BU GÜN MƏŞHUR SUMQAYITLI HÜMBƏT HƏSƏNOĞLUNUN DOĞUM GÜNÜDÜR

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Vüsal Hətəmovun - şərqşünas-filoloq, nəsimişünasın Sumqayltda hamının sevə-sevə “Hümbət doktor” adlandırdıqları Hümbət Həsənoğlunun doğum gününə ithaf etdiyi məqaləsini təqdim edir. 

Hümbət Həsənoğlu Azərbaycan ədəbiyyatında yeni eradır. O, azərbaycandilli ədəbiyyatımızda aforizmlər janrının ilklərindəndir.

İxtisasca göz həkimi olan, yazar-publisist, Sumqayıt Dostlar Klubunun sədri Hümbət Həsənoğlu müasir Azərbaycan ədəbiyyatında üslubuna görə seçilən yazıçıdır. Əslində, mən deyərdim ki, Hümbət doktorun yazıçılıq fəaliyyəti elə göz həkimliyi peşəsinin digər bir müstəvidə davamıdır. Bir fərqlə ki, uzun illər boyu əməliyyat masasında pasientlərinin fiziki gözlərinə nur bəxş etməyə çalışmış bu insan öz yazıları ilə oxucusunun mənəvi gözlərini – bəsirətini açmaqla onu xoşbəxt etmək üçün çaba göstərir və insafla demək lazımdır ki, buna mənəvi haqqı da çatır. “Xoşbəxt olmağın bircə yolu var: ətrafındakıları xoşbəxt edirsən və onların xoşbəxtliyi içərisində özün də xoşbəxt olursan!” – deyən Hümbət doktor olduğu kimi görünməyi və göründüyü kimi olmağı bacaran nadir insanlardandır. Hazırda Azərbaycan dilində 5 kitabı işıq üzü görmüş yazarın fikirlərində həyata, insana, ictimai münasibətlərə ümumilikdə fəlsəfi, eyni zamanda güclü bir pozitiv-optimist yanaşma var. Hümbət Həsənoğlu nə qədər dərin həyati-mənəvi problemlərə baş vursa da,  öz fikirlərini sadə, rəvan, oxunaqlı, dolaşıq fəlsəfi düşüncələrdən uzaq  bir dillə təqdim edir və bu cəhətdən oxucu auditoriyası da daha genişdir.

Hümbət müəllimin bütün sumqayıtlıların əzizi olduğunu bir çox sosial şəbəkə istifadəçiləri qeyd edir. Bəs görəsən, Hümbət müəllimi həm yazıçı, həm də dost-yoldaş kimi insanlara sevdirən nədir? Cavab sadədir: Onunla həmsöhbət olan hər kəs böyük təcrübəyə və dərin fəlsəfi təfəkkürə malik olan bu insanın maraqlı ibarələrlə ifadə etdiyi fikirlərindən zövq alıb faydalanmaqdan əlavə, həm də onun diqqət və hörmətindən özünü çox önəmli və dəyərli hiss edir, psixoloji yükünü atıb yeni motivasiya alır. Lakin buna baxmayaraq, həm dostluqda, həm yoldaşlıqda, həm qonşuluqda, həm də iş sahəsində Hümbət müəllimi tanıyanlar bildirirlər ki, ilk baxışdan xaraktercə yumşaq görünən bu insan, əslində, çox mətin, tələbkar, əzmkar və prinsipial adamdır.

Hümbət müəllim bir yazıçı kimi də heç də göz həkimliyindən az uğur qazanmamışdır. Onun yazılarında bol-bol həyat sevgisi, pozitiv ruh, gündəlik həyatın ən xırda elementlərindən böyük estetik zövq alma həvəsi var. Müəllif öz yazılarında estetika, pedaqogika, etika, dilçilik, sosiologiya, psixologiya, fəlsəfə, təbabət, ekologiya, ailə dəyərləri və sair bu kimi vacib mövzulara toxunur. Vətənpərvərlik, xalqsevərlik, azərbaycançılıq hisslərinə köklənmiş yazılar isə onun yaradıcılığına xüsusi dəyər bəxş edir. Bəli, məhz belə bir təfəkkürə, xarakterə malik olması ilə Hümbət Həsənoğlu müasir yazarlar arasında daha sürətlə parlamış və öz layiqli statusunu qazanmışdır.  Hümbət Həsənoğlu Azərbaycan ədəbiyyatında yeni eradır. O, azərbaycandilli ədəbiyyatımızda aforizmlər janrının ilklərindəndir, bəlkə də, ilkidir.

Çapan çıxan bütün kitablarının redaktoru olsam da, Hümbət müəllimlə hər dəfə görüşüb ayrılarkən öz-özümə təəssüflə düşünürəm: “Axi niyə bu kişinin danışıqlarını “zapis” etmədim?!” Çünki Hümbət müəllimin hər bir cümləsi bir aforizmdir, onunla hər bir söhbət bir kitab materialıdır.

Məlumat üçün qeyd edim ki, Quliyev Hümbət Həsən oğlu Moskva vilayəti, Noqinsk şəhəri, Kosmik Fəzaya Nəzarət Mərkəzinin poliklinikasında həkim, baş həkim, Leninqrad Hərbi-tibbi Akademiyasının göz xəstəlikləri kafedrasında həkim, Almaniyanın Toypits şəhərində, Sovet Hərbi Hospitalında göz xəstəlikləri şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. Sonradan ikinci ixtisas kimi Berlin biznes məktəbini bitirən Doktor Hümbət Quliyev uzun illər Sumqayıt Biznes Mərkəzinin təsisçisi və prezidenti olub.

Hümbət Quliyev Türkiyə, İspaniya, ABŞ, Braziliya, Rusiya, Qazaxıstan və digər ölkələrdə sahibkarlığın müxtəlif problemlərinə həsr olunmuş tədbirlərdə Azərbaycanı layiqincə təmsil etmişdir.

 Hümbət Həsənoğlunun ölkəmizdə nəşr olumuş 5 kitabından başqa (“Statusman”, “Kəpənək xoşbəxtliyi”, “Aforizmlər”, “Hümbət Həsənoğlunun aforizmləri-2”, “Son təbəssüm”) qardaş Türkiyədə də “Kelebek mutluluğu” və “Aforizmalar” adlı iki kitabı işıq üzü görmüşdür. Bundan başqa, yazıçının bir neçə kitabı rus dilinə tərcümə olunmuş, həmçinin Cənubi Azərbaycandakı soydaşlarımız üçün əski əlifba ilə transliterasiya olunmuşdur. Hazırda Hümbət Həsənoğlunun kitabları ibrani dilinə tərcümə olunur.

Bu gün Hümbət Həsənoğlu ömrünün 68-ci ildönümünü qeyd edir. Hər işində orijinallığı ilə təəccübləndirməyi bacaran yubilyar bu münasibətlə əziz oxucularına yeni çapdan çıxmış “Son təbəssüm” kitabını hədiyyə edir. Əsasən, hekayə, esse, oçerk və pritçalardan ibarət olan bu kitabın, inşallah, xalqımız üçün çox dəyərli bir hədiyyə olacağına əminəm.

68 yaşınız Azərbaycan xalqı, ələlxüsus sumqayıtlılar üçün mübarək olsun, əzizimiz Hümbət doktor!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.06.2023)

Mədəniyyət naziri Adil Kərimlinin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti İslam Dünyası Elm, Təhsil və Mədəniyyət Təşkilatının (ICESCO) Baş direktorunun dəvəti ilə Mərakeş Krallığının Rabat şəhərində səfərdədir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı nazirliyə istinadən xəbər verir ki, Adil Kərimlinin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə ICESCO-nun Baş direktoru Salim bin Məhəmməd əl-Malik arasında görüş keçirilib. Görüşdə Azərbaycanın Mərakeş Krallığındakı səfiri, Azərbaycanın ICESCO yanında daimi nümayəndəsi Nazim Səmədov da iştirak edib. 

Faydalı əməkdaşlığa görə Azərbaycan tərəfinə təşəkkürünü bildirən ICESCO-nun Baş direktoru Salim bin Məhəmməd əl-Malik Azərbaycanla təşkilat arasında əməkdaşlığın uğurlu olmasında böyük və əvəzolunmaz dəstək göstərən Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin xidmətlərini yüksək qiymətləndirdiyini məmnunluqla ifadə edib. 

Salim bin Məhəmməd əl-Malik bu əməkdaşlığın bir çox ölkələr üçün uğurlu model ola biləcəyini vurğulayıb, təşkilatın gələcək üçün nəzərdə tutulan əsas strateji istiqamətləri, hazırda həyata keçirilən təşəbbüslər, proqramlar və layihələr barədə məlumat verib. O, innovasiya, təhsil sistemlərinin inkişaf etdirilməsinin, həmçinin birgəyaşayış və sivil dialoq dəyərlərini möhkəmləndirməyin prioritet istiqamətlərdən biri olduğunu bildirib.

Mədəniyyət naziri Adil Kərimli ICESCO-nun Azərbaycanın təhsil, elm və mədəniyyət sahələrində strateji tərəfdaşı olduğunu, iki tərəf arasında əlaqələrin Prezident İlham Əliyev və birinci xanım, ICESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyeva tərəfindən böyük dəstək aldığını qeyd edib. O, Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda ICESCO-nun əsas tərəfdaş olduğunu qeyd edərək, gələn ilin may ayına planlaşdırılan Forum çərçivəsində də əməkdaşlığın davam etdirilməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb. 

Görüşdə ölkəmizlə təşkilat arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq, o cümlədən Bakıda ICESCO-nun Regional Ofisinin açılması, Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi, ICESCO-nun tərəfdaş olduğu “Bakı Prosesi” çərçivəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, ölkəmizin mədəniyyət nümunələrinin İslam Dünyası İrsi Siyahısına daxil edilməsi və digər məsələlər müzakirə olunub.

Görüşdən sonra Salim əl-Malik mədəniyyət naziri Adil Kərimlininin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini ICESCO-nun baş qərargahında yeni yaradılmış “Peyğəmbərin yolu” muzeyi ilə tanış edib.

Qeyd edək ki, bir neçə zaldan ibarət geniş və müasir muzeyin ekspozisiyasında Məhəmməd Peyğəmbərin həyatına, ailəsinə, həyat tərzinə, eləcə də Məkkə və Mədinə şəhərlərinə həsr olunmuş dəyərli eksponatlar, tarixi kitablar əyani və rəqəmsal formada sərgilənir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.06.2023)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xarici ölkələrdə məskunlaşan elə soydaşlarımız var ki, hərəsi özü boyda bir Azərbaycandır. Vəhşi kapitalizmin tələblərinə baxmayaraq, əksəriyyəti cismən qürbətdə olsalar da, ruhən vətəndədirlər. Bu gün sizə onlardan biri- Rəhim Sadıqbəyli haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Rəhim bəy 1965-ci ildə Azərbaycanın dilbər guşələrindən biri olan Lənkəran şəhərində anadan olub. Orta təhsilini Lənkəran şəhər 1 saylı məktəbdə alıb. Sonra Azərbaycan Dövlət İncəsənət institutunun dram və kino aktyorluğu fakultəsində ali təhsilə yiyələnib. Əsgəri xidmətini başa vurduqdan sonra beş il “Azərfilm” kinostudiyasında rejissor asissenti və ikinci rejissor kimi çalışıb. 1989-1991-ci illərdə Moskvada Ali rejissorluq və ssenari kurslarında oxuyub. 1993-1998-ci illərdə AzTV-də rejissor,1998-1999-cu illərdə ANS-də prodüsser və efir rejissoru, 1999-2000-ci illərdə “İnternews”-də prodüsser, 2000-2001-ci illərdə STV-də redaktor, 2001-2003-cü illərdə ATV-də yaradıcılıq işləri üzrə vitse prezident vəzifələrində işləyib. 2002-ci ildə Azərbaycanın "Bəyaz həyat" adlı ilk teleserialını çəkib. Həmin serialın qısaldılmış variantı Krım TV filmlər festivalında ən yaxşı rejissor mükafatına layıq görülüb. 2003-cü ildən İsveçdə yaşayır.

Deyir ki,- “Öncə onu vurğulamaq istəyirəm ki, yaşadığım İsveçin və eləcə də Avropanın bütün dövlətlərində dövlət quruluşu sivil toplumlar üstündə qurulub. Bu, əslində vətəndaş cəmiyyətinin demokratik düzən üzərində inkişafı deməkdir. Bir yandan sivil toplum təşkilatları öz tərəfdarlarını bir araya gətirməklə vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına təkan verir, digər yandan isə, dövlət bu istiqamətdə əsl demokratik düzənlə inkişaf metodologiyasının fəlsəfi dəyərlərinə dəstək olur. Hələ iyirmi il bundan əvvəl biz İsveçə gələndə buranın əhalisi 7- 8 milyon idi. İndi bu rəqəm bir qədər artıbdır. O zaman belə bir fikir formalaşmışdı ki, İsveçdə hər adam başına bir dərnək düşür. Əlbəttə burada soydaşlarımızın bir sıra dərnəkləri və hətta bir neçə dərnəyi birləşdirən federasiyaları o vaxt da mövcud idi. Və biz beş il bundan əvvəl yeni- fərqli bir təşkilat qurmaq qərarını qəbul etdik. Nəticədə “İveç-Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi” yaradıldı.”

Bir müddət müxtəlif işlərlə məşğul olsa da 2010-cu ildə İsveçin 3-cü böyük şəhəri olan Linköping bələdiyyəsində web tv prodüsseri və 2011-ci ildən isə İctimai Bilik kanalı olan UR-də sujetlər prodüsseri kimi fəaliyyət göstərib. İsveçdə və həm də Azərbaycanda sənədli və bədii filmlər çəkib. "Bir ümüddür yaşamaq" adlı kriminal romanın müəllifidir. O, həm də “Stockholm-Azərbaycan Media Mərkəzinin” və “İnternational Media Grupu”nun yaradıcısı və rəhbəridir…

“Diaspor təşkilatının siyasiləşdirilməsi fikrimcə tamamilə yalnışdır. Bu gün bizim uzun müddət apardımığız müşahidələrə əsasən onu deyə bilərəm ki, əsl siyasət yaşadığın ölkənin qanunlarına tabe olmaq, eyni zamanda mənsub olduğun xalqı və dövləti ləyaqətlə təmsil etmək çox vacibdir. İndi elə bir qlobal dönəmi yaşayırıq ki, artıq dünyanın özü cib telefonuna belə sığır. İstənilən anda dünyanın hər nöqtəsindən gərəkən informasiyanı almaq adi bir proses kimi qarşılanır. Xalqlararası multikulturalizm fəlsəfəsinin özümüzə məxsus bir məcrada inkişaf etdirilməsi dəyərləri bizim mərkəzimizin ana hədəflərindən biridir. Tolreant münasibətlərin inkişaf etdirilməsi sayəsində Azərbaycan mədəniyyətini dünyanın mədəni düzəninin bir parçasına çevirmək biz qürbətdəkilərin də əsas görəvlərindən biridir.”- söyləyir...

Zahirən sərt görünsə də, həssas və mühafizəkar bir təbiətə sahibdir. Güclü intuisiyası var. Daxili hisslərini necə ortaya qoyamağı bacarır və hisslərinə həddindən artıq etibar edir. Gələcəyə baxışları isə nikbindir...

Deyir ki,- “Doğrudur buradan Azərbaycan problemli, varlı neft ölkəsi və sivil dünyaya inteqrasiya olmağa can atan, istedadlı, lakin imkansız xalqı olan bir məmləkət kimi görünür. Bir də əhalisinin doxsan faizi müsəlman olsa da, modern həyat tərzini üstün tutan bir ölkə kimi... Bunun da əsas səbəbi ötən əsrin əvvəllərində Azərbaycanda baş verən genişmiqyaslı maarifçilik məktəbidir. Həsən Bəy Zərdabi, Əbdürrəhim Bəy Haqverdiyev, Nəcəf Bəy Vəzirov, Üzeyir Bəy Hacıbəyli, Əli Bəy Hüseynzadə, Əhməd Bəy Ağaoğlu, Firudin Bəy Köçərli, Əlimərdan Bəy Topçubaşlı, Fətəli Xan Xoylu, Hüseyn Ərəbslinki, Cəfər Cabbarlı, Abbas Səhət, Mirzə Cəlil, Mirzə Ələkbər Sabir və digər onlarla aydınlarımızın həyat və yaradıcılığının hər biri ayrıca məktəbdir. Amma etiraf edək ki, keçmiş Sovetlər Birliyi 70 il ərzində onların qoyub getdiyi milli-mədəni mirası poza bilmədi. Bu gün Azərbaycan Respublikasının 32 yaşı var. Unutmaq olmaz ki, 1991-ci ildə keçmiş Sovetlər Birliyi dağılanda yenicə qurulan dövlətimizin milli büdcəsində bir qəpik də yox idi. Yəni xalqımız dövləti demək olar ki, sıfrdan qurub. Təbii olaraq, problemlər də yetərincə olacaqdır. Bir də yeni dünya düzəni adına Azərbaycanda idarəetmə prosesində yalnışlıqlar və probnlemlər də olacaq. Fikrimcə bütün bunlar zamanla öz axarını tapmaqdadır. Lap dəqiq desək, indiki sorunları yeni nəsil çözmək iqtidarındadır. Bu gün Azərbaycan hakimiyyətində baş verən gəncləşdirmə siyasətinin mənası da budur...” 

Milli dəyərlərə bağlı adamdır. Qürbətdə yaşasa da həyat tərzində adət və ənənələrimizə sədaqətini gizlətmir. Xaraktercə nəzakətlidir. Fəaliyyətində təsəvvürlərini ifadə edə bilir. Xeyirxah işlərlə məşğul olmaq onun həyat kredosudur. Cəmiyyətin ehtiyaclarını aradan qaldırmaq uğrunda çalışmaqdan ləzzət alır. Səmimi olduğu üçün düşündüklərini, giley-güzarını dilə gətirməkdən çəkinmir...

“Açığını deyim ki, Avropada, ABŞ və Rusiyada həmvətənlərimiz yaşasalar da diasporanın vəziyyəti heç də qənaətbəxş deyil. Bunun əlbəttə obyektiv və subyektiv səbəbləri var. Məncə, bu prinsip əsas götürülməlidir. Vətən mənə nə verib deyil, mən vətənə nə vermişəm? Öncə bu suala cavab tapmaq lazımdır. Biz qürbətdə yaşayanlar müasir dünyanın standartlarını öyrənməklə, bütün bunların xalqımız tərəfindən dəyərləndirilməsini hamıdan daha çox istəyirik. Bütün həyatını Amerikada yaşamış və dünya şöhrətli alim Lütfi Zadə kimisinin ölkəmizdə təhqir və aşağılayıcı formada, qondarma ayamalarla dəyərləndirilməsi acınacaqlı bir olaya çevrildi. Sonunda hakimiyyət bəzi boşboğazları yerində oturzdurmaqla Lütfi Zadənin dəyərini qiymətləndirərək böyük bir iradə göstərdi. Hər bir qərib soydaışımıza biz beləcə dəyər verməliyik. Bu gün dünyanın elə bir dövləti yoxdur ki, orada bizim alimlərimiz, sənət adamlarımız və digər şanlı şəxsiyyətlərimiz yaşamasınlar və ya fəaliyyət göstərməsinlər. “İveç-Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi”i bax bu istedadlı insanları öz öz ətrafında birləşdirməyə çalışır. Biz qürbətdə xalq diplomatiyası vasitəsilə Azərbaycan həqiqətlərini əyani şəkildə tanıtmaq üçün fəaliyyət göstəririk. Ölkəmizə turizmin axınlarının artması üşün bir sıra tədbirlər həyata keçiririk. Vətənmiz haqqında sənədli filmlər çəkərək Azərbaycan təbiətinin nə qədər füsunkar olduğunu dünyaya təbliğ etməyə çalışırıq. Qürbət ölkələrdə anadan olmuş övladlarımızda Vətən sevgisini aşılamaq üçün çoxsaylı tədbirlərimizlə onlara dəstək olmağa səy göstəririk. Və digər planlarımız da var.”- söyləyir.

Düşüncələri xeyli romantikdir. Sevdiklərinə önəm verir, onlarla bağlı təhlükə hiss edəndə, eləcə də emosional vəziyyətlərdə son dərəcə aqressivləşə bilir və şiddətli müqavimət göstərir. Bütün bunlarla yanaşı o, Azərbaycanı ləyaqətlə təmsil edir. Yolunuz İsveçə düşsə özünüz də bunun şahidi ola bilərsiniz. Bəli, haqqında söhbət açdığım Rəhim Sadıqbəyli özü boyda bir Azərbaycandır və heç vaxt soruşmur ki, “Vətən mənə nə verib?..”

Yeri gəlmişkən, iyunun 25-də Rəhim bəyin 58 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə onu təbrik edir, bir vaxtlar el arasında deyildiyi kimi- qəriblərin ağası İmam Rzaya tapşırıram. Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.06.2023)