olacaq deyə, yeyirəm içimi.
Demək istəyirəm ki,
gələnlərim heç xoş nəsə olmadı ki...
Ya susmayan hıçqırıqlar döydü qapını,
gözü yaşlı, sözü yaşlı,
ya da aldanıb sınmış adamlar,
sürüşkən ayaqlı, yüngül başlı...
Zamanla göz yaşına düşüb üzməyi də öyrəndim.
Bir vaxtlar bir damla acıda boğulurdum çarəsizcə,
indi isə nə dəryalarda üzürəm, nə dəryalarda...
Demək istəyirəm ki,
yanlışlığın deyil, yaxşılığın əsarətinə düşdüm,
yaxşı olmaqdan da bezərmiş insan.
Və içimdə bir dəli üsyan da var bütün pisliklərə...
Sanki min illərin dərviş yolçusuyam,Tanrı,
elə ağır yorğunam ki,
əsir torpaq misali,
nə alan var, nə verən,
elə ağır susqunam ki,
sahibsiz məzar kimi,
nə gələn var, nə gedən...
Bir az mənasız ümidləri yaşamaqdan yoruldum,
bir az "dəyməz"miş deyilən insanları daşımaqdan,
bir az da heç enişləri olmayan yoxuşlara dırmaşmaqdan...
Sındı...
əlimdən düşüb sındı sən verən ümidlər də, Tanrı,
qəlbimdən düşüb sınan sevdalar kimi.
Üzümüzdən uzaq düşdü təbəssümlər, gülüşlər,
əməlindən yetim qalan qupquru sözlər kimi...
İnsan olmaq nə qədər də zormuş, Tanrı.
Ya "olmaz"ları görə-görə ölür adam,
ya dərd yükünü çəkə-çəkə,
ya da bir nankoru sevə-sevə ölür adam...
Demək istəyirəm ki...
Ya da boş ver, susuram...
Zatən görürsən özün,
hər şeyi də, hər kəsi də...
Ancaq səndən bircə xahişim var, Tanrı,
bircə xahişim...
Əgər imkan varsa,
əgər bacara bilsən, BİZİ UNUTMA...
***
Elə körpə arzular var
sınıq arzular içində,
həyat dolu,
ümid dolu...
Qıyıb da, ata bilmirik.
Neçə sevinc itkin düşüb
ağrıların arasında,
eşələyib hər bir günü
gəzirik, tapa bilmirik.
bu dünyanın bazarında
gün satıb
dərd alan olduq,
səsimiz də çıxan kimi
doğru ikən yalan olduq,
Həyat dedik,
sabah dedik...
için-için dolan olduq,
Sarılırıq boşluqlara,
donuruq, yata bilmirik.
yanımızdan ötüb keçir
biz gözləyən
sabahlar da,
adamlar da,
arzular da...
Bir də baxıb görürük ki,
gələn başqa,
üzümüzə gülən başqa,
içimizi didən başqa...
Elə də səssiz gəlirlər,
heç bilmirik gələn nəydi?
Bir baxırıq,
tufan qopdu,
sol tərəfə nəsə dəydi.
Sonra qəfil ağırlaşdı,
qəddimizi nəsə əydi,
Sonra əl açıb Tanrıya,
yerində tapa bilmirik.
***
Tənhalıq o deyil ki,
kimsə olmaya yanında,
Tənhalıq o ki, bu qədər çoxluq içində başını dizinə qoyub rahatca ağlaya biləcəyin,
bu gün ən zəif yerini bilib də,
sabah elə o həmin yerdən səni vurmayacaq bir kimsən yoxdur yanında.
Tənhalıq o ki,
arzun arzusu,
ümidin ümidi,
səbəbin səbəbi olan bir kimsən yoxdur yanında...
Sevmək o deyil ki,
təkcə əllərindən tutmağı,
sarılıb öpməyi,
çılğınca sevişməyi arzulayasan.
Sevmək o ki,
onun adını duyanda yenidən doğulasan bu dünyaya, yenidən...
Yenidən hər gün bir daha sevəsən o hər kəsin saydığın insanı.
Dünyan, sadəcə, ondan ibarət deyilsə,
dünyanı aydınlatmırsa, SEVGİ adlı günəşin,
nə yaşayıb
nə gördün ki sən?
Ölmək o deyil ki,
büküb atalar bir boşluğa,
sən də zamanla yox olasan bir ovuc torpaq şəklində.
Ölmək o ki, insan olmaqdan çıxıb olursan bir əşya,
ya da nəsə...
Ya bıçaq olarsan ümidlər doğrayan,
ya qazan olarsan nifrət qaynadan,
ya da gedər səndən səni SƏN edən hər şey,
qalar səndən geriyə yeriyən bir daş parçası hər gün öz ayağına dolaşa-dolaşa,
hər gün öz başına düşə-düşə.
Nəyi qaldı ki,
İNSAN olmaqdan çıxanların???
BİR ADI DA YENİDƏN DOĞULMAQDIR SEVMƏYİN...
Nəfəs bədənin,
sevgi ruhun Tanrısıdır,
bədən nəfəssiz,
ruh da sevgisiz olanda "adı var, özü yox"ların cəm halına çevrilər.
"Adı insan olanın həyatı bir ağrılı roman olar" demişdi nə vaxtsa bir şair.
Həyatlar əsərlərdə yaşar,
əsərlərdə gülər,
əsərlərdə ağlar...
Homer gözlərindən yetim qalandan sonra yazmışdı ən gözəl əsərini.
Bəlkə də, gözlər düşünməyin ən qəddar düşmənidir,
bəlkə də, düşünmək ruhun ən ağır işgəncəsidir.
Ən çox ağrıyanlar isə ən çox düşünənlərdir,
ən gözəl əsərlər bir ağrıyan ruhun ölüm duasıdır...
Və bir adı da ağrımaqdır yazmağın...
Dünənlər hər zaman kövrəldər,
ya xoş xatirələrin,
ya da "təəssüf"lərin melodiyası ağladar insanı.
Dünənlər sabahların keçmiş zaman formasıdır,
sabahlar dünənin gələcək zaman forması olduğu kimi...
İnsan dünəniylə kövrələr,
bu günüylə yaşayar,
sabahıyla ovunar...
Ağlamaq... ağlamaq dünyanın ən məsum duasıdır,
ən səssiz üsyanıdır,
ən gerçək üsyan faktıdır...
Və bir adı da səssizlikdir üsyanların...
İnsan sevgidən açılar,
sevgidən gülər,
sevgidən küsər,
sevgidən ölər...
Sevgi ən səmimi ibadətdir,
heç düşməyən hərarətdir...
İnsan sevəndə anlar həyatı,
yaşamağı,
yaşatmağı...
İnsan sevəndə anlar səssizcə danışmağı,
susub, susub uzlaşmağı...
İnsan ən çox itirəndə anlar itirdiyinin dəyərini,
ən çox itirənlər axtarar dünənini,
ən çox axtardığını tapmaz insan, tapmaz...
Sevgi axtarmaqla tapılmaz,
çağırmaqla gəlinməz,
istəyəndə var olmaz...
Sevgi özü gələr,
özü seçər insanını...
Sevgi ölməzdir,
insan ruhunda yaşamağa gələr,
sonra da bir həyat bitən kimi başqa bədənə köçər.
sevgi enerjinin müsbət halıdır,
qovuşanların xoşbəxtliyi,
ayrı qalanların müsibət halıdır.
Bir filmdə deyildiyi kimi:
"Bir insan əgər sevibsə,YAŞAYIB, demək"
Və bir adı da yenidən doğulmaqdır sevməyin...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.03.2024)
Şəhidlər barədə şeirlər – Ramil Babayev
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Coşqun Xəliloğlunun “Şəhidlər barədə şeirlər” silsiləsini təqdim edir. Bu gün Ramil Babayevə həsr edilmiş şeirlə tanış olacaqsınız.
RAMİL TAQƏT OĞLU BABAYEV
(12.12.1991.-27.09.2020.)
Kürdəmir rayonunun Şilyan kəndindən olan, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin baş leytenantı, Qarabağ uğrunda Vətən müharibəsinin şəhidi.
CƏSARƏTLİ RAMİL
Vətən elə Vətəndir, olsun dağ, olsun dərə,
Biz borcluyuq Vətəni candan çox sevənlərə.
Vətən yaşasın deyə Vətənə qurban olan,
Vətənin dərdlərinə sidq-qəlblə dərman olan,
Hər igid bizə qardaş, hər igid bizə övlad,
Onların sayəsində yurdumdan qovuldu yad.
Gözəl əməlləriylə yurda gətirən şöhrət,
Kapitan Ramildən açıram sizə söhbət.
Ramil bir zabit idi, ali təhsil almışdı,
Mehri-məhəbbətini peşəsinə salmışdı.
Uşaqlıq arzusuyla çıxdığı yol çətindi,
Hamı bilirdi Ramil cəsarətli, mətindi.
Vətən müharibəsi başlayan zaman Ramil,
Yetkin bir zabit idi, kəşfiyyatçıydı-kamil.
Vuruşdu, söykənərək qələbə inamına,
Murovdağda yüksəldi şəhidlik məqamına.
Şilyanın, Kürdəmirin göyə qaldırdı adın,
Azərbaycan unutmaz heç vaxt doğma övladın.
Ramili ölməz etdi yurd sevgisi, ləyaqət,
İki övladı qalıb şəhidimdən əmanət.
Şəhidlərin qanıyla alındı torpağımız,
Şuşada dalğalanır üç rəngli bayrağımız.
“Ədəbiyyat və incəsənətz”
(14.03.2024)
Qazax Dövlət Dram Teatrı Bakıda
Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Onlar Qazaxdan gəldilər. Sevgiylə, saflıqla, bahar təravəti ilə. Gəldilər Sevgini göstərdilər. Sevgidən söz açdılar.
Mart ayının 19-u Bakıda, Aktyorlar Evində Qazax Dövlət Dram Teatrının müdiri Allahverdi Musayev və teatrın sevilən-seçilən aktyor, aktrisaları Jalə İsmayılın "Ametist xanım və Apatit bəy" pyesi əsasında "Love Butik" tamaşasını nümayiş etdirdilər. Tamaşaçılar tərəfindən alqışlandılar. Əlbəttə bu bizi çox sevindirdi. Azərbaycanın ən ucqar sərhəddi Qazaxdan paytaxt Bakıya gələrək Qazax Dövlət Dram Teatrı növbəti uğura imza atdı.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Füzuli Dövlət Dram Teatrından dəvət olunmuş Mirzə Nicatdır. Gənc rejissor həm də Mədəniyyət Nazirliyinin "Öyrədərək öyrənirəm" layihəsi çərçivəsində teatrda təlimlər həyata keçirib.
Xatırladım ki, “Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi Qazax Dövlət Dram Teatrına dəstək oldular, çox sayda bilet əldə edərək teatr həvəskarlarının tamaşaya baxmalarına yardımçı oldular. "Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə heyətinin sədri professor İlham Pirməmmədov başda olmaqla, İctimai Birliyin üzvləri Labidə Batıyevaya, Firdovsi Umudova, Elçin Xəlilova, Xəyyam Nəsibova sadəcə alqış düşür.
Və mən ümid edirəm ki, incəsənətə patronajlıq kimi nəcib işə digər qurumlar da öz töhfələrini verəcəklər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
“ASAN Məktub” sosial proqramı balacaların arzularını reallaşdırmağa davam edir.
“ASAN Könüllüləri” Təşkilatının “ASAN Məktub” sosial proqramı və “BRAVO” marketlər şəbəkəsinin birgə əməkdaşlığı ilə həyata keçirilən “Bir qəlbi də sən isit!” aksiyası zamanı öhdəliyə götürülən 43 uşağın arzusu reallaşdırılıb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən məlumat verilib.
Bərdə regionundan olan kiçik dostlarımıza “Sevinc paylaşdıqca çoxalır” deyərək öz istəklərinə uyğun hədiyyələr təqdim olunub.
Siz də kiçik bir addım ataraq böyük sevinclərə səbəb olmaq istəyirsinizsə, www.asanmektub.az saytına daxil olaraq öhdəliyə məktub götürə bilərsiniz.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
Mixaylo şəhərdədir! - Nodar Şaşıqoğlunun 97 illiyinə
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bizim ölkədə vaxtı ilə hansı oğlan uşağından soruşsaydın ki, kimə oxşamaq istəyərdin, deyərdi, Mixayloya. Və bu obraz kimi onu canlandıran aktyor da çox məşhur idi.
Bəli, biz onu daha çox “Uzaq sahillərdə” filmində oynadığı “Mixaylo” obrazı ilə yadda saxlamışıq. Rejissor Tofiq Tağızadənin ekranlaşdırdığı bu filmdə haqqında bəhs etdiyimiz aktyor - Nodar Şaşıqoğlu Azərbaycan xalqının igid oğlu, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadə — “Mixaylo” rolunu məharətlə canlandırıb.
Bu gün görkəmli teatr və kino aktyoru Nodar Şaşıqoğlunun anadan olmasından 97 il ötür.
Nodar Şaşıqoğlu 1927-ci il martın 13-də Batumi şəhərində anadan olub. Tbilisi şəhərində orta məktəbi bitirdikdən sonra o, 1945–1950-ci illərdə B.Şukin adına Moskva Teatr Məktəbində kino və teatr aktyorluğu fakültəsində təhsil alıb.
Sənət fəaliyyətinə Moskva şəhərində başlayan Nodar Şaşıqoğlu 1950–1957-ci illərdə burada Dram və Komediya Teatrında işləyib, 1957–1962-ci illərdə “Azərbaycanfilm”, “Mosfilm” və digər kinostudiyalarda çalışıb, 1962–1973-cü illərdə Puşkin adına Leninqrad Akademik Dram Teatrının aktyoru olub. 1973-cü ildən etibarən kino fəaliyyəti ilə yanaşı o, Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrında işləyib. Müxtəlif film çəkilişlərində iştirak edən Nodar Şaşıqoğlu 1981–1991-ci illərdə yenidən Puşkin adına Leninqrad Akademik Dram Teatrında çalışıb. 2004-cü ildən ömrünün sonunadək o, öz sənətkar taleyini Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı ilə bağlayıb.
Aktyorun sovet teatr sənəti tarixində həm görkəmli şəxsiyyətlərin, həm də müasirlərimizin yaddaqalan obrazları ilə özünəməxsus yeri var. Onun dünya dramaturji irsinə müraciət etməklə səhnə həyatı verdiyi qəhrəmanlar teatrsevərlərin yaddaşına həkk olunub. Dərin lirizmi və psixologizmi ilə seçilən həmin rollarda aktyor sənətin incəliklərinə son dərəcə dərindən bələd olduğunu dönə-dönə nümayiş etdirib.
“Mosfilm”, “Odessa” və Aleksandr Dovjenko adına kinostudiyalarda istehsal olunmuş müxtəlif filmlərdə aparıcı rolları ifa edən Nodar Şaşıqoğlunun yaradıcılığında “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında yaratdığı obrazlar xüsusi yer tutur. Aktyorun çəkildiyi çox sayda filmlərdə məharətlə canlandırdığı surətlər kinematoqrafiya tarixinin parlaq səhifələrini təşkil edir. Nodar Şaşıqoğlu yüksək əxlaqi-mənəvi keyfiyyətlər təlqin edən romantik xarakterli qəhrəmanların obrazlarının mahir ifaçısı kimi tanınırdı. Azərbaycan kinosunun unudulmaz qəhrəmanlarının uğurlu ekran həyatı məhz onun bənzərsiz ifası ilə bağlıdır.
Nodar Şaşıqoğlunun yarım əsrdən artıq bir dövrü əhatə edən dolğun və zəngin fəaliyyəti gənc aktyorlar nəsli üçün sənət məktəbi olub, onlarca aktyor ondan bəhrələnib.
Nodar Şaşıqoğlunun kino və teatr sənətinin inkişafı sahəsindəki xidmətləri Azərbaycanda yüksək qiymətləndirilib. O, 1982-ci ildə Azərbaycanın Xalq artisti fəxri adına layiq görülüb, 2007-ci ildə isə müstəqil Azərbaycanın ali mükafatı olan “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib.
Bir şeyi də qeyd edim. “Uzaq sahillərdə” filmi o qədər məşhur idi ki, oradakı “Mixaylo şəhərdədir” frazası zərbi-məsələ dönüb dillər əzbəri olmuşdu. İnsanlar, çəkindikləri bir adam yaxınlıqda olanda bir-birilərinə bu cür xəbərdarlıq edirdilər. Xüsusən, iş yerlərində müdirin iş başında olması, müəssisəni gəzməsi xəbərini işçilər bir-birinə bu cür çatdırardı.
Ruhu şad olsun böyük aktyorun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir
“Hərbçi olmaq mənim uşaqlıq arzum idi. Çox ağır döyüşlər gedirdi, amma qarşımıza məqsəd qoymuşduq ki, torpaqlarımızı düşməndən geri alacağıq. Bu belə də oldu”.
2020-ci ilin 27 sentyabr tarixində Vətən müharibəsinə qatılan, Cəbrayıl, Füzuli, Xocavənd istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak edən, “Füzulinin azad olunmasına görə” və “Cəbrayılın azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilən və bu sözləri söyləmiş qazimiz Rəşad Ağaşzadənin tibbi xərcləri “YAŞAT” Fondu tərəfindən qarşılanıb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “YAŞAT” Fondundan məlumat verilib.
“YAŞAT” Fondunun hesabatları və xərclənən vəsaitlərlə bağlı ətraflı məlumatı yashat.gov.az rəsmi internet saytının “Hesabatlar” (https://yashat.gov.az/report/tableau) bölməsindən əldə etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
Fərid Cəfərov: “Gələn il Zaqrebdə Azərbaycan mədəniyyət günləri keçiriləcək”
SİTATLAR rubrikasını təqdim edirik.
Növbəti sitat mədəniyyət nazirinin müavini Fərid Cəfərovun Bakıda keçirilən Azərbaycan-Xorvatiya biznes forumunun açılışındakı çıxışından götürülüb:
“Azərbaycanla Xorvatiya arasında münasibətlər yüksələn xətlə inkişaf edir. Bu əlaqələrin yüksək səviyyədə olması ölkə başçılarının qarşılıqlı səfərləri ilə möhkəmlənib.
Azərbaycan və Xorvatiya arasında iqtisadi-ticari əlaqələr son illərdə bir neçə dəfə artıb. Xorvatiyalı iş adamlarının Azərbaycanda biznes qurmaları üçün ölkəmizdə böyük potensial var.
Qeyd edim ki, gələn il Zaqrebdə Azərbaycan mədəniyyət günləri keçiriləcək”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
Mir Cəlal Paşayevin “Füzuli sənətkarlığı” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində XX əsrin görkəmli ədibi, alimi, pedaqoqu, professor Mir Cəlal Paşayevin “Füzuli sənətkarlığı” kitabının müzakirəsi və təqdimat mərasimi keçirilib.
AzərTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Prezidentinin dahi şairimiz və mütəfəkkirimiz Məhəmməd Füzulinin 530 illiyinin qeyd edilməsi ilə bağlı Sərəncamına uyğun olaraq keçirilən tədbir Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi və Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının (BMA) təşkilatçılığı ilə baş tutub.
Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının Humanitar fənlər kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Tərlan Quliyev çıxışında “Füzuli sənətkarlığı” kitabının qiymətli mənbə olduğunu qeyd edib. “Füzulişünaslığın elmi-metodoloji tətbiqinə baxdıqda görürük ki, Füzuli poetik xüsusiyyətləri haqqında ilk kitabı Mir Cəlal Paşayev yazıb. İnanırıq ki, gələcək nəsillər də bu kitabdan çox istifadə edəcək”, - deyə o bildirib.
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin direktoru Şirin Məlikova zəngin sənət dünyasından bəhs edən “Füzuli sənətkarlığı” kitabında şairin bədii və fəlsəfi mahiyyətinin mükəmməl şəkildə şərh olunduğunu diqqətə çatdırıb. Vurğulayıb ki, bu əsər Füzuli yaradıcılığının araşdırılmasında ən böyük və qiymətli mənbələrdən biridir.
BMA-nın professoru, Əməkdar incəsənət xadimi Zümrüd Dadaşzadə çıxışında “Füzuli və musiqi” mövzusuna toxunub. Musiqişünasın sözlərinə görə, Mir Cəlal Paşayevin Füzuli poetikasının dərin təhlilini ehtiva edən “Füzuli sənətkarlığı” kitabı Azərbaycanın musiqi tarixini tədqiq və tədris edənlər üçün əvəzsiz mənbədir. Z.Dadaşzadə Füzuli irsinin Azərbaycan ənənəvi musiqisinin inkişafında və milli bəstəkarlıq məktəbinin təşəkkülündə rolunu xüsusi vurğulayıb.
Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının prorektoru, Xalq artisti Yeganə Axundova, ADA Universitetinin prorektoru Fariz İsmayılzadə və Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov kitab haqqında fikirlərini bölüşüblər.
Təqdimat mərasimində muzeyin kolleksiyasından böyük şairin obrazı və poeziyasını əks etdirən əsərlər nümayiş olunub, həmçinin Bakı Musiqi Akademiyası və Azərbaycan Milli Konservatoriyası tərəfindən Füzuli poeziyasına bəstələnmiş klassik əsərlər və muğam triosunun ifaları səsləndirilib.
Kitab XVI əsrdə yaşayıb-yaratmış dahi şairimiz Məhəmməd Füzulinin ədəbi yaradıcılığı və sənəti, o cümlədən şeir mədəniyyəti və bədii nəsri haqqında elmi araşdırmaları əks etdirir. Mir Cəlal Paşayev əsərində Füzuli yaradıcılığının ayrı-ayrı mərhələləri və motivlərinin araşdırılması ilə yanaşı, onun ümumi ədəbi mənzərəsini elmi cəhətdən göstərməyə nail olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
Uşaq oyunları niyə unudulur? - AKTUAL
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yenidən gələcəyimiz olan uşaqlar barədə mövzunu gündəmə gətirir. Əməkdaşımız Malik Məmmədov əski həyatımızdan əsla fərqli olaraq günümüzdə uşaq oyunlarına münasibətin dəyişməsi mövzusu ilə bağlı apardığı araşdırmanı nəhəyət ki, uşaq psixoloqu Yasəmən Səfərzadəyə ünvanlanan suallarla yekunlaşdırıb və beləcə, bir çox suallara cavab tapılıb. Niyə bu gün uşaq oyunları yalnız kompüter və mobil telefonla məhdudlaşır?
Oyun fəaliyyəti yeni bir fəaliyyət növü deyildir. Oyun terapiyası uşağın problemlərini başa düşmək, onun hisslərini və rəftarlarını araşdırmaq və onlarla üzləşərək həll yollarını tapmağa imkan verən bir texnikadır. İlkin insanlar yaranan gündən elə oyun fəaliyyəti də yaranmışdır. Bəs oyun nədir?
Bir uşağın həyatında sevgi, diqqət, yuxu, qidalanma nə qədər əhəmiyyətlidirsə, oyun da bir o qədər əhəmiyyətlidir. Oyun oynarkən uşaqlar xoşbəxt olurlar. Bəzən valideynlər övladlarının oyun oynaya bilmədiklərini, oyun oynarkən aqressivləşdiklərini və xoşbəxt olmadıqlarını düşünürlər. Amma əslində uşaqlar oyun oynarkən öz hisslərini, düşüncələrini, yaşadıqlarını, söyləmək istədiklərini bizə göstərərlər. Və bir uşağın oyun oynarkən xoşbəxt olmaması, aqressivləşməsi, oyun oynaya bilməməsi elə onun həyatının, yaşadıqlarının bir göstəricisidir.
Oyun uşağın çətinliklərlə başa çıxma üsuludur. Biz uşağın oyununa fikir versək, əgər o öz oyununa münasibətlər sistemini, dostları, yoldaşları, valideynləri ilə olan münasibətini mütləq şəkildə yansıdır. Hər bir uşağın özünəməxsus sevgi dili olduğu kimi, bu sevgi dili də onların oyunlarına təsir edir.
Oyun uşaqların inkişafında xüsusilə əhəmiyyətlidir. Sadə bir oyun olan, hamımızın bildiyi amma uşaqlarımızın çoxunun unutduğu, oynamadığı "klas-klas" oyunundan nümunə gətirmək istəyirəm. Sadə görünən bu oyunda uşaq daş parçasını xanaya atdığı zaman, burada onun diqqəti, təfəkkürü, təxəyyülü inkişaf edir. Uşaq həm də sosial təsirə məruz qalır. Bir uşağın oyun prosesində dostları tərəfindən alqışlanması, ona ümid bəslənilməsi, qalib olmasının istənilməsi qədər məğlub olmasının gözlənilməsi də uşağın inkişafına çox müsbət təsir edir. Son zamanlar valideynlərin ən narahat olduğu məsələlərdən biri də "övladım paylaşa bilmir, mən nə etməliyəm". Uşağın paylaşmağını istəyiriksə, əgər oyun zamanı biz bunu ona aşılaya bilərik. Uşaq oyun zamanı daş parçasını dostları ilə paylaşdığı zaman, yaxud özü paylaşa bilməsə belə, başqa birinin paylaşdığını görməsi uşagın davranışına mütləq şəkildə müsbət təsir göstərir.
Belə bir düşüncə tərzi mövcuddur ki, uşaqlar məktəbə gedənə qədər oyun oynaya bilər, artıq məktəb dövrü başladısa uşağın oyun prosesi də sonlanmalıdır. Oyunun yaşı yoxdur. Oyun uşağın həyatının ayrılmaz bir parçasıdır. Biz ona oyun zamanı öz hisslərini, düşüncələrini, yaşadıqlarını ifadə etməyə şərait yaradırıq. Və bir uşağın bundam məhrum olması öz hisslərini, yaşadıqlarını, düşüncələrini paylaşa bilməməsi deməkdir.
Bəzən oyuncaqlarla oynanılan oyunlarla inkişaf etdirici məşğələlər, əyləncə tipli məşğələlər səhv salınır. Oyuncaqlarla oynanılan oyunlar uşaqların hisslərini, düşüncələrini, yaşadıqlarını ifadə etməyə şərait yaradır. Uşaq burada istədiyi oyuncaqlardan istifadə edərək özünə mühit yaradır. Ancaq əyləncə tipli məşğələlər də, inkişaf etdirici məşğələlər də uşağın valideynləri ilə vaxt keçirməsi baxımından çox əhəmiyyətlidir. Oyun uşaqların dili, oyuncaqlar isə söyləmək istədikləridir.
Demək, ən azından keçmişdəki oyunların bərpasına cəhd etməliyik!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
«Əvvəl özünün xoşuna gəlməlisən, sonra başqalarının» - Napoleon Hilldən aforizmlər
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu gün sizlərə məşhur kouç Napoleon Hillin «Düşün və varlan» kitabından bəzi qiymətli kəlamları təqdim edəcəyəm:
«Uğur qazanan insanlar öz təşəbbüsləri ilə hərəkət edirlər. Amma onlar, hər hansı istiqamətə doğru hərəkət edəndə hara çatacaqlarını da əvvəldən bilirlər».
«Əgər yanında ona kömək edən adamlar olmasa heç bir şəxs daim uğur qazana bilməz».
«Ən uğurlu adamlar o adamlardır ki, onlar çoxsaylı insanlar üçün işləyirlər».
«Sən bir şeyi yalnız o zaman edə bilərsən ki, sən bunu edə biləcəyinə inanasan».
«Bu çox vacibdir, əvvəl özünün xoşuna gəlməlisən, sonra başqalarının».
«Öz fikirlərini düz istiqamətə yönəlt. Öz emosiyalarına nəzarət et. Öz məqsədini dəqiq müəyyənləşdir».
«Entuziazmla içini doldur. Entuziazmla hərəkət et!»
«Beynini istədiyin, arzuladığın şeylərlə doldur, istəmədiklərinlə, arzulamadıqlarınla yox. Qədim bir məsəl var: «Öz arzularınızdan qorxun, onlar mütləq həyata keçəcəklər».
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.03.2024)
