
Super User
“YÜK” – Orxan Fikrətoğlunun film ssenarisi (11-ci, son paylaşım)
Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.
Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.
Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.
Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.
YÜK
Tammetrajlı bədii filmin ssenarisi
11
Gecə. Qarabağ.
Elşad artıq bizə yaxşı tanış olan qoca ləpirçi ilə birlikdə qaranlıq cığırlarla meşənin içərilərinə doğru gedir.
Qoca: – Bax, oğul. Sənin yatdığın Xankəndi həbsxanası bu sıx meşənin arxasındadır. Müstəntiqlərin otağının yerini isə, açığı, bilmirəm. Güman ki, həbsxanadan çox uzaqda olmaz.
Elşad: – Müstəntiqin otağına məni üç dəqiqəyə aparırdılar. Həbsxananı görsəm, həmin otağı mütləq tapacam!
Qoca: – Vallah, bala. Ayağım olsaydı, səninlə gedərdim. Hay-küy düşsə, qaça bilməyəcəm. Sənə də yük olacam. Burdan o yana daha özün getməlisən. Səni sabah dan üzü burda gözləyəcəm. Maşın da xodda olacaq. Yaxşı yol, bala. İşin avand olsun. Telefonundan istifadə etmə. O dəqiqə yerini biləcəklər. İndi başqa zamandır. Hamını fitindən tapırlar.
Elşad qoca ilə qucaqlaşıb bircə anda qaranlıqda görünməz olur.
***
Elşad meşədən çıxıb həbsxanaya doğru sürünür.
Keşikçilər adətən bu vaxtlarda həbsxananın yeməkxanasında oturub televizora baxırlar.
Ancaq həbsxananın qarşısındakı keşikçi postunun önündə tonqal qalanıb. Tonqalın qırağında iki erməni əsgəri oturub əllərindəki telefonla məşğuldurlar.
Elşad həbsxananın qarşısındakı kiçik xəndəyə hoppanıb bir müddət orada gözləyir.
Digər iki keşikçi xəndəyin lap qarşısından keçib tonqala tərəf gedir.
Onların əllərində indicə çöldə vurduqları dovşan görünür.
Bir qədər sonra Elşad çevik sıçrayışla xəndəkdən çıxıb həbsxananın inzibati binasının arxasına keçir.
Arxa tərəfdən kiçik birmərtəbəli inzibati binaya yaxınlaşır.
Bir qədər gözləyir.
Binanın arxasında heç kimin olmadığını dəqiqləşdirir. Sonra arxa pəncərələrdən birinin şüşəsini əlinə doladığı əsgi ilə sındırıb pəncərənin kilidini içəridən açır.
Elşad qaranlıq dəhlizlərlə gedir.
Bir-bir otaqların qapısını əlindəki kiçik əl külüngü ilə sındırıb içəri girir.
Beş-altı otağa baxdıqdan sonra, nəhayət, onu dindirən müstəntiqin otağını tapır.
Elşad ona tanış dolabın ağzını açır.
Və atasının qırmızı yorğana bükülmüş cəsədini görür.
Elşad atasının cəsədi içində olan qırmızı yorğanı arxasına şələləyir.
Açdığı pəncərədən ehmallıca aşağı enib meşəyə doğru qaçır.
Keşikçilər tonqal qırağında oturub kart oynayırlar.
Bir qədər sonra inzibati binanı alov bürüyür.
Ancaq onda keçikçilər ayağa qalxıb əllərindəki silahlardan sağa-sola başıpozuq şəkildə atəş açmağa başlayırlar.
***
Elşadı Xankəndiyə ötürmüş qoca ləpirçi uzaqdan yanan həbsxananın tüstüsünü görür.
Qocanın üzündə sevinc işartıları yaranır.
Qoca: – Ay səni... qoçaq!..
***
Elşad “Şelli kəndi” yazılmış ünvan banerinin qarşısından keçir.
Artıq dan üzü sökülür.
Elşad qəbirləri dağılmış qəbiristanlığı tez tapır.
Axtarıb babasının sinə daşı sındırılmış qəbrini də tapır.
Elşad atası üçün babasının ayağı altında qəbir qazır.
O, atasını, nəhayət, torpağa tapşırır.
Cibindən çıxartdığı qara tuşla kiçik taxta parçasının üstünə atasının adını və soyadını yazır.
Taxta parçasını yenicə qazılmış qəbrin torpağına basdırır.
Əl telefonunu cibindən çıxarıb yandırır.
Telefonda Seyidin nömrəsini yığır: – Seyid, salam. Çox danışa bilmirəm. Siqnalı tutacaqlar. Atamı Ağdamda basdırdım. Babamın ayağının altında. Necə demişdim, elə! Sən şəhərcikdə atam üçün elə bu dəqiqə yas mağarı qurdur. Hamını da dəvət elə. Bütün şəhərciyi. Denən, Elşad atasını Ağdamda dəfn edib və onun üçün təzədən yas verir. İndi isə Quran oxu. Elə bərkdən oxu ki, atam burda eşitsin. Və bilsin ki, oğlu onu kəndinə qaytarıb. Mən qaçdım. Qismət olsa, görüşərik. Olmasa da, halal eləyin! Artıq sizin burada bir ziyarətgahınız var!
Elşad telefonunu qəbrin üstünə qoyub meşəyə doğru qaçır.
Seyid yanıqlı səslə qəbrin üstündəki telefonda avazla Quran ayələri oxumağa başlayır.
Səs bütün qəbiristanlığa yayılır...
Seyidin səsi: “ALLAHU ƏKBƏR... ALLAHU ƏKBƏR... BİSMİLLAHİR-RƏHMANİR-RƏHİM...
Səs qəbiristanlığı adlayıb adamsız, teyflərin dolaşdığı bütün Qarabağa yayılır.
Çox keçmir, üzləri qara maskalı bir dəstə erməni əsgəri qəbiristanlığa girib atəş aça-aça telefondan eşidilən səsə doğru qaçır.
Onlar yenicə qazılmış qəbri tez tapırlar. Ermənilərdən biri yenicə qazılmış qəbrin üstündəki telefonu əlinə alıb qulağına tutur. Seyidin yanıqlı səsinə bir qədər qulaq asdıqdan sonra telefonu daşa vurub sındırır.
Erməni əsgəri: – Lənətə gəlmiş türklərin Quranını oxuyur! Telefon siqnalını beş dəqiqə bundan qabaq tutublar. Uzağa qaça bilməyəcək. Yəqin, meşədədir. İki-iki bölünün. Onu ancaq öz ərazimzidə vura bilərik. O taya keçdi, türklər qoymayacaq. Diri tutmayın, öldürün!
Erməni əsgərləri dəstələrə bölünüb Elşadın arxasınca qaçırlar.
***
Daşkəsəndəki Qaçqın şəhərciyinin mərkəzi meydanında qurulmuş yas mağarı.
Çadırda Elşadın atası Qafarın yas mərasmi keçirilir.
Yuxarı başda Seyid və daha iki ahıl kişi oturub. Seyidin oturduğu mizin arxasından asılmış xalçanın üstündə Elşadın atası Qafarın şəkli görünür.
Seyid: – Camahat. Qafarı iki saat bundan qabaq Ağdamda torpağa tapşırdıq. Elşad atasına verdiyi sözünü tutdu. Qəhrəmanlıq Qaf dağını yerindən dəbərtmək deyil ha. Bu, kinodur. Atanı vətənə qaytarmaq isə real qəhrəmanlıqdır. Bunu Elşad bacardı. Artıq bizim Qarabağda bir ocağımız, pirimiz var. Salavat zikr edin Qafarın ruhuna. Gör necə düz oğul tərbiyə edib.
Seyid Quranı açıb avazla oxumağa başlayır.
Seyid avazla: “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim... İza caə nəsrullahi vəl-fəth. Vərəəytən nasə yədxulunə fi dinillahi əfvaca!”
***
Elşad meşənin içiylə qaçır...
Ermənilər onu hər tərəfdən mühasirəyə alıblar.
Elşad meşədən axan kiçik çayı keçmək istəyərkən ayağı büdrəyib yıxılır.
Başı daşa dəyib əzilsə də, yenə ayağa qalxıb qaçır.
Qaçır.
Ermənilər atəş aça-aça arxadan onu qovurlar.
Nəhayət, meşədən çıxıb onu dağın ətəyində gözləyən qoca bələdçiyə çatdığı zaman arxadan açılan avtomat sırası Elşadı haqlayır.
Elşad aldığı güllə yaralarından qocanın əlində ölür.
Qoca ləpirçi cibindən çıxartdığı tapança ilə ermənilərə tərəf bir neçə dəfə atəş açır.
Ermənilər ləpirçi qocanı da atdıqları snayper gülləsi ilə vurub öldürürlər.
Ermənilər Elşadla qocanın öldüyünü tam dəqiqləşdirmək üçün onların meyitlərinin yaxınlığına gəlirlər.
Ermənilərdən biri Elşadın silahının olub-olmadığını yoxlayır.
Və onun silahsız olduğunu görüb heyrətlənir.
Həmin erməni üzünü o biri ermənilərə tutub: – Onun silahı yox imiş! O, bizim üstümüzə silahsız gəlibmiş! – deyir.
Digər erməni Elşadın yumulmuş ovcunu təpiklə vurub açır.
Elşadın yumulmuş ovcunda Şellidən götürdüyü torpaq görünür. Həmin torpaq onun barmaqları arasından yavaş-yavaş qum saatının dənələri kimi üzüaşağı süzülür.
Elşadın yumruğunu təpikləmiş erməni digərlərinə: – Onların silahı budur! Ona görə də ölümdən qorxmurlar! – deyir.
Ermənilər silahlarını çiyinlərinə atıb qorxa-qorxa meşəyə doğru qaçırlar.
***
Aylı gecə. Şelli qəbiristanlğı. Haradansa avazla oxunan Quran ayəsi eşidilir. Kamera yavaş-yavaş axtarıb eşidilən səsin mənbəyini aşkar edir.
Bu, Elşadın erməni əsgərləri tərəfindən sındırılmış telefonudur. Atasının qəbri üstündə Seyidin göndərdiyi mesajla açılıb.
Seyidin avazla oxuduğu Quran qəbiristanlığı adlayıb bütün Qarabağa yayılmaqdadır.
Seyid: – Qul auzu birrəbin-nas. Məlikin-nas. İləhin-nas. Min şərril vəsvəsil-xənnas. Əlləzi yuvəsvisu fi südurin-nas. Minəl cinnəti vən-nas.
Elşad... hardasan? Bayaqdan zəng edirəm, telefonu açmırsan. Ona görə sənə mesaj atıram. Atanın yası əla keçdi. Hamı burdaydı. Gəncədən belə gəlmişdilər. Atana da, sənə də rəhmət oxudular. Əməlinlə diriykən rəhmət qazandın, ay oğul. Üzün ağ olsun. Qayıdanda birinci bizə gələrsən. Nənən sənə plov dəmləyib. Üstündə də mənə gətirdiyin xanəndə qaz!
Seyidin son sözü qəbiristanlıqda bitmiş yabanı ot-qanqal içində qızaran kökü torpağa möhkəm bağlı olan qızıl lalələrin üstündə bitir...
Qədim qəbirlərin fonunda kökü torpağa möhkəm bağlı olan qızıl lalələr külək altında kiçik bayraqlar kimi dalğalanır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
BARBARA ŞER - “Kənardan özünüzə baxın””
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Əlbəttə, biz hamımız müvəffəqiyyətli adam olmağa cəhd edirik, amma çox vaxt bunun üçün nə edəcəyimizi bilmirik. Tanınmış motivasiya spikeri Barbara Şerin Enn Qotliblə birgə yazdığı «Arzulamaq ziyanlı deyil» adlı təlimi ilə tanışlıqdan hədsiz məmnun olmuşam. Belə ki, xanım Barbara arzuları həyata keçirmək metodikasını açıqlayır. Özü də o, «arzulara inan, onlar mütləq həyata keçəcək» kimi banal məsləhət vermir, «sabahkı gündən hər şeyi yenidən başla» kimi taftalogiyaya müraciət etmir. O, həyat tərzinizi dəyişmədən hər gün məqsədə, uğura doğru bir kiçik addım atmağın yolunu göstərir. Çox maraqlıdır, deyilmi?
«Arzulamaq ziyanlı deyil» - bəzən biz bu frazanı kinayə ilə, ironiya ilə işlədirik. Amma Barbara Şer isbat edir ki, arzulamaq heç də ziyan deyil, əksinə, olduqca faydalıdır. Ən əsası – düzgün arzulamaq lazımdır, bəxtəvərlikdən göylərdə üçmaq, dünyaya sahib olmaq, xoşbəxtlik istəmək kimi mücərrəd arzulardan qopmaq, konkret olaraq nə istədiyini bilmək lazımdır.
Barbaranın tam adı «Arzulamaq ziyanlı deyil. Doğrudan da, istədiyin şeyi necə əldə etməli» olan kitabın məğzi budur: «Arzuların həyata keçməsi üçün özünühipnozla məşğul olmaq, ekstrasens – falçı yanına getmək lazım deyil. Lazım olan arzuya çatmaq məsələsinin praktiki metodikasını işləyib hazırlamaq, planlaşdıra bilmək bacarığı, özünü yeniliklərə hazırlamaq xüsusiyyəti, lazımi material və informasiyalara yol tapmaq, yeni kontaktlar qazanmaqdır».
Barbara Şerin kitabında çox dəyərli bir hissə var: həyatdan nə istədiyinizi bilmək, özünüzə yaxın olan emosional obrazı tapmaq, öz arzularınızı daha yaxşı ifadə etmək üçün 5 sadə çalışma.
Həmin çalışmaları sıra ilə sizlərə təqdim edirəm.
Üçüncü çalışma.
Yaxın bir adamdan xahiş edin ki, üç dəqiqə ərzində sizin ən yaxşı keyfiyyətlərinizi söyləsin. Bunları bir vərəqə köçürün. Özü də, həmin şəxs «Sən çox ağıllısan», «Sən çox yaraşıqlısan» seriyasından olan komplimentlər səsləndirməməlidir: «Sənin çox zəngin fantaziyan var», «Sən çox nizam-intizamlı adamsan» və s. kimi keyfiyyətlər söylənilməlidir.
Bu çalışma sizə kənardan özünüzə baxmaq, öz üstün cəhətlərinizi görə bilmək üstünlüyü verəcək. Və çox yəqin ki, sizi yeni düşüncələrə və ideyalara kökləyəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
Şəhidlər barədə şeirlər – MƏHƏMMƏDƏLİ İBRAHİMLİ
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Coşqun Xəliloğlunun “Şəhidlər barədə şeirlər” silsiləsini təqdim edir. Bu gün Məhəmmədəli İbrahimliyə həsr edilmiş şeirlə tanış olacaqsınız.
MƏHƏMMƏDƏLİ MÜTƏLLİM OĞLU İBRAHİMLİ
(22.11.1996.-13.10.2020.)
Əslən Füzuli rayonunun Cuvarlı kəndindən olan, Beyləqanda doğulmuş, Bakı şəhəri Sabunçu rayonundakı 215 nömrəli orta məktəbin, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin (bakalavr) və Azərbaycan Texniki Universitetinin (magistr) məzunu, Qarabağın azad edilməsi uğrunda Vətən müharibəsinin şəhidi.
Şəhid olduğu yer: Tərtər rayonu Göyarx kəndi.
Dəfn yeri: Sabunçu, Şəhidlər Xiyabanı.
MƏHƏMMƏDƏLİNİN CƏNNƏTDƏN MƏKTUBU
Əslim Cuvarlıdandır, doğuldum Beyləqanda,
Xoşbəxtəmmiş göz açdım, doğma Azərbaycanda.
Bakıda təhsil aldım, gündüz-gecə çalışdım,
Geri qalmamaq üçün zaman ilə çarpışdım.
İdmanla məşğul oldum, vardır neçə medalım,
Uzağa aparırdı daim məni xəyalım.
Məni çox yandırırdı kəndimizin işğalı,
Niyə əsirlikdədir, can kəndim, can mahalım.
“Qarabağ” klubuna azarkeşlik edirdim,
Yarışlara baxmağa həvəs ilə gedirdim.
Həyatda hər bir zaman düz yaşadım, düz oldum,
İki ali məktəbdə məzun, mühəndis oldum.
Gözlədiyim gün gəldi,
Yazıldım ordumuza, kəşfiyyat əsgəriydim,
Ölüm nədir ki, qorxam, mən azadlıq şiriydim.
Sarsılmadım həmin gün... ağır yaralanmışdım,
“Mənə heç nə olmayıb”, ağrıları danmışdım.
Yenə irəlidəyəm, sorğu-hesab vaxtıdır,
Bəli, bu son imtahan, dəqiq cavab vaxtıdır.
Avtomatla düşməni bir-bir yerə sərirdim,
Yağını cəhənnəmə əlimlə göndərirdim.
Düşmən səngərindəyəm, əlimdədir qumbara,
Kafirlər çaş-baş qalıb, axı qaçsınlar hara?
Aldım şəhidlərin mən, həmin gün qisasını,
Görməsəm də kəndimin, evimin xilasını.
Ruhum şaddı, rahatdı, atam, yaşa vüqarlı,
Qarabağım azaddır, xilas olub Cuvarlı.
Əziz anam, ağlama, sənin oğlun qalibdir,
Azərbaycan müqəddəs torpaqlara sahibdir.
Sağ olsunlar, adımı hörmət ilə çəkənlər,
Xatirəmə çinarlar, qızılgüllər əkənlər.
Dostlar, şəhid olmuşam, amma mən ölməmişəm,
Qismətim imiş cənnət, cənnətə də gəlmişəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
Məhəmməd və dağ
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
Ailə elə bir yuvadır ki, sən ora rahatlaşmağa, xəbərləri oxuyub, yeyub-içib yatmağa gedirsən. Amma orda onlarsa səndən zorən əməkhaqqı istəyir, təmir tələb edir, şopinqlə yükləyir, qab yumağa vadar edirlər.
2.
Balaca Firdovsi anasına deyir:
-Ma, səni bağçaya götürməzlər.
Anası soruşur:
-Niyə?
Uşaq deyir:
-Çünki sən qorşoka yerləşməzsən.
3.
Şəhrizad davam etdi:
-Məhkəmələrdə əksərən haqsız olsa belə varlı kasıb üzərində qalib gəlir. Küçə döyüşlərində isə əksinə. Əksər inqilabların uğuru buna görədir.
4
Sürünmək üçün yarananlara qanadları göz dağıdır.
5.
Məhəmməd hələ də dağın yolunu gözləyir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Ruslan Dost Əli ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL:
Ruhum sevgi, səsim sevgi,
quruca nəfəsim- sevgi…
Kim nə deyir, desin, sevgi,
imandan, dindən qəşəngdi…
(Ruslan Dost Əli)
Sizcə, əsl sevgini nə sonlandıra bilər, onun "tükənməsi" mümkündürmü?
CAVAB:
-Sevgi göy üzü qədər əngin, dünya qədər qədimdi. Onu ölçmək, onun sonunu görmək insan övladının iradəsindən kənardır.
Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
“Geriyə yolmu var?” - KƏMALƏDDİN QƏDİMİN ŞEİRLƏRİ
Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə şair Kəmaləddin Qədimin şeirləri təqdim edilir.
Ölmək ölməkdisə...
Ölmək ölməkdisə, ta niyə, adam,
Sir kimi görünüb, sir də öləsən.
Ya qismət, bu boşa, faniyə, adam,
Bir də doğulasan, bir də öləsən.
"Quran" deyilsən ki, nazil olasan,
Elə oxunmağa hazır olasan.
Ya niyaz olasan, nəzir olasan,
Gedəsən ocaqda, pirdə öləsən.
Tutasan doğrunun, düzün əlindən,
Axıra ağ çıxa üzün əlindən.
Lap elə bir gözəl qızın əlindən
Düşəsən bir qəfil dərdə, öləsən.
Geriyə yolmu var gedən, qürbətdən,
Nədən bezəsən ki, nədən, qürbətdən?
Bir halda, seçilmir Vətən qürbətdən,
Daha nə fərqi var, harda öləsən?
Səsini eşidib, duymasalar da,
Halalca haqqını qıymasalar da,
Nolar, yaşamağa qoymasalar da,
Qoyalar öldüyün yerdə öləsən.
Yenə yuva çatmayacaq...
Vurursan, göz çıxardırsan
qaş düzəltdiyin yerdə.
Kor olaydın, şil olaydın,
kaş, düzəltdiyin yerdə...
Bir heykəl də yap adına,
Bax dadına...Get badına...
Yansın qurunun oduna
yaş, düzəltdiyin yerdə...
Bu da elə "üç alma", bax,
Amma, nağıl olmayacaq...
Olsa, ağıl olmayacaq
baş düzəltdiyin yerdə...
Nə var, köhnə, nə var, əski,
İşlər belə yürüməz ki...
Ayaq açıb yeriməz ki,
daş düzəltdiyin yerdə...
Dərdsə, dava çatmayacaq,
Cansa, hava çatmayacaq,
Yenə yuva çatmayacaq
quş düzəltdiyin yerdə...
Lap ölüb qalmalı
yer idi könlüm...
Dedim, çiçəkləndi, gülləndi bəlkə,
Baxma könüllərdən biridi könlüm.
Bir gün dilə gəlib dilləndi bəlkə,
Bəlkə ayaq açıb, yeridi könlüm...
Dönməsin heykələ, büstə demişdim,
Başımda tac olsun, istə, demişdim.
Bu sevgi ayağı üstdə demişdim,
dayanıb, durduqca diridi könlüm...
Mən indi bildim ki, olur gor necə,
Adamın içinə dolur qor necə...
Getmisən, xaraba qalıb gör, necə,
Lap ölüb qalmalı yer idi könlüm...
Xatirələr örtür məni
Ayrılığın dilindəyəm,
Yaman dil-dil ötür məni.
Gülüm, necə başlamışdın,
eləcə də bitir məni...
Öz-özünü boşa öydün,
Bu yol çıxış yolu döydü.
Yağış çırpdı, dolu döydü,
Eyləmədin çətir məni...
Bir yuxuydum, yozanmadın,
Ağ vərəqdim, yazanmadın,
Qazanmadın, qazanmadın,
İlim-ilim itir məni...
Yerindim, ən yaxın yerin,
Çəkdiyin hər dağın yeri.
Qalmayıb qalmağın yeri,
Dur, qapıdan ötür məni...
Dərd-dərd, qəm-qəm, yavaş-yavaş,
Olmuşam cəm, yavaş-yavaş.
Görünmürəm, yavaş-yavaş
xatirələr örtür məni...
«Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
“Təbrizin dərvazaları” - Məhəmmədrza Təbriz
Aida Eyvazlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Portalımızın oxucularına Təbrizdə yaşayıb yaradan Məhəmmədrza Təbrizin şeirini təqdim edirəm. Şeirin orfoqrafiyasına toxunmamışam.
yenədə dizlərini nə qucaqlayıbsan Bağmeşə qapısında?
yenədə evindən eşiyə nə salınıbsan gecənin bu vaxtında?
yenə hansı nanəcib falçı qələm gəzdirib baxtında?
yenədə kim oturub taxtında?
evladlarının fərsiz olduğunu bilirəm
və bilirəm yurdun kordur
mən sənə demişdim,
Tehranın bu dodağı şişik qızına ürək vermə
mən sənə demişdim,
qonşu bağrı çatladan o güllü köynəyin içi boşdur
mən sənə demişdim,
gəzəyən qancığın çezəyən də balası olar Təbriz
mən sənə demişdim
köhnə dər_dəmiri olan
bür_bürüncü olan
alominiumu olan
mis aftafa
üzük qaşı
sancı daşı
kəndiri olan_sicimi olan
kör_köhnə cer_cecimi olan
daş qaşı olan
farmaşı olan
gətirin ay balam
alıram
kör_köhnə almaq bəhanədir Nobar
çıx qapıya
gəlmişəm səni görəm
ey Təbriz!
yadındadırmı?
kaffələrində savadsız şeirlər yazıb
bu sağır millətə satdıq
Şəmsin mazoxisti məfkurəsilə
Mevlananı aldaddıq
ey Təbriz!
yadındadırmı?
min doqquz yüz on doqquz da
lap elə burada
bəli!
Təbrizin bu Xiyaban qapısında
Turan adında bir qıza təcavüz etdik
və bu da bir etiraf
burası Gəcil qapısıdır Təbriz
biraz ehtiyatlı ol
burada adamın ciblərinə tor atallar
o qəfəsdə ki toyuqlara aldanma
burada xoruz yumurtası satallar
biraz yuxarı qalxsana
dünyanın ən böyük üstü örtülü bazarıdır
örtülü bazar, dosluğu pozar Təbriz
burda ki al_verçilər sevərlər
qonşunun qızının əynində ki kətan köynək dar olsun
burda dost_dostun satar
deyərlər bazar olsun
terorist qara əlcəklərini əllərinə geyərkən London da
azadlıq xiyabanın da,uşaq marketi patlatdı
köynəyinin yaxasını düymələyib,küçədən keçdi
telfonuna gələn mesajı açdı
laboratuvarın cavabını aldım.....ata olmusan
"uşaq marketdə, uşaq paltarlarına baxmağa gedirəm"
axşam görüşərik
terorist salavat çevirir Moskovada
metro patlayır
terorist namaz qılır Kabul da
məktəb partlayır
burası Sırxab qapısıdır Təbriz
buradan içəri girəndə
adamın ürəyi partlayır
bir cüt farmaş
bir cüt xurcun
bir cüt at çulu
bir cüt səyəng
bir cüt....
Nuhun gəmisidirmi?
bu çatdığın dəvə yükü deyil ha!!
sonra qara bir balıq
gözlərimin yaşindan keçdi
İmamiyə qəbristanlığından keçdi
uşaqlığımı kevrətdi
uşaq ayağa qalxdı
yox!
uşaq yasaqdı
günəş dağların arxasında kı zindana doğru yerisəydi də
sular azadlığa axırdılar
səni və uşaqlığımı dəvəyə mindirib
Təbrizə göndərdim
özüm Dəvəçi qapısında oturub
Nuhu gözlədim
Təbrizin harasına barmağımı qoyuram
ağrıyır
Təbrizin hansı qapısından baxıram
ağlayır
burası miyar_miyar qapısıdır Sofia
bir Erməni qızı
Miyar_Miyar qapısında
mənim siqaretlərimi kül edə bilər
bir Erməni qızı
Qaraməlikdə
Kərəmi yandırıb kül edə bilər
yalnız adlarında fərq var
mənim siqaretimlə Kərəmin
ikisi də yanıb_yanıb kül oldular
qaranlıq evimizə sızıbdır
şam yandırıram
sonuncu ayaqlarda qırılır
sonuncu ayaqlarda...
ayaqlar bir_birlərin qucaqlayıblar
Çaldıran
bu qədər ayaqlarıyla
qaça bilmir
şam yandırıram
bir cüt göz parıldayır üstümə
bu ki Yavuz sultan Səlimmiş
top satır İstanbulun Başak şəhir staiumunda
şam yandırıram
Şah İsmail saralır gözlərimin önündə
üzünə ingiliz maskası taxıb
qılınc satır Gürcülər bazarında
şam yandırıram
tarixin bu ləkəli səhifələrinə
şam yandırıram
Təbriz çubuğunu alışdırır o şamdan
Təbriz o gün gəlmişdi
Təbriz dolmuşdu
Təbriz stəkanlarda
Təbriz fincanlarda
Təbriz axırdı
Təbriz gözlərdən
Təbriz yanaqlardan
Təbriz baxırdı
Təbriz gözlərdə
Təbriz...
sənin baxışlarına anam qurban Təbriz
Təbriz İstanbul qapısındaydır
və mən Təbrizi zindandan qurtarmağa gəlmişdim
əlimdə qələmim
başımda şeir adlı qoşunum
Məhmət fatih İstanbuldan bağırırdı yuxularımda
haydı Çalğın,
çabuk ol!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
İncə Dərəsinin əfəndi oğlu
Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyinin üzvü, şair Rafail İncəyurdun 70 illik yubileyinə
Hardadı Piranlar, hanı Ozanlar?
Dünyanı bürüdü yolu azanlar.
Qardaş, çoxalsa da şeir yazanlar-
Coşmur ilham seli, axmır gur daha,
Şeir əvvəlkitək oxunmur daha.
Rafail İncəyurd şeirində də, sözündə də, elə özündə də əvvəli, əvvəlkiləri - Köhnə kişiləri, Piranları, Ozanları, Azmanları axtarır. Keçmişi unutmamaq, Köhnə kişilərin, Azmanların, Piranların, Ozanların dəyərini anlamaq da şair fəlsəfəsi, şair ucalığı, Əfəndilikdir. Əlbəttə ki, gələcəyi qorumaq üçün keçmişi unutmamalıyıq. Gələcəyi qorumaq üçün, sonsuzluğa gedən yolda öz əməyini əsirgəmir Rafail İncəyurd. Keçmişi unutmayıb, gələcəyə böyük ümidi olan şairdir. Çünki Allaha inamı, sevgini qəlbində daşıyır. Yerin-Göyün sahibi Allahla qəlbində danışıb, nicat yolunu da Allaha sığınmaqda görür.
Düşmür əvvəlkitək söz dildən-dilə,
Özünü az incit, az- bilə-bilə.
Yazırsan- özünçün yaz, elə-belə,
Sonra için-için yalvar Allaha,
Şeir əvvəlkitək oxunmur daha.
Şeirdə yazdığından fərqli bir məqamı (təzadı) da yazmağı məqsədəuyğun hesab etdim. Mən deyərdim ki, Rafail İncəyurdun son dövrlərdə yazdığı şeirlər daha çox oxunur və daha çox sevilir. Axı niyə də sevilməsin? Baxın sevgiyə necə gözəl yalvarışda bulunub, necə incə səsləniş edir. Necə ülvi barış istəyir şair:
Qoy baxım qəlbinin pəncərəsindən,
Yoxsa çox göründü mənə, odamı?
Niyə həzin-həzin “çıx get”- deyirsən,
Qovmaz qapısından adam adamı.
Könül qırmaqdan, qəlb incitməkdən uzaq, xoşagəlməz, bəd əməllərə yad olan şair yaxşılığı, sevgini, təmənnasızlığı təbliğ edir. O həm də dəyərli bir nəsihət edir: Hər əməl öz yiyəsini mütləq tapır. Şair öz şeirlərində İlahi ədalətdən qaçmağın mümkünsüzlüyünü çatdırır oxucusuna:
Yoxsa gündən-günə ruh düşkünlüyü
Üstünə yeriyər ağır tank kimi.
Adamın özünə qayıdır hər gün
Bütün əməlləri bumeranq kimi.
İncəyurd poeziyası hər gün oxunmağa, hər gün sevilməyə layiqdir. Sevgisi də bir başqadır İncəyurd poeziyasının. Umu-küsü bilmir, incitməyi, incidilməyi sevmir. Onu usandıran sevgisinin yolunu yenə də ümidlə gözləyir:
Qaçaq yersiz sızlamaqdan,
Gümanları izləməkdən.
Gözlərim yol gözləməkdən
Yoruldu, niyə gəlmədin?
Rafail İncəyurdun poeziyasına qısa da olsa səyahət etdim. Bu lazım və vacib idi. Ancaq bunlardan da vacibini yazmaya bilməzdim - insanlıq, yurdcanlılıq, Vətən sevgisi, yurd sorağı, dəyərləri daim uca tutmaq Rafail İncəyurdun həyat kredosudur. Bilmirəm nədəndir, biz salamlaşanda bir-birimizə "Əfəndim" deyə müraciət edirik. Bu ifadə hər ikimizin salamında o qədər səmimi alınır ki. Düşünürəm ki, Rafail İncəyurd Əfəndi kimi ömür yaşadı, 70-inə Əfəndi kimi çatdı. Ona görə ona Əfəndi deyə müraciət edəndə, bu adı onun haqq etdiyini dərk edirəm. Dərviş kimi, Əfəndi kimi, Şair kimi onun öz yeri, öz yolu, öz dəsti-xətti var.
Nədən saldı ağ saçlara illər dən?
Təki, olsun ağ günlərə illər tən.
Ay İncəyurd, yarıdınsa illərdən,
Ya dərvişsən, ya şairsən hələlik.
İllərini halal yaşayan, 70-inə doğru halal yol gələn Əfəndimiz Rafail İncəyurd, yubileyiniz mübarək olsun. Sizə uzun ömür, can sağlığı, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram.
Yazın-yaradın, sevin-sevilin, yaşayın, var olun, Əfəndim!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)
Mənasız qurultay
“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalı sizlərə Xeyrəddin Qocanın miniatür hekayələrinin təqdimatını davam etdirir.
Mənasız qurultay
İlk iki ildə bir dəfə türkcə danışan millətlərin qurultayı gəlib. Hər dəfə qurulta Azərbaycandan da iştiraklar gəlirdi. Özü də iş elə adamlar gəlirdilər ki, bircə idarə olurdu: Türkiyəni gəzmək, görmək. Onlardan biri Xeyrəddin müəllimdən soruşur ki, "siz niyə qurultayda iştirak etmədiniz?" O, cavab verir:
- Əvvəla, məni dəvət edib. Çağırılmayan yerə getmərəm. Sonra da boş qurulan şeydir, Türkiyəni gəzib qayıdırlar, heç bir problem də həll etmirlər.
Bakıdan gələnlərdən biri dillənir:
-Deməli, biz oradan bura boş şey üçün gəlmişik?
Xeyrəddin Qoca cavab verir:
-Bəs, bilmirdiniz?
Səhəri gün qurultayı müxtəlif yollarla idarə edən dövlət nazirini istefaya göndərir, Türkiyə qəzetlərini də yazır ki, bu qurultay boş şeydir, mənada.
Xeyrəddin Qoca Bakıya zəng vurub, qurultaya gələnlərdən zəng deyir:
-Gördünüz, mən dedim, bu qurultay boş şeydir...
“Ədəbiyyat və İncəsənət”
(27.05.2024)
POETİK QİRAƏTdə Faiq Hüseynbəylinin “Bir eşqə düşmüşəm” şeiri
Poetik Qiraətdə bir neçə gün ardıcıl sizlərlə Faiq Hüseynbəyli görüşür.
Ruh və hissiyyatın poeziyası, dərin lirika, irfanilik - şairin şeirlərinə xas olan səciyyəviliklərdir.
Xoş mütaliələr!
*
Hər sözü fikir elədim,
Hər günə şükür elədim.
Haqq söylədim, zikr elədim,
Həqiqətə yetişmişəm,
Gəlib bir eşqə düşmüşəm.
Çətin sözə ömür yetə,
Söz bitməz ki, ömür bitər...
Yol arayıb həqiqətə,
Sirat körpüsü keçmişəm,
Gəlib bir eşqə düşmüşəm.
Mən bu eşqə yar olmuşam,
Dərdə giriftar olmuşam.
Xızır kimi var olmuşam,
Dirilik suyu içmişəm,
Gəlib bir eşqə düşmüşəm.
Saydım tək-tək günlərimi,
Ətək-ətək günlərimi...
Kəsib gödək günlərimi,
Ömrü əynimə biçmişəm,
Gəlib bir eşqə düşmüşəm.
Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.05.2024)